Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 28, 22 July 1937 — MA KA MAIKAI O KA MANAO I KE KIAAINA POINDEXTER [ARTICLE]

MA KA MAIKAI O KA MANAO I KE KIAAINA POINDEXTER

Hoao hou aku la kekahi mau poo-paahiki ame na lala hoohalahala o ka aoao Demokalaka e hoala hou mai i ke kuee nana i hoohole ae i ka o Hawaii nei a kokoke loa e.kau o na pohaku ma'o aku o ka hookahi o ka manawa o k.a lioao w§le ana, aia ke ike ia aku nei ua ano nei i keia m a n a w a a ina e e hoomau aku ana i ua ano nei pela he mea maopopo loa e like ana no auanei'me kela o ka wa i hala. Imua.o ke alo o keia paio e luluhe mai.nei aia he mau lala hoohalahala o lta aoao kalaiaina t)emokalaka he kue malie. mai nei i ka palapala a ke Komite Kuwaena i kakauinoa ia ai i ke Kiaaina Poindexter no ka hookohii hou ana aku iaia ina. e hiki mai ika wae pau ae. ai kona noho ana ma ka noho. Ko lakou manao nui hookahi wale no — oo ke kue ana aku i ke kakauinoa ia aku no ke Kiaarna.no ke kulana kupono Ipa a he mea pono e loaa hou iaia ka hookohu hou ia ana mai no ka hoohana ana aku i kana elike me ia e ike ia. nei i kei& ma- : nawa, aia la ke holoke nei me he «***» la q kekahi mau man&o kalaiaina kupono oie «m* ka manao oihana no ka lehulehu. Oia wale no jkahi ma* nao a keia poe e paa nei no ka hooapono ame hookohu hou ia mai o ke Kiaaina. , 0 keia poe ma ko lakou ano iho f na lala o ko lakou mau ohana, paha a i ole ia ohana umeke paha ame ko lakou mau hoaloha, aole i'loaa ia.lakou na oihana like ole a i ole īa o na kulana kiekie paha kahi a ko lakou mau manao anunu a lakou i manao wale ai ua kupono ia lakou keia mau mahele. 1 keia poe, me he ala aole no lakpu e lawa anā i na uo e haawi ia aku ana ka la, ame ka mahina, ame na hoku īa lakou, a i ole ia o na hokuhelg psha a puni na iam maluna o ke pa kala, mamuli o ka mea ua hana a ua hoike mai o Kiaaina Poindexter i kekahi o na nanaina hana maikai loa e loaa ai paha hoi iaia ka lei alii i ka wa o kona noho oihana ana no ka Teritore iloko aku nei o na kau he ekolu o kona noho ana he kiaaina, ua iiio keia he mea ole ia lakou nei—o ka lakou i makemake ai o ka hana» o ka .oi h.ou aku o ka hana, a ma'o aku 0 keia jnau mea o ka loaa mai ia lakou na hana oihana he nui wale—auwe ka hoi ke Kiaaina i hiki ole ke hooiawa aku i ka makewai ame ka pololi o keia poe alunu a pela wale aku. i£ole hoopilimeaai wale aku ana Ke Alakai 0 Hawaii 1 ke Kiaaina Poindexter no ka mea ua manaoio keia pepa aole mea nana e pai wale aku iaia mawaho ae—na ka maikai o kana hana ame ke ano o kana hooponopono aupuni ana ua lawa ia no ka hoike aua mai i koaa kulana maoli. He manaoio nui ko Ke Alakai o Hawaii o Kiaaina Poindexter oia paha ka helu o na Kiaaina i ike ia ma kā noho o ka hookele aupuni Teritore ana. O ke knlana Kiaaina imua ō ka ikaika Repubalika ma Hawaii nei mai kona la o ka hoohui ia ana aku m<f, ka Aina Makua ua ike ia ka paakiki palena ole ma na ano apau. O ka makemake a ka hakina nui o na kanaka o ka Teritore he Repubalika ma na loina hana, no ka mea o ka papahana a ka aoao Repubalika he auhau malama, a mawaho ae o ka loaa ana o ka malama ana mai a ka &u--hau i kanaka e pau ole ai me na Bemokalaka 110 ka auhau wale no, aole i hiki i na mahiko ame na hui hala kahiM ke ohi i na puka dala ame na dala mahelehekia i loaa ai ia lakou i na wa i kaahope aku Anoai o na Kiaaina DeniokalaKa e hoomanawanui ana e auamo i na loina hana Demokalaka ame na loina haaa holomua o kekahi ano elike me ia e ike ia ala ia Oeiano Roosevelt, loaa iaia i ka hoomaka wale ana no i kue ia ana mai, a ka poe o Haw&li i manao ae ai no ke ano kalaiaina