Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 22, 10 June 1937 — AHO-NA IKI N0 KAHI AHAOLELO O HAWAII [ARTICLE]

AHO-NA IKI N0 KAHI AHAOLELO O HAWAII

Oiai e like me ka meaHn t hoopuka ia maloko o na pepa oia hoi e piii ana.J,k|L kau a ka ahaoleīo i no!i"b..jffi nei o keia makahiki 19&7j|f manao ia o ke ino loa keH o' na haiia i hana ia malanlĒ? 1 aka nae ina he oiaio na nW i hooloaa īa mai i Hawa!iJ|ī oia hoi e pili ana i kā nui o na ahaolelo ma AroP lika Huipuia, ua ōi aku la lakou (aole ino wale no aklE hoomaopopo ole i ka hana ia maloko o ka u kanawai) i ko lakouWlff pau ae ai a hoi aku riō Tk!f lakou mau home. Me he ala ma ka hoike ia mai oia hoi ua TjS|| wale aku lakou iloko plj[£ bila kanawai like ole, ua/mg oholo ae pela a i oI« i»jā| haniale ia iho a paki ia lakou i hookuu ai i kou aha a i ka hemo ahiPll ku iwaho, ninau aku ke£affl i kekahi i ka lakou 'n&jß| ka hana ana, hooholo aS®!J pela wale aku a o ka 1881 i loaa i kela mea keia, "Heaha ia'u/pefa i leekalii. fna Jq i ki naoka hana paha ā ]p|w wale aku auwe no ka hoi ē ka make o na makaainana"

iiia e pela ana ke ano o ka hana a ka poe 1 paulele nu! ia ai no ka noonoo ana i ka pono kaulike o kela ame keia makaainana a i ole ia kupa Amelika paha, Ua ninau aku lakou i na makaikai pehea la aole i hiki ia lakou ke hoomaopopo lea ua hooholo paha lakou i kela kanawai a lakou i hoo|komo ai ka hila kanawai hoi no ka hoolawa ana no ke ku)a aupuni oia hoi nona ka heluna dala o $7,000,000, & 3ca nui o ka poe i kamailio wale ai, Ua maopopo lea ia iakou u& ik« lakou i kekahi >ila elike me ia, Ua pakuia 4a pela elike me ka lakou i manao ai a ua hoouna ia aku i ka aha Senate. U& maopopo ia lakou ua pepehi ia mai ia keia pakui, a ua hoihoi hou ia mai keia hila ia lakou. Malaila pau aohe wahi ike hou aku ma'o. Hoike mai la kekahi poe oia auna hookahi, foia h.oi ua hooholo ia keia bi!a; Kue aku la. kekahi poe aole i koho ia maluna o keia bila ; a o kekahi hapa-kolu ? e hoopoina loa aole ē kamailio hou i keia bila. No ka manao e loaa ka dala ua hooholo ae ia ua aha nei e malama i aha ku-i-ka-wa no ka noonoo hou ana a e hooholo e loaa keia mau dala. 0 keia la ea malālo o ko, lakou ! mau hoolilo ponoL | He Wahi Paewa Wale No | Me he ala oka hooholo ana ae e noho hou ka lakou :aha iio ka noonoo ana i ka | pono o keia kula o Delaware a e hoi na hoolilo apau maj.ialo o ko lakou ponoi iho, ua j hiki mai ia keia mamuii o ka iolelo a ke Kiaama Richard |Cann M,cMullen» kekahi g na kanaka makemake, e ki;ahele ma'o & ma'o o k|t Ha|e |Keokeo me ka papale [mea paha hoi e heokaum* [ha ole ia mai ai o ke poo e

I' r - : "■ ' ! oihana o kela ame keia ano, oia hoi aoie iio ka nele o ka noonoo ame ka hoomanao am o keia poe kau kanawai aka, ke wahi paewa iki wale no aohe mea hou ae mawaiio. Wahi ana i oleio ai oia hoi, "O kekahi paewa elike iho la me ia i ike ia ai, he mea pono e noonoo hou ia 110 k« pono o keia kula ma kekahi &ha a lakou e hooholo ai e noho me keia manao oia hoi aoie e lilo keia noho ana a keiā aha i mea uana e hookaumaha mai ana i ka Mokuaina o Delāware, ma kekahi ano o ka ,<iaia." A nolaila ua hiki ia i kakou ke ike lea aku i ka [manao o ka mea a ke kiaai|aa i olelo ai. j Kakoo mai la ka Nupepa , Moi,ning Kews i keia manaa i a ke kiaauia oia hoi oiai aj oie i maopopo lea i na lala o |ka Ahaolelo ka lakou mea i hana ai e pili ana i keia kanawai ame ka hooloaa ana iu&i i mea e poao ai »0 ka j hoohana ana aku i ke kula o ; Delaware — oiai o kekahi keia o na hana a me koikoi ioa i nele ia lakou k»i i hoomaopopo ana i ka lakou mea o ka hana a&a ia lakuu, i hiki ai iwaho mahope o ka' pau ana mai o ka aha—he j I mahsle hoi aole no ha'i aka jno lakou ponoi no ka hewa I ame ka lalau—he mea pouo j »hoi ia lakou. e hoohana aku| j elike me ka mea & ke kiaaina i hoike mai ai ia iakou # e hana wale lakou me ka

