Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 38, 30 January 1936 — HAIOLELO A KA PERESIDENA HOOLELEIA MAI MA KA RADIO A LOAA IA KAKOU MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HAIOLELO A KA PERESIDENA

HOOLELEIA MAI MA KA RADIO A LOAA IA KAKOU MA HAWAII NEI

(Hoomauia) Ke hiīinai piha nei au, o keia mau kahua moakaka i hoike ia ae la, e hooniaia ia aku ana ia i ka lioonēe ttiua ia ana me na ana mai a ka ahaolelo a me ka Peresidena. "Ua h'oomaopopo pu au ua kukulu aku !a au imua ou 1 ka manaoio o ke a o keia na kumuhana oiaio maoli e nana pono aku nei iloko o na maka ona lahui apau. Aole e hiki ke alo ae, rro -ka rrrea he kumuh«lna anonuii loa keia iloko o keia au naaaao o ka honua nei, a pela no hoi i anonui loa ai i ke aupuni o Amerika Huipuia ame kona lahuikanaka. He hoowahawahaia ka maluhia e kekahi auna, aole nae i ka lehulehu o kekahi lahui. A elike no me ka'u e kuailo mau aku nei, na ka poe imi-loaa, n.o ko Ukou mau pono ponoi iho, e wawahi i ka maluhia o ka noho anr o kekahi lahui a o kekahi ohana paha. Ua loaa i ke ao nei na hoike ana i kulike loa aku me keia ae la maluna, i ka wa o na alii o ke au kahiko ame na barona. e hoololiloli mau ana i ka palapala-aina o Eu 1 - ropa i kela ame keia manawa, a i ole, i ka wa pahā o na emepera ame na alii nui e hoopiha loa ia ai me ka inaina nui, no ka Uuku loa o kona mahele aina i haa'wi ia ma'kekahi.aha mahele aina. Nolaila, aole paha kakou e makemake ana e hoi hou aku elike. me ia mau la e anunu ia ana o na aina e ua mau emepera la nme na alii. Ina e lawe mai ana kakou i ke a o ana, e noho hoaloha aku mau hoaioh& J iloko o ka oluolu ame. ka maluhia, aole no.au e manaolana ana e komohia mai ana na hookuee ana a keia poe Uhane Hopouluuiu.Hoohakaka. x\ka, ina e koi ia mai ana ka lahui Amerika e komo pu aku e.paaiii pu.me ua mau aupuni nei, e ikemaka uo ka I§hui Amerika i ka ka'u mea e kamailio nei. Nolaila, me ke ano o ka noho oluolu ana i pakaia i na lahui o Europa i makemake ole i ka noho'na kuee a 2ia, aole loa lakou e hoopau manawa wale ana nia ka hoomakaukau ana ia lakou iho me na pono kaua no ka hakaka ana aku me kekahi. O ka_lLOike oiaio imua o kakou, oia hoi, o ka manao kuee o ka noho ana o na lahuikanaka maluna o ka hojnua nei ha mea e hoala inai ai t_ke kaua ana, a o ka mea oiaio nae» aole e puka mai na ano o keia noho kuee ana maluna o na aupuni e noho ma iloko o ka oluolu ani<i kamaluhia.

Ina o ka oiaio ae la kei& o ka noho oluolu ana o u$ aiipuni o ka honiia nei, 4\aila, c pono e loaa maoli aku ke ano o ka nianao o !ka noHo oluolu ana i na aupuiu spftu. Maloko oke ano oka noho oluolu ana o na aupum o ka honua nei. o ka han« mua # makaala sa ai. ka hoopau ia ana o ka hooulu ahahuī hooulu kuee, 6 kapala «ei na llhant v Hoouluulu Hoohakaka, e haaau m&i &i na hana-kuee ma kā liome a <? {>ahola aku ai i& mau hana hoopiiikia waio ma na 4o«o apau o ka honua nei. Maioko nei o ko kakou mau palena, apela no me aa., kamaaina ia i keia mauY makahiki, o ka nw» i kamaai»ia i ka w&he o na s " apau, e kaua ana na aupuni ;» makemake e noho |aku maluna o kekahi» nona | hookahi iho me ke kokua ole ia aiai e, kekahi mana aupu«i okoa aku, Aole kela wau niea aiio hou. He ainau kela i paio ia iioko o haiawai makaain&ua aul iiSIT aiAkahiki ITS7. i kapaia 5r 1 alia, hana Miu U maua\s a mai iua« ia aua o ua ka^a^a *»* * a* kaaak* tm&u£!l