wale mai no paha aka, o ka io maoli he inaina palena Pie ia mai ma na maliele like oie no ka pono o ko kakou mau kanaka. Mai keia kumu o ka makaainana ainu e rula ia ana « na Repubalika a malalo o na kumu maoU puka mai ia na ahaolelo Repubaīika eliko ma 'ia naua i lioohilaWla wale mai i ka moolelo o ka Toritore iloko o ke kau o ka makahiki 1937. A !ai!a e ike mai kakou ona liiuaiua Douiokalaka o Hawaii ho alo he alo oia me elua mau eneiui—hookaiii o ka maina huna ia mui ka maikai loa mai o na kaaaka p noho ana aina, ka poa lioi o mauao nei o Dūmokalaka maikai wale no oia na Demokalaka i pau i ka make." ka lua o ka hiaīna hamama q Ike ia ai mawaao m ? ! ** *** ahaoU-lo o:a hoi ,na lala Hepuhalika ' ] oho ! * ru!a ka Douok*~ laka maluna o ka papahana, *v kohu ia makou a na iuakou e okt akn ika P uu oko Kiaaina PeuiokaiaW F ku nku ana lio alo :uo keia mau «keakea, ma k.Q

laua ano nui he liilii loa ia, ua hiki ia Kiaaina Poindexter ka hookaawale ana iho nona iho i ke kulana koikoi e ike ia mai ai, he kulana hoi nana e hoohauoli mai ai i na Demokalaka no ka mea he Demokalaka o Kiaaina Poindexter. He mea kupainanaha maoli o ka poe hae ma ka lakou mau manao no ke Kiaaina maluna o keia mahele aole oia i haawi hana ia lakou aole wale hoi oia aka, i na Demokalaka no apau maloko o ka Teritore-—he hana paakiki,~a nolaila hoopuka mai la i ko lakou kue i ke Kiaaina maluna o keia mahele aole oia i hapai ae i ka Hooponopono Hou a ka Peresidena i hooikaika ai e lawe mai hoi ia i Hawaii nei a e hoohana ia aku e ke Kiaama," aole i noonoo ia, ka moolelo hookohu ia Peresidena Roosevelt ame Kiaaina Poindexter, elike me ka manao o na lala ame na lunanui o ka Aha i manao ai. O ka oi loa o na peku a o kahi peku hookahi wale no hoi i lohe ia e pili ana i ke Kiaaina aia maluna o ka oiaio ua paa mai oia maloko o kona keena he elua mau lala mai ka noho hana ana iloko o ke kau mamua aku o kona hoi ana a noho ma ka noho no laua na inoa e ike ia iho ai James W. Lloyd, lunanui o ka Papa Pila Haawina Dala ame Kauka Trotter ma ke kulana hou he komiaina no ka papa ola. 0 keia nanaina ua hoolewa ia ae a kiekie loa iluna e na hoa paio a kue hoi ia Kiaaina Poindexter ma ke 'ano, na kumuhoohalike maamaama loa." Aka ua ike anei keia poe a ua lawe anei lakou a noonoo, ua kupono i ka manao o Peresidena Roosevelt no ka hoolawa mai ma kona keena i na kanaka a elua na kanaka hoi na laua ka homo wale ana i ka aoao Demokalaka? Ua like ka manao o keia olelo Demokalaka ia laua me he ala he laau make? E kuhi ana keia ia Harold L. Ickes, Kakauolelo Kuloko ame Henry A. Wallaee, Kakuolelo o ka Oihana Mahi. He Repubalika mau o Ickes mailoko o ka makahiki 1912 mai i ka wa ana i lelepau aku ai e kakoo ia Theodore Roosevelt a kue palena ole aku oia ia Wopdrow Wilson. Wallaee, keiki a ke Kakauolelo maloko o ka Haie i ke kau ia HarcMng, he Repubalika mau oia; he mea oiaio aole oia i kakau i ka palapala inoa Deaiokalaka a hiki wale mai la i ka makahiki i kaahope aku nei, mahope o kona noho hana ana maloko o ke keena hana e rula ia ana e na Demokalaka. 