Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 35, 10 December 1936 — MAKAIKIU WILIAMA Ka Malihini Kamahao [ARTICLE]

MAKAIKIU WILIAMA

Ka Malihini Kamahao

Unuhiia e ROBERT A. NUI j MOKUNA IX I ka mana wa i "hoea aku ai i 0 Lapaki, ka Limanui o na i Makai i kona keena hana, e' noho ana he mau kanaka no lakou na inoa pakahi o La- "■ «rande, aka mahope o ko lakou nininauia ana, hoole mai la lakou i ko lakou hoomaopopo ana i ke kanaka i make. Oiai o makaikiu Barade ame Mr. Kimo Garwika e hoolohe mai ana, nieniele hou aku la o Lapaki i na kanaka 1 hoohuoiia aka ua hoole mai la lakou elike me ko lakou hoole ana i na makaikiu. Haawipio ae la o Lapaki. "E kahea aku ia Leleodona e hele mai i keia keena me ka hoohakalia ole," a Lapaki.i kauoha aku ai iā Kapena Barade. Hele aku la o Kapena Barade i ke telepona a leahea aku la ia Leiēodona, a aole i loihi loa, komo mai la oia iloko o ka rumi, me kona noho ana iho iluna o kekahi noho ie. "Pehea, he mea anei kau e pili ana i keia karaima?" a Lapaki i ninau aku ai ia Makaikiu Leleodona, me ke ano pihoihoi. "Ae f o Wiliama ke i mao r popo" a Leleodona i pane mai ai. "Loaa iaia he kanaka nona ka inoa o Lagrande, nona na huakumu oA, M.e noho ana ma ka hotele Bel-mont-Gran'd. Mai Pottsville ma* oia, aka i ka wa a Wiliama i hiki ai malaila ua haalele mua o Lagrande a eia oia ma ka hotele e kali nei. A Wiliama e kali ana no ka huli hoi ana mai o Lagrande, kahea oia i ka makai nui o Pottsville a nana i olelo mai he kanaka ma kela inoa o Lagrande e noho ana m&laiia, aka ua haalele oia i ke kaona no ka īiele ana mai i ke kulanakauhale e hui pu ai me Balaunu, no ka mea he kakaolelo ohi da!a oia no ka banako ma Pottsville. Huli Lapaki a olelo aku la ia Mr. Garwfka: "Heaha la ke kumu au e hoopunipunl mai nei ia'u. Manao paha oe 0 kau hana wale no keia. Aol€ au ī makemake e niemele wale aku ia oe e pili ana i na haha o ka banako, aka he Jkataima ano nui keia. Pehea maopopo anei ia oe i ko Lagrandē hele ana e hui me Balaunii?" • Luliluli mai la o Mr. Garwika i kona poo a i mai la: "Ae, ua ike a leamaaina o Lagrande ia'u. He kanaka maikai oia, au e moeuhane mūa ole ai e pepehi ana oia 1 kekahi a make. Aole i maopopo ia'u ina ua hele oia no ka halawai ana me Balaunu, Pehea la. oe e kukālaheleke mai nei? Aole anei o Balaunu i hai i na makai mamua *o kona make ana aole o Lagrande ka me nana i hou aku iaia me ka pahi?" "Ua maopopo la u na mea' ana i olelo mai." a Lapaki i hae mai ai, "O Htgrande ka mea hope i ka manawa i ho--uia ai o Balaunu me ka pahi. | Ke makemake nei au i loaa' o Lagrande me ka nana o}e | ina h.e pili oihana banako' kana ,paha aole paha." Huh hou ae ia oia a aui ae la ia i Leleodona: "Pehea he nuhou anei mawaho o keia au i lohe "Eia o Wiliama ke kali nei no ka huli hoi ana mai o Laprrande ma ka Hotele Bel-mont-Grande. No Hale aia oia ma ka hotele Brunswick, no kona lohe ana he mea kekahi e noho nei malaila nona ka inoa o Lagrande, koē wale no kona mau huakumu he F, M. Huliia ka rumi o keia kana e Hale ame ka makaikiu o ka Hotele, aka aole he mea ano nui i loaa aku. Ofelo aku ke kupakako o'ka H : oteie. haaiele ke kanaka i

