Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 17, 6 May 1937 — KA APANA HANA GAMEWELL Manao hoopuka a ka lunahooponopono [ARTICLE]

KA APANA HANA GAMEWELL

Manao hoopuka a ka lunahooponopono

Hoomaka mai la ka aihue nui. Ke manao nei na Repubalika o ka Ahaolelo ame na Lunakiai o ke Kalana ame ke Kulanakauhale e uku i ka Hui Gamewell i hookahi hapa kolu miliona dāla no kekahi ukupau kanawai oe e no ka ipu kukui hoailona makai, kela kukui a na makai i makemake ole ai a keia Hui i aea ae ai maluna o ka waiwai o ke Kalana ame ke Kulakauhaie e kau aku i keia mau ipu kukui ma ko lakou manao iho. He hookahi wale no kanaka maloko o ke keena hejaa i hiki ke hoole aku i keia waihona dala nona ka heluna o $325,673.68 ina Repubalika. Ke koi aku nei ka lehulehu aoie oia e papa wale mai i ka lakou nei mea paanL O Edwin P. Murray ka inoa o ua kanaka nei, luna hooia helu dala o ke Kalana. Aia ia iaia o ka malama pono mai i na Hepuhalika i ka haawi w&le aku i ke dala o ka lehei wale ana aku ma'o

|o ka waihona i kauoha ja |mai ai e ke Kanawai. | oka hoao wale ana 'Re[puhalika e onou aku i ka iuku i keia Hui Gamewell he manaina ia e hoike mai ana je manao ana e hamo aku i |ka eha o ka manamanalima o ko lakou mau hoa i komo iloko o keia mahele hupo a ukupau me ka hooholo ole ia e ke kanawai me keia Hui GamewelL He elua manawa a ka aha i hooholo ai i ke kupono o!e o keia ukupau. He elua manawa a ke Kiaaina Poindexter i vito ai i keia ai i na hUa a ka ahaolelo oia hoi o ka ae ana aka ana i_kaj**pa luaaklai e ttku i keia aelfke kanawai ole. Ma ka la 26 o Aperila i hooauhee ia mai ai ka vito a ke kiaaina. Penei ke koho ia ana: No ka rula ana'e i ka vito a ke Ki&aina—Arthur Akina, Henry Akina, Ako, Aona, Baker, Garvalho } Clarke, Costa, Eguchi, Engle, Fogarty, Gomes, Goodn«ss, Kam Tai Lee, Macfar--lan e. Mareallino, Muller, |Robinson, Wilhelm, Wool!ey, Worrall, Vitousek. No ke kakoo i ke kiaaina — Char, Fernandes # Holt, Ke&loha, Kimhall, Ouye. Aoie i koho—Sakakihara ame Paschoal. I kekahi la hou mai hoohana hou aku la ka Senate >ia ano hookahi. Ka moolelo: I No ka rula ana'e ika vito ja ke — Brown, Camps!ie. Cunningham. Farrington, Kimi, Kiee, Charles H, Joseph L, Sylv&, Wilcox, Baldwin. No ke kakoo i ke Kiaaina —Cr oz \e r. Heen. Holt. Trask. Aole i koho—£eebe. I Ona kanaka i koho e ruia a'e i ka vito a ke Kiaaina ua koho lakou e haaw! i ka Hui Gamewell i ka heluna da!a o $294,060, ka huma daia o ua aelike kanawai oie nei, me $22,978.6$ uku panee me $8,635 no na poho.

