Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 20, 27 August 1936 — KA MOOLELO O KEAKA AEAHAUKAE KE KANAKA AEAHAUKAE O KE KULANAKAUHALE O KIKAKO–A HE HOOPAKELE NO NA WAHINE AME NA KAIKAMAHINE E HELE ANA MALUNA O NA ALANUI I KA PO AME KE AO KOKUA A HOOPAKELE NO NA KANAKA O KA OIHANA MAKAI O KE KULANAKAUHALE—AKA, NO KONA WAHI NAE E NOHO ANA, AOLE HE MAKA I KE [ARTICLE]

KA MOOLELO O KEAKA AEAHAUKAE KE KANAKA AEAHAUKAE O KE KULANAKAUHALE O KIKAKO–A HE HOOPAKELE NO NA WAHINE AME NA KAIKAMAHINE E HELE ANA MALUNA O NA ALANUI I KA PO AME KE AO

KOKUA A HOOPAKELE NO NA KANAKA O KA OIHANA MAKAI O KE KULANAKAUHALE—AKA, NO KONA WAHI NAE E NOHO ANA, AOLE HE MAKA I KE

(Kakauia e Mr. Geo. K. Kaia). MOKUNĀ I. * KE KIHĪ ALANUI SHERLOCK AME UMĪ—HAUNAELE MALOKO O NA HALE INŪ RAMA Ua kamaaina nui na kanaka o ka oihana makai o ke kulanakauhale o Kikako I ke kaliaka i kapaia o Keaka Aeahaukae ole ona hele i ka hana, aole he' maopopo o kahi e loaa ai o kana mau meaai, aole ona hoaloha, aole ona walaau wale aku i kela ame keia, koe wale 110 o na kanaka makai e ku-kiai ana a i ole, e holoholo ana'ma ko lakou wahi i hoouna ia ai e na alii makai o na uwati like ole. He ola kino maikai kona iloko o ka maopopo ole o ka lehulehu o kahi e loaa mai ai iaia o kana mau meaai, o kona mau aahu nae, he weluwelu, a o kona mau kamaa., ua iike no me kona aahu. Mamuli o kona kamaaina ia e na mea apau, aolelie hoohaia manawa wale o ka lehulehu hele o'ke alanui i na ana aku iaia, koe wale tiq ina he piha loa ke alajikou, a « haawi ana i rumi nona e hele mai ai. Aole ona ku e noinoi ai ma na alanui olike la me kekahi poe ae e ike ia ana, na kane ame na wahine, a aole no hoi ona ike ia e komo ana maloko o na halekuai a ma na haleai'na. Ē hoohihia ana kona mau umiumi ma kona mau helehelena. 0 ka hora 12 keia a oi o ka ai'na awakea, a e ku ana oia ma ke kihi o na alanui Sherlock ame Um,i e nana ana i ka lehulehu o na kanaka 6 ke kulanakauhale e holoke ana ma o a maanei, ma na haleai'na, a maluna o na kaa uwila, no ka hele ana o ka lehulehu no ko lakou ai'na awa'kea.:; - Ma kona aoao hema o ke alanui, e hoopiha nui ia ana kekahi hale inu rama, i na kanaka hana no ko lakou ai'na āwakea. No kekahi mau minute kona ku ana me ka ekemu leo ole i kekahi mea, ala hoi, lohe ae la oia i ka nunui ana mai o na leo mai ua hale inu rama nei mai. Aole oia i pihoihoi'ae, aka, hele aku īa oia mawaho aku o na puka o ua hale inu rama nei e hoomaka aku ana na kanaka mawaho āku nei o ke alanui e hoopiha. la wa pu i pau hou mai ai keia puulu i ka puhee, ā lele.mai la na omole mailoko mai a nohaha aku la maluna ona alanuL Komo aku la he eha ona kanaka makai o ke kulanakauhale maloko, alaila, lohe aku la ua wahi Keaka la i ka nunui loa ana mai 0 na leo o na poe makai ame na kanaka maloko o ua hale inu rama la. Pau aku la na mea apau e kuku aku ana mawaho o ke alanui i ke auhee, e naholo ana mao a maanei tio ka mea, e hoonui mai ana ka lele ana a ka omole mailoko mai 0 ua hale inu rama nei, a ia wa i lohe aku ai ua wahi Keaka la i ke kani ana mai o na ulili a na makai, he hoailona hoi ia e kahea ana i ka lehulehu e komo aku e kokua ia lākoii. Alaiia, me ka mama o kona mau wawae i holo aku ai ia no loko me ka aloalo ana ae i na omole e mau mai nei ka lele ana mai, i hoonou ia mai e ka poe hoohaunaele, i komo aku i maloko e keia hale inu rama e inu ai aole nae | uku i ka lakou mau meaai. i Me ka ikaika o kona mau lima, aia hoi, hoohalawai aku la oia i kana mau puff|>uu me na papa-auwae 0 ka poe hoohaunaele, alaila, me na lina-hao kupee lima a na; kanaka makai, hoomaka iho la ua Keaka īa e hoohuihui 1 na mea apau i halawai -aku me kana mau puupuu, a hoomaka pu iho la no hoi na makai ia Keaka, no ka mea, oia wale no ka meho ikaika mawaena 0 keis huikau nui hewahewa i hiki ole i na makai ke hooma'lu. 1 ka mao ana ae o keia haunaele, ame ka pau o ua poe. hoohaunaele Ia i ka pupuia a hookahi, la wa i hiki māi ai na kaa makai a pau aku la ua poe hool\||unaele !a i ka I hoohikihikiia 110 ka halewai 0 na makai. Ua nui no na makai i eha ma keia haunaele ana, aka, e lohe mau ia ana no nae ka leo o ke alakai o na makai e kauoha ana i na kanaka e ki i ka lakou mau pu. I ka pau ana aku o keia poe hoohaunaele ame na makai i ke kau maluna 0 na kaa makai no ka halewai 0 ka oihana niakai, hoomaemae hou ae Ja na kanaka'kuai waiona i ko iakou hale inu rama i pau na mea apau i ka nahaha, a e ku aku ana mawaho o ka puka o ua hale in'u rama nei ua kanaka aea la, e nana aku ana ia loko a i ka poe hana maloko oua hale inu rama nei. Pane mai la ua kanaka aea la i-ua poe kanaka hana nei o ka hale inu rama « hoomaemae *uia: *i "He poe kanaka olohani kela mai kai mai nei o nā \iMpo moku!" i • Kahea mai la kekahi o na kan&ka hana malo'ko 0 ua haie inu rama la.iaia e komo aku maloko, aka, ua kuemi hope mai la ua kanaka aea nei a nalowale aku lā iloko o ■ ka huikau o ka lehulehu e hele ana maluna 0 m alamii, | m pau ae la kona ike ia ana. ' J