Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 65, 15 August 1935 — EIA MALALO IHO NA KANAWAI I HOOHOLOIA E KA AHAOLELO KUMAU O KE KAU 1935 [ARTICLE]

EIA MALALO IHO NA KANAWAI I HOOHOLOIA E KA AHAOLELO KUMAU O KE KAU 1935

OLĒLO HOdHOLŌ HUI 16 (O. H. H, H. L. 29, APONOIA • MEI 15, 1985) . .OLELO HOOIIOLO HUI E KOĪ ANA I KA AHAOLELO NT;f t Q AMELIKA HUI- ' PUIA E HO'OHOLO MAI 1 KANAWAI E KAAWI MAI ANA I KA MANA I KA AHAOLELO O KA TĒRITORE O HAWAII E HOOMAKAUKAU NO KA HOOPUKA ANA KU I KEKAHĪ MAU BONA. E Hoohold ia e ka Ahaolelo o ka Terito're o Hawaii : PAUKU \I, O%a Ahaolelo Nul o Āmelika Huipuia ma keia ke koi haahaaia aku nei e amana mai i ka hoo'pukaia ana aku o na hona ma na huina, 0 ke ano, a no na kumuhana laula i hoakakaia ma ke ano kino o ua hila kanawai nei i wehewehe pihaia mahope ae nei e hoopukaia ae, a no ia mea ke koi haahaaia aku nei'ka Ahaolelo Nui e hooholo mai i kanawai.i kulike na manao ame na 01010 ame na huahelu penei iho: . "HE KANAWAt Ē AMANA I KA AHAOLELO O KE TERITŌRE O HAWAIĪ E APONO AKU I KA HOOPIIKAīA ANA AKU O KEKAHĪ MAU EONA A NO KĒKAHĪ MAU KUMU E AE. y . ' E Hooholoia e ka Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana o Amelika Huipuia ma ka Ahaolelo Nui i*hoakoakoainu PAUKU 1. Oka Ahaolelo oka Teritore o Ilawaii ua hiki no iaia ke hoopuka aku no ka pono o ka Teritore a ua hiki no iaia ke amana aku i kekahi mahele kalaiaina a i ole huikaupalenaia o ke kulana mahele hooponopono aupuni makaainana a i ole mahele-apana paha o ka Teritore (i hui pu ia aku me ka papa oka oihana w ¥ ai oke kulanakauhale a kalana o Hōnolulu, ame ka papa komisina no na awakumoku) e hoopuka ae nona iho i mau bona ame na hooia aie e ae e uk'uia ana mai na loaa w'ale no e ohiia maī ana mai kekahi hana hou a ka lēhulehh a i ole kumu hoohana a ka lehulehu e hoohanaia ana (oia mau loaa e komo pu jho na hoolilo ma ke ano aelike a i ole ma kekahi ano e ae mai na loaa kumau o ka mea hoopuka aku mamuH a ka hoohanaia ana eia o na lako lawelawe i hoo--j makaukauia no ua mau haiia hou nei a i ole k«mu laweiawe hana e hoohanaia' ana), Oka hoopukaia ana_ aku; 0 ia mau bona aole ia'e manaoia ua lilo īa i mea e hoohihia; ae ai ma ke kulana aie malalo o na hoakaka o ke kanawai, kumu o līawaii, a aole no hoi e kaukai aku o ke kau ani mai o ka pulima oka Peresidena 0 Amehka Hnipma. "O na kanawai apau o ka ahaolelo o Hawan mamua aku nei e amana ana i ka hoopukaia ana aku o na bona imi loaa ma ka aoao o ka Tjeritore a 1 ole ma o kekahi mahele kalaiaina a i ole mahele hooponopono aupum makaainana i kaupalenaia a i ole hapa-mahele ona ma keia ua kakooia a ua. hooiaia aku. "PAUKU 2, A0 ka Teritore o Hawaii, kekahi hoakaka paha o ke kanawai kumu o Hawaii a i ole kekahi kanawai o keia Ahaolelo Nui me ka nana ole ina ua kue ae, ua amanaia oia a ua'iaponoia aku kona hoopuka ana aku 1 na bona i ka huina aole e oi aku mamua o ewalu haneri ame ekolu tausani dala f$4,803,,000 ? 00) o ke aho kulana 'a ma ke alahele i hoakakaia ma kela kanawa? a ka Ahaolelo o ke kau mau o 1983, i kapa.a: "ke- kanawai'e hooliaawale ana no na hana hoii no ka pono o ka lehulehu a no ka loaa ana mai o na haawma daia Federala no ka hoolilo ana aku ma ke ano pih pu aku me »a haawina dala e hookaawaleia nei ma keia no ua mau hanahounei. ■ "O ua mau bona nei ua hiki no ina no ka manawa paa a i ole ma ke ana mahelehele heluia, e oo ana, ko na bona manawa paa, aole e oi aku mamua o kanakolu mau makahiki mai ka la o kona hoopukaia ana aku, a ma kahro na bona i mahelehele heluia, o ka mahele mua e oo rto la no ka ukuia ana aole e oi aku mamua o elima makahiki, & o ka mahele hope e oo no ia no ka ukuia ana aku aole e ōi mamua o kaanakolu mau makahiki, mai ka la o kona hoopukaia ana ae. Ao ua kanawai nei aua Ahaolelo nei ma keia ke ap6no loa ia 'nei a hooiaia aku, koe nae ka mara ana aku o na hoakaka o keia kanawai; koe nae keia. e hoomaopopoia no hoi aole mea oloko nei e manaoia e papa ana i ka hoololiia ana ae o ua kanawai nei o ua teritore nei e ka Ahaolelo o ia Teritore mai keia a kela manawa aku no ka hoolala ana no na hoolilo iloko o na hanahou i amanaia malalo o ua kanawai nei a i ole no ka hoonee ana aku i na koena dala i hoolilo ole ia a i hookaawaleia ma ke'ano haawina e keia kanawai, a o ua mau bona nei ua hiki no ke hoopukaia aku me ke kaukai ole aku i ke kakauinoaia mai e ka Peresidena o Amelika Huipuia.'

