Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 64, 8 August 1935 — KAAO NO LAUKIAMANUIKAHIKI [ARTICLE]

KAAO NO LAUKIAMANUIKAHIKI

O Sfakiioeoe ka makuakane, o Hipa ka makuahine (o Kuaihelani ko Makiioeoe aina, oia ke 'lii olaila, he wahine no kana e noho ana i Kuaihelani, hookahi keiki me ia wahme, o Kahikiula ka inoa). No Kauai o ttina, i!aila kahi i loaa ai o LaukiamanuikahikL Mai Kuaihelani ka Makiioeoe hele ana mai. a loaa o Hina i Kauai, moe laua, a liuliu, hapai o īlina. la wa. hoi o Makiioeoe i Kuaihelam, olelo aku ia Hina: "Ē. ke hoi nei āu; e noho oe a i hanau he keiki kane. kapa oe i kuu inoa; 'a i hanau he kaikamnhine, kapa oe i ka inoa 6 Laukiamanuikahiki» I hanai oo a i nui, a manao e hele ae e Ipii ia'u, eia na hoailona, he lei palaoa, he kupee, he ahuula, he

\vaa nui, he waa iki, he kanaka nui, he kanaka ula, he pea ula, he ka ulaula, he aha ula, Hoi aku la o Makiioeoe i Kuaihelani, me ka\)lelo fha i ke ano o ke kaikamahine. a me ke kanu i na niTa a pauj loa no Laukiamaniiikahiki, na kiowai a me na ihēa e ae, 1 kapu a noa ia Laukiamanuikahiki. - \ - Hanau o Laukiamanuikahiki, hanai iho Ia o®na me kana kane, a nui. He mea mau ia LaukiamanQlkāhiki, ke alakai i kamalii a ka hale, haawi i k-a ai a p&u, h'uhu ka makuakane, pepehi iho la ia Laukiamanuikahiki. Peīa ka hana mau ana a ka makuakane, uluhua ka makuahīne o Hina i ka ninau o ke kaikamahine i kona I aku o Hina ia Laukiamanuikahiki: w O hefifā .pali la oko makuakane ia," Hilii aku la kela Ha pā|C ninau ana: "0 oe paha ko T u makukane?" J lfsdJe wiUi ka pali: "Aole au o kou makuakane." Hoi aku la keia a mua o Hina koi aku haT mai oe i ko'u makuakane.' # "Ae; o'hele a oW la oko inakuakane ka "hoi ia." Hiki aku la T?sTā fla?īa? olelo aku la ike opu ohe: "0 kuu pāWĪP oe?" "Aole au oko makukane; o ni'l- 1 kuakane, ua hoi i Kuaihelani" A hiki keia l o ■ftt? na, olelo aku la: "Hoopunipuni oe ia'u, o l\faspoeoe's:ā J ' hoi ko'u makuakane ia; ua hoi i Kuaihelani, hunlroe ia'u.* "Ae, o ko makuakane ia; ua 01/o mai ia'u, e hefe T ijialu aku o mainoino oe, aia he waa ula, he ula'; kaula ula, he kanaka ula, he waa ftui, he waa fS?f, he leā-' naka nui, he kanaka iki. H ; I aku o Laukiamanuikahiki: "Aole au e ndho, e iihf ana au i ko'u makuakane." "Ae, e hele ana 'hae oe, mainoino ana oe, e'hele oe 'a loaa na luāhine eltfa e pufē-l hu maia ana i ke alanui, he mau ko'u mau makuahine no ia. Lalau iho oe S "fisT"tnafa 'āl lavyc ae, na laua ia e huli a loaa ole, ninau ihO':'" 'Nawall ke kupu o oe?' Hai- aku oe: f Na olua no.* mauil nawai?' 'Na Hina', na laua e olelo mai, ka hM- , l kai ako maua'haleu i hiki ia ianei?' 'He ālahui,' pelal aku oe." , ~ s**", A hiki keia i ua mau luahine nei, hana ākiHa kelā i»' like me ka Hina olelo i olelo mai ai; a pau ia, nalwl? 5 ihinti: "He alanui, eia la oka ohe; e pīi oe hālfs£ [ia e.moe aku a hiki i Kauihelani," Pii ae la li LaukTif? imanuikahiki a luna o ka ohe noho; kupu,ae lā*ica kiekie i luna, moe aku Ia ka welau a hiki i t lttialhelafir [Hele aku la o. Laukiamanuikahiki ma ke alifikri ; nōW ana he kaikamahine, lawe ae la keia i aikaneThele a'&i? la laua nei a hiki ika mala pua. ,Ua kapu a psīf loa, a lei o Laukiamanuikahiki; ka ilima, ka®tnaile, melekule, ame fia pua e ae. E noho ana naltfs[ ka puā: J * Lalau aku la o Laukiamanuikahiki, ako pau/]|iu 3 ' ana i ka a hiki keiaa ke kiowai kapu ? ia a auau o Laukiamanuik^hiki; wehe ae i lcāfef kapa a lele aku la i loko o ka wai, lele anaanai ka lepo o ke kua o ia nei, a pau ka anā ae ia i luna. I mai na kiai: "Kupanaha kamahine i auau iho nei i ke kiowai kapu o' hine a ke 'iii, o Laukiamanauikahiki; e make a!^oe. M A hiki na kiai I mua o. Makiioeoe, hai āfiu**& i nā + Wa? na ake kaikamahine a pau. Kena ae Ia na kanaka i wahie, no ke kaikamahine, a*ltal[? ap6po, ho-a umu, ,ia la e make a! ke kaikartMfrlne. akii la na kiai a hiki, lalau aku la i na nuikahiki lilo i ke kua paa iho la i ke kaulāfjflwe ia aīeu la a ka puoa hale puaa, hikii ia a paa ilailā,;līoho alcu;ta' na kiai ma waho ia po. Lele aku kahi e paāj) f īi ī ke kaula, hoote mai ke aikane: "Aole, e malama maf oe i wahi ai na'u, i wahi ia na'u, i wahi kapā ho r u." Aē

