Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 29, 29 July 1937 — MA KE KAUOHA [ARTICLE]

MA KE KAUOHA

HE KANAWAI E HOOLOLI ANA I KA MOKUNĀ 221 0 NA KANAWAI O HAWAII I HOOPONOPONO HOU IA 1935, E LIKE.ME IA I HOOLOLI lA, MA O KA PAKUI ANA AKU HE PAUKU HOU I UA MOKUNA NEI l A E IKE IA MA KE ANO O KA PAUKŪ 6728-A, E PILI ANA I KA HOOPUKA IA ANA AKU 0 NA MAHELE KEA AOLE I HOAKAKA IA KO LAKOU WAIWAI KUMU PAA. E Hooholo ia e ka Ahaolelo o ka Teritore o Hawan: PAUKU 1. oka Mokuna 221 na Kan&wai o ftawaii i hooponopono hou ia 1935, e like me īa 1 hoolōli ia ae, ma keia ua hoololi hou ia aku ma o 'pakui ana ae. mahope aku o ka pauku 672J3 o ua mokuna nei, he pauku hou e helu ia aku o ka pāuku 672§-A, a e heluhehi ia ia ae penei : #

"Pauku 6728-A. Na mea me ka hoomaopopo ole ia o ko lakou waiwai kumupaa. (1) O kekahi huikaupalenaia i hookumu mua ia ae a i ole e hookumu ia aku mahope o keia malalo o na kanawai o ka Teritore o Hawaii, koe wale no e like me ia i hoakaka ia ma ka mahele alakai manao (11) o keia pauku, e loaa aku iaia ka mana e hoopuka aku i na mahele kea me na Waiwai kumu paa i hokaka ia ame a i na mahete kea me na waiwai kumu paa i hoakaka ole ia, o kekahi pa: pa a'i ōle mau papa paha, i ka palena ana rula kanawai hookumu e ae aku ai pela; koe nae, e hoōmaopopo ia ae no hoi, aole huikaupalenaia e hoopuka i kekahi papa mahele kea i hoomaopopo ia kona wāiwai kumu a i 016 e hoopuka pu aku paha ia manawa he mahele kea oia papa hookahi i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu. Ina e hoopuka ia aku ana he elua a i ole he mau papa mahele kea hou aku, ina o lakou pakahi a i ole pau loa no paha aole i hoomaopopo ia ae ko lakou waiwai kumu pakahi, alaila o na papa ohi mua, na mana koho, na kaupalena ana ame na hookupono ia ana o lakou pakahi e hoakaka ia ae no lakou ma na kanawai o ka ahahui a i ole e hoomaopopo ia ae mamuli o na hoakaka o ka pauku 6728. Ma kahi o na kanawai ahahui e ae ana i ka hoopuka ia aku x> na mahele kea ne ka hoomaopopo ole ia'ae o ko lakou waiwai kumu, o ka hoike i loko o uā mau kanawai ahahui nei e piU an# i ka Kuina o na mahele kea hookumu o ua huikaupalenaia ame ka palena o kona hoonui ia ana ,aku e hoakaka ia ae ka heluna o na māhelē kea i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu ame ka palena i ae ia aku ka hoonui ana aku i ka heluna nui o ua ano mahele kea ala, a e hookomo pu ia ae a i ole paha ua jkumu kuai a mau kumukuai paha e hoopuka ia aku ai ua mau mahele kea ala i hoomaopopo ole ia ko lakou wāiWa! kum« e hoopuka ia aku āna pāha.

(2) O kekahi oia mau huikaupalenaia, ma o ka hoololi ana ae i kona mau kanawai o ka hoohui ana ae, e hōololi ae ana i na mahele kea o kekahi papa me kona waiwai hookumu i hoomaopopo ia, i hoopuka piha ia aku a 1 ole o kekahi mahele wale no paha, iloko oia mau kēa no a i ole he mau heluna okoa aku o na kea ma ka ho'omaopopo oīe' ia o ko lakou waiwai kumu, a pela no hoi ia ae ia ae lakou e hoololi ae i kekahi papa o kea i hoomaopopo ole ia ko lakou Waiwai lcumu ? ina no ka heluna holokoa i hoopuka ia aku ai a i ole no* kekahi mahele wale no i hoopuka ia aku, iloko oia heluna okoa aku me ka hoomaopopo ia o ko lakou waiwai kumupaa; koe nae i ua hoololi ia ana ae o ke ana o na mahele kea e like me ia aole e hooemi ia ae ka heluna nui o i?a kea hookumu me ka hooko ole ia ae o na hoakaka o ka pauku 6737.

