Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 49, 18 April 1935 — HE MOOLELO KAAO KAHIKO LOA NO HE KANAKA KINO-PALUA PIKOIAKAALALA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO KAHIKO LOA NO HE KANAKA KINO-PALUA PIKOIAKAALALA

A hiki keia i kauai ma Waimea ko ia nei pae ana, wa-1 wahi iho ]a keia i kahi T*/aa a okaoka, haalele iho la. Heie aku la keia a loaa kekahi kanaka hanohano, he 'lii malalo iho o Kaikipaananea, he kanaka waiwai loa, a he kupnoo--110. Lawe ae la ia ia Kepakaiiiuk i aikane nana, a malama iho la, a haila hookahi la ninau aku la keia_: "Heaha, keia uwa o kela hale a me na kunaka e piha nei?" I mai la ke aikane: "0 ko makou Kauai nei, o Kaikipaananea, mokomoko ana ia ke nwa ala; a pau ia, he honuhonu, he kuikui; a pau ae, he nanenane īho; aohe mea e eo ai, nft ua-' 'lii wale no ke eo." I aku keiu: Aoe nana ia aku? " "I kea-' ha hoi? Ē pii kaua." A hiki iaua nei, e piha ana na kana-■ ka. Kahea mai o Kaikipaananen: "E papa wahi lealea e ka malihini! p honuhonu, e mokomoko." "Aohe o'u ike ia mea." *'E kuikui hoi Ae aku keia: "Ae, o ka'u wahi mea ia i ike lihi, aple naq i mahuahua, e hoao no paha me ke kamaaina." J P Ku laua nei iluna, kul o Kaikipaananea. ku o Kepakaihula, ona a kimewa, aole nae i hina. e kui aku ana keia, ku o Kaikipaananea, waiho iialo, moa ka umu o ka waiho I ana: a huhu ala mai a oleīo iho: "U, liiikomiko , o oe ka ka hoa lealea. Hoi aku la laua nei me ke aikane a ka hale, a liala keia la, pji hou laua nei, kuikui hou no, i keia kui aiia hai kekahi lima o Kalkipuananea, hoi no laua nei. Hele mai ana ka lima o Kukaea ka inoa e kala, e hele na mea a pāu i ka poaha, e koho i ka nane a ke 'lii ; aohe kanaka noho, aohe wahine noho, aohe keiki noho, o ka mea ku ae a hina iho oia ke noho, * A kokoke o Kukaea nia kahi a KapakuUiula e noho nei. kahea ak» la, e l\ele nuni. f mai ke aikane: "He, kanaka ino, he piīo, o ka lepo o ke 'lii kana ai a hiki i keia la, I aku ke aikane: "He kanaka ino au, he lepo ka'u a», he pilo wau e noho aku la." I mai Ia o KepakailiUla;

"E hamama ko waha." ,Hamarna keia, nini ka wai, pau ka pilopilo o ke kino, aahu ke kapa hou, hanai iea ai me ka io o ka puaa, ai keia a maona. Olelo aku o Kukaea ia Kepakailiula: "I aha la 'uanei ka'u uku ia oe, no kou hanai ana ia'u i ka ai a me ka ia, no ka mea, ua hele au a puni o Kauaf nei, aohe o'u mea nana i hanai e like jne oe, eia ka. He ono ka ai ame ka ia, ka puaa. Eia ka'u uku ia oe, oka nane ake 'lii, aohe mea e ae i loaa, owau wale no o ko ke 'lii kanaka ponoi ka mea i loaa ai." I,a,ku o Kepakailiula: "Pehea ka nane a me ka haina?" "Penei: Kai a puni, kai a lalo - Koe, koe, koena. "Oia ka nane mua. Eia ka haina, he hale a koe ka puka komo. i O kanaka i ku, O Jkanaka i moe, O kanaka i pelupelu ia. ~Oia ka lua o ka nane, eia kona haina, he hale no, 0 ka laau e ku ana, o ka ahō e moe ana, o mauu I pelupelu ia. E hoi au, a hiki ia la, pii ae oe, a na'u no .auanei e hoa ka umu, a enaena, hai oe ika nane mua; a ulu, a lele ke a ma kapa, hai oe i ka lua o ka nane; a pau ia na'u e laLau mai i ke 'lii a hoolei i ka umu." A hiki ia la, hele aku la laua nei me ke aikane a hiki, ike mai la ke 'lii, kahea mai la: "Maanei ka malihini," A hiki keia olelo mai. la kela: "E papa wahi lealea me ka malihini?" Ae aku keia. "Ae." "He nane, ina e loaa a'u nane elua, kalua ia au i ka umu, ina loaa ole, kalua ia oe ika umu, oia la." Hai mai la ua 'lii nei i,ka nane ia ia nei: ■ ■ i Kai a puni, kai a lalo, Koe, koe, koena. "Eia ka'lua o kuu nane: O kanaka i ku, O kanaka i moe, O kanaka i pelupelu ia, "Oia a'u hane la, i lohe oe e ka malihini ; a loaa la oe pakele oe i na la, loaa ole i<( oe make oe ia'u, kalua ia oe Ika umu." A ike keia ua en&?na lj.a umu, hai aku la ika nane mua: * 4 He hale, ako ia a puni, koe ka puka komo." "Ae, loaa ae la kuu nane mua ia oe, o kuu naue.alua koe, ina aole e loaa, make oe ia'u Nana aku la keia a ulu "ka umu, a hiolo ka a i lalo, hai aku la: He hale no; « He laau ke ku ana, Heaho ke moe ana, He mauu ke-pelu "Kahaha! I loaa la ia oe, ia wai?" laia e ōlelolha» oka manawa ia noho ana i loko oka umu ia &ukaea. Iho ana na 'lii o Kauai e alu, me na kanaka, e nokip aku ana, © Kepakailiula 1 ka haihai, oia o ke aikane, o Kukaea, na kanaka ike kuahiwi. Loaa aku la o Ma|tolea ka wahine, hoi aku !a me ke aHyme. A hiki ika hale, haawi aku, o Kepakailiula ia Kauai a puni no ke aik&no, p ke # !ii malalo noho lakou ia Kauai, oka pau ana |ia g keia kaao. ! ' ' I aole i pau .1