Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 11, 25 March 1937 — NA KANAWAI E PONO AI NA LIMAHANA [ARTICLE]

NA KANAWAI E PONO AI NA LIMAHANA

Ona kanawai i hookomo ia ae ai ilok6 o keia kau aha olelo e noho mai nei e ka mea Hanahano Kenekoa Crozier 0 Maui, oia kekahi ona kanawai maikai a kupono loa e hooholo ia e aha olelo T keia kau me ka hoopaneenee hou ole aku, O 'keia mau kanawāi oia no na kanawai e piliana ina uku ame na hola hana ona limahana d keia Teritōre. 0 keia kekahi ona kanawai kaulike a hooholomua o keia au naauao no ka makemakē ana hoi e Koopau ae na hana kaulike ole a hookuapaa, na mea hoi nana i ho'a mai ke ahi ona hana olohani e ike ia nei ma Amenka Hui Puia ame Hawaii nei i keia mau la, he mau hoi i ike mua ole ia mamua. He hookahi wale no alahele e hiki ai ke loaa ka nohona oluolu, māluhia a kuikahi maWaena ona haku hana ame na limahana oia no ka hoopau ia ana ae ona manao pi, anunu a uahoa ona haku hana me ka nana ole ae i ka pono ona limahana e hoomanawanui ana me na wahi uku hana haahaa loa ame na hola hana loihi. Ua hiki mai keia mamuli o ka noho mana ana ona poe kakaikahi wale no maluna o ka hapanui ona lahui noho, ai hookupo ia no kekahi mau kenekulia lehulehu me ka loaa ole hoi o ka ikaika e kupale ai ia lakou iho mai keia mau hana hookaumaha me ke aloho hoa kanaka ... ole. . No ka noho mana ana o keia auna maluna o ka aina no keia mau~mahiki loihi ua lilo ka hooponopono aupuni ana iloko o ka poho o ko lakou mau lima, e hiki ole ae ai ka hapanui ona kanaka ke onioni mehe ala ua paa na wawae i ke kupee ia. Aole keena oihana o ke aupuni i komo ole aku ai na aweawe o keia hee puloa a wili maila, ua pau na hale hana kalepa nunui no ka, mea no no ka hapanui oia mau hale kalepa najbana 'makiai am<s na hana hanai holoholona, aole ou w.aM .e pak,ele Ona kumu i npi ai ka o oia no kou kukulu ana i aha h*ui no lakou i hrki ai ia lakou ke ku mai me ka umauma hookahi a paio mai i ,ka 1 kakulu ole i mau aha hui no lakou iho aka ua hoomahuahua mau āe i ko lakou mau pilikia ma ka hoohupo ana ia lakou ma ka hooao ana e hakaka pakafci, me ka ike ole ina lula o keia ola ana "ai ka lokahi ka ikaika ao ka mokuahana ka nawaliwali." Ua like no keia ninau me na ninau like ole ae apau. E nana mai nohoi kakou i ke kanawai auhau kaa otomobila e noke ia mai nei ika lomilomi iloko o ka lima ona komike, apau mai no paha ika palaina jpuna ia mai, no ka mea aole hele o ka hapanui ona poe nona na kaa ohana ame na kaa lawe ohua imua oka aha olelo e paio ai no ka lakou mau pono, aole e like mena poe kaa ukana ame na hui kaa kalaka i ka hiki ae imua oka aha.kenake e hakaka ai no ko lakou pono, ina no ua pololei a pololei ole ka lakou mau hana ame ko lakou mau manao. . Pela no keia kanawai nona limahana ina lakou aiole ko lakou mau alakai paha e hiki ole ae imua o ka aha olelo e hakaka ai no ka lakou mau pono aole no e loaa ana ia lakou na kokua ia ana i hiki ai hoi ia lakou ke loaa na uku kupono ame na hola hana kaulike. Ma ka olelo a kekahi ona nupepā puka ia o keia kulanakauhale, he mau kanawai maikai no keia, aka ua ma'nao lakou aole i hiki mai ka wa pono e hooholoia ai keia mau kanawai no ka mea eia no ka aina makua ke hakaka mai nei no maluna oia mau ninau. 0 keia hola na mea e lohe ia ana ame kekahi mau kumu pale he lehulehu ina aole kakou e kulike nia ke kukulu ana i aha hui lehu ina aole kakou e kulike ma ke kukulu ana i aha hui ko kakou mau pono kiwila. Aole keia he mau manao hoohaunaele .e manao ia mai ai e kekahi pgg.no ka hooulu ana ika mokuahana mawaena ona haku hana ame na limahana, aka he'mau hooakaaka a kuka manao ana keia me oukou e ka lahui ike mai ai oukou ina mea e hana ia nei ena poe a kakou i hilinai aku ai he mauhoaloha oiaio aka e nana wa.le ana no i ko lakou mau pono ponoi. Ua hoonaauao ia kakou i keia mau la e hiki ole ai ia kakou e olelo hou ae i ka ole ia mai ona kanawai e hoomana ia mai ai na haaWina hookaumaha o keia ola ana, e īike hoi me ka mea aka Peresidena Eoosevelt i olelo ai, "e ola kakou e like me ke ola ona kanaka Amerika apau," a no keaha kakou e hookolohe nei mahope? Aole anei he hana pono a naauao ko kakou alualu ana mahope o kona meheu-? Kekahi keia ona ninau e hiki ole ai ia kakou ke noho hookahi wahi a nana wale mai no, aka, he ninau kela na kela ame keia mea e ku ai a kokua pu me ka nana ole ae ina aoao kalaaina, no ka mfea o kou pono kuokoa a kiwila keia( aole wale no oia aka, a kekahi keia ona pono I lawe ia aku maia kakou aku mamuli ona hana'anunu a pakaha wale a kekahi puulu kakaikahi wale no, i kokua ia mena kanawai kupono ole a lakou i hooholo ai, O ka ae ana aku e hoomau ia keia mau hajaa hoowahawaha hoakanaka a pakaha wale ina pono o ke ola kaulike ana ona kanaka ma keia honua, o kekahl xa ona ha-

