Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 12, 1 April 1937 — KANAWAI KIULE ONA WAHINE [ARTICLE]

KANAWAI KIULE ONA WAHINE

O ka olelo hooholo hui i hookomo ia mai ai e ke Ke~ nekoa Clarence W. Crozier o Maui, e nonol ana i ka Aha Olelo Makua e hoololi mai i ke kanawai o"kana o Hawaii, i hiki ai na wahine o Hawaii nei ke lilo i kiure, 'oia kekahi ona hoololi kanawai kupono a maikai loa e hooholoia ai i keia manawa. Āole he hoopaapaa ana i ka makemake ole oha kane ame kekahi puulu ona wahinē 1 keia hoololi kanawai e haawi ana ina wahine o Hawaii nei ia kuleana, no ka mea ua kuluma mai na kupuna mai i ka haawi ole ia ona pono ame na pomaikai laula ina wahine, oi loa aku nia na aupuni i noho mana ia ena lahue e, e like me lapana, Kina, Inia, Mekiko, Pilipine ame kekahijfeiau aupuni e ae. Ua hoolilo ia na wahine ma ke āno aole o lakou kuleapa ma lia hana, na pono ame na pomaikai i manao ia no kane ia mau kuleana, pela pu na aupuni e ae loaa i keia malamalama ame no hoonaauao ano hou. ika hoopaakiki no maluna o keia kahua i kulumā ia kakou aole po'a naauo ole aka no kela mau mahao anunu a makemake ole ona kane e ike aku ina wahine, e pii ae ana ma na kulana like me lakou aka e hoomau aku no 1 ka hoonoho ana ina wahine ma na wahi a lakou i manao ai, aoe i like mai ko lakou kulana me ko na kane. He nui na kumu e hiki ole ai ke hoole ia ka haawi ana i keia kuleana kaulike ina wahine o keia au holomua : Ekahi: Ona wahine kai kokūa a ke kokua pu nei ina kane i ka hoonaauao ana i ko ke ao nei, aole wale ina mea o ke kino aka ina mea pu kekahi o ka uhane. 3Blua: Ua molia aku na wahinfe i ko lakou mau oia ma na aoao o ka lakou man kane no palo ana'no ana i keia honua i wahi e ola ai na me'" ke kuokoa ame ka maluhia. Ekolu: Ke pii mahuahua mai nei"ka naauao ona wahine i oi aku mamua o kekahi mau kane, aua hoohilahila pu ia aku na kane e kue mai nei i ka haawi ana 1 keia kuleana ina wahine, he kuleana hoi e hiki ole aku ai e kue me ka loaa ole ona kumupale kupono a haauao ma ko lakou mau aoao. Eia na wahine ke noho a ke paa mai nei aole wale no ma ke ano he mau limahana iloko ona ano hana like ole, a k a ina oihana kiekie ona aina like ole ma na papalina o ka honua nei me ka holomua. He au naauao keia, nolaila e like me ka hiki ōle ia kakou ke paa ina kanaka naauao malolo, pela no e hiki ole ai ia kakou ke paa ina wahine naāuaō malalo, inā aole e holo ana i keia kau aka e holo aku no me ke kana-1 lua ole ma keia mua aku, nolaila no kē aha ka mea e hoohupo a hoolo hope ne na kakou ma ka lawe ole ana is>. kakou ka hanohano o ka 'haawi ana aku i ko kakou mau ' . wahine i ko lakou mau kuleana a kakou e anunu nei me' na kumupal<* kupono ole. ! Eha: Mamuli oka naauao ame ka ike i loaa aku V ko kakou Moiwahine Kaahumanu, ma kona kukala ana' ae e wehe ia 11 a kapu ae lawe ae kakou i keia hoomana Akua ana, ana mikanele I lawe mai ai pela kakou e ike nei i keia mau malamalama i keia mau la, a kakou paha, ana kane e olelo ae ai mamuli 0 ka Kamehameha mau hana, aka, pehea la e hiki ai ia kakou ke hoole i keia mau mea oiaio, a kekahi 0 kakou e noke mai nei i ke kue me ka 1 maop6opo ole, ina mea i hanaia no kb kakou mau pono ena wahine. I Me keia mau kumu i hiaopoopo loa i ko oukou mea kakau, pehea la e hiki ai ia, kakou ke hoole aku i ke iioi' ana wahlne e haawi ia aku ko īakou kuleana a kakou e paa anunu nei, me na kumu kupoiio ole. 1 Ua haawi kakou i ka maha koho paloka ina wahine, a ke Ike nei kakou 1 ka naauao ona wahine i ke koho ans i.oi akū ina kane, jgfce wale oia ua koho pu aku kakou : ia lakou i mau alakai no kakou ma na hana kau kanawal, e like me ia e ike ia nei ma keia kau aha olelo he elua piau kenekoa wahine, a ke hoike m a i nei no i ko laua.makaukau ma na hana kau kanawai. Aole wale malaila pahu iho } ua hookohu maila 0 Peresidena Roosevelt ia Miss Buck i Lunakanawai Kaapuni no ka Mokupuni ame Kalanao Kau u a mamuli 0 kona kulana hoopono i ike ia mai nei na hemahema o kela aha, e mau a nei no ko kakou hoopaakiki maīuna o ko kakou mau manao ponoi iho me nana o!e ae i keia mau hoike oiaio 110 ke. kupono ame ka holomua ona wahine i keia manawa e hiki ole ai ia kakou ke hoole i ka lakou noi no ko lakou kuleana? Ina ua haawi aku kakou ina wahihe 1 kē kuleana koho paloka no ke aha ka mea e hiki o!e ai ia kakou ke h&a%vi aku me ka manao maikai a hilinai ini wahme e hoohana aku iko lakou mau kuleana me na naauao 1 hoonaauao ia ai lakpu maloko o ko kakou mau kula nme ka kakou mau hale pule, a make pono hoi ko kakou kukulu a hoohaauao ana i ka- kakou mau keiki ma keia mau hale hoonaauao, no ka hoomakaukau ana ia lakou me na naauao like ole i hiki ai ia lakou e ku a paio maluna ona kumuhana Hke ole e hiki mai ana imua 0 lakou oiai lakou e o!a