PAUKU 2. 0 na kope i hooia pono ia o keia Olelp Hooholo Hui e hoounaia aku no ia 1 ke Kakauolelo Kalaiaina, ka Eleīe i ka Ahaolelo Nui mai Hawaii aku nei, a i na haie elua o ka Ahaolelo Nui o Amelika Huipuia. "PAUKU 3. E mana koke no keia kanawai" :———o OLELO HOOHOLO HUI 16 (O. H. H. S. 7, APONOIA MEI, 1935) OLELO HOOHOLO HUI E NOI ANA I KA AHAOLELO NUI O AMĒLIKA HUĪPUIA E HOOKAAWALE AE I MAU HAAWINA DALA KA TERīTORE O RAWAII NO KA HOOKAAWALE HOOMALUIA ANA, MALAMAIA ANA, NA HOOLILO AME KA LAPAAUIA ANA MALOKO 0 NA WAHĪ HOOMALU 0 NA POE I LOAA A ī OLE Ī HOOHUOĪIA UA LOAA I KA LEPERA. E Hooholo ia e ka Ahaolelo o ka Teritore o Hawali: OIAĪ, mai kona hookumuia ana ua mau ae ka TeHtore o Hawaii i kela ame keia makamki he mau huina dala nui no ka hookaawale hoomalu ana, malama ana, hoolilo aha ame ka lāpaau ana i na poe i loaa a i ole i hoohuoiia ua ioaa i ka lepera ame na hana hoao e hoopau loa ia aku ua ma'i nei; a _ 1 OIAI, ma ke Kanawai o ka Ahaolelo Nui o Maraki 3, 1905, (33 Kanawai i ka Laula 1009) he haawina dala ka i hoo*:%aw&leia ae e Amelika Huipuia no ke kukuluia ana'ae he kahua haukapila wahi noii anoano nia'i o ka oihana ola o ka lehulehu ame haukapila no ka poe au moana o ke Aupuni Amelika no ka imi ana ina ano'o ka laha ana, na kumu ame ka lapaauiaana o ka ma'i.lepera ma Kalawao, mokupuni o Molokai, iloko o ua Teritore nei, no ka manao e kokua ae i ua Teritore nei i ka hookaawale hoomaīu ana ae, ka malama ana ame ka lapaauia ana o na poe lepera ame ka hoopau loa ia ana aku o ua ma'i nei, a o ua haawina dala nei un hooholoia'ae no ia maluna o ke

• : " !oa aku ka Teritore ia-Amelika Iluipuia no ka wa maa loa i kekahi mau apaltt alna i kahua no ua haukapila a wahi noii anoano ma'i liei; a OIAI, ma ke kuahaua a ke kiaaina o nei, o lune 28, 1905, o ka Teritore, i kulike na hoakaka koi a ua Kanawai nei a ka Ahaolelo Nui o JTjraki 3, 1905, ua hoohlo aku no ka wa mau loa ia i kekahi mau, apana aina sria ua Kalawao ;plfo]oiia ka huina nui o ka i!i o eono haneri ame kanaha ekā, hoohanaia an£\ e ka oihana ola o ka !< x hulehtV no na poe' au moana o Amelika Huipuia no" i hoakakaia ma ua Kanawai nei o ka AhaolefdJNul o Mai aki OIAI, o ua oihana ola o ka lehulehu nei no na poe au moana ua hoomaka aku e i na hale ame na hana hou maluna o ua mau apālSajlina nei no ia mau kumuhana nei, aka, ua ae no ua hiki pono ole ke malamaia kekahi ilaila no ka malama ana ame ka lapaatfttffyPha poe lepera a iloko o kekahi mau makahiki maii ua ia kona hoohanaia ana,'a (t up, mau apana aina aku ia Amelika Huipusa ame na hana hotf sptfu maluna o ua mau alna nei o ka hopena, ma kekahi paltf|feh kuai hookuu loa a ke kakauolelo o ke keena Huipuia, ī kulike hoi me-kekahi Kanawai 6 kA*g[haoh'lo Nui i aponoia Sematemaba 21, 1922, (42 Kanawai i ka Laula 995), ua hoolilo hou ia mai i ua Tentore W noka laweiawe oihana ana aku ma kona mau Tioqlil<o?onoi; a OIAI, o ua Tiritore nei ua auamo ae noolilo holookoa uo ka hookaawale hoomaīu ana, laplW a malama ana i na poe lepera maloko o kona palenal|qromalu aupuni a hiki i keia manawa koe wale no ma ka Haukapila Hoomalu ma Kalihi, i Honolulu, i fTOia ma ke ano] ke Keena Noii Ma'i Lepera o Amelileai W&)iiia/i lawelawe oihanaia e ka oihana ola o ka lemnWEn o Amelika Huipuia; a » • • ' _ OIAI, ma ke Kanawai o ka Ahaolelo Pepeluali 3, 1917, (89 Kanawai i ka Laula 872) o ola o ka lehulehū o Amelika Huipuia ua amanaia e kukulu ae i home federala no ka malama ana aifl*?;l|& lapaau ana i na poe lepera apau iloko o Amelika Htrtpigfa e hoike ana ia lakoii iho no ka lapaauia ana ae malaHK ame na poe lepera e kauohaia aku ana paha ilaila e tSPt>apa ola i amanaia o kekahi mokuaina, t,eritore a 1 oKra ka-apana o Kolamuhia, e lapaauia a e malamaiarma "kaqioomo ana-a Amelika Huipuia; a '"' OIAI, i kulike hoi me ua Kanawai nei ifßSpuka. hope ia ae nei, ua kukuluia ae he home no ka Mimmaia ana ame ka lapaauia ana o na poe i loohia rrte lepera ma Carville ma ka Mokuaina o Lusiana a k<tlfflro nei no kons malamaia ana malaila e ka oihana ofa lehulehu o Amelika Huipuia ma ka hoolilo ana. Huipuia a o ua oihana ola o ka lehulehu o AmeffgH\iipuia ua lawe ae a maīama a lapaau no hoi i na ma! na mokuaina like ole ame na teritore like oie aW aole loa ona wa i koiia aku ai e ke Teritore 0 aku,j malama a i ole e lapaau i na poe ma'i aa Teri-i tore hei; a ' OIAI, o na hoolilo o ka hookaawale