1 ka wa i hiki mai ai no ka wae ia ana o keia mau kanaka no ka oihana he iki wale no na mahele pili aoao o keia mau kanaka aole i lilo ia mau mea i mau mea ano nui i ka Peresidena; ua makemake oia i kela mau kanaka no ka mea ua manao oia na keia mau kanaka e auamo aku i kana papahana o ka Hooponopono Hou, no ka mea ma kona manao iho aole he mau kanaka kupono hou aku mawaho o keia mau kanaka no ka hoohana ana aku i kana papahana. Elike me ka pili mai o Kauka Trotter ame Lloyd i keia mahele—ame ka lawe ole mai o Kiaaina Poindexka 0 ka Hooponopono Hou i Hawaii nei mīlie ala ua manao ke Kiaaina o keia mau kanaka i hookohu ia ma keia mau oihana, o laua wale no na kanaka kupono no ka oihana a laua i hookohu ia aku ai e hana. A no na lunanui e ae a ke kiaaina i hookohu ai pehea ua hiki anei i kekahi ke hoole mai i ke anp ku ole i ke kaulike a me ke ano Demokalika keia mau kanaka elike me Louis S. Cain, lunanui o ka papa oihana o ka lehuīehu; no William Borthwick, komisina auhaur William C. McGonagle, puuku o ka Teritore; Charles M. Hite, kakauolelo o Hawaii i keia manawa; a 1 ole ia ko Arthur A. Greene, ke kakauolelo iho nei o Hawaii? A ua hiki no anei keia papainoa ke hooloihi ia aku ina no ka lawa kupono o na koiamu maloko o keia pepa, na inoa 0 na limahana hoomana vanui i ku aku mahope o ke kaulike ame ka hpopono ma na nanaina hana o ka aoao Demokalaka. Aka, mahope o ko lakou haawi ana aku i ka mahalo 1 na kumuhoohalike maamaama," o ka poe iki i hele a hae i keia papahana a e ku mai nei ma ka ikaika o ke kue i ke Kiaaina, "leuhi ae la lakou i kekahi mau mahele mawaho ae e ike i kekahi mau Repubalika e noho. mai nei ma na noho o ke keena hana me ka noho mai o kekahi mau Demokalaka mawaho me ka loaa ole o ka hana. „ Ma na mahele like ole ua hoike aku o Kiaaina Poindexter i na poo oihana maloko e ame keia keena hana i na wa apau, e noonoo ia na mahele o ke kupono, pu me ka naauao e hiki ai ke hana ia ka hana me ka maikai a he mea pono hoi i na poo oihana i na wa ayau e hoike mai a i ole ia e haawi mai pafia i na inoa o kekahi poe i noho ma kekahi mau hana koikpi mamua I mea e hoopiha pono ia ai ka makaliia hakahaka 1 ka \va

e pau aku ai o kekahi aole hoi i Pemokalaka wale no, koe paha hoi re JDemokalaka i makaukau ma ka oihana i makemakē ia,,^ Aka ke ano maoli o apau he oi aku ina aole oia e hele aku ana ma'o-—aole ia i kupono i ke ano o ke kiekie o kahi ana e noho jSfa ame ke kulana o kona oihana ina 1 haawi aku oia i iia poo oihana apau e koho aku i na Kimo na Koma aine na Hale apau e hele mai ana e koi e h&awi aku i hana nana ma na kumu—he nui wale na manawa i hele mM ai o ka hoolauna ana ma ke ano maalea—-elike paha hoi me ka nui ame ka loihi o kona paa ana ika aoao. a pela wale aku. Oiai o n& Kiaaina Kepuhalika aku aole lakou i kulou iho ilalo i kekahi o mea i hoike ia ae nei he mea pono paha hoi aku i keia manawa aole no hoi i kulou iho o Kiaaiha i kekahi o keia mau mea, a noiaila elike me ka mea e ike ia nei uwo mai he 99 44/100 pakeneka o keia uluaoa e kue ana i ke Kiaaina-' % He olelo anei ka Peresi(iena i kona poo oihana a i ole ia i kona mau lunanui e %oho a e wae mai ia mea a ia mea, i kekahi hupo paha i ole i kekahi keiki malalo ona makahiki no ka oihana? Aole, e kau aku ana oia 1 ke koikoi o ka auamo mpuna o ka poohiwi o ke poo oihana me ka nana ana aku iaia no ka hoolawa pono ana mai i na limahana ana i manao ai ua kupono no ka hana i makemake ia me ka hookohu ana e manao ai pela. Nolaila, i ka hookuku ana ae i ka moolelo o ke apono ana a Peresidena Roossvelt ame Kiaaina Poindexter e pili ana i na o ko laua mau keena hana he mea pono paha olelo ia o ka moolelo apono e pili ana iaia he kupono %Jhe maikai maoli, ina aole pela malia paha ua oi aku o ka ka Peresidena. I ka nana ana ae i- o ke Kiaaina ana i hana ai ma ke ano o ke kulan& .he limahana nui no ka Teritore—ma ke ano he Ki*u*iaa iwaena konu .0 ka huahua ame ka inaina ia mai e na,JEtepubalika i kela ame keia manawa—he mea hewa hpi .i na Demokalaka oiaio apau 0 na loina hana o ka aoap. Demokalaka e haawi i na kakoo $na ame na apau i ka enemi," ma ke kue.ana aku i ke, 4 ,g,j^ina.