Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 16, 30 July 1936 — HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU

LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A

LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI

(Laweia mai ka buke "Black Bearded Barbarian" i kakauia e Marian Keith, nt> ke ōla ana o George Lesh'e Maekay no ka aina o Formosa, (Unuhiia e Geo. K. Kaia.) MOKUNA VII. HOOMAKAUKAUIA HE MAU PAPU NO KA LAHUI OKI-POO He ekohi la i hoohalaia ma keia huakai. aia hoi, hoeā aku la lakou malalo o na kumu-pali o kekalii niau kuahiwi kiekie loa o Tamsui. Ma kekahi aoao mai o keia kumu pali he aina palahalaha nui e noho ia ana e na a he ohana wale iio lakou apau no kela lahui oki-poo e noho mai la maluna oke kuahiwi. Aole nae i loaa ia lakou ke kuleana e oki ai i ke poo o na kanaka, a he ano.oluolu mai no hoi lakou i na mahhini e kipa aku ana.' Ua halawai mua no o MacKay me kekahi o keia poe ma kekahi mau apana aina e ae a ka misionari opio i kipa ai me kona hoaloha. a nolaila, mai keia wahi aku i hoolimalima ai o MacKay ame ke Kapena i kekahi kanaka alakai o keia w.ahi e lawe aku ia lakou no luna o ka aina o keia poe oki-poo. Hoaumoe iho la keia huakai ma keia wahi i keia po. a i ke kakahiaka ana ae, i makaukau ae ai lakou no ka pii ana aku no luna o ua mau kuahiwi la. Haaleie iho ia ua huakai nei me ke alakai ana a keia kanaka ia lakou, a hoomaka aku la lakou e pii.no luna o ua mau kuahiwi la. He paakiki no ke ano oke alahele o keia pii paii ana, no ka mea, i ka hala ana mai o kekahi kiekiena, eia hou aku no ua kiekiena e kiei mai ana ia lakou, a hiki wale i ko lakou wa i komo aku ai iloko o kekahi ao-opua nui e uhi paa ana i keia kualapa a īakou e pii aku nei. Ua hoomaha iki iho la ka huakai 110 ke kali ana o ka mao ae o keia ao e ūhi paa nei i keia kiekiena. I ka mao ana ae, aia hoi, iluna a ilalo lakou e-hele nei. a i ka h<)pe loa, aia hoi, Mki akii la lakou ma ka aoao o kekahi kiekiena kiekie loa o 3,500 kapuai ke kiekie iloko o na ao-uli o ka lewa. E waiho mai ana koha alāhele e pii aku ai me ka paakiki loa, mawaena aku o ka hiiiipe'a 0 na kumulaau, a ma kēia wahi aku e hoomaka ai ka huakai e pii me ka hoopaa o kekahi i kekahi, no. ka mea, he laumania loa ke ano o ke alahele. Hoomaka aku la lakou e pii me ko lakou okioki ana 1 na laalaau hihia ma ko lakou alahele, a me ka malie lōa lakou e nee nei, mamuli o ka pakikakika ame ka hihipe'a oke alahele. Ma kekahi wahi a lakou e pii nei, ua hiki no ia lakou ke ike iho ia laio o ka aina. No ka misionari opio, he kulana ola kino maikāi loa aole oia i naehae, a aole he hopohopo ana iloko ona no ke ano o ko lakou alahele e pii nei, a aia oia imua o ka laina e okioki ana i na laalaau hihia o ke alahele. Oia ke alakai mau nei i keia laina oki a waele nahelehele ia lakou e pii nei ma keia kuahiwi kiekie, a ma keia wahi i loaa ai ia lakou kekahi mau mea na~na. i hookuia nui !oa raai i ka noonoo ana o ka misionari opio. Ua pinepine loa na manawa a na kanaka o keia aina 1 hoonaauao mai ai i ka misionari opio no na mea e pili ana i na moo nahesa o ke ano laau-make ikaika a ma kela makahiki hookahi o MacKav i noho ai ma