ana».lapaau; ana ame ka malama ana i na poe lepera ia & kē lilo] nei no i haawina ko'iko'i maluna o ka 'lenpehu ame na loaa uuku o ka Teritore o Hawaii a mawup ia kumu ua hiki ole a ke hiki ole nei no i ua Teritore' ne! kē'hoao ae e lawelawe ma na alahele maalahi a loa o keia wa e loaa ana no ka lapaau ana i lo'oHa hei ame ka hoopau loa ana aku i ua ma'i nei; a ' , ■ * ]. ( OīAI, o ka Teritore, ma o ka lapaau aiia amo Jfn wialama ana i na poe lepera maloko ona, ua hoopakel£"&e oia a ke hoopakele nei no i ke aupuni o Amelika HuipWa i 'na lilo 0 ka lawe ana aku ame ka lapaau āna t#aT&ma ana ma ua Carville la i na poe lepera, oraHs*fa 'ua amanaia ka Teritore e hoihoi aku maluna o o Amelika Huipuia malalo o ua Kanawai nei o:|r! Ahaololo. Nai o Pepeluari 3, 1917; a . ; '' OIAI, mai ka hoohui aina ana ua hoolilo llawaii maluna aku o ?8,500,000.00 i ka malama anaikona mau ma'i lepera, a eia no ua Teritore nei ke ilnl mea hiki I koiia mau loaa, e hoomau aku i ka hooR : &w(pe hoomalu ana, lapaau ana ame ka malama mau makaainana ponoi ame na po.e e noho ptio)ko ona 1 loohia a i ole i hoohuoiia ua loaa i ua ano JteT;&ka ua makemake nui ia na kokua dala i mea e ai e hookoia aku pela; a OIAI, mahope mai o ka aponoia ana o ka Oj||6/ijīooholo Hui Helu 8 o ke kau mau o 1931 o ka ahaolw&'„ka Teritore, i aponoia Aperila 18, 1931, ame ka h<?2lftĪo loa ia ana ae o ka Olelo Hooholo Hui Helu 1 o ke kuikawa elua o ua ahaolelo nei,. aponoia Aperila 26, a noi ana i ka Ahaolelo Nui o Amelika Huipuia e hooKig£wale ae i mau kokua haawina dala no ko ka hoomalu ana'aku, malama ana, hoolilo ana aīne ka lapaau ana aku i na poe lepera, ua hooholo Nui nei i ka Olelo Hooholo Hui Pono 38, Ahaolelo Nui 72, aponoia lulai 15, 1932, e ail i !'e Kauka Poo o ka oihana ola o ka lehuleliu o Hui-| puia e noii ae i na pono e ku nei no ka, hoopllluMi «na o ke ola o ka lehulehu ma o ka malamaia ana'anflrjreianaauiaanao na poe lepera iloko o t ka Teritore a no kekahi m,au kijimu e ae; a ' *~ OIAI, i kulike me ka manao iiUi o ua hui nei i hoopuka mua ia ae nei ua kauoha ae n.o ua Kanka Foo nei o ka oihana ola o ka lehulehu o e hookoia : aku ua noiiia ana, a ua waiho aku .nau hoike elike me kana i hoomaopopo ae 41 i ua Nuii 72 nei ma kona kau elua, a 0 ua holke iiei ae no| ia ma ke ano Palapala Hale Helu 470, 72, Kau 2, a 0 ua hoike nei e hoakaka ana mawahoo kekahi mau mea okoa aku; (<a) 0 ka malama ame V ana o na poe lepera ma Hawaii no kekalu mau.niakahiki lehulehu ua lawelaweia aku 110 ia malalo o na ]|$ghftna naauaola ana, a o iiiunea i hookaawaleia 110 ka oono 0 keia poe i loohia me keia kaumaha he mea no ia e -iiialialo nui ia ae ai;"(h) a aole kauka poo 0 ke aupjBni 1 hoike ae i ka manao e loli ae ana mai ka mea i] ke aupUn! fe*derala o ke kauoha ana ae 1 na aupuni e hoihoi aku iaia i na poe nia'i lepera no ka ka lapaau ana, aka wahi ana "aole e lawa ana* n °- ho'na ma ka home lepera ma Carville, T.a., e ]Sbokipa ai i na lepera apau a ke e makenīiiffe $1 paha e hoouna ilaila no ka hialama ame ka laWaUia ana mai; a he mea kapono ole no paha ka hoouniilS aha ae 0 kekahi heluna nui o na lepora mai HawMī f<j' v ka home lepera ma ka 0 Amelika Huipuiai'a. OĪAI, o ka manaoio o na makaainana 0 'ioi, ftie ka nana ole i ua mau hoakaka la ma ua]lio|fe k ,nei 110 ka j hooman ana aku i na hoolala Tederala i hd|kaMl& ae n:v loko nei, 0 ka pono maoli no o ua poe lepem o ua Teritore nei oia ka hoomauia ana aku olna l&welaweia'

ana aku malalo o na lima aupiini terilore, koe nae hoi, me na kokua haawina rlala ia mai no hoi mai ke aupuni fcderala i mea hiki ai ika Toritovo nei ko hapai aeae hoomau aku ijcekahi papa hoolala hoohana holomua īoa o keia a" naaiiao rio'ka-lapaau ana-i ua poe nei eime ka hoopau loa ia.ana ao o ua.ma'i nei; ma keia E Hooholo ia e ka Ahaolelo o ka Teritore o HaWali: 0 ka Ahaolelo Nui o Amelika Iluipuia e kojia a ma keia ke koiia aku nei e hookaawale ae i kekahi kokua haawina dala kupono i ka Tt'ntore o Ilawaii e ke aupuni o Amelika Huipuia i mea e hiki ai i ua Teritore nei.ke hoo- ; mau kupono aku me ka lawa po;io f i ka hookaawale hoo-' malu ana, lapaau ame ka malama'ana i na poe lepera 'a'i e hoomau aku i na hoao ana e luku hoopau loa ia akii ua ma'i nei; a i mea e ko ai ua iini nei ke koiia aku nei ua Ahaolelo Nui nei e hookaawale ae i uku makahiki 1 uai Terftore ilei he hanwina uku la pakahi no kela ame