Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 25, 31 October 1935 — KA PONO MA KA MANAOI'O [ARTICLE]

KA PONO MA KA MANAOI'O

0 ka mea oi loa ae i ko ke kanaka ola ana, ola no ka PONO. O keia wale jio ona mea apau e ike ia kona mau makemake anonui,-a pela auanei e ola imau loa aku ai ia mea iloko ona. 0 r ka Pono ame ke Ola-mau na naea hiki oīe ke hookaawaleia, no ka mea, "Ma ke Alahele o PONO, he Ola."" (Na Solomonā 12:28.) Aka nae, o keia mea o PONO, aole ia e loaa ma nal i hooiiina fa mai iloko oke ola ana o ke.kanaka. Nin" loa na mea i hoakakaia maloko o ka Buke Hemolele e pīli i ana i keia mea. Maloko ona buke ana Roma,' 1:29, "ua hoakakaia maloko o laila "ua piha kakou me na mea pono ole apau." "Mloko no'o na Roma 3:10, e olelo ana no ia: "Aole he mea pono, aole, aole he hookahi." A ma Epeso 2:3, ua olelo mai o Paulo, "a ma ka aoae maoli, he poe keiki makou no ka inainaia, elike me na mea e ae." Hoakaka mai 1a hoi o*īeremia elike me keia: ' "Hiki anei i na Etiopia ke hoololi ae i ko lakou ili? a i ole, hiki anei i na leopadi ke hoololi ae i na kiko o ko lakou ' mauana. E olelo ana M Pope ma keia wāhi: . anei oe i na hana malkai, i maa hoi ma na hana hewa?" leremia 13:23. A aia hoi 'maloko oia buk*e hookahi no, ma' ka mokuna 10, a ma ka pauku 28, e hoike ana no ia penei: "E lehova, ua ike no au, aole iloko o ke kanaka kona aoao iho; aole no ke kanaka hele ke alakai i kona mau kapuai iho." He mea oiaio, ua hoomaopopo no kakou apaū. aia no he mau degere o na hana hewa, a nolaila no hoi kakou i ike ai, aole kekahi mea e pakele mai mai ia mau hewa mai. oka hewa, ona lawehala 110 ia elike no me na ru*a, aole nae ia he mea e nele ka ike ia aku o Yia hana hewa mau ana. E olelo an aka Pope ma keia wahi:* He kualapa ka hewa no na makani weliweli, 1 hookaeia kona mau iini ana ke ike ia aku, A ike mau ia, kamaaina ia kona mau papaliha, O ka mua o ke aloha aku no hoi, a apo aku la no hoi.

