Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 55, 28 May 1935 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Malaio o ka noho.Perefii-dena.ana o Maitin Van Buren, ua noho oia he hookahi kau hou mahope aku o kona kau mua. Mai ia manawa mai nae, ua noho mana no ka aoao kalaiaina Demokarata no kanaha makahiki ma ia hope mai, alaila, hiki mai la i ko lakou haule pio ana,

Na ka aoao kalaiaina hou i onou mai ia Kenerala HarriBon, i.moho peresidena, a oia no kekahi kaulana loa i ke kaua o ka M.H. 1812; a o ke kokua peresideiia i koho pu ia ai me ia o John Tyler. , j. ( . ;

Ma ka.aina i kapaia o Ti"ppecanoe o Kenerala Hanson, mamua o ke kukala ia ana o ke kaua, a o. J<ona lanakila ana mai no ia mai ka h<>oilikaua i me na 111kini, a e manao ana e iawe j kona hoomaha mai na luhī o keia kaua i hooukaia iho la me na ilikini, i loas aku ai iaia kekahi kauoha hou no kekahi kaua hou. Mai.keia lanakila ana mai a Kenerala HarrLson mai na ilikini mai, i hooi loa ia aku ai na noonoo o keia aoao kaiaiaina hou, a, i kapaia ka aoao kalaiaina "Whigs," a e hosana iakou i ka inoa o Kenerala a mai keia manawa m.ai hoi i haulepio mau ai na Demokarata, Aka, o keia mau leo hauoli nae a na kanaka, ua hoomau ia aka ia no ka manawa pokole, no ka mea, he hook,f.hi wale rio mahina ma ia hope mai, ua make iho la o Kenerala Hari[SOn. ~ ~ , ■ ■ ; j : O keia ka wa mua loa iloko o ka moolelo q ko kakou aina nei i k&heaia.aku ai ka hope pe.resideijai <pii ae ma :ke kulana peresidena, no ka hoopiha an& i &a J^akahaka 0 kona mua no ka manawa aku i koe o kona kohoia ana ma ,ka noho peresidena. . , .. ■ , 1 Ma kekahi koho peresidena hou ana ,iriājiope mai, ua kohoia o Kenerala Polk i Peresidena, a ua hoi hou mai no hoi ka', mana o ka aoap kalaiaina X>emokarāta,pialuna ain^; Mai j*eia manawa mai, i p>i mai ai kekahi nt)4ju.ninau e ana no kekahi teritcire aina, a h« pono e loaa ka aoao pololei i kuleana i ua mau aini O kekahi o keia mau kumu e ftna, oia kekahi kuleana aina ma na £oao akau-komohai?4v 'Ma kekahi aoao e pili kokoke ana ia ijuisiana, a o keia apana aina ua ikeia ma ka inoa o Oregona. Maluna o kela aina e noho ana i kela wa, he poe Pelekane a he poe Amenka, a e hoopukapuka atta;ksia mau lahui i ka laua mau waiwai i na ilikini, a ua noliolpaa hoi malaila, a ua hookomo aku ;i ka laua mau hophiki/pakahi ana me ko laua mau aupuni ponoi no ko laua maiuna o keia aina. Ua hooia mai o Beritania i kuleana i na aina~apau a'lralā h3ā"£ku malalo o ke 042 degere ma'i ka akau, e hooia ana hoi o Affterika i kona kuleana i na aina apau a hala loa aku maluna o ka akau he 54 degere ame 40 minute. Na kekahi ona Amei'ika e noho ana maluna o l<|:eia teritore i hoopuka ae i ka olelo ana:—"He 54-10, a i ole, he kaua!" a mai ia manawa mai i hoomaka ai na houpuupuu kaua ana. Mahope mai nae o keia, ua hoopauia keia mau manao anohinoni ana ma o kekahi aelike e mahele like ana i keia aina mawaena o laua.