keia mea I loohia a i ole i hoohuoiia ua 'oaa i.ka lepera a e malamaia ana e ua Teritore nei iloko o ua makahiki nei i like aku me ka hookah'i-hapakolu o ka uku lilo o ka la e hooliloia ana e Amelika Huipuia ma o kona oihana ola lehu>ehu i ka malama a'na ame ka lapaau ana i kela ame keia mea loohia ma'i ma ua hOmo nei no ka malama ana ame ka lapaau ana i nA lepera ma 05amlh\ i olelo mua ia ae nei, a e hooholo ae hoi i kanawai he bila i kulike na huaolelo ame na huahelu elike me noia malalo ih'o nei, penei: "HE KANAWAI NO KA HOOKAAWALE ANA l KEKAKI KOKUA DALA FEDEHALA I KE TERITORE O HAWAIĪ ī KA HOOKAAWALE HOOMALU ANA, MALAMA ANA A l: ME KA LAPAAŪ ANA INA POE ILOŌHĪA A I OLE 1 HOOHUOIIA UA LOAA I KA MA'I LEPĒKA MA-

LOKO ONA AME KA LUKU LOA ANA AKU I UA MA'I NEI. ' ' E Hooholoia e ka Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana o Amelika Huipuia ma-Kona Ahaolelo Nui i akoakoa ae: ■■' ■ ■ PAUKU 1. 0-ke kakuuolelo oka waihona p.uuku, mahopo koke iho 110 u ka la mua o īulai o kela-.ame keia makahi.ki, e hopmaka koke ana a e'hahai ak,u_ana.mahope aku o ka makahiki 1035, e uku'aku i ka puuku/o ka Teritore o Hawaii mai'loko ae o na dala o ka waihona i hookaawale mua ole ia, he huina dala i like aku me ka hoo-kahi-hapakohi o ka huina awelike i hooliloia no kela ame keia mea ma'i no ka la iloko o ka makahiki helu au.puni 0 ka oihana ola lehulehu o Amelika Huipuia ma Carville, ma ka Mokuaina o Lū.siana,"i ka malama ana ame ka lapaau ana o na poe lepera, i hoonuiia ma o ka huina o (1) ka nui o na pe, mawaho ae o na koa i hele i ke kana a Amelika Huipuia e haawi mau nei no i na kokua dala no lakou i ka Teritore, i loohia hoi a i ole i hoohuoiia ua loaa 1 ka ma'i lepera e malamaia ana iloko o na jiome lepera a i ole mau haukapila e malamaia ana e ua'Teritor6 nei no ia mau kumu iloko o ka makalyki helu aupuni mamua iho a {2) me ka heluna o na la ilōko o ua makahiki helu aupuni nei mamua ae. Ona huina apau i ukuia mai e waihoia ae no ia e ka puūku toritore ma kekahi waihona kuikawa a e hoo]iloia aku no rna ke ano a ka ahaolelo o ka Teritore e kauoha ai mai ka.hi manawa a i kahi manawa r.o ka hookaawale hoomalu ana, malama ana, hoolilo ana ame ka lapaau ana o na poe iloko o ua" Teritore nei i loohia a i ole i hoohuoiia ua loaa i ka lepera a no ke kufl.ua, hoouonopono paku'lku'i hou aun, nn hooīīlo liocfana, na hana hou, hoolako ana ame ka hoōīāwa aha i ka home lepera, na haukapila ame na pono e ae no ka malama ana, hoohanaia ana ame ka lapaauia ana o na poe ma'i nei.

"PAUKU 2. Oke kiaaina oua teritore nei, mahope koke iho o ka pau ana o kela ame keia makahiki helu aupuni, e hoike ae i ke kakauolelo o ka waihona puuku he mau hoakaka hojke pakahi e hoakaka ana i ka nui o na poe ma'i, e kapae aeana i na koa i hele i ke kaua a Ameli 7 ka Huipuia e haawi nei no i na kokua i ka TeritOre no lakou, a i loohia a i ole i hoohuoiia ua loaa i ka ma'i lepera i malamaia i kela ame keia la o ua makahiki nei iloko kekahi home lepera a i ole o na haukapila paha i malamaia no ia mau hana e ua Teritore nei ame ka heluna awelika o ua poe ma'i nei i malamaia ai i kela ame keia la iloko o ua j makahiki nei. | "O ka oihana ola lehulehu o Amelika Huipuia e hoike pu ae no'oia i ke kakauolelo o ka waihona puuku, e like me k'a mea hiki mahope koke o ka pau ana o kela ame keia makahiki helu aupuni, he hoakaka e hoike ana, ma ke ano hoike hoakaka pakahi a ua kakauolelo nei o ka waihona puuku e makemake ai, o ka huina awelike ho ka la no kela ame keia mea ma'i i hooliloia ma Carville i ka maiama ana ame ka lapaau ana i na poe lepera elik'e me ia r hoakakaia mamua ae. " ' "Ua hiki no i ke kakauolelo o ka waihona puukii e kauoha ae i ke Kiaaina oiia Teritore nei ame ka oihana ola lehulehu o Amelika Huipuia e hoolako aku iaia i na ike pili oihana hou aku i ala ae i manaoia e pono e ioaa ae imea e hiki ai ke hooh6loponoia na huina dala e ukuia aku ai i ka Teritore mai kela ame keia manawa malalo o keia Kanawai. • "PAUKU - 3. E mana keia kanawai i kona aponoia ana," . -4- ——o ~ KANAWAI 138 / 194, APONOIA MEI 10,1935) HĒ KANAWAI E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 6909 O NA KANAWAI O HAtAII I HOOPONOPONO HOU IA 1935, E PILT ANA I NA lIOOPUKAPUKA ANA A NA lIUIKAHUWAIWAI. £ Hooholo ia eka Ahaolelo o ka. Teritore o Hawaii: t PAUKŪ 1. oka mahole-manao 3o ka hapa-pauku (a) o K.a pauku 6900 o ua