mai ke &ijfcane, "Ae." " r I ke aumoe, ka.huli ana o ke kau, kau ma'hu, he pueo i luna o 'puoa oia nei e paa nei. pUēo, he makuahine no Hina, mai Kauai ka lele'wia aku a* hiki i Kuaihelani, uo ka ik y e e make ana ka moopuna. Aia iaia ua makana a i haawi ai ia Hina, Tlßofkelio Laukiamanuikahiki e hele ae i Kuaihelani. •""' r . ... , Kahea ana ua pueo nei ia LaukiamaftuikahYkf: ' „w E Laukiamanuikahiki e, Kaileamahine a Makiioeoe, Kaikamahine a Hina „ . Make oe, make oe. " ? Pane ae o Laukiamanuikahiki i ka pueo: r "Pueo mo, puoo ino, s ■""r Hahai wale ana no oe i ko makou fnoa/' " O I aukiamanuikahiki, " ' 1 Kaikamahine a Makiioeoe, * Kaikamah.ine a Hina, . " . Wahehee oe e na pueo. =■- : Elua hana ana peia, lohe na kiai, ala ae la iioo.lohe, a maoppo ia laua ka olelo aka pueo. ī akU"ltelaĒiht i kekahi: "E, oke kaikamahine no paha" keia a ke w, Ri, o Laukiamanuikahiki." ī mai kēkahi: "Aoie la; he waa ula kona, he j>ea ula, he hoe ula, he kanaka ti!a, he waa nui, he waa iki, he waa loa, he kanaka nui, hē kanaka iki, oia kona ano ke hele mai, aole keia kailtatwahine ilihune." Hoolohe hou laua nei, ika oleto aka pueo a me Laukiamanuikahiki. "E pii kaua e olelo'i ke "lii, malama oke kaikamahine no keia." Ae akn kekahi. "Ae. M « Hiki faua i mua o Makiioeoe ke 'lii, i ke aumoe, hoala aku la: "E ia nei, e ala ae oe." Heaha?" waIhi a Makiioeoe. "He pueo, aia maluna pono oka puoa |i paa ai ke kaikamahine. Penei ka olelo aka pueo, a i maua ī iohe aku i ke kahea iho i ke kaikamahine. nniium.. i E Laukiamanuikahiki e, ; I t Kaikamahine a Makiioeoe, | Kaikamahine a Hina, i A Make oe, make oe. . i J ae ke kaikamahine i ka pueo: t , Pueo ino, pueo ino : 'V' Hahāi wale ana oe i ko makou inoāl' 0 Laukiamanuikahiki, " Kaikamaliine a Makiioeoe, "* ~ Kaikamahiue a Hina, Wahahee oe e na pueo. t / ' , . -J l IS^Tr* ir Oia na olelo a ka pueo I ke kaikamahine a kuu kaikamahine na o Laukiamanuikahlki." nei a hiki, n kahi o na kiai e noho ai. 6 Makiioeoe, hoolohe i ke kahea a ka pueo, A pau ke kahea ana a ka pueb a me ke maopopo iho Ia iaia o ke kaikamahine rio. Latilmmahuikahiki; wahi ae ?a ia i ka puoa, lalau aku 1a fWwkamahīne, a uwe iho la. ī loko nae okawa i kiai e olelo i ke 'lii, iele iho Ia ua pueo nei, a pai | «a eheu i hma o ke kaikamahine. a lei iho la i kakua ika pua. aahu ika ahuula. Oia na hoik^ oeoe i waihoNuia Hina. Ao !oa ae la.'kona o hiioeoe e ho-a ika ūmu, i enaena ka umu, kafta na kanaka nrfnn i niania wale p ka poe olelo kikoo!£Tfce kaīkamahine, pau lōa i !oko o ka umu, a O ke aikane a ianei, lilo aē la i alii a noho pii' fh6 !a we Laukiamamiikahiki # " (Aole i pau) I ' " . ' : !-I^v