! Nolaila, iloko mai o ka makahiki 1846, i maheleia ai | keia aina o Oregona, a ua hoomoeia ke a-na w&enahonula, nona ka mahele pololei e mahele ana i keia aii)a, a pela keia mau lahui e noho ai ma ko laua mau ponoi iho. ■ - ■- ;,f- ; ' i-. ! Oka lua mai ona e hopaapaaia ana, aole no i 'hooponopono kaulike ia. E hoike ana ka moolelo aia ihope loa o ka maikahiki 1821 a iloko o ekolu keneturia i kaahope aē, ka paa ana a Sepania i keia aina malalo o kona malu. Malalo mai nae olee aupuni o Mekiko, i loaa ai ka noho'na kuokoa ana o keia aina, eia nae, malalo o ka hihia o ka noho ana o na kanaka, ua hiki ole ke ho'omaopopo pono ia ke kuleana maoli owai la ka lahui i kuleana maluna o keia aina. Peneia iho ke ano oka weheVehe ana oka moolelo. v i 0 ke aupuni o Mekiko ke kuleana i ikeia aViā manawa. eia nae, aole e hiki iaia ke hookuokoa ae i.ka h<>ho ana o keia aina, apela e hiki ole ai ke kukala ia ae ke kuokoa o keia aina. O ka hapanui o ka lahui e noho &na*ttialuna o keia aina he poe koko-hapa wale no, oia hol, hl' iiapa-ill-kini ahe hapa-Se.pania. oke koena iho oka īahui aole e hiki ke hoomaopopōia he Sepania piha paha, & l ole, he Ilikini piha paha. oka mea nae i ikeia, ua pad ko lakou noho kuāpaa ana malalo o Sepania, aka, o ka dt loa ana aku ia o ka loaa ole ana o 'ke kuikahi mawaen& 4) lakou. O kekahi o na aina ma ka aoao akau loa o Me'klko, oia o Texas, amao na hooilikaua hahana ana i loaa Tto lakou kuokoa ika makahiki 1836. Ua ikeia ko'na ;no|)o;kuokoa aha e ke aupuni o Amerika, a mahope mai, lia Hupu'ni Farani. Beritania ame kekahi mau aupuni e ae o l3uropa, a koe nae o Mekiko', aole oia i hoomaopopo mai tītfcia kuokoa o keia aina. He aina nui o Texas. O kona mau lepo ame kona mau waiwai e ae mai ka honua mai, ka nana i hookaakaa .aku i na maka <j> Amenka. s Aolfe wme na kanaka Amerika i kukulu ae i kekahi mau hui m#%a takou mau dala nui hewahewa n6 ka hu!i ana ina wliwai mailalo mai o ka honua, aka ual hoi aku lakou a maluna o keia aina o Texas, a kukulu hoi i ko lakou ma(Ht;<>nu\ Mahope iho o ka hala kna o umi makahiki, ndmoi ponoi mai la ia ia Amenka e kon\o mai iloko o ka ujif«ia hookahi, ae ikeia aku oia ma ko ano he mokuAinl, * T ! i i,

Iloko n ia manawa hookahi i puka ao ai kt?la kuee waena o ka Akau ame ka Hema, a na hoon'ui loa ia hof keia mau kuee ana Ina makahiki poknlp w a l.j no mahop« mai. Ua nui ka makemake ana oka Homa o aeia keW noi a Texas e lilo mai i mokuaina malalo 0 Ainenka Hulpuia i loaa ai he hoopiahuahua hoii ia ana una lala o ahaolelo mai ka Hema 'mai. ' A no ia kumu no! i kue ai ka Akau, i 'ka hopohopo ana i k'-ia hoonuiia '§ na elele mai ka Hema mai. hi o A o kekahi kumu i lilo ai keia ninau i mea anonui loāf mamuli no o ka ac ole ana o Mekiko e lilo aku o Texas malalo o Amenka, a loaa hoi kona kuokoa ana. 3 /Nolaila,'o ka hana pono wale.no a na kanaka e hana' 'ai oia no ka hoohui ana ia Texas me Amonka, akā, o keia alahele, e kukala aku ana no ia i ke kaua me Mekikoi Nolaila, maluna o keia nina.u e hoōpaapaaia nei, ua Hoike ae la kekahi poe i ko lakou manao, penoi: t "He mea maikai loa na Amerika Huipuia e kukalaj mai ike kaua me Mekiko. Nui koiia manawa i hoopoino'' ai i na waiwai o na Amei-ika, lioohauhaaia na aliikoa Amerika a hoohaahaa 'pu hoi ika līae Amenka r " • Aka, iloko o keia mau lioopaapaa nui, ame na manao kuee t*.ike ia nei, i ka makahiki 1845, i aeia ai ke noi a Texas £ lilo aku malalo o ka noho hookahi ana iloko o ka. unieina me Amerika. Alaīla, oke pohihihi mai mahope o keia, oia no ka ninau palena aina ma ke kukulu-komohaiia, no ka mea, e hoike ana o Texas o kona kuleana e komo īoa aku ana ia no loko o Rio Grande, malalo loa aku o ka laina Koniohana; ak.a, ke huole nei o Mekiko, a no ka mea, o ko Texas.palena pololei e holo pololei ana ia laina ma-'ka muliwai nui hē haneri mile ma ke kukulu akau, nolaila; ina e koi ana o Texas i kona palena komohaaa malaīo aku. o Rio Grande, e hoole paakiki loa ana oia. , (aole i pau) , j