Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 32, 12 November 1936 — HANALE KE KEIKI KUPANAHA He Moolelo Pokole e Pili Ana i Kahi Keiki Kalewa Nupepa [ARTICLE]

HANALE KE KEIKI KUPANAHA

He Moolelo Pokole e Pili Ana i Kahi Keiki Kalewa Nupepa

0 ko Akoni wahi kalewa nup'epa he kuōno wale no ia malalo o na alapii hao e ālako ana' i ke Alanui Ekolu, i hoolaxvaia hoi me na papa i kauia iho me na omole kanake, na buke ame na nupe'pa. Malalo iho o na papa, he wahi ipuka i kupono no ka Akoni keiki o Hanale e noho ai i na manawa apau a kona mau wawae e haawipio ai niamuli o kona hele mau ana maluna o r±a papahele pohaku no ke kalewa ana i kana mau nupepa. He umi makahiki o Hanale, aka o kona ano he molowa maoli. Aole i homalamaiama pono ia ua kuono ala, aka he wahi maikai ia a Hanale e helnhelu ai me kona ike ole ia ana. Oiai oia e luana ana malaila, e hele mau ana o Akoni imua o kona keena e kahea ai ia Hanale, me kona ike ole ana mai ia Hanale e hoonanea aku ana. 1 ko Hanale noonoo opio, he wahi maikai loa keia nana e heluhelu ai i na buke; ,aka o ko Akoni mau manao he okoa loa. Wahi ana o na buke na na kumukula o na halekula kiekie ia e heluhelu; o na nupopa he maikai no lakou aka o na mea waiwai wale no e heluhelu ia oia no na poomanao. Kupono ia hana no na poe ulakolako, w #.ole h& mea e e hana ,aku,j koe wale no ka heluhelu a-j ,na. He hilahila wale o Hana-! le a.o kona he like mei koiia makyjahijne i m.ake. E ] iiuha mau ana o Hanale ina e hookahi ia ana . e Akoni no,ke kiai ana i kalii keena kuai nupepa ame 'lAilEe o laut|* *" Ma k$ Imnale nana ajist| he oJ£ kona weheweh© ana i kona kumu e pe wale »ei. O ka malama ana i kahi keena o laua aole ia he hana nui, aka e hoohenehene mau ia ana oia e na keiki e hele pu ana me ia i ke kula me ka loaa ole ana mai iaia he pomaikai. Aole o Hapale he keiki i maa wale i ka panepane ana, he oluoīu kona ano; aka o kona makuakane o Akoni, aole i oi aku kona ike i ka olelo Beretania mamua o Ilanale, ei nae ua walea oia ma na olelo hoomakeaka i iiio hoi i mea e hoonanea mau ana i poe e kipa ana malaOa no ke kuai ana i kekahi mea.

Noiaila e manao mau ana o Akoni eia o Hanale ke kalewa pepa nei a e hiamoe ana oia mahope iho o kahi e kau ana na .mea kuai. ī kekahi auwinala hoomolowaia na* poe o ke kulanakauhale mamuli o ka wela a he kakaikahi wal eno na poe e kai hele ana a e hehehi iho ana hoi maluna o kahi a Hanale e luana ana ma Tca heluhelu ana. He hoolai ana o Hanale i kaua mea o ka nanea i ka heiuhelu ana i k n o lo o Buck llallowav ma kahi ana e kalele ana ma ka pou me kona naiia ana aku'i na kanaka he elima e makemake mai ana e alu iaia, a lalau iho la oia i ka pu e lewalewa ana—Mamua o ka pau o kona! heluhelu ana, hapapa ae la ko Hanale mau lima a pa akn la he apana laau a puiwa , v • a kaili mai la'oia i a'.! n lsma. Mah-na pono iho o kono kamumu ana na kar ma Ka palua, me he ala ,'n<- ura mai luna mai o ke ataj . k>he aku la oia i ka hanu kaumaha, Kamumu hou mni la a hoomaopopo aku 'a ou% i. ke kanikani mai o hi kahi mea kohu dalā ala. Ninau mai ia he leo i ko-