na hupo a hawawa.lpa.ua like ia mau hana me ka lawe; ana ae no i kou ola pg£ōi, lia mea hoi a Ke Akua i olelo mai ai, "Owau ke pepehi, a Owau ke hoola, aole mea pa.kele mai kuu lima aML" Ua ike iho nei ina hana olohani ma Hawaii nei, ua hoonele ia mai makuakane ohana me ka^hana ol'e, ai ka wa i hiki mai ai i waena o'kona ohana aole e hiki malama a hoolawa no kana mau pepe i loaa i ka ma! ka mea i ike ia ua make aku la kela mau uhane a Ke Akua i haawi mai ai mamuli oka kakou hoohemahema. Ua make keia mau kamalii he jyyj|pla ke kaawale o kekahi mai kekahi mai. Owai la ipiea. i hewa ma keia, oka makuakane anei i imj i a hoole ia mai aiole o keia.ao paha ka mea i piha |a Wna hoowahawaha, pakaha, hao wale ame ka ; O ka manao o" Kenekoa Borah o Amerika, e, kupale ana lioi ina hana ana poe olohani e no&o ae paa mai nei ina hale hana ma hakaka no ko lakou mau pono, he mau ol'elo "ke noho kuleana ole mai nei keia poe ma keīa mauEalē hana, no ko lakou manao o ko iakou kuleana ia hak&ka ai no ko lakou pono ma keia ola ana, i piha hakihaki kanawai ka mea hoi nana i hoopilia o keia poe waiwai mena dala kupono ole", " t 0 kekahi oolea loa ihoopukaia e kekahi kenekoa maluna oniajainau olohani i keia manawa, he hoike maopoopoō ia.ai no he wahi kuleana ma ka aoao ona e[paa ae noho ma keia mau hale hana, oiai nO B he kanawai e ku nei i keia manawa noia mau'|^|j3akou i manao ai he hana pono ia, aka o ka piljfcigLati£ lakou aiole o kakou pu i hana me ka ikaika e mai i mau kanawai e hoopakele ia ai kakou itoßp'?f^ t ano pilikia e like me keia e ike ia nei, .... Ua poe waiwai i mau hale paahao, mau makai, na koa, na loio, na luhakanawai ame na mea kaua like no ka lioopakele ana ia lakou a pepehi mai ina limahana me mau mea eha, ame ka hoopiha ana aku hoi ina no i kokua ai no ke kukulu ia ana - . : . Pehea hoi na ikaika e hele nei e hao wate ika pono nawaliwali me ka luku wale ana aku ina makaain&na ame na kupa oia mau aina e hooao ana e kupale i ka lawe ia ana aku o ko lakou aina maia Aka he mau hana maikai wale no keia ke kanawai pono kiwila a lakou e noke walaau me ka ike no ke pii mahuahua anei olia P° e i hoonele ia ina hoopakele, kupono o keia ola ana a hooneie pu ia hoi i ka a ola ana ona kanaka e like me ia i manao ia ola ana aole hoi e hoohalike ia me ke ola auapaa ame na holoholona.