kona ukana i ka hotele, aka e kii hou mai ana no oia i ua ukana ala. Aia nohoi o H.ale malaila e kali nei a hoi maij ua kana aīa." j 44 0ia wale no?" i hooma-1 awe mai ai 0 Lapaki. Kunou mai la 0 Leleodona: "Ae 0 na hoike a na makaikiu e aku e pili ana i ka loaa ana ona Lagrande he nui aka aole lakou imaopopo i ka mea i make." Ninau ho umai la ka Lunamakai: "Pehea ua eli mai nei' oe i na mea lapuwale a. keia kanaka a Baiaunu i hana ai? Mai nana āe ia Mr. Garwika e noho mai la ma o ala, ua maopopo mua iaia na hana kupaianaha a kona haku." Nana aku la 0 lieleodona ia Mr. Garwika. "Makemake au i ninau ae ia Mr. Garwika ina ua maopopo iaia kahi a Mrs. Balaunu e noho nei." Hoopuiwaia 0 Lapaki a akaaka mai la 0 Mr„ Garwika. "Aia oia ma na Punawai Waiwela me, kau wahine," ana i pane mai ai. "Hele "pu aku la i keia auwinala." "Maopopo anei<J| oe kona kumu i hele aku ai ilaiia?" i ninau mai ai o Leleodona. Akaaka .hou ae la o Mr." Garwika. "Ae, na Balaunu i olelo iaia e hele e hoomaha ame kona lawe ana i kekahi hoalōha me ia. I kona manao he maikai kela wahi no kona oīa kino." "Oiai paha kana wahine e hele makaikai ana,," a Leleodona i hooakaka ae ai, "manao o Balaunu e hana i keka'hi papahana me ka ike ole ana a kana wahine. lini oia e kaawale aku kana wahine i hiki ai iaia ke hana wahine. lini oia e kaawal? aku kana wahine i hiki ai iaia ke hana malu. Keia halawai 0 ka po nei, pehea maopppp auaneiiaoe?" Hoopololei ae Ia 0 Mr. Garwlka i kona noho ana iluna o ka noho, "E hai aku ana au i kau mau mea i hoomaopopo; aka aole ia he ano nui. He hana ka Mr. Balaunu i kela po. Aole oia i olelo mai ia'u ke ano 0 ka hana. Aka olelo mai oia ia'u e hele ana oia i waho aku 0 ke kaona no he elua la. Aka aole i maopopo pono iaia kana mea e hana aku ana. Aole i maopopo ia'u kona manao, aka ua moakaaka ina oia e hele ana aole ma ke ano lealea, no ka mea aole i loihi loa, me he mea la he pule paha, kona hele ana i ka hulahula. Hookahi wale no manawa 0 ka mahina ana e hana ana pela. I kou naha ana i keia manawa rae le mea la he kumuhanā ar.o koikoi kana, aka aole oia i hai mai ia'i ke ano." Halulu mai lā na kaa otomobila ame na motoaaikala ma kahi hoolulu 0 n$ kaa 4 kani mai la na ole. Lalau aku la o Lapaki i ka ole 0 ka tēlepona a kahea aku la i lalo; "Heaha ka pllikia," ana 1 nunulu aku ai iloko 0 ke telepona a hoolohe aku la oia i ka pane ana mai a ko lalo makai a i ka maopopo ana, kau ae la oia i ke teleporia iluna a kuhi mai la i kona manamanalima ia Leleodona. "E pono oe e hele aku 110 Yorki?hire, kahi i kiia mai nei kekahi kanaka. Aia ko mau k#wak&?" Aole i emo,, kau ana 0 Leleodona iluna o kona kaa otomobila ulaula a haalele iho la i kahi waiho ka. Holo awiwi aku la oia, me ka haalele ana i-na kaa otomobila i haalele mamua aku oia, a hookaohi iho la oia i ka holo ana 0 kona kaa 1 kona Mki ana i kekahi hotele hou i kukuluia. Wehe ae la oia i kai puka o keliaa a holo kiki aku la ftia ka lanai nalii, kahi hoi e luana ana na poe i hele a hakea ko lakou mau hele-