keke ioa ia Hanale: <( Pehea hai mai anei oia ? " He kekona mahope iho: "Aole; a e hiki ole ana nohoi iaia," i pane ae ai he kaumaha. "Aole oe i-?" "Mai nui mai ko leo. O ka'u i han£ aku iaia oia no ka hahau ana iaia me ka mea kaumaha. E hele awiwi kaua-'* ? " kela aoāo aku o ka pale papa, lohe aku la oia 1 kona makuakane e āla mai. ana. M E noho malie iho," a Hanale i kaohi iho ai iaia iho, "mai nee. He hana powa keia. Pepehi aku lā ua mau kanaka ala i ka mea ohi kikiki, me ka lawe ana ae i kana dāla a e holomalu nei laua. Mai komo pu aku. Ina oe e hele aku 'ana, e ike ana i kou wahi v)Q ke hoonoo, oia no kona kuaki ana i kona hoonaululu mau ia ana e na hauwalaau, Ake loa oia e heluheiu i ka kuke—pehea la o Buck, ua kiia paha oia e na kanaka he elima. Ike mai ia kekahi o na ka- ! naka powa ia Akoni- Nihi ae la kekahi o laua ma ka lapii hao; ike aku la o Hanale i kona mau wawae aneane he ekolu kapuai ke kowa mai iaia aku. "E kau ae i kou mau lima ilunaī" i kauoha mai ai ka mea powa ia Akoni, me ka leo i hele a ha. ohe aku la o Hanale i ke pa ana o na lima o kona makuakane ma ke kilina o kahi kuai o laua.

"E hahau iho i ke kanaka," wahi a ka leo hou i kauoha mai ai. Alaila ike aku la o Hanale he elua hou mau wawae. iho la 0 Hanale o ke kanaka o mua nana ē paa ana ka -pu. Kokoke loa kona mau kuli; ike aku la o Hanale i ka haukeke ma.u o na kuli iloko o na lolewawae i hele a kikokohu. Nee aku Ia oia mai kahi ana e pee ana a apo aku la i na kuli elua me kona mau lima mē ke kalele piha ana a hoomaka iho la ke kanaka o hina. Pahu ae la ka 'pu. Lohe ae la b Hanale i ka haule ana iho o ka paiki dala ilalo oklii helewawae me ke kani hele ana o na dala i helelei, Lohe aku la oia i ke kamumu ana mai o kona makuakane iluna o ka pakat|kau. Aole i liuliu iho, lele mai la oia imua ona. j I ko Hanale hookuu ana aku i na kuli o ke kanaka ana i hopu aku ai, e waihp palaha ana na kanaka powa a elua iluna o ka.papahele kemeki. Ilookahahaia o Hl'nale mamuli o ka opio o ko laua nanaina; aole i oi aku paha ko laua niau makahiki maniua o\ona. Ē noho\aiiā kona makuakane iluna o ke-

,'kahi. E kakaa ana na dala i o a ianei. E akoakoa mai ana 11 a poe like ole. "Kakaa aku la o Hanalele me ka akahele. Hauoli oia no kona ike ole ia ana maiOiai e nui mau mai ana ke anaina, e nee-ana oia i hope. Ano hoea mai la na makai a e wehewehe ana o Akoni i 'na makai pehea i hoomaka taai ai. Mamull o ko laua awiwi lōa ana e holo, hookui 'ae la na kanaka powa, a 1 ko laua hina ana iho ilalo, lele iho o Akoni a nohe maluna o laua, Hele o Akoni a 'ulāula kona helēhelena "he ano opupule ala. Wahi 'ana i hooakaka iaku ai i na makai: "Kui aku au ia laua me ka ikaika loa." "Maikai loa kau mea i hana ai e Akoni," i pane mai ai kekahi o na makai me kona akaaka ana iho. "E haawiia