loaa ole o keleahi wahi keneka. * - I ka hooala hou ia mai o na kumu o ka hiki i ka ahaolelo ka jia mai i ka waihona-ku||, fe puoho mai la ka Philadelphia me keia ma"l ka poe apau i ike iloko o na hora hope loa o ;ka noho ana o ka ahaolelp Mokuaina, me na uwaki e,. wili hope ia ana, me na lala luhi e haawi ana i ko mau pepeiao no ka pono āna i na bila ko.mo I pe, me ka mea hapanriahaj/ Ikali wale ana no ka Hame" iho o ka hamale, o ka ana aku o ka nooHae? ana no keiā bila waihona 1 kula, me he ala aole kela ' mea pohihihi a nele hoi o ka hiki ke ike ia aku e manao" ia nei paha hoi e kela aiiie keia liiea aole maopopo pehea la hoi ka nalowale ho-* nua afiarō keialnla ma ke lano o kona hooholo ia ana paha a hooholo ia ole ana paha. UIo na Westbrook Pegler' ke kāpae ana aku i na mēa ai ono o kelā ame keia ano mai ke pakaukau aku, nā mea hoi nana e hoopaa noho ana i ka poe nieniele o kelā' auna hookui'o. Maloko o na Nupepa Scrippa-Howard hoomaka aku la oia mai ka aku o keia papahana me'na" olelo ikaika: o na laina i 10-' J aa miai Wakinekona mai' me he ala o kekahi o na kānaka kaukanawai o ka Mokuaina o ua helē paha ko lakōu mau m£ ka a piha lōa i ka pai iloko kela" 'mau po hope o ka noho 1 I ana o ka ahaolelo, a no īa 1 |mea ua poinā ia lakou kal hooloaa ana mai i na dalal no ka hooholo ana i ke kula ■ no na makahiki a elua e ' hoea mai ana. i Ma ka hoike a ka itamu oia hoi o keia po hē po uwa- j uwa keia maloko o ka hale a o ka uwa-uwa maloko o na ' hale kaa kanawai Amelika 1 o konā manao oia hoi he ! ahaaina kahiohio. . . . 0 na ! kanaka kaukanawai o lakou {wale no ia ma ko lakou kuleana iho no ko lakou kapala hauka-e-ia oiai lakou ma ko lakou mau dute no ka pono o ka lehulehu, no na makai, Ka Puali Koa Aina ame Ka Puali koa O ke Kai, na law'eleka, pu me na lunakanawai, he hoopai ka uku no lakou ina ab!e i hiki ia lakou ke hoho me ke kamau ole oiai iloko o na hora hana. No na lunakanawai he emi mai paha ka hoopai, a o ka aha hookolokolo hanohano ua manao ia ia ua ku- i pono ink e paa no ka luna-1 kanawāi ma kona noho aole 1 e hauīie pahti iiaha hoi ma 1 kekahi aoao. "Ma ka ninaninau ar»a ilo-

