Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 8, 4 June 1936 — OPUKAHAIA MAI KA PENI MAI A BENJAMIN N. KAHALEPUNA [ARTICLE]

OPUKAHAIA

MAI KA PENI MAI A BENJAMIN N. KAHALEPUNA

( Hooneuku) Mahope iho, aole i loihi, heie aku la au a ha'i aku la i kahi o ke kaikaina o kuu m»kualtßne 1 ka mea a kanaka i olelo imti ai iaV • Aok ia ī hx»okvm hou mai i&'u ■ e hoi hou i ka hHlp> o k*? kannka a hikī i ka nvh i hiki kino mai ai ua kanaka 'la, alaik* Kuka pu Uua i\\e ia m, keia kumu. Mahop<? iho o kuu noho &n& me ke kaikai.uu o kuu iiuikuukaiK', olua .a ekgiu paha la. hele mai U ,kc kaauka i koua hsk e la- : \vc Uou ia'u i kona hop.o!Aka, oklo aku la ke.kaikai,m\ o kuu mnk'.;aku k"USj hc t keiki_ por;v>-i ;u; aole in jo hookuu ar.a 'a'u c hoi "hōu I o noho pr. :r e ui; n i o!t v ia, \ra o la%ve o l.nwe no ia ia maun a ielnn Aolo nao he ekemu hou niai o ua \ai\ala *u t m ka |\e K*hya ksiVs!na o kn;i w&Kuak»n\\ AkR, \in oTcio afc\i a\i ! k« kaikaina o kuu >nvT\e, It\n an o t\oho 'pu is,«» malawa wno ia'u e Mke me koT\a w\alaT\\s ana Oleio aku la no ho» t ka pau ana o koia niau n\oa noho iho Ja au me k? kaikaina o kuu makuakan»? m> kekahi mau m*k*hiki ho »»ui M* he mo* *U, iloko o keia w*n«w a, « aku o ka li«ah»iia nna mai o ke kuikAhi i iwi, ka hoik^ia *a* &kAi o ka Uma o Aku«

' Mana Loa ma ka hoopakele houia ana o Opukahaia mailoko mai o ka make hikiwawe aweliweli Maan@i e hpoiiiaopopo ka. iiīea heluhelū i ka k>komafkai o ke Akua, ame kona mau ma- ' nao maikai, me ia ia losepa, ana i manao iho ai no ko Heneii mau kini, a no kona lahui» a no Heneri iho no hoi, ; kona hoopakeie ana i kona ola. Oia, ame ke kaikuakine o kona makuakane e ana t haule pu iho lapa iioko o na linm o ka enemi. i : I kekahi la, akahi no a koiho Uoko ona ka naauao, |0 ke kaikpahiiie.o kona,n\akuakane, a i oleia,. oia no ke pepehiia a make. O kona wahi kumu wale ik> i pakele ai, o ke koio ana maloko o kekahi pukaJlqko o ka .hale ilalo, a oia. ka manao i kupu mua ae iloko oiiā i pakele ai ia. Malaila a.JtU: hele ai a kaiu hale_ aku ona.. i hoopaaia-'i, Aole nae * liuliu iho, ike aku laia i o.kona jnakuskĀ'jii.e aua. iwaho e na enemi.he jiui wale, a.lawe lqa k& ,pa-. li, a wah.i J ki~, olaia ai a make %oJa. uā ike aku.la ia i k«ia rnj|a"! hanaia -'ia wa i no i ,ike aku ,a A e ka enemi, o kojia„ ho|o„ Pololei. akuja no ia i ,Snf i make ai ke kaikuahine'o _kopa makūakane me ,Icoi}a e kiloiala iho. a pii v me kona makamatca,~np*Tca 'm.ea," ua komo iho ka manap iloko ona, o "ka pilikpko hope īoa ia. p'kona oha^/'A|gVj?ja ana, īke e. la ola e kekahi Afii a o'ke poo II9Ī 0 ia aoao» ā nāiia i kāua'e kekahi Diau ka3paka : otia e hoihoi mai iaia. 0 konā'lele aku hoi ia i ka pali, i ua mau ,'la, a hoihoiia ak)i Ja Ja Jl kahi hoomoana ai o kā'.eiieim, a ua hoopakeleia" oia me ke alolia no no kāipa maū hana* a e īke kakou ma'ka moolelo e hiki mai,aria mahope. *"I ka make āna 0 ko'u mau. makua," wahi.ana, "rae lakou no au; ua īke no au i ko elau, ame lafe>u pu no ho| ko'u wahi kāikaina. uukul aole i oi ae mamua p na malama elua a ekolu pah.a v Pela au i nōhq hqokahi iho ai. me ko'u nmkuakane aole makuahine hoi n?a keia ao mauleūle. iho la ai£ ia'u iho,. au? * He makuakane apei ko'u? a i oleia, he makuahine paha ma ko'u hale, i hiki āi ia v u ke hele e .imLa loa& Jakou „e 110ho ana "Aoi«, auwe no hai au e! A oiai a.u e paani ana me kekahi mau keiki e ae—a mahope iho o ko makou paani hoi aku ia lakou i ko. iakou m&u makua—a owau hoi». uwe iho la au, no kā mea» aohe o'u home, Ua laweiA mai au.mai ko'u home laai a hiki i keia wahi malihini, aole hoi i hoomaopopo loa i kekahi mau mea; aka, ua nui 1 ko'u makuakane ame ko'u makuahine, a o ka moe wale iho Ia no i ka po ame ke ao." "Ta*u e noho ana me ke kaikunane 0 ko*u makuahine, ua lana ae ka manao iloko o*ll e haalele 1 ko'u aina hanau. (Hawaii). a e he I<» ma kekahi wahi e ae 0 ka honua nei, Aole «o o'u manao nui i ko'u wahi e hele aku ai. Komo iho la uae ka manao iloko o'u, ina au 0 hele i ka aina mamao, loaa paha ia'u ka maha ame ka oluohi. mamua 0 kuu noho ana malaila me ka makuakane ole a mākuahine olo' hoi. Manao loa iho la 110 au, ua oi loa aku ka maikai o ko'u hele ana. mamua 0 kuu nohe ana malaila mo ka nu\ kua ole. Manao loa iho la no au. ua 01 loa aku ka nnukai o knu hele ana, mamua 0 kuu noho ana. M* ia mānawa. na hiki maī kekal\s| keiki i hemaheaia ikekania-' ilio ana maloko q na hak-! kula Hawaii e ia aua. a pimi na paemoHu iieu Owau iho iio me ka haaALMM Kill» • T. £1.

