Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 17, 6 August 1936 — KA OIHANA MAHIAI MA HAWAII NEI HAIOLELO A KA ELELE KING IMUA O KA AHAOLELO O AMERIKA E HOIKE ANA I KE ANO O KA OIHANA MAHIAI [ARTICLE]

KA OIHANA MAHIAI MA HAWAII NEI

HAIOLELO A KA ELELE KING IMUA O KA AHAOLELO O AMERIKA

E HOIKE ANA I KE ANO O KA OIHANA MAHIAI

(Unuhiia e ROBERT A NUI) (Ka. haiolelo a ka mea hanohano Kamuela W. Kini, Elele mai o Hawaii mai iloko o ka H&le o na Lunamakaainana i ma ka la 14 o Mei, M. H. 1936.) Mr. Kini. E ka Lunahoomalu, mamuli o ko'u aeia ana mai nei e hoomohala ae i ka'u mau huaolelo maloko o ka Buke moolelo, ke waiho aku nei au i kekahi mau manao hoakaka e pili ana i na hana mahiai o ka Teritore 0 Hawaii me ke kalai manao ana nohoi maluna o na ninau, 1 ala mai ma o ka bi!a H. R. helu 2066 ala a i kapaia ka bila a Frazier-Lemke. Ka Teritore o Hawaii, kana hana maamau, oia no ka maWai ana, e hoolawaia ana hoi kona mau makemake e na mea like ole e u!u afe ana mai ka lepo mai ame ka hoomau i ke kakoo ana ī kona mau kini ma kekahi wahi helu ekahi loa iloko o na niinau hoomakaulii e kulililui ia ana ma o ka Amenkā HuiIpuia hoōponopono anī.~" ; Ma ka Mtlcoako"SiS" i m [ o naliuahelu i ka M.H. 1930, Ihe 53 pakeneka o ka hui|na o 368,336 poe e noho ana Ima ka Teritorē i kela manaj wa, aia lakou ma kuaaina, ia o ka paloeneka o 40 o na poe apau iloko o na nana kalepa like ole, ka lakou hana he mahiai, maloko 0 na aina -mahiai he 5935 ka nui. Na mokupuni apau o ka .Teritore o Hawaii, ko lakou ano he pele ka hookumuia oiia, a uo ia kumu, ua hooneleia oia me na waiwai like ole o ka honua e hoōlawa nei i na hana kalepa. NolaiU, mawaho ae o na h&na . kalepa ame ke kttlaiyi a . kona hookumuia ana i hoolawaia mai ai na hna laina mokuahi iloko o ka Pa-

kipika nei, kana mau hana mahiai, oia waie no na hana i hooiawa pono mai ai i kona mau makemake. Na hana mahiai o ka Teritore. e uhi ana ia mai na aina mahiai liilii, e hoolawa ana i na mea like ole a ka mea mahial, ame kona maii ohana ē makemake atia, a hiki aku i na aina mahiai nui e kanu ana hoi i ka iaiki, maia. kope. painaapaia ame ke ko no ka hoolawa ana aku I ka makemake o ka honua. Na hnna malama holoholona ame ka heiolaw ah <it n o ka bipi. waiu, hua a r>eia wale akn. ua lawa ia no ka noho*na o neia paemok -» kona ano ua pili aku la m? na hana mahial No ka hoolawa ana i na makomako o nu maknatnana a me na koa o ka Teritoro noi t i kokahl uianawa k\ipllikii, he nhuui maoli keta i'oko o ninau hoopakelo !ahutka meu. iloko o ke kaua noi, ua noi mai ke aupfnt Foderala i ka Teritore o īīawaii nei, e Kke me ka mana i loaa i»ta, e kanu, i kai\a niau hisaai ponoi, no ka hoono!o ana aku hoi i ka huki ana mai i na moaa" mai kekahi mau wahi e aku o koia honua a me ka mau an.a hoi ī ke ko o tiko ?\te ka moa 1 hiki iaia no ka hooana i na

210 ka hoopakeie ana i !ta laliui i ka wa kaua. Na hana mahiai like ole © k« Teritore nei, ame n& akena like ole e hoohana nei ua mau oihana mahiai ala © — ka Teritore a me ke aupunl": Peeiei-ala, ke hoohana like nei lakou s no ka hoopl- " ha ana i keia maken\ak£ kau iho mahina o lakou a*m£ ka hapai ana ae i na ninau keia ano ma na aina i pomo loa no ia mau haniu [Maholo Mahiai o ke ! 0 Amerika Huipuia, 1i o ke kakoo a kokua mai a ka Halekuh\ KieM* Hawaii (UTiiversi(y of waii), ma o kona mahet£sVj| hoonui a?a ame ka Bxperiment Station ala, ajj£fj o kana mau 'hana a*o *i£~] ke hapai nei oia i ua mitir* kumuhana ata r,o ka kai o ua poe mahiai leK^M 0 ka Teritore nei, oi aku h©i " na T»oe mahiai Hilii. Ka Hnī* Mahiko o Hawaii nei, hi o na oihana i ma ka hana ko. kek«M e» na meaai i ohohia ia «Tfcsn •Uhui iike oie, ua «lu t|MO ms\ )alcou ma o ke kilnim ana ae i na haie no ana i na loina iike 1 ko, Ka Agrieultur*l 'uis t m e n t (Hoopono|K*ft<3pr~ Adminisitration lOtwnsiij;' ; maiaio o ka i iKumukanawat anie ieuHur»i A<l3u«*nent | {Kanawai inau MahiaH ua !ta oia i n* hfttm ttke ika pono iaula o na porttgg*s imo ma keia hana 1 tc Hoo "i^i|ySl33M