! helena. Kuhikuhi mai la la|kou i ka alapii. Me ka hoohakalia ole. ana, holo awiwP aku la oia no'luna a lloko p kekahi rumi «al, niinl, i lawai aku ai oia me na ka 0 ka olhaha makai e'hm ana. Hookahi o lakou e mai'ana i kekahi pu panapana, me ke au i hanaia me momi. E noho ana Ke iloko 0 ka noho, i aahu ia kekahi kapamoe hani, hinaka ma kon'a waha, e puapua'i ana hoi kona umauma s i kaua mea. o'lea makau." "He kakiana a.u no ka oihana maka.i a heaha ka pilikia 0 nei?" i aui aku ai 0 Le)eodona i ka wahine. Luliluli ae Ia ka wahine i, kona poo me kona hooma,k% e haiihau Ālaila lo mai la'kekahi 0 na ,motosaikala: "Hai mai nei ka wahine 1 kona kokoke e powaia, ak-a mamuli o kona awiwi ua holo ke kanaka po\vft 4 kona ike ana he; pu ka wahine e paa ana i kela manawa. Ki keia wahine.l kanaka powa ala—o panapana ai i āiala, & 0 poka ke huliia mai la e kaiiaka. i-. ■ . ■■ •• • ■• ... kanaka powa iloko keia nam?" dona i kukala ae ai me ke,j ano kanalua. "Aole e hiki na i kekahi mea"ke,pii majj iluna nei me ka īke ole ana| 0 ka mākai e ku mau ma ka puka komo. Ē ka wa-, hine e pono oe e hai awiwi mai mamua o kou kakea ana aku i ka luna hoohana 0 ka hotele nei, no ka ninau ana pehea la oe i hiki mai al iluna nei?" ( Pau iho ka uwe ana a wahine ala me kQna'hookaa 5 wāle ana ae i &a % nana ak'u Ia ia na māka i hele a^koko^, "Aole e &bonu|, wale.sku," fr ana i papa mai ai ia teleo.-* dona. * ka hoohana 0 ka hoiele nei..'! # Pii ae la ko Jbu- S hu. "Eia pa)ia ka lunahpolwi| na 1 kabi e, aole oia ina oia maanei ua hoike aku nei oe i na i hanaia iho nei. "Malia. paha he ipa, kau a mamuli 0 kona hoao ana mai e'honi ia oe, pii a§ la kou inaina a kl aku la oia iaia me 4 Kokoe mai la na maka 0 ka wāhine a pane mai la oia ia Leleodpna me ke ano par kike: "ĪPelapēla mai Ia kou ano. hai aku ana au ia oe 1 na mea i ikeia maan.ei a mahope āku o kela manawa e pono oe e haalele iho i keia keena me ka'hoohakalia hou ole ana. Kahea mai nei he kanaka ia'u nae kona Haawi ana mai i ka inoa 0 ke : 'kahi mea au i kamaaina ai, eia nae i kona hoea ana mal ma kou 'keēna nei* aole oia ka mea au e kali ana." Kahamaha mai la 0 Leleodona: ,f Alāila ke manao msi nei oe e maliu aku ana au i kena mooīelo au # e hai xna.i nei ia'u? Makemake ana oe e manaoio aku au i kau .mau olelo hōopunipuni. Pekea la be i maopopo ai e'hele aku. oe i ka piika me ka pu malo-, t:o 0 kou lima? He iiana mau anei ia oe ka heie anar aku i ka puka me ka pu ma' koumaulima?" "E kipaku aku ia lakou nei e ku mai neL 'Aole au i lioopuka hou ana i kēkahi hua-, olelo oiai'lakou maanei," a ka wahine i mai ,ai i.a Leleodona, me kona kuhi-, kiihi ana aku i na kan&ka 0, ka oihana makai e ku mai ana. Kani iho la ke aka a Lele-j odona a kauoha aku la oia na makai e haalele koke iho i ke keena me.ka i ana ak'u; "E hoi oukou ilalo a maiaila oukou q kali ai ia'u. >iīaavi aku oukou i na poe olalo ua mappppo kekahi 0 lakau |i ka mea i hele m&i iluna inoa ame kona auo, i olelo aku i ke kaa niakai $,