(3) Koe wale no mamuli ona kaohi ame na kaupalena maloko o na kanawai hoohui ahahui, ua amana ia ae ka hoopuka ana kekahi mau kea me ka hoomaopopo ole ia o ko lakou waiwai kumu ka nana ole ina ua amana mua ia ae no lakou i kinohi ma ia ano a i ole i hoopuka ia ae mamuli o ko lakou hoololi ia ana ae mai 1 hoomaopopo ia ko lakou waiwai kumu a i hoopuka ; a a l "] mai kahi manawa a kahi manawa e aku no kekahi kumu hoolilo kuai ā mau kumu kuaf paha i apono mua īa ae ma kekahi halawai i kahea ia ae e like me na hoakaka o ke kanawai o ka hui noia kumuhana ena poe e paa ana-i ka hapanui ona kea i hoopuka maoli ia aku aeku waho ana o kela ame keia papa kea o ua huikaupalenaia nei. a i ole i apono ia ae paha e ka papa lipoko oiai pahā lakou e hana ae ana pela mamuli 0 kekahi mana i haawi ia ae ia lakou ma ua halawai nei e na poe e paa ana i ka hapa nui o na mahele kea 1 hoopuka ia aku a e mau ana ko lakou kuwaho o kela ame keia papa kea a i ole e hana ana pela malalo o ka mana i haawi ia āku ia lakou malalo o na kanawai o ka huikaupalenaia i hoohui ia ae ai oia: koe nae, e hoomaopopo ia ae nohoi, o na kea me ka hoomaopopo ole ia ae o ko lakou waiwai kumu i hoopuka ia ae i ka hoohui ia ana ae o ka huikaupalenaia ua hiki ia lakou ke hoopuka ia aku no kekahi kumu kuai e like me ia i apono ia ae e na lāla i hoohui ae ia lakou iho mamua o ka hookomo ia ana ae o na aelike kanawai o ka ahahui: koe nae, e hoomaopopo hou ia ae, o ka huina nui o ke kumu waiwai kuai i loaa ae no na kea apau i hoomaopopo ole ia āe ko lakou waiwai kumu i ka hookumu ia ana ae o kekahi huikaupalenaia e komo pu ae aole e emi iho malalo o hpokahi tausani dala kuike.

(4) I na wa a pa ue hoopuka la aku ai kekahi mau mahele kea i hoomaopopo dle ia ko lakou waiwai kumu I hoopuka ilt'aku e kekahi hui kaupalenaia, o ke kumu, waiwai 1 loaa ae a i o!e e loaa ae ana i ka huikaupalenala no ka hoopuka ana 1 ua mau mahele kea nei e lilo ae no i waiwai kumu no ua hulkaupalenaia nei; koe nae, e hoomaopopō la . ae, ina o na kanawal hookumu o ka hoohuiana ae, a i ole o na poe mahele kea ma kehalawai* ma ka lakou koho ana e hke mo ia I hoakaka ia ma ka mahele alakai manao (3) o keia pauku, a I ole o ka papa hooko e hana ana pela mamuli o ka mana i haawi ia ae ia lal&hi e na poe paa mahele kea ma ua hala%va! nei a mamuii oia koho ae a lakoil a i ole mamuli o ka mana i loaa ia lakou i hoakaka īa ma na kaiiāWai hoohui o lakou i haawi ia ae, a i ole e hooholo ae o kekahi mahele o ua kumu waiwai kuai nei no na kea. 1 hoopuka ia aku e paa ia ae ma ke ano he mau loaa oilele i uku ia ae, a o ua mahele i hookaawale ia ae pela a i oīe i hooholo la ae he loaa oilele i uku ia ae a o ke koena iho ma ke ano he waiwāi hookumu. O ka huina nui 0 ka waiwai hookumu i loaa ae mamuli o na kea i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu a ! hoopuka ia aku aole ia e emi iho malalo o hookahi tausani dala i ka hookumu ia ana ae o ka huipalenaia, X na wa ā pati e hoopuka ia aku ai na mahele kea i hoomāopopo ole ia ko lakou walwai kumu nb kekah? kumu kaai mawaho ae o ke kalā kuike, o kā mana nni (na ptoē paa mahele kea a i ole ka papa hooko a i ole ka poe gaha i hoohui ae i ka huikaupalenaia) nana i hoomakaukau ka hoopuka ia ana aku o ūa mau kea ala e i ka waiwai 10 ola kumu kuai no ua mau Kea