Kanawiii o Hawaii i llooponopoho Hou ia 1935 nia keia ua hoololiia a o holuheluia ponoi: ' "23.1 na bona o kekahi huikaupalonaia ika manawa e hoopaa hooopukapukaia aku ai ua mau dahi noi ua hookumuia ua huikaupalonaia i u m il ilo o na kanawai o Amelika Huipuia a i ok o kekahi m kuaina a i ole terītore palia oiih a i ole o ka Apana o I\i.'luttivL>iH paha; e hoomaopoppia uo nae iu> ka manawa o ohma (o) mau makahiki mamua koke ae o ka la o ua hookumo hooj)ukapuka ana nei. aole i haule iki ka ukuia ana o kekahi kumupaa a i ole ukupanee paha o na aie laula o ua huikaupalenaia nei i hooponopono ole ia no hoi i kulike i ke aponoia ana e ka puuku o ka Tentore iloko o eono mahina PAUKU 2. OKa manele manao -1 oka hapa-pauku (a) oka p ik C°o v - a u nei i Hoo^oiio

' ,n; ■" i.< N e/oiiia lu*luht'iuia penei: "-»■ •'«' 'i " !',i a i <>h.ī na in.uia i kakiioia e kokahi _ civu.hi a 1 ui.e- AUAalu p&i&peiiei kdia kaUu..waiwai maiuha o kekahi. i hoohana houia |a waiwaipaa e loaa pomaikai mai anaKpie na pon.o oluna' ona } iioko nei o."ka Teritore; koe nae e hoomaopopoia ma kc;3a atne keia mea e pili ana i ua kumuhana nei, koe paha 110 ; ka hooholomua aku i ke kūaiia ana o ka waiwai i oi-aia e , ka hui kahuwaiwai a i ole malama waiwai, o ka .huina 1 nui o ke kumupaa o ua koikoi uku. koi aieia ana 111 ai i hoo- ,■ paa hooia ae ma ua moraki nei a i ole; palapala kuai kahui waiwai aole ia e oi aku mamua o kanaono pakenela 0 ka waiwaiio o ka waiwai lioopaa hooia i oi ae a maluna ae o na auhau i ku i ka Ukuia ana ae ame na koi auhau-i lilo ae he kuleana hoopaa koi aie maluna 0 ua mau waiwa* , hōopaa hooia nei a i ole kekahi mahele paha ! ona; koo hoomaopopo pu hou ia ae no ; "tta hiki no ke haawi hou īa ae na kokua dala ana mamua o ka manawa no ka uku ana i na koiauhau, na auhau kuikawa ho na hanahou 0 ka |ehulehu, ka malama ana ame na hoōponopono pahonohono ana, i mea e hoopakeleia ai ka waiwai hoopaa hooia malalo o ka moraki a i ole kuai kahuwai- ' wai paha, me ka nana ole ana ae ifla ma la hana ana ua 01 ae ka huina nui o ke kumupaa maluna o kanaono pakeneta 0 kona waiw^iio;" PAUKU 3. Oka mahele manao 5o ka hapa-pauku (a) o ka pauku 6909 0 ua mau Kanawai nei i Hooponopono Houi» ma keia ua hoololiia a e heluheluia penei: "5, Ma ona nota a i ole mau palapala moraki hoopaa aie o kekahi mea, hui hoohuiia, ahahui, a i ole huikaupalenaia me kekahi hooia hoopaa ma ke ano he hoopaa panihakahaka no na kea( koe na kea. 0 ka hui kahuwaiwai a i ole 0 kekahi huikaūpalenaia. paha i 01 aku mamua 0 kanalima pakeneta o kona kea hōokumu i onaia e ua hui kahuwaiwai, nei), na bona, mau noia a i ole kekahi mau palapala hooia kuleana koi dala a i ole mau waiwai hoolimalima ame na pono iluna on'a; koe nae o ka huina nu.i 0 ke koi «ie i hoopaa hooia ia e ua mau hooia panihakahaka nei aole ia e oi aku maluna 0 kanaono pakeneta o ka waiwaiio i anaia o ka waiwai hoopaa 1 oi ae a mau la aku hoi 0 na auhau apaii loa i ku ae no ka uku aku ame na auhau i lilo ae i kuleana 'hoopaia' koi «ie maluna o ua waiwai hoopaa hooia nei a i ole maluna o kekahi mahele ona; koe nae, e hoomaopopo pu hou ia aku, o ua mau loaa la ua hiki no ke hoopaa hoopukapukaia aku malalo o na nota ame na moraki a kekahi mea, hui i hoohuiia, ahahui, a i ole huikaupalenaia i hooia hoopaaia me na bona, nota a hiau kuleana hoōia koi aie Amelika Huipuia a i ole na palapala hooia kuleana koi aie no ka aie 0 Amelika Huipuia, ina o ka huina nui o ke kumupaa 0 na hooia koi aie i kakooia ma ua mau bona nei, na nota, na kuleana koi aie a palapala hooia kuleana dala paha aole i oi aku maluna 0 kanaiwa pakenetā 0 ka waiwaiio ma ka makeke 0 ua mau waiwai hoopaa nei ; koe nae, 'e hoomaopopo pu hou ia aku no, o ua mau loaa nei ua hiki 110 ke waihoia aku ma ke ano hoopukapuka iloko 0 ha nota a i ole tx»au moraki paha o kekahi mea, hui i hoohuiia, ahahui a huikaupalehaia paha i kakoo hoopaa hōoiaia ma o na nota moraki a i hooia pu ia ae no hoi maluna o na moraki mua ekahi maluna o na i hoohana houia a i ole e loaa mai arfā-paha na pomaikai mai ua mau w&iwaipaa nei, ame na poiio oluna ona. iloko 0 ka Teritore nei, ina o ka huina nui o' ke kumupaa 0 na aie i hooia hoopaaia ma ua mau nota moraki nei aole i oi aku maluna o kanaiwa nakeneta 0 ka huina nui o na waiwai kumu 0 ua mau nota mdraki nei, ka waīwai kuniu o kekahi iīota moraki,<)ia no ka mea malalo iho o keia iho penei: (a) ka huina ma ke alo o ua nota moraki nei, a i ole (b) kanaono pakeneta oka waiwaiio oua waiwai hooia hoopaa nei i anaia no ke kakoo ana ae i ua notā moraki nei i oi ae a maluna hoi o na auhau apau loa i ku ae no ka ukuia ana ae ame na auhau i lilo ae i kuleana hooia paa aie maluna 0 ua waiwai hoopaa hooia «ei a i ole kekahi mahele paha ona;" PAUKU 4. O ka hapa-pauku (a) 0 ka pauku 6909 0 ua mau Kanawai nei i Hooponopono Hou ia ma keia ua.hoololiia nia o ka pakui ana aku mahope ona he mahele manao hou 9 penei: "9. Ma 0 na nota aie i kakoo hooiaia me na palapala hoopaa inisua ola ahiki i ka palena piha 0 na huina hoaie o ua palapala inisua nei." PAUKU 5. Oka mahele manao 5o ka hapa-paiiku (b) o ka pauku '6909 o ua mau Kanawai nei i Hooponopono Houia ma keia ua hoololiia ma o ka paku'i ana mahope ona i keia malalo iho nei penei: "koe nae, e hoomaopopo pu houia ae, ina o kekahi huikawpalenaia, aia kekahi o kona mau mahele kea hopkumu ua komo pu iloko o ua waiwai nei, a e haawi mua ae oia i kona lala paa kea he mau keā*paku'i ho'u ma kekahi kumukuai malalo iho o kona waiwaiio maoli ma ka makeke ia manawa, alaila o ka huikahuwaiwai ma ke ano kahu a i ole malama waiwai paha e loaa aku no ka rnlTna e hoohana a e hoolilo aku i na loaa oia kuai ana ma o ke kuleana e kuai ae i kekahi mahele o ia mau kea i haawiia mai iaia e kuai ae e hiki no iaia ke kuai ae i kē koena 0 ia mau kea." > . ; " PAXJKU 6. Oka hapa-pauku (e) 0 ka pauku 6909 o ua mau Kanawai nei'i Hooponopono Houia ma keia ua hoololiia ma o ke kapae ana ae i ke pau mahope 0 ka hopuna manao elua a e pakui iho ana i koma ma !a wahi .ame ka pakui hou ana ae mahope o ua hopuna manao eiua nei. mahope iho o na huUolelo "o ua mau hapapauku (a) ame (b)" nei, i neia mau huaolelo iho penei:

I ī liana ana a i .ole ika paa ana ae ina kuieana hooj>j|fcapuka pomaikai o ko lakou waihona kumupaa t oi ae maluna ona i hoohagote.iaH|c^p|Tto ia'lakuū fe nol ae i ka mea nana banako no kC"lpffi mai o. hookomo ae ia mau huina iloko o na hooia KuMpa koi dala ame na waiwai a a'e i hoakaka 0 lA m *J3H&pa-pauku (a) ju»«-(b) o keia pauku» ame na noOMml ana ae i ioOxvanawa e hoolilo hou aku no '' nia nu manawa 110.apau fhiki ai Ja «aKou aha m> na mea e pili ana i ka hana ana a ] ole nclraaa ana mai paha i na waiwai hoopūkapuka 0 na na hui kahu a i ole malama waiwai paha, ua loaa ■nQ-RKi'mea nana banako ka mana e haawi ae ai 1 ua ae beV*^" O ka pauku 6909 o ua mau Kanawai nei i HooftffjMotto Houia ma keia ua hoololiia ma o ka pakui āT>C° o.na he mahele manao hou elike m e neia' W^^Wnoi: " 4BfiMfetnjt ana 1 ka waiwaiio o ka waiwai i hoakakaia keia pauku e hanaia aku no ia ma kekahi. kino a i aponoia i ka mea nana banako, e ana ana no ua waiwaiio nei he poe ia i • nana hanako nei. O ia mau ana waiwaiio e malamaia no ia ma ka moolelo o na huikaup&lenllK^ P#lfpPsPiB.- E mana leeia Kanawai i kona aponoia ana. , , " ' KANAWAI 153 122ri45, APONOIA MEI 13, 1935) ' - HE KANAWAI I NA MOKUNA 61 AME 67 O NA! O HAWAII I HOQfONOPONO HOUIA ANA I NA AUHAU WAIWAIPAA AME E Ahaolelo o ka Teritore o Hawaii: . p A™jßl* Mokuna 61 ona Kanawai o Hawaii II Hōuia 1935, ma keia ua hoololiia ma o ka~ hoolpl! Pauku 1900 o ua Mokuna nei a e heluNa hoakaka. Ma na wahi e ikeia ana ma keia'l^^ia; manaoia no o ka lunahooia o ka Teritort; 4 Mflfflre_manaoia no a e komo.pu ae no hoi kela ame KeiBnrag|ia o ka Teritore ame ke kulanakauhale a kalana 'waiwai' a i ole 'waiwaipaa' e manaoia n&lg-gM puia.ae no-hoi me.na aina apau ame' na P ° no a^2£S^ na ona ame na hale ' na mea 1 kukuluia, na pa 1 kukuluia maluna ona a i ole i waiwai nei, e kapae ana no nae, i ka h ae ? i na mea kanu e ulu ae ana, na mikini apau naēahana mikanika a i ole na pono hoohana 0 ame kona mau kahua, na pou telepona, leukui uwila, na holowaa ame na pono hoohanffffifff|:u, no na laina paipu, na paipu ea aa ame na paipu mau pono hoohana, na wahi hooki'o |ame wai, na alahao (i huipuia me na hao alanui, ha la&|Jjr£e alahao, na mekanika hoohui alahao ame na P°no apau e pili ana i ka hoohui a hoonee, ana ina ef|pjp%hao, aka aole e komo pu ana. ke.alanui.iho no tia aianā'oiei, na olei pokole, na hoopihapiha, uwapo, na paipu hookuu wai ame ka ain,a ponoi iho, • oia |i&! "b ItMl. lla'Ww e helupapa hope ia ae nei e manaoia he pāa), ame na pono hoohana i hoakaka e ke kanawai e heluia a e auhauia ma ke ano he ' WWii 'lewa.''