mai ana he mekala nou, no kaii mau hana wiwoole. Hele mai og me makou i ka keena o ka oihana makai i hiki ai ia oe ke wehewehe aku i kau moolelo i ke kakiana o na makai." Nana ae la o Akoni i ke ku mai o ka makai. Nana aku la no hoi oia i kona kuono kalewa pepa'. He manawa maikai keia ana e kamaaina ai me ke kakiana. Kahea aku la oia me ka le.o nui ia Hanale. "Eia au e papa," wahi a Hanaie i pane mai ai, oiai oia e houhou heīe ana iloko 0 ke aluka. Lele aku la o Akoni a apo iho la ōia i kana keiki me ka 1 ana aku: "Lohe oe i ka mea i ikeia iho nei maanei?" me ka uwa ana ae. "He kanaka makau ole kou papa; paa iho nei he. mau kanaka powa iaia. Ke hele nei au i ka liale.wai no ka haawi ana aku i na makai i ka'u moolelo. Ē kiai oe i kahi kuono kuai p6pa o kaua." Hooko aku lā o Hāhāle i ke kauoha a kona makuakane a palamimo aku la no hope o ka pakaukau. Hanu kaumaha ae la oia no ka hooliiaopopo ole ana ia o kona wahi e' heluhelu māu ana i na. buke malalo pono iho o ka alapii hao- Aole e loihi loa ana e hoi hou aku ana oia malaila no ka hoopau ana i ka moolelo ana e heluhelu ana. Hoomaka aku 3a konā makuakane e hahai aku i na makai. I kona hiki ana he hapalua o ka palaka mai kahi aha i haalele iho ai, holo mai la oia no hope. Mp ka Ifeo nul oia i kauoha ai ia Hanale: "Mai heluhelu oe i ka bu"Aole au e hana aku ana pela. Mai kanalua oe," i pane mai ai ke keiki i ka ma~ kuakane, I ke nalowale ana aku o kona makuakane, kii aku la O llanaie i'ka buke ana e heluiielu ana a i haule iho hoi ilalo o ka papahele. Nākeke mai la he kaa ma hai o kahi kalew r a nupepa aku iho la me ke kiloiia ana mai o na ope nupepa ame na buke. Nana mai la ke kalāiwa o ke kaa ia Hanale, me ka minoaka ana iho: "Pehea ke keiki kela moku?"

Kunana iho la o Hanale. Me he ala ua hele kona alelo a pipili loa i kaua mea o ka hiki ole ana iaia ke pane koke mai. E paa mau ana kona noonoo ana maluna o ka moolelo ana e heluhelu ana. Kokoke nohoi e pau iaia kahamahaia mai la oia e na kanaka powa i lawe ia aku la no kahi oihana makai. I ka loaa ana iaia ka leo, pane aku la o Hanale i ke kanaka kalaiwa kaa: "He maikai wale no" me kona uwa ana aku, oiai k 1 nm ika e malie ana ma kona mau helehelena. • Haalele iho Ja Ke Kaa a holo aku la, alau iho la o Hanale i ka huke moolelo. Aole i wehe ae oia i kona mau aoao. Aka hoihoi aku ia oia i ua buke ala a waiho aku la me na huke e aku e kau ana iluna.o-ka pakaukau. Ano molowa iho ia oia i ka heluhelu ana i ka buke—aole he maikai !oa o ka moolelo ana e heluhelu ana. Oi aku kona kiai ana i kahi hana o laua me kona makuakane Kilohi ae la oia i na huke e kau mai ana, Pehea la oia i ike ole ai i ka nani o na mea apau. Hi-! ki wale i kekahi ke heluhelu' i ka ,buke, He hana maalahi loa ia. Aka o ka hoohana; ana i kalu o laua, he mea ia na ke kanaka wiwoole e hana. Eha maoli na kanaka powa i kona makuakane!