Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 65, 15 August 1935 — He Moolelo o Ka Wahine-Missionari Mua Loa ma Kina [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Wahine-Missionari Mua Loa ma Kina

"O e * a ( mau hana nae apau, .ua loaa ole mai no ko lakou hilinai piha ana. Haalele mai la no keia anaina, a piha hou mai la no he poe hou. Ua hoounaia au ma kekahi mau apana okoa aku i na manawa e loaa piai ai o ti& lono i ka hoopopilikiaia o na misionari ma ia mau apana aina, "Uoko no nae o ka luhi nui, ka loaa ole o ka manawa e hoomaha ai, aia hoi, hi'ki mai la no ke kii, e heie aku no kekahi wahi mamao loa gikū, no ka hoao ana no e loaa ka maluhia i na kanaka o keia iahui me na misionari o ka apana aina i hooluuluuia. 4 "No ko'u makaukau loa ma ke kamailio ana i ka olelo a keia lahui, ko'u kumu e kahea mau ia mai n'ei ma na apana apau e loaa ai o na popilikia. "Nui loa ka lili o keia lahui ia kakou ili keokeo, a oi ioa ak'u, ia makou i ka poe e ha'i ana i ka olelo a ke Akua malaiia. A 1 kela makahiki aku nei, ka hoike amaka maoli ana mai 0 ko lakou mau noonoo lilili ame ko lakou mau manao hoōkae lli, a hoike ae la poe misionH'i e noho ana ma ke kulanakauhale o Pekina, e kukala ana i ke kaua mawaena o ke aupuni 0 Kina ame makou kakaikahi o ekolu haneri wale no o na m"isionari e noho ana ma Pekina. Aole a'nei o kekahi keia' o na hana hiiahila ole a keia aupuni nui ia makou uuku loa? "Heaha 'ka mea hiki ia makou ke hana? Okiia ae la na pono kamailio Ipau mawaena o Pekina ame ke ao holookoa. Haalele makou i ko makou kahua mua, a holo mai !a no kahi e pakele ai, a hookipaia makou e ke kanikela Pelekane, a malaila makou i noho ai a e kaīi ana no ko makou hopena o ke ola ana ma keia ao, no ka mea, aole makou e lanakila maluna 0 ka heluna o kanalima tausam, (Alaila, hoomaha iho la oia, me ka huki ana ae i kona hainaka, no ka mea, e halo'ilo'i mai ana kona mau waimaka i ka hoomanao ana ae 1 ke ola 0 na kanaka Amerika i pau i ka make 0 ka pualikoa o Kapena 'Myrea, no ka hoopakele ana i ko lakou ola.) I kona hiki hou ana mai no Amerika, ua kaahele aku oia ma na kulanakauhale like ole a puni 0 Amerika, malalo o na kono lehulehu i loaa mal iaia, e haiolelo ana imua 0 na anaina like ole i akoakoa aku. Pinepine ka manawa a Mrs. Gamewell i haiolelo aku ai imua o kekahi mau anaina o na kane wale no, a e noho ana oia ma ka aoao 0 na bihopa iluna o kahi i hoomakaukauia, ke kuhina Amerika f Conger e noho paa ana ma Pekina i kela manawa e noho, 1 olulo ana na mea apau ma kela home kanikela poina ole E iloko o ka puuwai o Mrs. Gamewell, ame kekahi poe kanaka naauao a kaulana e ae'o'ka aina. | Mamuli o kona kamaaina 1 ka haiolelo ana, ua loaa r Aia ka manaw.a maikai loa e oni ai i kona kino a e kuhi g ai hoi i kona mau lima, a ma kahi o ka nui 0 ka leo, e hooi nui ana oia ma ia wahi, a makahi no hoi 0 ka luuluu ame ke f kaumaha, e hala'ilo'i mai ana kona mau waimaka, a ua ■ hoopiha mau ia na anaina apau e noho mai ana e hoolohe 1 kana kamailio ana me ka eehia ame ka inaina, ' Ma kekahi wahi i hoolahaia ae ai e haiolelo ana oia, " aia hoi/elike no m'- ka m<-a mau, ua hoopihaia ua wahi la * me ka lehulehu o na kanaka ame na wahine i hele mai e hoolohe i na kamailio ana a Mrs. Oamewell, aia hoi, hoike hou ia mai la ka lono imua 0 ua anaina la, aole e hiki mai ana o Mrs. Gamewell ma ua halawai la, malalo 0 ke kumu, ua loohiaia oia me kekahi pilikino. Ua hoopihaia na vnea me ke kaumaha, a o na wahine hoi ma ua anaina nei, ua uwe maoli mai lakou no ka loaa ana o Mrs. Gamewell i ke oma'ima'i. Ua nui maoli no ke ohohia 0 ka lahui Amerika i ka hoolohe ana i ka moolelo a-keia wahine e hoike nei i"na mea apau, a ua hele ia mai e na kanaka e hoolohe ana 1 keia wahine mai kahi mamao mai o hookahi haneri miīe a oi aku, a 0 kekahi no hoi, aohe he hoole ana a ka lehulehu e hele aku e ike a e hoolohe i ka leo 0 ka wahine i kaulana ae kona inoa maloko 0 na nupepa apau 0 Amerika. Ma kekahi 0 na huakai a Mrs. Gamewel! i hele ai e haiolelo, ua hele pu aku la ia me kekah'i 0 kona mau kaikaina, a na ua kaikaina la i hoolaha ae maloko o kekahi 0 na nupepa nui o ke kulanakauhale o Nu loka, e olelo; ana: "Ua haawi aku ko'u kaikūaana i kona ola no ka hana ana 1 hookohuia ai e ka papa misionari 0 Amerika nei, aka, ma kahi 0 ka make, ua malama maikai ia kona ola a hiki i kona wahi i hookohu a i haawiia mai ai nona e noho. Hoonaniia ka Inoa o ke Akua Kiekie loa, he Malu Kona ma ka Honua nei a heAloha hoi i Kana poe Kauwa Oiaio apau." . 