like ua papa aku oia aole keāa i ku i ke kanawai a Bdjaila hoi ua kupono o!e a aa olohelohe. Nauki no ka hapanui o na lunakiai. Ua hooia mai ka Aha Hookolokolo Kaapuni ua hewa na Repubaiika a ua pololei o Cain. Kakoo mai la ka Aha Hookolokolo Kaapuni ua kewa na Repubaiia a ua poloiei o Cain. Kakoo mai ia -ka Aha Hookolokolo Kiekie Loa. Ua manao na Kepuhalīka e liaawi i ka lakou. ku 0.l e i ke. kanawai laa ke ano kulīke i ke kaaawai ma ka- iioolimalima ana i keia koailona Gamewell i*o 10 la o $BOO t OOQ, a mah9P£.ak„u. oia manawa e la>ve IUo mai no $1.00. Aole i la&akila keia papahana o ka h.oolala ana. Lula mai ka Aha Hookolokolo oia hol o aelike he ano keia he ukupau kuai ma ke ano loina. Ua hoike mau mai ka Aha Hookolokolo "Kiekie o Amelika Huipuia i keia ka olelo ana, aole o ka inoa aka o na kumu ame ke ano o ka hoohana ana ka mea e kanawai ai kekahi aelike a i ōīe ia nknpau paha. Ma keia oīelo hooholo he elua mau mahele e hiki ai ke 1o a a Hoailona Gamewell. 1. Ina ua loaa. ia lakou rta da!a e lawa pono ai aole o na dala i hookaawale ia. 2. Ina e noho lakou maloko o ko lakou palena ame ka hiki ia lakou ke loaa ka ae hooku mai a ka ahaole--1o ame ke apono mal a ka Per«*idetta. M Um nele lakou i ket& mau mahele, ka nele i ke dala &- m« ka tte!e I ke aponola maL Wahi & ka Lun&kanawai Stafford i ai: "Ma ka mua loa e loaa pono mni kekahi kokua ana o nn c?nla e lawa pono ai no nku ana i na aie ame na 'ki'.ia o rJ:i n;ial ana; aUila e ou\ dala he dala ia e loaa niHu mai ana i ns wa 'npnu. n o kona maepopo loa o ka loaa e kakau inoa ia ia o ka a pau ;\e ua hihia e ae i ka hooponopono i& alaila e kakau inoa k£ Meia ame ke Kakauolelo i un aoīike nei O ke keu o iih dala o ka miikahiki haav. i:i& dala i pau iloko o Dekemaba la 31, 1932 he ?111,5?1.48; aole mau dala i hookaawale ia. aole o ka uku olalo no na ka heluna o $50,000, aolo hoi kokahi mau haav Ina a i ole w&ihona i hook i& m* ke kakau lima ana; aole hoi i ka i hoo!a\iuu ia ai koia aol!ke kekahi

Aolo muu koho da!u i haawi iu c ka KopuUaiika i ka w» i kukulu i» ai keia mau hoailona oia hoi ka hoailona t!>akai āme ka hoai\ona o ka hui kaawai, Mo lie ala ua liaawi wale ia aku keia ukupau i ka II ui Game\vell malu«a o ke pa dala. O ka helun» *io koia mau hoailona ho ,500, 0 ka hehma da!a o ?61 t 560» me he, aia no ka uku panee ia g 6 l>akeneka. , j U» hoik« aku o Louīs 5. k» iloko o lune 1932 I ka i ne «ku cu o k«i« &c-

waihona maloko o ka waihona no ka hoomaemae mau ana i hiki ai a i kupono ai i 110 ka uku ana nō kekahi "aelike. Ma ke Kanawai 100, j iKumukanawai 0 ka Ahaole(lo oka makahiki 1933 ua hooki ia ka hoolawa ana no keia waihona. Ma'o .aku 0 keia he hana uhai kanawai lōa keia 0 ke komo ana aku ma kekahi, āelike me ka loaa ole o na kumu kupono, o ka oi aku .o "ka loaa ole 0 ka dala e hiki ai ke hooh*ana ia kekahi hana. Ila aie aku ke Kalana i ka waiwai 0 ka ahaolelo, ma'o aku 0 ka mea i ku i ke kanawai. | Malia mamuli paha o ke-1 ia nele a me ka nele i ke ] fono mai a ka Peresid.ena kumu o keia hana i kekahi hana kupono ole. Wahi a ka Aha Hookolokolo: "Ina e hookuukuu ia ana pela ua moakaka loa ka ike iā aku o ke ino o keia papa'hana. "O keia aelike i ku ole i ke kanawai, kupono ole, aole mana a pela waie aku, a ma ka aoao o ka mea hoopii kanawai, Ka Hui Gamewell, i kona aa ana e hookau aku i kona waiwai maluna o na kauhale ame na alanui ua ku oia i ke kana- i wai o ke komo hewa mn, ka j i waiwai o ke Kalana ame ke | o Honolu- j lu." i' Ma'o aku oia lula hou mai 1 ila ka Aha: "Ma ka hapanui j ka hooholo ana 0. ka ma- j inao, ma keia hope aku aole! |lba e hiki i ka mea hoopii ke, ikomo hou aku ma ka wai-: $ i,hoopii ia no &a wehe ana mai i keia mau hoailona." j Haawi ia aku keia olelo i lPB%hoIo ma ka Ia 20 0 No-