[ moku mai Nu īoka mai/ o [Birinola (Brintnail) ke KaI no a kpsai> UO, moku ala iloko o ke awa, ma kahi no o'u e noho ana, o ka h M°*i kqk£ ae 0 ko'u mahao e ake no e hoio, a ina i ku-e ole mai ke Kapena, 0 ko'u holo kauwa no ia nan#, a hoiJ k^&olelo, Moa no a kuu ka Heleuma, o ko'u e-e aku la no ia iluna. 0 ka ninau koke mai la no ia o ke Kapena, "O ka wai keiki la oe?" Aole nae au i lohe iki aku i kana mea i ole--10 mai ai ia'u, no ka mea, aole hiki ia'u ke olelo i ka oielo Beritania. Aka, malaila. no nae ke-' kahi kanaka opiopio i ike i ka olelo Beritania, a nana I tolelo aku i ke Kapena, he • keiki au na ke Kahuna, (ke Kahuna oia wahi). Koi mai la ke Kapena e noho au mahma o ka moku ia po, a i kekahi la ae, alaila hoi, hau--011 Joa> iho la au ia mea, a o ko'u ae aku la no ia e noho. 1 ke ahi&hi ana iho, kauoha m€ii la ke Kapena ia'u e ai pu au me ia. A malaila no kahi i noho pu ai o kekahi keiki he hoahele no'u, o Tonaa. kona inoa. O Tom&v he inoaia i haawiia aku e ke kupakako o ka moku. Mahi»pe iho o ka aina ahiahi, hooninaninau mai la ke Kapena ia maua, ina he makemeke ko maua e holo i Amenka,- la wa, kunou koke aku la* au i maopopo ai iaia ua i'o au e holo. He k&a&ka oluolu loa keia Kaa na ka lokomaikai i loa mai i ko'u puuwai, me he mea 'ia, he keiki pono-i au nana, a he makuakane pono-i hoi ia no'u. Noiaila. ua komo loa iho ke aloha iloko o'u, a hoomau loa iho la au ia mea no kona lokomaikai ia'u.

"Ia ,18,ke Kapeiia ia'u e ipl^iu]s& w ' e ninau i ke kaikunape ft ina ia e „ ana.e hookuu mal aiia " |p.u e hele. ,kp'u.„ kau mo.Xa no_ia waa a liolo aku lā a paejy|ka a ke m&kuahine; e nohō, ia, ma. ka hale, ~ m*L la īa la u i ko u wani e hele ai a ao kēla po mamua!*' [ - - O ko'u hai koke aku_la no fi& iaiā, mālūna o ka moku, i» maiaila ko'u wahi i noho rai a ao ia po; a h&i hou aku }» no hoi au iaia i ka'u mea ri makemake ai, oia hoi, ko'u rh*\o ana i ka aina e, aiae na mea apau a ke Kapena i kau[«kaiaai ai ' I ka mana--1« o ke kaikunane o ko'u makuahine i lohe ai e haaleie ana au im» t o kona pani iho ia no la ia'u iloko o ka rhale, no ka mea. aole ona makemake e hele au. Oiai re tioh« ana au iloko o ka hale T komo mai la kuu wahi kui punawahiue a ninau mai la i ke kumu o ko'u makemake ana e haalele ia lakou a hele afcu me ka poe a'u i ike ole ai. Oielo aku la au ao--4« e nui na malama e hala a hoi .hou mai no au, ke mau inae ko'u ola ana. Ia manaI o ka haule e mai la no ia jo ko ia la mau "waimaka, a pane mai la he keu au a ke keiki naaupo. O kana wahi olelo wale iho la ao, ia, a puka aku la īwaho o ka h&le, I loa iio a puka ua wahi "kupunawahlne nei o*u hvalu\ o ko'u aloalo ac la no ia ma o a maanel me ka manao e loaa kahi hakahaka kupono e puka ai iwaho o ka hale. r ko"u manawa i īke aku Ai he w»hi hakahaka uuku ma ka aoao o ka pae hale s> o ko'u wa no ia i puka malu ai iwaho a holo aku au s kau ihma oka moku. Ika wa i lohe ai o ke kaiktmai\| o kwo wakuahine ata au ilima o ka moku, o kona kau iho la is* ihina o kona waa a holo m*\ la iluna o ka moku m* ka ninaninau \» % u. Aole ī HuHu iho, o ko'« loaa koke iho la no ia i kekahi kanaka o ko\i !&h«i. no ka me« ota ka mea nana e ma'ama ka moku. a m\T\a au i ae mai laio &e a haawiia aku I* a i ka lima o ke kaikunaik» o kuu niakuahiiHN a hvM «ku ta maua. l-a mai k *oi* ia e hvn»kuu aua ia'u» «i« a uku au i ka puaa no koiia akua. « x iio k$ mea, ua Uw« ia au ma»ak> o kona wiaiu e a'o ia'u ma k« oih«n« Kahuiwu) * . : -