1. ■ ; EliHe.no' me ka aina 0 Kina, pela no me Amerika nei, e hoike ana ia i ke ano 0 ka noho'iia haipule ana ame ka malama ana o kekahi i ke Akua aole wale no i ka la, ame ka po, aka, i na wa no j§£au; no ka mea, i ka wa e loaa ai 0 na popilikia ma'uwale i maopopo ole ia oe, aia hoi, ua loihi ole aku ke kokua ana mai a ke Akua i kou leo e kalahea aku ana ma ka honua nei, a laia hoi e nana iho ana maluna;" E hoike ana kekahi wahi moolelo uuku 1" kekahi mea i ikeia ma kekahi home penei: "Ma fce kulanakauhale nui o Kikako, ua hoohuiia ma ka berita 0 ka mare kekahi mau mea.A i kekahi mau lk pokole mai .mahope'mai, ia laua i hooKonoono pono iho ai, aia hoi malokō 0 ko laua wahi home uuku m&waho iki aku 0 ke kulanakauhale ponoi, kipa. aku la kekahi o ko laua ihau hoaloha e ike ia laua, aia hoi, ike aku la keia hoaloha e kau ana maluna 0 kekahi pakaukau uuku ke kii 0 Mrs. Gamewell, alaila, ninau aku la ka hoaloha i ua mau paa mare hou la: "Ua kamaaina ho ka olua i keia wahine?" " Hoole mai la ke kane me ka pahe ana mai: "Aole maua i kamaaina iaia, aole no hoi i hui a launa kamailio pu me ia, aka, ua kuai iho nei maua i keia kii o 'keia wahine misionari maikai, a no ka mea, na kana mau huaoielo i hoola mai.na palapu 0 ko maua puuwai, a oia ko maua kumu 0 ka mare ana, 110 ka mea, wahi a ua wahine maikai la*-—aole e hiki ia maua pakahi ke paio aku me ka honua nei a loaa mai na pomaikai elike me ia 1 hoakakaia no na mea mare apay, nolaila, ua mailaoi'e iho la maua, e hoao

i iike ana maua i ka paio ana ma ka honua nei, alaila, e loaa j mai no auanei ia maua ua pomaikai la a keia wahine i hoa- | kaka mai ai." : [ O kekahi mau pomaikāi loa a paajmare i hoomaopopo iho ai, oia no ka loaa ana.o ka.iaua ohana keiki, a aole hoi e hiki e loaa mai ia pemaikai ia | laua ina aole e hoohui ana ia laua iho iloko o ka.jcttftre ana. 0 kekahi moolelo uuku elike ae Ia me keia, penei iho inoia: . r "I kekahi po o ke kau anu, o ka makahiki 1902, aia ma kekahi anaina mare he lehulehu wale o na aliikoa o na mokukaua i konoia. Oka aahu o keia poē aliimoku, ua kinohinohiia me na wai-gula, a he u'i maoli rio hoi i ka nana aku oiai e maaloalo ana iwaena o,ke anaina nu! i konoia. - - īwaena o keia poe aliimoku, he hookahi he aliimoku opio i hoolauna ia ma kana noi ponoi ana mai, i kekahi wahine, a hoomaka koke no ka laua kuka'i kamailio ana me he la ua« kamaaina mua laua kekahi i kekahi, a e kamailio ana laua me ke ohohia nui kekahi i kekahi. "Ke hauoli loa nei au i ko'u halawai ana me oe maanei." wahi a ua aliimoku opio nei. "Ua olelo mai kau ka.fls ,ia'u he hoaloha oe no Mrs. Gamewell, kela misi<(nfurl .wahine i hoi mai nei mai Kina mai, a i hoike ia mai ho|j. i Pekina oia i ka wa i ala mai nei o kela kaua jia Pake ame na misionan.*' , : 1 ua wahine la i hooia mai ai he hoaloha i'o oia 110 Mrs. Gamewell, hou aku ia no ua aliimoku opio a " - •# ■ .j "Owau ma Kina i keia manawa, a owau ke alakai o na koa malina i kauohaī ia mai ai e holo aku no Pekma no ke kiai ana i ke keena o ke kauikela Pelekane, a hiki wale 110 i ka hoea ana ae o na pualikaua huiia o na aupuni apau. Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia ika olelo kupon<h«D ke kapa ana aku a na kanakii koa i ka inoa upono no keia makuahine maikai a piha ilie ke aioha. Mai ke kakahiaka a hiki 1 ka po ana, a mai k po mai a hiki i ke kakahiaka ana, aia mau oia, keia makou i piha ai me ke alolia a i haalieo ai hoi keia laluii ma ona ku mau aku anā imua 0 ka make i na apau o ka uwati e lele-oi ae ai s aka, o keia makuaMlie nae— aole oia i hopo iho a maka'u iho paha 110 keiaī mau luake e hooweliweli aku nei mamua o kona alo. i (Aoie i pau.) j 4