,ko o na mahele like ole e i pp!i ana i na ahaaina a hoopaha o ka po hope o Ika noho ana o ka aha e Pegame ka mea nieniele o ka inupepa Philadelphia, ioaa i.na lala o ka aha kekahi .|gau hoaloha hookuemi loa .eUKe me kela poe e nonoho ] ana mahope o na pahu pa'i j nupepa. Ma ko lakou manao i iho lakou i hoike mai ai, o ; na po hope o ka ahaolelo oia | >j&a po maluhia loa o na ha- ! pela wale aku. , Nui Wale Ia , w _Wahi a kekahi mea kaka^. u nupepa no Dover i kakau ■jbā oia hoi ua nui wale aku ame ke kamailio nui wale ia o ka po hope 0 ka noho ana o ka aha ma'o paha hoi o ka mea kumea oiaio mano ka mea wahi ana iaia 1 hek ai i ka aha a ike me Sona mau maka, he mea oijjia ua ike aku oia i kekahi o_na lala e hiamoe ana ma na noho mamuli o ka nui o ka luhi aka nae, i ka wa e Jiea ia mai ai o ka inoa no ana maluna o keliālii bila ua makaukau loa Jakou no ke ala koke ana ae a koho a ku-e paha elike me ka lakou i manao ai he por.-" no. ■ ■ ■' .'■■■. . - vl ka hōhalike ana ae me kekahi mau aha o ka wa i hala o keia paha kekahi o maluhia loa i ik'e ia tlpko o ka moolelo o ka aha leāukanawai o keia mokuaīna. Ua akoakoa mai na malealleai Ke nui a lehulehu me lea manao e ala mai ana ke> mau paia hahana loa, o ka mea i ike ia aole o keia mau mea eSifce me ka ka -poe i manao &i, Ua hoopahaohao maoli ja n& kanaka a me ka poe i &ele mai no ka ike wale no i Wla makele oia hoi ka ma« l(iele liahana a pela wale aku, palia hoi. O ka hoike a ka ».-■• • « • « mea pa i nupepa oia hoi he etua manawa o keia po i hoopio ia ai o ke kukui i mea e haawi ai i ka loaa pono o ka hiamoe ana i ka poe hiamoe. Walii ana i hoike mai ai ua ala laelae ae na kanaka kaukanawai i ka hora 4 o kakahiaka mamuli o ka haalele ana mai o kekahi o na lala o ka Hale o Luna no ke kau ana aku maluna o kona kaa-ahi e holo ana i Nu Ioka! Hui ae la *akou hahai aku la mahope ona a hiki i ka hale hoolulu kaa-ahi no ka Kaawi ana aku i ko lakou mail lima aloha. Malaila i puehu liilii aku ai lakou a hoi aku 1a no ko lakou mau home-. mau mea hou ae i hana ia a i ala mai paha hoi. Ma Harrisburg, he oiaio he hoohauoli na lala i ka po hope oia hoi i ka wa hoomaha mawaena o na bila i noonoo ia ua hoolei buke aku kekahi i kekahi a oia wale no'ma ke ano he hana paa'ni wale no aka, ma kahi o 'ka liakaka aole loa kekahi ofa mau mea i ike ia. He mea oiaio ma llarris burg pela pu hoT ma Albany, i - - - - .-:

īlo"ko o ka makaliiki 1935 i ka wa a Kiaaina Lehman ame kekahi o na alakai e hooponopono iana 1 na mahele hanaliope loa a iloko o kekahi hahana i ulu mai, lawe mai la kekahi o na lala waiwai oia aha i kekahi ogana a hoomaka 'aku la e paani. ī ka lohe ana 0 na lala like ole i ke kani o ka ogana ua hooni ia ae la ko lakou mau puu e kani a 0 ka mea i ike ia kui kui lima ae la lakou kekahi ame kekahi ame he moo e kikeekee ana iho aku la lakou ilalo o ke alapii e iho ana a hemo iwaho, hele aku la īwaho e alakai ia ana e ka mea wili ogana. I leo lakou hiki ana aku i ke keena hana o ke Kiaaina Lehman. aole lakou i hoi hope aku aka, paliu aka la lakou i ka puka a komp Uoko, a hoomaka aku la paikau e kaahele ana a puni ka lumi. I ka ike ana mai o ke kiaaina i ka hana a keia poe kanaka e hana nei ma ke ano hoomakeaka, nanaa iho ke kiaama iloko o kooa pakeke no kekahi mau w&hi kenīkeni liili i mea e haawi aku ai i ka mea hana keko e alakai ana i ka puulu, a no ka loaa ole noi aku la oia i kekahi o na kanaka i hapa> ha, a 1 ka loaa ana mai o ka hapaha iaia haawi aku la oia. Hoohauoli aku la na iala 0 ka halekaukanawai i ke kiaaina, Pau kela hoomaka aku la ka lakou paikau a puni a puni ke kapitala ( o kahi 1 pau ai maluna o na pakaukau i hoopilipili ia mai a kahi hookahi no ka huiahuia ana. Oia wale no, aohe mau mea hou ae» aohe snau pili» kua aohe mau kepolo a pela wale aku. Ma Treuto:i he walii loina ano okoa no hoi ko iakou. Ua kapa ia ka pule hope 0 ka noho ana a k& aha he (annual fun, hool&ulea piha makahiki) a i ka po hope loa he mea maopopo he hoolaulea kupakaki paha ia.

Illoko o ka makahiki 1929 hookahi o na lala kolohe a jpiha eu o ku aha ma kana mea i hana ai piī aku la oia j i ka lanai o luna a ninini mai la i ka pika wai hau maluna |o ke poo o kekahi o na i&la !no Somerset mai. 0 ka hokeia iiq ka hoomaka o na hana a lakou i hoolala ai, I ka pau ana'e o ka lealea ana lie irai a lehulehu wale na lala me na ;naka eleele, o kekani mau laia uie na auwae pehu, hookahi o na papale o kekahi kanaka hanohauo ua hoolei ia iluna iaa o iyi ipu kukui « lewalewa ,ana. Mahope mai o keia leaiea ana lakou ma ke ano holoholona hoopii mai ia he elua mau laia ao ke apuka ma kalu o ka hookomo ana i kekahi bila e, ae ana e hoolimalima ia na aina aila o ka mokuaina.