na Peresidena Thomas> Jeiferson, A n d r e w Jack.son, Theodore Roose velt ame Woodrow Wilson. ī na makahiki mai nM nae mahope, ua hoike maopopo ia mai ia kakou ka noho mana ana o na aupuni i ulakolako ko lakou mau waihona me ke dala> ame kekahi puulu o na kanaka i hoohr ( i ae ia lakou malalo o na hara knlaiainii i ]£V>;laha ae kona mana iloko o na makahiki he 12 mahope ihu o ka v>au ara 0 kela kaua nui o ke ao nei. 1 0 keia puulu o na kanaka |a*u i olelo ae la, aole no lakou he lehule.hu loa, a oiai la-kou-e hoohana ana i ko lakou ike ame ka hoolohe ia āna o ka lakou mau mea apau e kamaiīio ana mawaena o na ahahui kajepa apau. eia nae, ua maopopo no kakou apau aole loa lakou e hana ana i ka o ka hapanui o ka honua nei. aka, ka makemake wale no o ka lakou oihana e hooholomua ana, a oia ke ano oiaio maoli o na hana a ke kanaka Amerika. Ke hoihoi hope nei au i hookahi manawa i koe. īloko o ka makahiki 1933, a i ka mahina o Maraki, ua hoohalahala aku au imua o ka ahaolelo o A m e r i k a nei, lahuikanaka o Amerika nei, e hoihoi ia mal ka mana o ka haawi ana i ka " olelo hooholo maluna o na ninau paakiki a pau loa e pili ana i ke aupuni ilQko o ko lakou mau lima ponoi. O ka pane i ioaa mai ma ua _Qlelo hoohalahala la, ka hoōVomo hou ia ana o kekahi mQkuna hou maloko ka moolēlo o na aupuni naauao o ka honua nei. O oe, kekahi lala o ka ' ahaolelo ame a'u, o kaūa a elua, e kukulu ana kaua he ano launa liou ana mawaē- 1 na o ka lahuikanaka ame ka ahaoleio. A heaha ka manao ana o keia ano launa hou.ana? Ēia no, e nana ia ma! ka ' pono o na kanaka ilihune. ' ī keia manawa ? loaa aku ai 0 na hoomaopopo ana rkā' " poe anunu, a no ko lakou mau pono ponoi iho, hoomaka mai la' lakou e hookomo i ka lakou mau koi lehulehu e nana ia aku ko lakou mau pono ma na ano apau, mailoko, mai o na pono o ka lehulehu hune e noonoo ia ana. Ua ike lilo ana mai la o ke aupiyii i agena a i lunahooponopōno no'ka pono o ka lehulehu. O ko makou moto e kukulu ana no ia maluna o na pono kaulike» e haawi ana i na kokua ana 1 ka poe i hoopilikia maoli ia o ka lahui, me Ija nana ole ia o ko lakou kulana ka nui ame ka iki ma he koko Amerika e holo ana maloko o ko lakou mau aa-koko, na kuieana ia mea hanu ola e loaa aku na kokua ana apau maialo o ka Hae Aeko o Amorika Huipuia. Ē kokua ia lakou apau ina he oma'ima'i ana, ina e auamo ana kekahi makuakane i kana ohana nui n>e ka maopopo ole o kahi e loaa ai o *na mana-ai ame i\a hoopakele ana iaia> ame ka hoopakele maoli ana i na kauma!\a ame na Hmluu o ka lahui. Me ka hoopaapaa ole ia, tna e hoomaopopo ia ke ano o ke kuieana o ke kanawai ame kona hookumu ia ana, o ka lahui ka mea mua « noonoo ia ai, no ka mea. ina aoie ka lahuikanaka, aole e ike ia kokahi aupuni, a o ua aupuni nei i kukulu ia maiuna o ke kahua o ka lahul-k-Hiuikn, e hiki ai e hoomaota o loaa nuu ai kt> da;a i ke aupum ina na uala auhau o hookau la aua maUaia o ū» Aole anoi he oi aku ka pono 0 ka maiama ana i ke kana- : ka mamiia o ka ir,a'ama ana 1 ka holoholona, M& na auhau'la, e hoī | hou mai ai na da!a av>au e hoopua ia ana no ke kokua ana i ka īehulehu o na makaaiuana Atuerika. aole anei he mea pono e hoopukaia ke tiala nu-i ia «uo elike mo na h\vakaka ame na ii%>t>oiio ana o na Keena Hana Hou i hvmla ia m«UU> © ka u mau kauawai i wai&s *ku ai imua o ka 1