Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 43, 5 March 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Me keia mau mea ae Ja, ame kekahi mau kumuhana e ae, i hoomaka mai ai na kanaka e hoopau i ko lakou man manao Miniu ana roaluna_o na kanaka kaulana o ke ka" hua kaua, no ka hiki ana ia ke. haawi mai i na kokua ana maloko o na hana kalaiaina no ka loaa ana a ka lakou mau hana» —^ He elua kau o Kenerala Grant i noho ai he Peresideba a mahope aku opa, he elua mau Kenerala hou, oia no\> Hayes ame Garfield. No Kenerala Garfield nae, he eh? wale no mahina o kona noho ana ma ke kulana Peresidena a kipoka īa ai oia e kekahi kanaka i lili i ka Peresidena no ka loaa ole o kana hana. He mau mahina lehulehu kona ola ana mahope mai, me ka mau no o kona nawaliwali o kona kipoka ia ana ai, a hiki wale i kona make ana aku. Ō ka hoomaka ana mai keia o ka moolelo o keia aina o Amerika e hapala ia me ke koko o na Peresidena i kipoka ia. I ka make ana aku o Peresidena Garfield, ua pani ia mai la kona noho e ka hope-Peresidena Arthur, aole keia he kanaka mai ke kahua kaua mai, aka, he kanaka loio oia no ke kulanakauhale; he kanāka e hilina nui ana maluna o ka naauao o na kanaka limahana o ka aina. I kona au i noho peresidena ae ai, i hooholo ia ai ke kanawai e haawi ana i ka hana i na kanaka naauao apau i puka pono mai na kula mnanmau mai apau no na hana aupuni. Pau ae la ka haawi ia ana o ka hana ina punahele kalaiaina apau, a maluna wale no o ka naauao e loaa ai ka hana aupuni i kekahi mea ma ia hope mai. 0 ka peresidena mahope aku o keia, oia no o Grover Cleveland, a o ka Peresidena Demokarata mua loa i koho ia ae ai mahope iho oka hala ana he 25 makahiki. 0 keia wale no ka Peresidena i noho Peresidena no elua kau holookoa. : He ekolu ona kau i holo moho ai, eia nae, i ka elua o kona holo moho ana, i haule ai oia ia Benjamin jāarrison. ; 0 ke kumu o ko Cleveland haule ana mamuli no ia o kona hoike maoli ana ae i kona manao he mea pono e hoopau ia ke kanawai auhau. I kona haule ana i keia kau elua o kona holo ana, aole i maopopo i na kanaka kona manao e haiolelo a oiai, he manawa loihi ma ia hope mai i hoomaopopo ai na kanaka i kona mau manao anonui, nolaila, i ke kolu mai o kona holo ba!ota ana, i puka hou ai oia. Iloko o keia-mau makahiki apau a ko t kakou aina e holomua nel, mahope iho o ke kaua kuloko ©"lea Akau ame ka Hema, ua hanaia na kanawai like ole a ka ahaolelo e hana ana a e hooholo ana, aole mau kanawai pili kuloko wale no, aka, he mau kanawai no kekahi i hana ia mawaena o Anienka nei ame Beritania. 1 kekahi mau makahiki loihi i hala ae ka moe malie ana o kekahi mau mea e hoopaapaa loihi ia ana mawaena o Amerika ame Beritania. O ka ninau i hoopaapaa loihi ia, oia no ke kuleana o ka lawe ana i ka hulu sila mai na ka| mai o Alaska. E koi ana o Beritanfa, he kuleana ko na aupuni e ae e

hele aku ai malaOa e lawe aii ka hultt o ka sila, no ka mea, o ke kuleana wale no o Amei'ika, he ekolu wale no mile mai na kahakai mai o ka aina o Alaska, a mawaho aku o ia palena, ua kuleana na aupuni e ae o Europa e hele ai malaila e lawe a| i ka sila. 0 ka īua o na ninau e hoopaapaa ia ana mawaena no 0 Amerika a me Beritania, oia no ka palena e moe ana mawaena o Yenezuela ame New Guiana; na ka Peresidena Cleveland i waiho aku i ka noonoo ana e waiho ia keia hihia imua o kekahi papa lunakanawai, a na lakpu ia e haawi mai i ka pane, o ka lakou mea e hooholo mai ana, ua mana ia i na aoao a elua. Na keia mau noonoo a Amenka Huipuia, i hoike aku 1 ka honua holookoa i ka loaa ana o ke alahele maemae loa e hooholo ia ai o na pohihihi mawaena o na aoao e hoopaapaa ana, a e hookahe oīe ia ai ke koko o ka lahui. Aka no nae, i ka mokuna mahope iho o keia, e ike ai no ka mea heluhelu e makaukau ana o Amerika Huipuia e kōmohia aku iloko o ke kaua ana me kekahi aupuni okoa aku. NO KA HOOMAOPOPO PONO ANA 1 ka makahiki i pau ai o ke kaua, ame na makaKiki mahope koke mai o ia makahiki, i hoomaka ai ka hooponopono ia ana o na aoao apau o ka Akau ame ka Hema, hoomaka ka noonoo ana o ka lahui mai o a o e iloko o ka oluolu, e loaa ana na kuka'i maikai ana a na ianaka o ka Akau ame ka Hemā me ka oluolu ame ka maikai, malalo o hPokahi Peresideha. .