Tamsui, ka mea nana i hoonaauao mai iaia no na mea e pili ana ī na moo nahesa o keia aina. Eia nae, ua poina ā palaka loa oia no keia mea, a o kona noonoo wale no i keia manawa, ka waele ana i ko lakou alahele no ka pii ana aku iluna o kela kuahiwi kiekie, a o ka wa no hoi ia o kona mau hoa i hoomanao aku ai iaia no keia mea. T Hiki aku la lakou ma kekahi kiekiena e ulu ia ana e na mauu loloa, iaia i lohe ae ai i ka hu ana ma kona aoao o kekahi mea. ā kuha'u tho la hoi oia, a ia wa hookahi no hoi i lele mai ai kekahi moo nahesa Cobra nui maloko mai o kekahi opu mauu maloo a loaa mai la oia. Lele aku la ka misionari opio ma ka aoao iloko o ka wa kupono mai na alelo kui laaumake mai o ka moo. Hoomāka mai la na kanaka alakai e holo mai no mua ma kahi a ka misīonari opio e ku ana, aka, ua nalowale koke aku la ua moō nei maloko o na opu mauu loloa me ka enioole loa. Aole o keia wale no na popilikia o ke alahele, aka, lie j nui loa na holoholona hihiu e hoopoino mai ana i ke ola; 0 kamahele, ma keia alahele a lakou e pii nei/a o ke kanaka alakai mamua loa aia mau oia Uoko o ka ehuehu o na popilikia. Aka, oiai o MaeKav e alakai mau ana mamua o keia laina, aole e hiki i ka nui o ko lakou huakai ke hoopilipni aku mahope ona, a hiki wale i ko lakou kau ana aku snaluna o ka piko o keia kiekieiia kuahiwi. Hiki pono mai ia lakou mawaena konu o ke alahele e mahele ana mawaena o na aina kuleana o ka poe oki-poo ame iui kule ana aina o ke aupuni, a o ka mea e hoao ana e hele aku no mua mai keia wahi aku, e imi ana no lakou i ko lakou pilikia nō lakou ponoi iho. Ke makaala mau mai la na kanaka oki-poo ma kekahi aoao mai o keia paleua aiiui 1 keia ame keia manawa, a o ko lakon kanawai paa aole e hoi ola mai na malihini apau e hiki aku ana maloko o ko lakou mau palena, No ka mi;«ionari opio, eia mau oia ke nee mua mau nei i kona aiahele me ka nana ole ae owai mai la mamua ona. a no Kapena Rax hoi. ke pili mai la no oia mahope o ka misionari opio, I ka uhi ana mai o ka po o keia la, aia hoi, hoaumoe iho la lakou ma keia kkkiena pali, no ka mea. he mea makehewa wale no ka nee mua ana aku i ka po. oiai, ho nui loa na pilikia o k:e alahele. I kekahi la ae a ma ke kakahiaka nui, ala hoi, hoo maka hou aku ia iakou i ka lakou hiiakai pii kuahiwi. Ma kekahi wahi aku o kenn alahele hou & lakou e pii uei, Ue pii-ku wale no, a he mhinihi loa ma kekahi mau \>ahi. Ke mahaio nei lakou apau \ ka nani o ka aiua e waiho ae ana malaīo o lakou, a o ke alahele a lākou e pii nei, aia kekahi hapa Hoko o na ao-kaa!eUnv a , a e uhi mau ia aiia lakon e ka ohn ame ka noe; Ke nana aku nei iakou ia mua o lakou, i na laau īoloa o uiu mai ana, a mahalo wale aku la no lakou i ko lakou nanū eia nae, o na kihi ia o na kanaka oki-poo e kiu ma: ana ina malihini apap o hiki aku ana ko lakou palena, aka. mawaho ae o kela. no ka nan'i o keia kuah?wi, ua poina loa lakou i ka noonoo ana no keia lahui oki r poo. I ke kau ana o ka huakai maluna o ka lilulihi o keia kualapa, aia hoi, naiho mai la imua o lakou ka aiua o ka lahui oki-peo e kaulauu nei. mawaena o ka uaiu o na kumulaau an\e na h;au e popohe ana anie ko lukoa ala <? moani ana. , * ! t (Aole i p»u,)_