Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 47, 2 April 1936 — HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU

LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A

LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI

(Laweia mai ka buke "Black Bearded Barbarian" i feakauia e Marian Keith, no ke ola ana o George Leslie Maekay no !ia aina o Formosa. e Geo. K. KalaT) Malako o ka buke i kapaia ka Baibala Hemolele, e īke-ia ai ka ōīaio o kana mau mea e kamailio nei imua o laua, a o keia buke, ua kakauia e na kanaka o kela au kahiko loa ma ka lakou mau olelo ponoi iho, a hiki mai i kekahi mau hanauna hou mahope mai, i unuhiia ai keia byke mai ua olelo kahiko la mai a i ka olelo e kamailio nui 'ia nei i keia la, a e hoike ana hoi, he hookahi wale no Akua, Nana i hana i na mea apau, a Nana no hoi i hoouna mai i Kana Keiki kamakahi e hele mai maluna o ka honua nei, no ke--aV ana i na lahuikanaka apau i na kanawai oiaio o Kona Makua iloko o ka lani, a e hoopakele ana i na mea hanu ola apau mailoko mai o ko lakou mau he»wa mai apau. ,Ua hoopihaia keia mau kanaka opio malhini me ke ohbhia hui, a ua lilo ia i mea no laua e hamau ai me ka hoopuka ole ana i kekahi mau ninau mai ka hoomaka ana 0 ka misioTiari opio e kamailio a hiki i ka pau ana. a ia laua i haaiele iho ai, ua hoopiha ia ko laua puuwai me na haawina ano hou loa, a he mea hoi na laua i moeuhane mua ole ai. 'Haalele iho la laua me'ka hoopaa ana mai 1 ka msionari opio e hiki hou mai ana laua ina e ae mai ana ka misiohari opiei ia laua? I kekahi la koke ae no, ua hiki hou mai laua, a me laua i keia la i lawe pu mai ai laua me eono hou mau haumana kula e ae, a ua hoopiha loa ia no hoi ka misionari opio me ka hauoli, nō ka hooihaka ana mai o ka lehulehu o na haumana kula e hoomaopopo pono loa i ke kulana o ka misionari opio ame ke ano o kona noho ana, ame ke ano o ka loaa ana o kana mau meaai a me ka hiki &na iaia ke uku i kona mau hooliM apau. e noho nei ma keia aima. Ua lilo keia anaina i ka misionari opio i poe haumana kula e hele aku ai e hoike i kana mau mea i kamailio aku ai ia lakou no na mea e pili ana i ka hoomana o ke kanaka ilikeokeo a keia lahuikanaka i kapa ai—"ke Kanaka liikeokeo Umiumi Eleele." Haaleie iho la lakou i ka misionari opio iloko o ko lakou mahalo piha iaia i ka loaa ana ia lakou he naauao hou no na mea e pili ana i ka hoomana o ke kanaka ilikeokeo; ua lilo keia ninau i xnea no lakou e hoopaapaa ai mawaena o lakou iho, a no ka mea, lie mau mea keia i a'o ole ia ia lakou maloko o ko lakou mau halekula, a o ka hooma,pa wale no o ko lakou mau kupuna, arae ka hooniana mai kupuna ; p ko .lakpu mau kupuna, ka i kuia a, jl &o<>'naauao mau ia aku ia lakou. ■ Ua lilo keia i mea na lakou e ninau aku ai a e ninau mai, e hoopaapaa hoi maluna o ka oiaio o ke akua o ke kanaka ilikeokeo, a i ole, o ka oiaio paha o ke akua o ko iakou mau kupuna miai. Haalele iho la lakou ika «iislonari opio i keia la me keia mau hoonaauao hou i loaa ia iakou, aka; no ka misionari opio hoi, hoioholo ae la oia maloko o kona wahi runii hookipa e