Aka, i ka oiaio ana elike me na mea i hoike ia moloko 0 ka Buke Hemolele, a ma na buke hoi i hōike ia ae !a maluna, aole he pono ana o ke kanaka. a pela no hoi e hoomaopopo p\i ia ai me ka oiaio loa, aole hoi oia e man&olana poho i ka loaa ale ana o ka PONO iaia. hoike maopopp'mai nei no ka Buke Hemolele, i na hana a kē kanaka & hana ai i'loaa ai iaia ka Pono, E mahaloia ka inoa o ke Akua Mana Loa, no ka mea, ua hoike moakaka le'a ia aku i na kanaka apau, i ka hune ame ka waiwai. ka poe lanakila ame ka poe i hooluuluuia, ka poe naauao apela pu me ka poe naauao ole. Ua hookau aku ke Akua i na kokua ana maluna o Hopkahi, oia hoi, he mea ikaika, (Halelu 89:19), a o ua mea Hookahi' ala, aole ia he mea okoa ae, aka, o ko l?ā--kotf īiaku nō ia ka mea Pono hookahi, (Teremia 23:6.) E KALI ANA KO KAKOU HOOPAKELE I KO KAKOU HOPENA No ka mea e pillana 1 keia, ua pane iho la ka anela ia losepa: "E leapa iho oe I "Kona inoa oIESU, no ka mea, e hoopakele no Oia i Kona poe kanaka mai ko lakou mau hewa mai. w Oia auanei ka mēa hookahi Nana e kukala ae o Kona Pono ka mea nana e huikala ae 1 na hewa i hala, ma o ka lokomaikai ala o ke Akua, (Roma 3:25). a pela aūanei e hiki ai ke hana ia ka pōno o ke Ikanawai a e hooko ia ai hoi ilokō o kakou, (Roma 8:4.) He oiaio keia pauku ihe Koila nani apau. aka; o na pomaikai o ua mau pauku la, e hiki mai ana no ia maluna o ka poe i loaa maoli na manaoioana. , , : - Aole i make o Karisto i hoop-akele ia ai na mea apan, i make o Karisto i mea o hoopakele ia ai na mea apau. 1 kona make ana i loaa ai ia kakou ka hoola hou ia ana, aka, aole me ke kauoha ana aku elike me kou makemake. O ko kakou PONO, —o kakou no apau,—i mea e pono ai. aia no ma kou malama ame kou hana ana i na manaoio apau. Oka loaa ana ona manaoio ma ko kaleou aoao kekahi mea anonui loa. Aka, mamua o ko makou hoonui ana aku i ka olelo manaoio e noonoo mua ae hoi kakou no k« aha la hoi i loaa ole ai ia kakou ka PONO ma ka kakou mau hana maikai apau. O ka mea mua loa a Paulo i kamailio mai ai maloko 0 na buke a Roma, mahope iho o kona hoahewa ana i na mea hanu oia apau imua oke Akua, oia iho keia'. "Nolaila, ma o ka manao ala o ke kanawai, aole loa kekahi mea i'o e hoaponoia, (e manaoia he peno imua o Kona alo.) (Homa 3:20) : "A no ka mea, ano ke kumu o'lea hewa ana o ke kanaka, aole e hiki oia lee hoaponoia elike me ka manao o 'ke kanawai. 0 ke kanaka hookahi wate no & ke kanawai e hiki ai ke hoapono, oia no ka mea !a\£ehala ole. Alaila, na ke kanawāi e hoapono, a ī'ole, e hoahewa aku paha. Ina aole ke i uhakl i ua Kanawai la t alaila'i e loaa no kona hoapono ia ana, a aole hoī ano e ae. O na mea iloko ona noonoo iaia e kakau ana i ka huke o Roma, a i ka mokuna 2, ama ka panku 13. "E hoaponoia ka mea naflā ihana ke kana'wāi. A e hooia pu atia no nae"oia, aole he in.ea hookafti, mawaena o na poe īudaio ame ka lahui Sadūkaio, (Koma 3:9) . "Nolaila, ma oka manao ala o kanawai, aole o hoaponoia kekahi mea i'o i hanauia e -fcft w»hin£ e ku aku imua o Kona alo." 5 ka hoahe'waia ana o ke kanaka, he mea paakiki loa -nō kon&-dji©aponoia ana s ina no jnahop£ mai ua h§na oia Ina hana .pono a pololei no kona ola ana. Ina e loaa āna ka'ū mau meaai mai ka halekuai meaai mai.i keia la, ma ko'u ku ana aku. aole ia he mea e hoike mai ana ua uku aku au i ko'u aie no na meaai mua a'u i lawe ai. Ē hooia ana ka lahui ludio i keia mau noonoo kuhihewa o lakou, aka, e hoomaikeike hou ana o Paule ma keia wahi, me k« olelo ana: Aka no ka Iseraela, iaia e hahai ana me na j>ono apau mahope o ke kanawai o ka aole no i loaa ia lKkōu ke kanawai ok& pono? Ano keaha hoi? No ka mea, ua huii aku la l$&ou i ua pono la me Jcq iakou manaoio ole, aka, ma na hana ana a ke Manaoio lakou ma o ka lakou mau hana maikai ala ej hoaponoia ai lakou, a i ole, e loaa, ai hoi ia lakou na apau. ■ • . . :l Aoie kakou e hoaponoia ma o na ehaeha ala. i loaa ia kakou mai na alahele mai ma na wahi laa, ka ka . kou hooke-ai ana, ka malama ana i na la Sabati, ka malama ana i na lulu-hua mua, hanai ana i ka poe pololi a ma kekahi niau ano hana maikai e ae a kakou e hana ai. Ma ka hoike ; a kekahi o ko.makou misionari, i kona. halawai ana me kekahi kanaka o ke kaaahi, e helu ana i kana mau pu-pu. He I&la keia mis.ionari no kekahi o ea hoomana nui loa o na Manaoio Ivaristiano. Ua pane mai ia ua misīonari nei.: "Ua noho.aku au ma aoao a ninau aku la iaia no kekahi mea e pili ana i ke Akua] heluhelu aku la au iaia ma loano 3:16. Ika pau ana o ka*u keiuhelu ana 1 keia buke, ninau aku la au iaia in.a pah& ua hanau hou ia oia? '* Ike aku la au i ka hioīo ana o ka waimaka mai kona mau maka mai, K&maiHo pu iho la maua no kekahi inanawa loihi mahope iho. He 65 ka nui £na makahiki o keia kanaka, a he wahi mamao loa kona wahi e nolio ana. Aole oia i ike i kekahi buke i kapaia he Biabala, a ua haawi makana aku la au iaia he hookahi buke Baibala. "V\ e he aa ia oia i km% mau kamaa, a niaHH ia u mau anUni nahaha maloko, a no hookalu pule holookoa kona heie ana me keia mau aniani nahaha o kona mau kamaa, i loaa mai ai iaia lia hoapono ana mai ka lani mai. Aiaila, unuunu ae ia i ka lima o kona palule a hoike mai la ia'u i kekahi mau ma-ka maluna o kona kino, he 137 mau moah —pehea ko'u mamao ana, i koe mai na a'o ana no ka manaoio, Ama na hoakaka ana ana apoaelolo hemolele o na nioa apau e liohō ana o hoop&kelē iaia iho ma ona hana malkai ala. e pomo ana no oia. A wahi no aka Haku i olelo mai ai: "E iike no me ka nui o ka poe e hana ana i ka makemake o ke kanakawai, aole no lakou e paele an», no ka mea, ina, no na hana inaikai ana i hana ai i keia manawa, aka; no na hala ame na hewa o ka wa i haia," i