keena oiaku ia Lapaki .aiglfiian.o nui o nei t lie Wfrhinf> iīhiahawa wale no." i ke ku; Lnjā iia maliKi-1 'ipai o na ma : m^P^j.3M r .. r^ p kekahi mea i ko na i kahi a ka ke kaikuahie, hai mai ia'u « ie huna !i3Mi kanaka au i aeia hana, he i ka oiaio e.hoopunipuni e,Jwna mai ana ana kou •* na lakou e na mea a lakou 1 np e hoomaka .ikefe,ffftaawa. Heaha kou ield, Grace inoa; a aole i;aikuahine nou. Apje auawkemake e kahea mai oe ma kela inoa, no ka.nS!Se ksua i pili. O kou: feiimttl.liiki mai maanei, ana i kp.kal]ii yn ninau kanawai, e maliu mai a-na..-l§ i , 4#^p ! pno oe e kahea a- ; fakUtjQpjo a.nana e hoo-| <»•" \ / 0 Va pau ana o ] ia o.e, alaila e ia oe e kaloio. Aka no .e hai mai oe au i manao 1 kou manawa 1 iipehe mai i ka au hoi i mamai oiai ka ma kou mau ii T ma*iii.aku ai?" Nahu,%p Ja ka wahine i akaaka ££« "Ina 3s»ua & i asa .af >e,,pol£>lei oe a e ku jpela; ina haalele mai kau i olelo . - mai ai o Leleodoaa» aneane hoi mai kanaka me ka loaa aku nei. E pono e..3aa^ t ij?ololei mai oe i kulikeai kaii i&oolelo me ka la ka wahine i Kikeke mai la kfiyhl jxLea mawaho o ka,,j^|jfa|Jfsf iu 0 Lelc " odona a" hele aku la e wehe' puka. Ē ku mai o na kanaka 0 ka aihaiia. ma.kai. mahele la oia ia Leleo, dona;, keia keia kona Ua uku sma ,qfo.i jjflna. hoolimalima mmi mau pule. lie noho .imalie oia, aole oia e ae anaiffkahimea e hele Wai e,ln4,jpjne ia, I na auwi.nala ana oia i waho. hora i ha- **. $ e mai la keka ke telepona. JĒLfc ke noho ana wa telepona a nana aia. ielepona o wako nei, aka e hoolohp i na kukai manao o ke kane *iue ka I kona hoohe kaae ka mea i ka w ahine SC |* ' *i Q i kane e o]elA #yil.i wahiue; & uliii aia ma, ko,u W&Mpi ka hotele a ke hōopuy&i makai malai-, yu « halawai, aku U ka wahine e oia i ka hote,le ai me ia. Aole 1 k£ £$4 aunuU\ hoea he a haawi mai la oia i inoa, oia no o Mr mai ia ka koke ia