noonoo ana nona iho f eiike me na hawanawana ana aku a kona hoaloha mua i halawai ai mawaena o keia poe haumana kula, aia na kanaka o ke kulanakauhale e noonoo ana e kono mai iaia maloko o kekahi hoopaapaa ana malūna o keia ninau, a anoai e hookau ia mai paha kekahi mau hoopal hoehaeha ana kōoia kino. Me keia mau noonoo e lauwili nei i ka.misionari opio, aia hoi, hoohoio iho la oia, o kana hana wale no e hana ai mai keia manawa aku, kona hoopaanaau ana i kana Baibaia Hemoieie, ,ame ka hoopaanaau pu ana i ka olelo o keia iahuikanaka, i hiki ai iaia ke hoakaka i kona manao me ka moakaka le'a loa a e maopopo mai ai i kona mau enemi. 1 MawahO aē o keia mau mea ana e nei ' i kona puhiu poo, aia hoi, lawe pu'mai la oia i ka heluhelu [ ana ika moolelo oka hoomana b keia lahui. Ua maopopo mua no iaia ma kekahi mau heluhelu mua ana ana i ua moolelo la o ka hoomana o keia lahui, ma kona home ma €anada, a mahma mai o ka moku ana i holo mai ai, aka, ua hoonui hou iho la oia i kana heluhelu ana e hanai hou ana i kona noonoo mahma o keia ninau hookahii a na kanaka o ke kulanakauhale e hoolala mai nei e paio me ia. Ma ua po nei, ua haawi pau iho la oia i kana heluhelu ana i na moolelo o ha hooomana o keia lahiii, ka hoomana Confusion, ka hoomana Budism ame ka hoomana Taoism. Aikawa a ka enemi i hiki aku ai imua ona. ua hiki iaia ke haiolelo mai imua o lakou no na mea e pili ana i keia mau hoomana like ole. He mea niaikai nona ka hoomaopopo .ana 1 na mea apau ana i heluhelu ai. no ka mea, e hiki mai aua koiis mau enonu imua ona me na nīnau apau e pili ana i ke ano 'o ko Ukou hoo?napa amo ka hoomana o ke kanuka ilikeo keo. F hiki mau mai ana i kela ame keia la ma kona wahi home na keiki haumana kula, a e alakai ia niai ana lakou o Giam Cheng kela keiki mua loa i halawai mai ai me ia, a ua pii hoi lakou mai ke kulanakauhale mai no Va home o ka mi.<tonan oplo, ma ku aoao o ka muliwai. T T n hoohalaia'e (akou he mau hora ma ka lioohalikelike ame ka hoopaapaa ana maluna'o »a mea Hke ole. He poe keiki naauao loa keia o keia aina, aka* iloko nae o ka naauao o keia poe keiki haumana kuUi, ua hoohaahaa mau ia aku 'akou e MacKay ma na ninau apau ulu mai ana. Hapai mai la lakou 1 tni kumu hoopaapaa e oielo aiw e kue mau ana o Cpnfucius 1 ka Baibala» alaila, e paaa aku ana oia nu» ka olelo ana ke kue mau nei ao īakou i ui a*o ana a eoulueua?, a e kapa aku ana ka misiouari opk lu lakou he poe o kue mau ana i na a*o ana a Confucius no ka mea, aole lakou i hooko I na kauoha a kauolia la Alaila, hoike aku imua < lakou i ua Kristo liopmana i a'o ai i ko ka honua nei» a oii wale uo ka hoomaua o\u r ,o no k«. kauaka ma ka heuua uei I kela ame keīa la, ua hoonui mau ia mai na poe e kip; aku ana raa kona Iniune, a i kekahi kakahi&ka ,nia ia hop< mai, ia MacKay o nana ana mawalio o kor.a puka, ike ak; la oia i kekahī ar.air.a r.r,i loa o ua kanaka e hele mai *iu nia kona walii home ; a e alakai la mai una lakou e ke»a ho aloha hooka.ki ona f hoohoaloka Ma ka aeao * ua hoalolia nei ona, e liele pu mai ana me ia kekahi ka naka ana i lohe m&u ai ! i i I