I J 0 ka Pauku 1947 o ua Mokuna 61 nei ma keia ua ma o ka pakuiia ana aku mahope ona i keia penei: i "Q auhau nei ua hiki no ke ae :aku no kā~.laaMiwe oihana ana imua ona l na poe i aeia ; e lawelawe luaua. o ke Keena Puuku o Amelika IHuipuia a"! o ka Papa Hoohalahala, Auha.u o Amelika Mokuna 67 o ua mau Kanawai nei i Hooponopgfls9tiJpuia ma keia ua hoololiia mā o ka hoololiia ana ae .iLIeA mahele manao elua o ka Pauku 2100 0 ua mokuna"iM%ehei: "Waiwaf^g f a" ,> e manaoia a e Kui puia no hoi, me na' ano pono tta pono lewa, na pono kalepa ame na lako o ia leanu e ulu ana no ke oo ana āme ka ohiia o ia makahiki auhau, na mikina hoohana apau mekanika e ae a i plē na pono o ia ano like mau kahuahooharia? na moku.kalepa a mau m&hu, ina paha aia no* ma ka hdme a 1 ole aia P°u telepona, telegarapa ame kukui uwila, na na holowaa paipu lawe ame na mea hoohana pifi ia; fta laina paipu; na paipu ea aa ame na paipu na'mea hoohana pili ia mau mea; na wahi hooki'o na lua lawe wai; na alanuihao, kumau a i ole me na alahao, na laau koo alahao, na mea hoohui alahao ame na mikini mekanika no kona ana. aka aole nae e komo pu aku ana na kahniplānui. na oki, na hoopihapiha ana. na u wapo, na paipu hookuu wai amejta aina ponoi iho; ame ikemakaia aku aole i komo aku malalo o na manao ana e pili ana i na waiwaipaa elike me ia i ma ka Mokuna 61; e kapae ana nae } ke o na meakanu e ulu ana, aole i oo a i ole e ohiia ana o ka makahiki auhau, na holoholona e ola ajgLpa mahele kea ame na bona o na hui kaupalenaia, na f|§l|i*aic amo na hooia aie e ae v na aelike, na lako me na pllphaie e hoohanaia ana ma ka home o ka mea uku auh|ffir<»ft : poTiokmo me na dala ma'ka lima me na' waiwailewa'l9jlp i hoakakaia he ma kekahi ano e auhauia, a e hoakaka 10f| uae ike kapaeia aha ae ona waiwailewa o na bana|ro } na waiwailewa e hoohanaia ana n i hiki ke hoohanaisT'4 Itekahi hui pono lehulehu ma ke ano he mahele ia n<Q&na mau hana pono lehulehu ame na waiwailewa o inisua, ame na walwailewa no apau loa e ku ana maluiia a e hoohanaia ana malona, a no'na kumu hoohana hookahi a malalo o ia ona hookahi a malalo no hoi o ua kaupaleW'&ine na kahua hoohana hookahi, elike me na waiwaipa&lĒookuu auhauia malalo o ka Pauku 1>77." rAUlvtJj!jt. O ka Mokuna 67 ua hoololi liou ia aku no ia ma o ka ana ae o ka Pauku o u;i Mokuna noi a e hte!uheluia penei: M Pauk.„ %103. Auhau waiwailewa; uku kumu, Koo elike me ia i h&pkuu auhauia a i ole i auhauia paha ma kekahi ano e af-Jfca kahi o na aiihau waiwailewa, o na waiwailewa npaf i %a maloko nei o lee Teritore e malu no ta ma lalo o ka Ileela anie keia makahiki mal«na o:konn ana npomaopopoia ae elike me ia I kauohaia e keia mokUhal i|fa ka uku kumu pakenota elike nW ia i hooholoia j' * ! » .5,i . ! : ! -

"0 ka lunahoohan,a o ke keena' hoomaopopo īaa^ ;aupuni, ma ia la a i o!e mamua ao o Apenla 1 o kela ame i keia makahiki alamanaka, e hoike ae i ka puuku o ka' " |Teritore "ho papakuhikuhi huonohonoha, i aponoia e ke " 'kiaaina ma ke kakau, o ka huina dala i makomakeia, no ika paku'i ana ak-- i na loaa e ae apau o ka Teriture i heluhelu kohokohoia ae no ua makahiki nei, e ohiia mai ma o ka auhau maluna o na-waiwailewa iloko o ua piakahiki nei i mea e lawa ai na hoolilo i heluhelu kohok&hoia o ka Teritore no ua makahiki nei. Oia huina naei'heluhelu kohokohoia aole oia, ke hoomaopopoia, e oi aku maluna 0 $2.000,000.00. Oke komisina auhau e hoike pu ae ho oia ī ka puuku ma ia la a i ole-mamua ae o ka la 1 o Apenla, 1 ka huina nui holookoa o ka waiwaiio o na waiwailewa apau i ku i ka auhauia iloko o ka Teritore, a i hoomao- ' popp waleia no maluna o. na hoike auhau a na poe uku auhau waiwai auhauio i hoikei.a ae e lakou, no Jca makahiki auhau e nee ana. Oka puuku e aku oia v hoonohonohp i ka auhau kumu, i hookahuaia ke hoopiliia aku i ka huina nui o ua waiwai auhau holookoa nei Maaamai ai ua huina nei i helu kohokohoia. O ka auhau" kumuj hooholoia pela oiano ka auhau kumu no na auhau Waiwailewa.no ia makahiki helu auhau; koe nae aolo ua u-' ku auh.au kum.u nei o emi iho malalo o hookahi pakeneka." .. PAUKU 5. Oua Mokuna 67 nei ma keia ua hooloJi houia aku no ma o ka hoololiia ana ae o ka Pauku 2103 o ua,jQiikuna nei a e heluheluia penei: ; - Pauk. 2103. Ka manawa e kauia aku ai .a 'e heluia aku ai. Koe ina ua hoakakaia ae ma kekahi ano okoa aku keia mokuna, e kauia aku na auhau maluna ona waiwaiiewa ī kela ame keia makahiki elike me ia no ka ia l o lanuari o ua makahiki nei." " PAUKU 6. O ua. Mokuna 67 iiei ma keia ua hoololi 1 ia , aku no ma ka hoololiia ana ae o ka Pauku 2104 o ua mokuna nei a e heluhelūia penei: "Pauk. 2104. Helu auhau. Kahua auhau. O ka waiwaiio o na waiwailewa no ka helu auhauia ana aku e hoomaopopoiu no ia elike me neia penei: na * ako aahu, na waiwailewa huikau, na mra eo'ea a paa ame na waiwai hoopukapuka i hooiiloia Tpri?orp P ft 1 Pa . aia n0 ke kuai aku iloko oka Tentore, o ka awehke o ka waiwaiio o na pono kaleoa linWW? um ' kumal V a f ahina mamua iho o lanuari o ka maauhau ' a 1 ole .