vemaba, 1934. Kakoo ia mai e ka Aha Hookolokolo Kiekie iloko o Augate la 18, 1936. Wahi a ka Aha Hookolokolo Kiekie i olelo ai: "Ua naauao ka ahaolelo. ma ka noonoo ana e paa mai ka (papa) aku i na loaa o ke kauhale no ka wa omua e hoea mai ana ka mana o keia aelike wale ana i kekahi kumu dala 0 kekahi ano me ka maopopo ole kahi o ka loaa e hiki mai ai." Anoai ua pakele mai ka poe uku auhau mai ka uku ana i kekahi aie o_kekahi ano elike iho la me keia oiai ina e ma.u ka aie pela e hoonui ia mai afeia auanel ka auhau 0 ka poe uku anhau mai ko lakou auhau waiwai mai a pela wale aku. E lilo āuanei ia i mea e hoopiipii mau ia ae ai i kela ame keia makahiki a 0 ka mea i nele i ka waiwai e liīo aku ana oia ka mēa pomaikai mamua o ka mea nona na waiwai he nui. Aka, ua hoike mai ka Aha Hookolokolo i ka naauao ole o kana olelo i na Repubalika i ka ,wa i fcoopuka mai ai: "O ka papa lunakiai he akena wale no e nana ana i ka pono o na kanaka o ke kauhale." Ina i hoea aku kekahi 0 keia ' T, lunakiai i kinohi loa ina ua kuai ole ia keia mau hoai: lona oaoaka oiai ma ka mq.a loa 0 ka radio oia ka mea e hoohana nui ioa ia nei e ka hui makai 0 na kulanakauhale ano hou o keia m&u la. Ina ua komo ole iloko o

aelike kupono ole me ka Hui> mahope mai o ka hoike. ia ana mai no ka manawa elua aole i ku keia aelike i ke kanawai a peia wale aku, a e komp oJe aku e hoohana i ka ahaolelo e uku i kekahi ku dala momona palena o]e no kekahi pono kupono ole pu me ke kau hou ia ana iho o na dala nona ka heluna o $96»173,68. Aole i kapeke ka aoao Demokalaka ma kekahi o keia mau mahele. Ua kue mau oia i kekahi hana o keia ano. Hookomo ia kekahi aelike wahahee e kekahi poe RepubaTika i kauoha hewa ia. Ua hoao aku kekalii papa Demokalaka mahope 'mai e papa aku i ke kukulu 'mai o Hui Gamewell i keia lelepani keokeo. Mea ole ia lia lakou, ma ko lakou makeImake kukulu ia mai keia 'mau hoailona. I ko lakou ha'na ana pela ua komo hewa lakou maloko o ka waiWai o ke Kalana.' Aohe wawae hookahi i hiki ai i ka Hui Gainewell ,ke ku iho, Aole hoi ,ka ,Papa lunakiai aole.iLOi k& ,ahaolelo. ,0 ka aelike mua ,loa i hana ia ai he ku ole i , ke kanawai a he wahahee. Ke mau .uei no ia a hikjt i , Ke koi m§i nei na mana koho o Honoiulu. e hoike &- ku ka luna. ke k&ln- . na aole hoi e hiki ana lakou ame ka lakou mau keiki ke powa ia ma ka ma~ hele dala a e haule pahu aku iloko o ka aie.