neij h oia 'kumu waWff!Tf lioomaopopo ia ae pela el manao ia oia huina waiwai e lilo ae no ia he kumu paa] hookumu mamuli oia nmu kea koe wale no ina ua hoo-] kaawale |a; ae lcelll]CT : oia loaa ma ke ano he 10-] aa oilele ijuku ia pie ia i hoakaka ia maluna; ae. Ina oka kuai nei no kea nei i hoopaka iā i hoike pololei ia ae a i hoomaopopo ia ae ma W 4no kaulike a ina o kona waiwaLio maoili aia ififj o ka waiwai io i hooholo ia, a]ail|t o n& .kea.. i hoopUka ia aku fto ua kumukuai ne! aole lakou i ukū p'lha, ia a loaa mua ae i ka huikaupalenaia, e pakull^fT'ifā ;:r kumu'kuai nei, ke koena iho mawaena *o ka" maoli ame ka waiwai io i hooholo la ae i ka hoopuka ia ana o ua mau kea nei. I »a wa a, pau o na tsMete kea I maopopo ko lakou" waiwai kutriu e hoWlhWw'Ki i mau mahele kea i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu i kulike me na hoakaka o ka mahlalmanao (2) o keia pauku, o ka huina nui o kumu o na mahele kea i lioololi iā Ae pela e"IfIWMU no ia ma ke ano he kumupaa hōokuhiu o ka 1 '"Km^l^alēnaia; i loaa ae mai na mahele kea i lakou waiwai kumu o ua mau kea mtia ae ! h6dtyfa aku ai. Jna ka huikaupalenaia e uku ae ana T mahele puka o ua huikaupalenaia ma ke ana maheie kea o ua koa nei i maopopo ole ko lakou waiwai kuinū, e hoopuka ia ae no ia maluna o ka hoomaopopo' ia ana ae o ka huina ame ke ano 0 na loaa oilele o ka btl|lcaupalenaia i hoolilo ia ae f kumupaa mamuli o ua mahele puka ma o ua mau kea nei i hooholo ia ae e hoopuka ia aku, koe wale no ina 1 kue i kekahi ona hoakaka ona kanawai hookumu. O ke kumupaa o kekahi huikaupalenaia i ala mai mamuli 0 na mahele kea me ka maopopo ole o ko lakou waiwai kumu, i hoomaopopo ia e like me ia mamua ae, ua hiki no ke hooemi ia iho ma ia āno like no ame me ka hopena like no me ia i hoakaka ia *ma ka pauku 6737. 1 na wa a pau a kekahl huikaupalenaia e hoopuka ae ai i na mahele kea i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu maloko o kanakolu mau la mahope oia hoopuka ana aku e waiho ae oia i kekahi hoike ma ke keena o ka puuku o ka Teritore e hoakaka ana i ke kumu kuai i loaa ae i kona hoopuka ana aku i ua mau kea nei ma ke