ua.kanaka ala.no kona rumi. Aole i piha he hora> lohe ae la ka paele i ka pahu ana mai o ka' pu a mahope koke oia holo awiwi mai ia ke kanaka a ku an% iluna 9 ke alanui. A nana i kahea ae i ke keena makai." , iMinoaka mai la o dona. Kaohi mai la oia i ka makai e kali mawaho o ka puka. Pani aku la o LeletOdQna i ka puka a huli hoi aku la no kahi ana i haalele aku ai i ka wahine e noho ana. r '-Pehea ke paa nei no kou «nanao aole e hai mai ia'u i ka oiaio, e kuahine?" i "O ka mea a 'ka makāi i l'hai mai ia oe he pololei, aka | ! aole oe i huli pono aku nei a hpiha pono ka moolelo. Hale mai nerāu no keia wahi ma(muli o kou hookomo ana i kekahi hoopii a lawe pu mai nei nohoi au i na hoike a ma-! waena o lakou o keia Mr. Strang-e. O Mr. Strange ua kōtrto oia Hoko o na pllikia he nui a mamūli o kou ae ana e kokua aku iaia ina e komo hou ana oia iloko o kekahi pilikia ma ke aiio he uku no kona ae ana mai e hele mai ma ke ano he hoike no kou aoao i hiki mai ai oia ma keia kaona. Manao iho la 'au na ka loio e kupaie aku nona ina e komo ana oia iloko o kekahi pilikia." "O keia hoopii au e hoōkoiHo nei aia ia ma na dala he lehulehu. O na poe e ku-e irei ia*n he ikaika lakou a aole nōhoi lakou e kunana āila i ka 'hana ana i kekahi mea e ko ai 'ko lakou aoao. No ia kuMu e paa mau ana ka pu mā kou kino a no iaā kumu nohoi au i hele aku ai e wehe ai i ka puka a ku mai ana o Mr. Strange malaila. Hele 'au a inakau malia paha 0 limaikaikaia mai 'au e na eheimi/* mai la oia ia'u no ke kai mau o na makaiklu mawaho aku o kona hotele a hele oia a ku a makau. Makemake oe e noho pu maua iloko o keia rumi. Olelo aku iaia aole e hiki ana ia maua ke hana pela ame kou i ana aku iaia ua makaukau au e hoouna aku iaia no kekahi hotele e aku me ke uku ana 1 na hoolilo apau. Paakiki mai fa no ia e noho pu maua iloko o keia rumi me kona hoomakaukau ana ina au aole e haawipio aku ana, e wa-ha-a ana oia a e pi!ikia ana au. Hoomaka mai la oia e hooweliweli ia'u. No ia kumu hopu iho la au i ka pu panapana e waiho ana iloko o na opi o kou lole a ki aku la maluna aku o kona poo. Makau īho la oia a holo kiki aku la no waho, Oia kekahi o kou mau hoike 'ikaika loa. Keia ka oiaio. E puni ole mai ana pāha oe ia'u?"

Pahola ae la he pimo&ka nui ma ko Leleodona p&p&lina. "E kuahine he man&a* io kou ia oe, Hook&hahaU paha kou.mau manao i kou olelo ana aku .pela? Ina oq i haawi piha mai nei i kena moolelo, aole kaua i kukahekahe wale iho nei.. 0 k& mea maikai e kuahine oia ao ka hai auu i na mea pololei i ka oihana makai, Ke haale* le nei au ia oe. I ke kakahiI aka, iua oe e makemake ana |i ka pu e iho ae ma ke keena |makai a na ka makaiaui e jhaawi mai ia oe. Aole oia e jaua ana i ka pu, Aloha ka- . . I HooniAka aku ia o Leleotdoiia o hele aku no ka puka. Eu ae iu ka wahiii<-\ ua heie nohoi kona mau pap&lina'a ula i kaua mea o hookahahaia ana mamuli o na h&na loleiua a Leieodona. No kekahi mau aekona, ku iho la oia ma kona noho a heie aku la no mua. I ka lohii ana mai o Leleodona i ka pahupahu ona kamaa o ka wahine huli koke mai la oia a ninau: 4< "Owai kou Kno? E hui pu

aku ana au nie ia i ke kakahiaka la apopo a imi aku i ka inoa o keia kanaka'hoike. He wahi ko lakou i hook&awak' ia ma kahalepaāh&a, Hc hi ko lakou i hoakaaw ia ma ka Hc walu ko aeia ka;ic 'mii hax\a wale i na w«hia«/' Ku koke iho la ka w&hine,, : me ka naea pon*,? ejia aku i& |Lelcodona; alaila akaaka ac, ( la oia, "Godana Thaxter m& ,ka hale Empire, Oia kou ioio. Ina oe e aku.aiia e, hui pu me ia e Jfiai inai ana, no oia elike me kau mau ho-, oakaka ana ia oe." ( if Ma]alo, v i.pane aku ai o, T f e!oodona a haalele ;uai la i, ka rum[ me koqs pani &ua i ks puka, ] u ( A$U i F*ig . {