ana ma keia ao, aiole e wale ana 110 kakou ona keikikane wale no ke hoonaaj.iao ia mai nei me keia mau ike. :" Ina pela i hola ko kakou inanao alaila ua poho wale ko kakou hoonaauao ana 1 n a'keikimahine a kakou ma keia inau kula ame na hale pule, me na uku auhau kiekie no ka hoonaauao am.e kukulu ane i koia mau hale. O kekahi mau kumu pale.'ana poe kue e paio mai nei 110 ka pepehi ana i keia hoololi kanawai, oia no keia: I—Aole i kupono e lilo na wahine i kiure no ka mea he nui ka lakou mau hana ma ko lakou mau home pakahi, a ma'muli o keia mau hana e hiki pono ole ai ia lakou ke hooko pono i ka lakoU'hiāu hana. 2—Mamūli o ke kono ia mai ona kiure e noho no kekahi mau !a loihi e hookaaVate ia mai ana ka makuahine o ka home mai kona ohanā : mai, a mamuli paha o keia inau mea e hoopopiīikia ia aku ni kona noonoo e hiki pono ole ai ia ia ke lawelaWe i kana mau hana me kā pono ame ka pololei. 3—Aole paha e hiki ina wahlne ke hoolohe ina hihia pepehi kanaka ame kekahi mau hihia koikoi e ae f mamu!i o ka manao ia he aeao ko na wahine, e hiki ole ai ia lakou ke hooholo i ka lakou ol'elo hooholo no ka hoopai ana i ka lawehala e like me ia a ko kanawai i kauoha mai ai, ' O keia mau kuniu pale aela la oia ka na poe kue e paio mai nei no ka pepehi keia h vlo!i kanawai, aka aole i lawa keia mau kumu palei no.ka mea, na noho ko oukou mea kak au ma na Kiti r t Hke ole aua ike pu wau i keia mau hemahema i lakou e kue mai nei i *'»ena ona kane, a no ke aiia 'lakeu e kuo mai nei ina wahine. ina no eia ia mau hemahema me kakou me na ka'ne. Ua manao wau o keia mau lieinahema he mau henmhesma wale no ia e hiki ke hoopohopono ia ika wa pono, no Ika mea he mau kenekulia ka loia ana ia kakou keia kul'leana eia no nae aole i hiki ina kane ke hooponopono ia lakou. a he hilinai pihii ko'u iha'e haawi|a keia kuloana ! ina wahine aolo e pakele n» \vahine hAihaki kanawai 'mai ka hale paahao mai mamu?! 6 ka līlo |na kane ina wawae ame na helehelena ui ona •