ano wehewehe piha e like me ka puuku ē koi ae ai, a e hoike ae ana i ka mahele ina he mahele kekahi oia mau loaa i hookaawale ia ae ma ke ano he mau loaaoilele i uku ia ae o kekahi me na kea i hoomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu e kuwaho ana maloko o kanaono la mahope o ka pau ana ae o kela ame keia makahiki helu oihana e hookomo ae maloko 0 ke keena o ka puuku 0 Teritore,. ma ke ano he pakui aku i na hoike makahiki i kauoha ia ae e ka pauku 6752, he palapala hookaulike hoike kulana oihana, me na kuhikuhi i kauoha iā ae e ka puuku, e hoike ae ana i na kumu loaa ame na koi aie o ua huikaupalena nei ame ka huina o kona kumupaa ame ka huina o kona mau loaa oilek i uku piha ia ae o ua huikaupalenaia e like me ia o ka la hope o ua makahiki helu oiha'na nei. Oia hoike ame n%|>alapala hookaulike hoike kulan» oihana i waiho ia ma ke keena o ka puuku e hamama ia i ka| 'nanft',fflaal|a "lehulelhu. (5) Ona mahel§ kfid uKit piha. ia aol«; nae i maopopo ko lakou waiwai e like no lakou i'na mahele puka ame ria ke hoopau ia ae ka huikaupalenaia a e loaa no helu ,mua, na mana koho, na kaupalenaia ana ame ng, ia ana, me ka nana ole ina o kekahi mau maiie.le kea ua hoopuka ia aku la--1 - ($) Ikawa e loaa'ae ai i kekahi huikaupalenaia iktfu na kekahi mau kumu kuai okoa aku mai kahi aku. Hka huina nui o ke kumu kuai i hoopuka ia aku ai kekahi mahele kea i hoomaopopo ole ia kona waiwai kumu, a i oie e paa ia ana e ua ai kekahi mahele kea i hoomaoi ole e paa ia ana e ua nei i ka wa i hoopuka ia aku ai ua mau mahek ilei ma ke ano he mahele puka ma o na mahele keam& kahi ike kala kuike, a i ole i ka hoololi iii a§ j|jie a|}Q kulana o na kea ? ua uku piha ia ae ua rtiau f kona hiki ole ke kau auhau kau lele ia no e l&e i'hoakaka ia ma ka mahele .Alakāi..^iiiū>.. , (4).. A hiki i ka uku piha ana ,ae 0 ke]f£hi m|jSle kea i. maopopo ole kona waiwai kumu, o_ Jjfa ame na paa aie 0 ua huikaupalenaia,nei e no ia lakoil ka mana piha no ka hooko ana ka. ohi ia ae o ua mau koena i koe ,ame kekaM man ae e hiki ai ka uku piha ia ae e like me ia nja kaW.9 na mahele kea 1 hoomaopopo ,ia ko lakou waiwai kumu v