° ka waiwaiio awelike iloko oka lepa nei° ** manaWa 1 paaia ai ua mau waiwai pono kaU,- ; Koe nae, e hpomaopopoia, aole loa e laweia ae kona waiwa lo no ka helu ana ika auhau e emi iho o e kumuhlo, a ī ole ka lilo, .a i ole waiwaiio o ka makeke o kah l Uaa '° a ih ! 0 ' ° ka t papahelu wa.iwai elike me ia ka la 1 o lanuan o ka jnakahiki auhau. nilī N°.-ii-a mikini hoohana ame na pono hoohana P u ana . la ,akou ' ame na lako ame na ponohale, aole i helu pu ia me iia waiwa! kalepa no ka hoopukapuka ana o koia waiwano no ka hooko ana aku i ka manao o keia mokuna o na hoolilo waiwaiio no ke pani hou ana ae iawe ae na emi waiwaiia mamuli o ke kahiko, kulana 0 kona kulike ole me . £ Ltlot£ ! ST\ la ,° ka la 1 0 lanuari 1 hookahuaia mal£2 o holomua loa i apono nui ia no ka hoomaopopo aika wai wano nonaauhauia ana aku; kue nae, ina e V kekahl , aha ma kumu hoohalahala? o hookahu . a ana ' l ka waiwaiio i hoakakaia ma ' - n ° u f waiwai nei ī noonooia aole ia he alahele kujcanawai no ka hoomaopopo ana ae i ua waiwaiio nei malalo o na kulana: i īkeia ae, e loaa no i ke komiaina auhau ka. mana e helu kau auhau hou aku ai iua waiwai kau!TktTL o k a nawS" h0 ° kahUa W * iWaU ° ° mana ° ia he . hou ia A aku no L o ka & an?'ae"o k^PaukĒ^loe 0 ua mokunanei a ē heluheluia penei: , 21 , 05 ' , Na hoike au hau; auhau hookumu maiuna ona kahua hookumu ona hoike hel.u auhau. 1 īi™ -T e i -. eia mea ' , J huipuia me na poe nohohoolimalakou wa ola > na na lunahooponopono waiwai, na kahu waiwaj, na kahu a i ole mau oihana puunaue waiwai dala, na poe hoolimalima malalo o kekahi palapala hoolimahma aupuni, a i ole laikini paha, mau hohpoia paha, ame na poe ku hope (ma kahi o na ona aole he poe nohopaa o ka Teritore) a i ole poe i lioopaeia mai, e ona.ana a.i ole.e hoomalu ana, malama āna a i ole ka mana hoohana ana, o na -waiwailewa maloko o.ka Teritore, 1 kuleana paha e hookuu auhauia a aole paha, ame kela ame keia mea ī ku i ka auhauia no na waiwailewa i paaia i ka makahiki alamanaka mamua iho, iloko o na mahina 0 lanuan ame Pepeluari o ka makahiki helu auhau, a i ole 1 kekahi mau manawa e ae i makemakeia malalo o na hoakaka ana o keia mokuna, e waiho ae he hoike helu auhau o na waiwailewa apau o ua mea nei, ai ole iaia ka paa ana, malama ana a i ole ka hoomalu ana ma ka-Ja ekahi o lanuan o ka makahiki helu auhau, a i oie iloko o Ka makahiki mamua īho, elike rae ka mea e hoomaopopoia ana e hoakaka piha ana i ua waiwailewa nei ma ke ano aniKa nui malalo o na poo hoakaka kupono, a e J le . a " a 1 , kona an °. ka hun\a ame ka waiwaiio o kela ame keia hookaawale poo munao ana. oua hoike helu auhau , nei e hoopihapihaia ae no ia ma ke ano kino e moakaka piha ai ua mau waiwailewa ku i ka auhauia o ua mea uku auhau nei. Na ke komisina no e hoakaka ae ina kino o ua mau hoike nei i kulike me na manao nui o keia Kanawai & e kakauinoaia a e hoohikiia no hoi e ua mea uku auhau noi o kona hope i amana ponoia. Ao ia hoike pela e waihoia ae no ia me ka luna\auhau o ka mahele e waiho ana ua waiwaiīewa nei a i ole i waiho ai a, i ole i paaia ai, a i ol.e e waihoia ae paha ftie komisina auhau ma Konolulu ehke me ia i makemakeia ai a i ole i ae.ia aku e ke komMna auhau. 1 • m. oka waiho ana ae īū* hoike helu auhau uei e manaoia no īa he heiu auhau kahua hookumu o na waiwailewa ku i ka auhauia i hoakakaia maloko ona maluna iio hoi o ke kumu auhau o na waiwaio i hoakakaia maloko ona> ma ke a*\a kumu o hookahi pakeneta, a e malu no nao malalo o na hoohelu auluiu hou ia ana aku mahope mm maluna oke kumu av\\ aiio okoa'aku e loaa aku aua paha i ke mahope aku o ia manawa o ia maoli paha ke ana helu auhau waiwaiio pololei e hoomaopopoia ana ma na kuhikuhi i hoakakaia ma' keia mokuna, a ma la kumu nku auhau i hoopiiia ae elike me ia e ae mahope aku, i kulike ai me na hoakaka o keia mokuna/" PAUKU. S. 0 ua Mokuna 67 nei ma keia ua hoololi h.ou i|. aku no ma o ka hoololiia ana ae o ka Pauku 2106 " o ua nei a e heluheluia ponei: (Aole i pau.)