Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 59, 27 June 1935 — NA KANAKA MAWAENA O ROMA KAHIKO AME AMERIKA HOU [ARTICLE]

NA KANAKA MAWAENA O ROMA KAHIKO AME AMERIKA HOU

(Kakauia e Rov F. Cottreli) "E Hoonuiia Na Hana Le ale'a, a Mai Noonoo Nui i Meaai." O keia na olelo e ke"ha mau ana iwaena o kei? lahiii Homa he elua ta-usani aeilpi makahiki i hala. Heaha la ke kumu i alakaiia ai keia lahui iloko o keia mau mea ae la a elua? 0 na kanaka e noho ana ma kahi 1 kapaia o Tibei\ ho lahui kanaka nunui keia, ho poe kiekie i oi aku mamna o 6 kapuai, he kulana ika ika ko lakou, aka nae, he lahuikanaka hoomakaulii, ahe / ai-hookoe hoi ma kekahi oU - lo ana ae; ua olelo pu ia, aia ! no malalo o.lakou ka hoopor nopono ana o ko lakou aina, i a he lahuikanaka ]?eia i loaa ole ko lakou lua ma na moulelo o ka honua nei ia mau la, Oiai t\o i kekahi manawa e lanakila ana no lakou ma ke kaua: aka, o ke ano o ka noho'na aupuni kuokoa ana ka lakou i makemake nui ai. a o na hakaka kuloko a ano hakaka okoa ae no ka pono o ka noho kuokoa ana, e loaa mau ana ka lanakila i na wa apau, a homaka mai la na aoao apau o ka aina, ka akau, hikina, komohana ame ka hema e noho kuokoa o ia au. Laweia mai la na waiwai apau maloko o keia aina i kapaia "Na Aina o na Pualikaua Lanakila." Ma na paiena honua nae e hoopuni ana i na aoao o ke Kai Mediterranean, e noho nui ia ana e na kanaka anunu a puni waiwai o ka ainā, i ike nuiia ai na popilikia. Iloko o ka . nianawa o kanaha makahiki, a hiki mai i ka B. C. 168, ua kohoia mai na .alii i haulepio ame na aiha i lilo wale mai, ua komo mai maloko o ka v.*aihona o Romā ka huina nui o na elala he $10,000,000. He heluna dala nui loa keia iloko o ia mau la H'a wale i hala akji. '' 1 4a o ka noho hoppoiiopono? puni repubalika. ana, o na hoopaapaa kivila anonui .loa mawaena no ia o ka poe maemae a maikai mai ka ohana maikai mai, a i kapaia ka "Patrician" ame ka poe haahaa a mai na ohana haah'aa mai a i kapaia keia poe he "Plebeian." Mai ia manawa mai i hoomaka mai ai kekahi mau ano kuee o ka noho ana-o na kanaka. a hoomaka mai la.e onene ke ano noho ana. alaila. ala mai la kekahi mokuahana nui loa mw un i o ka poe waiwai ame ka poe ilihune. Ua ikeia ka lahui Italia he poe mahiai, a mahope mai o keia, ka hoomaka liilii ana o na poe liilii a kuokoa e pau & e nalowale. Pau aku la ko lakou mau aina i ka lilo iloko o ka lima o ka poe waiwai i hoohui ae ia lakou iloko o hookahi hui nui a mana piha, ! aJw)ohaīva aku la lakou i ka ; uku haahaa, a he poe • kauwa kuapaa hoi. I keia manawa i komo mai ai na . makaainana Eoma maloko o • keia mau' hana mahiai, aole

ma ke ano Hmahana, aka, he poe e hoolilo ana i ka. lakpu mau dala ma ke anoīioopukapuka. Uokoeo ia manawa i hooi ioa ia ae ai ka ike ia ana o na hui banako o īoko o ka aina, a o ka hoop.ukapuka v dala ana o ia manawa mai na banako mai na hana nui 0 ka aina e hoonuiia ai ka holo ana o na pomaikai'no loko o ka waihona o ka lehulehu. Ma keia ano aē lo e loaa nui ai ka pomaikai i ka poe ulakolako, no ka mea, e lawe nui ana lakou i na mahele maloko o na banakt>, oia hoi, e hookomo nui ana lakou .i ko lakou mau waiwai ma keia mau banako e hoale nui, nei i na .dala i ka poe mahiai, a e loaa nui ana ia lakou na dala puka j?ialuna o ka la- : kpu mau dal,a i hookomo aku ai; alailā, hoomaka mai la na kanaka Roma e komo nui maloko o na hana hoopukapuka, aole wale no ma ko lakou aina, aka, ma na aina e ae no apuni o Europa, a ma ke ao holookoa. 1 Ike komo nui ana mai ona I limahana iloko o'ka aina, no Ika lawe ana ae i na hana I mahiai, a i ka uku ia ana aku ia I&kou o ko lakou mau uku, ua hele nui mai Ia lakou no loko o ke kulanakauhale, e hoohala ai i ko lakou manawa, mamua o ka huli hoi hou ana aku no ka lakou mau hana mahiai. I ko lakou ike nui ana i ka nam o ka aina a o ke kulanakauhale hoi, na le'ale'a ame na luhiehu a ka makemake e kono ia ai, ua lilo iho la keia i home no lakou, a malaila lakou e noho ai no ke kaana ana i na puni o ka honua nei, a noonoo ole hoi i ka lakou mau loaa o ka luhi ana ma na aina-4canu a mahiai. Ma xa hope mai, he. kahi ka olelo a ua pahōla pu aku maiuna o lakou ke kuleana 6 "ka pono kivila, oia hoi, ua loaa ia lakou ka mana koho balota, a hoomaka aku la lakou e komo nui ma na hana kalaiaina. Ua ulu pu ae la iloko o iamanawa hookahi na halealii nani, na kakela o na kanaka waiwai, na hale hoomaha ma na kapakahakai a ma na kuahiwi, na pa-ka o ka lehulehu, na wahi lawai'a a he nui a he lehulehu loa na wahi i kukuluia ae ka hele ana o kela ame keia ma ia mau wahi e hoohala manawa ai; a hoomaka pu hoi na poe ona miliona e hoolimalima i poe kauwa lawelawe hana no lakou ma ko lakou mau home. Ma na wahi apau o ka aina i keia manawa, ua pau iho la na ano o ka wa kahiko, ka aina i kaulana i ka hoomakaulii o na kanaka, a i keia wa, ke ike īa nei o Roma "he aina a ka haaheo i noho ai. Pau loa ka īke ia ana o ko lakou ano kahiko ma na home o na poe waiwai.he nui na nani a ka maka e ike ai. (Aoleipau)