(7) O ka hopuna manao "waiwai kumu", e like me ia i ike ae ma na pauku .0 k.eia mokuna, a e manao ia, me na mea e pili ana i na mahele kea i hoomaopopo ole ia ko iakou waiwai kumu, oia no.ka mahele kumu paa i loaa mai mamuli i ua maii ,xnahele kea e like me ia ihoakaka ia ai ma ka mahele ftj&kai manao (4) o keia pauku. O na hopuna manao "Mahele kea hookumu" ame "kumupaa", e like me ; i ike i& ma keia mokuna, e manao ia no ia ke hoopili ia ae no na mea 0 na mahele kea i maopopo ole 0 na waiwai k\mu* oia no ke kumupaa hookumu o. ua mau kea nei e like me ia i hoomaopopo i'a a i like me ia i hoakaka ia ma k& mahele alakai manao (4) o keia pauku; koa nae, e hoomaopopo ia ae, ma kahi 0 ka manao nui o ke kino e hoakaka ana ae, e manao ia o ka hopuna olelo "kea hookumu" e like me ia i ike ia ae ma keia mokuna e manao ia, ma ka mahele pili i na maheie kea i maopopo ole ko lakou waiwai kumu, 0 ka heluna o na kea me ka waiwai kumu ole.

(8> O kela »me keiā palapala hooia no kela ame' keia *nahele kea i_maopopo ole ka waiwai kumu e ho«v kaka-ia ae no makma o lakou 0 na kea a lakou i hooia ae ai he mau kea lakou .i.hpomaopopo ole ia ko lakou waiwai kumu, a o na hoak&k# 9 ka pauku 6726 aole lakou e pili ae iua palapafe hopia nei. Ma kahi oka hoopii ia ana ae p ke 0 kekahi huikaupalenaia me a i oie 0 ka ja ana aku 0 na mahele kea me ka hoomappopo ojte ia 0 ko lakou waiwai kumu i hoakaka ia ma ka pau&i 6735 a no hoi e koī la ae e hoike ae i na mea i j££Uoh,a ia'ae ma ka itamu 4 0 ua pauka nei. oka pau&u 6736 aole no ia e pili ae ma kahi o na maheie k§3, i maopopo ko lakou waiwai kumu a i hoololi aku„ .iloko ona maheīe kea i maopopo k.o lakou waiw.&i.kumu a i hoololi ia alai ia ae iloko o na mahelp kea i ole ia ko lakou waiwai kumu a i ole ]o na mahele kea i maopopō ole ko lakou ]waiwai i hoololi ia ao i mau n\ahele kea i hoomappopō ia a&u &o lakou mau waiwai kumu. on* hoakaka a pau loa o keiu mokuna e pili ae i na, me na mahele kea i maopopo ole ko .jtunui ika palena hookalu me na-huikaupalepaia kea wale no i hoomaopopo ia ko lakou wa^^Lkiimu.

t9) I ka hoouohonoho ana ae i na auhau o uku aku ai i ka puuku o ka Teritore o Hawaii i ana ia ae ma ka huina i amana ia a i ole i hoopuka ia aku o ka huina 0 na mahele kea hookumu o ka huikaupalen&ia, o na kea 1 maopopo ole ko lakou waiwai kumu e lawe ia ae tu> iakou na kulike me na mahele kea i mnopopo ko lakou waiwai kumu o $20.00 o majh<4e kea hookahi. (10) O ka aha ae ma kola pauku no "koia mokuna" o > 'alo ka moknnn 2?! o v,a Kanawai o Hswai! f hou ia 19? 5, e like mo

ia i hooloii ia. Ona hoakaka ma keia paukn no Itekahi mau pauku okoa aku e manao ia ua pm aku BO ia i na pauku i kuhikuhi ia ae o na Kanawai o Hawau 1 hooponopono hou ia ae 1935, e like me la 1 hooloh ia ae ai. Oka hopuna manao "na kanawai hookumu , e like me ia i ike ia ae ai ma keia pauku, e hmpu la ae no ia ma na pak.pala hookumu aupuni,' na kanawaiaehke hookumu ame na hoololiloli a pau. (11) Ona hoakaka o keia huikaupalenaia aole ia e pili aku i a na huikaupalenaia aole o lakou mahele kea, & i 010. i nā huikaupalenala noho kahu waiwai e nke me ia i hoakaka ia ma ka pauku 6758, a i ole 1 na ahahui kukulu hale ame na ahahui dala e "kp ia 1 hoakaka ia ma ka pauku 6650, a i ole i na ahahui laulima i iiialu malalo o na hoakaka o ka mokuna 220, a i ole i na hui pono lehulehu maloko 0 ka manāo 0 ka 261, a i olē i na huikaupalenaia e lawelawe ana i ka oihana 0 ka hoopuka ana aku i na palapala hoona * nui 0 ka mokuna 224." Pauku 2. E mana no keia Kanawai i kona apono ia ana. 1 (Aponoia Mei 18, 1937) B.S. 232, Kanawai 245.