O ka hoomaka ana mai o ka oluolu ana o ka noonoo o na kanaka, iloko no ia o ka makahiki 1812, ka makahiki i pau ai o ke kaua anft; mahope mai o keia, I ka makahiki 1848, ka makahiki mua i hu ai o ke gula ma ka aoao Hema o keia aina nul o Amerika, a o ke kolu mai i ka loaa ana 0 ke pla ma Rocky Mountains i ka makahiki 1859. Mike me na mea I īke ia ma na mokuna aenei i hala, ua hoīomoku nui aku na kanaka i ka huli ame ka eli ana 1 keia pohaku ulaula makamae mahma o keia aina hou, alaila, Ike ae īa kaua ua hoopoina ia na noonoo o ka lahui no na mea i hana ia he mau makahiki kakalkahi wale no i hala ae, O kekahi kumuhana anonui loa nana ī kokua aku i ka hele ana o na kanaka i ka huli ana i ke gu!a, oia no ka hooholo ana ae a ke aupuni e haawi ana i na aina no na kanaka e makem k nas kukulu iko lakou mau home ma keia aoao hoi&o ki una. Ua lilo keia i mea i;ana e kakoo nui loa aku ai ī ka manao o na kanaka e hele e huli i ke gula e hu mai !a ma keia aoao hou o Amerika, a pela kaua ! ike aenei i ka moe kaoo ana o ka lahui ma na alahele like like ole # ke alahele kuahiwi i piha me ka make a na Ilikini ame na holoholona, ame ka ele pu au no hoi ma ka moana. O ke alahele ma ka moaha ua p.'ha no me na ehaeha he nui, aka, o ka poe wale no na«. ī lawa me ke dala, a lie loihi loa no hoi na !a e hoio ia keia huakai moana. O keia mau mea ae.ln nae, na kumu mai nan'a i hoopoina i ka noonoo o na kanaka i Ko lakou mau kuee apau keKahi i kekahl. no ka mea, e hele ana ka lahui mai ka Akau aku, a e pii'mal ana no hoi ka lahu'i mai ka Hema mai, e paeli pu ana i ka honua ma kekahi mau wahi, a I kekahi manawa he hookahi ka noho ani; o kekahl ohana mai ka Akau mai ame ka ohana mai ka Heina mai malalo o hookahi pupupu halepe'a, a i ka hala ana o kekahi manawa loihi ma ia hope mai, ua kohu hoahanau maoli lakou ke nana ia aku, O ka mea wale no nana i hoonioni ke ano o ka noho ana o ka lahui ma ia hope mai, oiai lakou e hookuonoono ana me ka maikai, oia no ka lahui Ilikini, a i na wa a lakou e lele kaua mai ai 5 ka lahui ilikeokeo, ua hookuemi hope mau ia,aku lakou, a hiki wale i ko lakou hoopau ana i ka lakou nVau hana'kue, a hoi aku la lakou maluna o na aina i.hookaawaleia no lakou e ke aupiml, alaila, o ka hopena mai o ia, ko lakou hoopau !oa ana i na hana kue i ka lahui ilikeokoo, a hoomaka hoi ka lahui e ulu, a me na kulannkauhale hou i kukuiii ia a puni ka aia§.