OLELOHOOHOLO HUI E AMANA ANA I KA OIHANA MALAMA OLA UKU HOOMAU NO NA LIMAHANA 0 KA TERITORE O HAWAII E HOOPUKA AE I KEKAHI PALAPALA HOOIA LALA IA CHARLES T. bailey. • ' OIAI, 0 Charles T. Bailey, Helu 29 0 na hana maoli ana malalo 0 ke aupuni i paa ma ano lala no ka oihana malama ola uku hoomau nona limahana 0 ka Teritore o Hawaii aia ua loaa i ua Komisina 0 na Aina Aupuni a Ana Aina Nui mua iho nei 0 ka Teritore 0 Hawaii, i kona manawa i kapae ia ae mai kana hana ua piha iaia na makahiki iwakalua a oi aku o ka lawelawe ana i kana mau hana me ka mahalo ia no ka Teritore 0 Hawaii, a OIAI, o ua Charles T. Bailey nei ua hoakaka waha ae oia i ka Papa Kahu Waiwai o ka oihank malama ola uku hoomau no na limahana me ka wehewehe pono ana ae i ke ano ame na kumu o kona kapae ia ana ae malalo mai i kanaiwa la mahope oia kapae ia ana ae na aka aole oia i waiho ae me ua Papa Kahu Waiwai nei 1 kekahi hoakaka ma ke kaukau e hai moakaka ae ana i na kumu o ua kapae ia ana ona a hala na la kanaiwa mahope mai 0 ua kapae ia ana ae ona ,a OIAI, ua hoomaopopo ae ua Papa Kahu Waiwai nei i kona kapae iia ana ae mai ka oihana aole mamuli 0 kona manao ponoi iho aka ua kapae ia ae oia me ka hewa ole a hoohemahema hoopalaleha paha ma ka aoao o ua Charles T. Bailey nei; nolaila, ma keia, E HOOHOLO IA E KA AHAOLELO O KA TERITOEE O HAWAII: PAUKU 1. Ma ke|a 0 ka Papa Kahu Walwai o ka ; oihana malama ola uku lioomau no na Limahana "0 ka ]Teritore 0 Hawaii ma keia ua amana ia a ke kauoha ia ] aku nei e hoopuka aku i ua Charles T. Bailey nei, i kekahi palapala hooia lala kuikawa e like me ia ia i hoaakaka ia ma ka Pauku 3 0 ke Kanawai 55 o na Kanawai 0 Hawaii Kau mau 1925, e like me ia i hoololi ia. Pauku 2. E mana no keia Olelohooholo Hui i kona apono ia ana. ;1 1 (Aponoia May 3, 1937) O.H.H. 48, O.H. 6, 1 000 ] OLELOHOOHOLO HUI E HOIKE ĀNA AE I KA AE j ANA AKU 0 KA AHAOLELO O KA TERITORE O .HA- | WAII NA HOAKAKA AME KA MANAO NUI O KE KANAWAI A KA AHAOLELO NUI 0 AMELIKA HUI PU IA I KAPA AE "HE KANAWAI E HOOMAOPOPO ANA NO KA NOII IA ANA AKU ILOKO O NA KANAWAI HOOKAHUA AME NA KAIIUA E PILI ANA.I KA OIHANA MAHIAI A E HOAKAKA AE ANA NO KA HOOHOLOMUA HOU IA ANA AKU O KA MAHELE MAHIAI LAULIMA HOOLAULAHA AME KA LOAA ANA AE O NA HAAWINA KOKUA E LAWA P 0 N 0 AI ME NA HOOLILO O NA KULA NUI I HOOKAHUA AINA IA E KE AUPUNI", X APONO IA E KA PERESII)ENA O AMELIKA HUIPUIA 1 KA LA 29 O lUNE, 1935 (KANAWAI O KA LEHULEHU HELU 182, AHAOLELO 74. OIAI, ua hooholo ia ae e ka Senate ftme ka Hale 0 na Luiiamakaamana o ka Ahaolelo Nm 0 Amelika Huipma ī noho akoako.a ae, he Kanawai e hoakaka ana no noii ia ana aku iloko o na kanawai hookahua ame na kahua lawelawe e pili ana i ka oihana maliiai a e hoakaka ana hoi no ka hoohoiomua hou ia ana aku o ka mahele mahiai laulima ,ame ka loaa āna ae o na haawina kokua e lawa pono ai me aa hoolilo no na kula nui i hookahua aina ia e ke aupuni. i apono ei S a ? Amelika Iluipuia ma ka la 29. o lune 1935 (Kanawai lehuiehu Ilelu 162» Ahaoielo Nui 1 '1), a OIAI, O m na mahele hoakaka 0 ua Kanawai nei ame ka manao nui 0 na haawina 4ala i amana ia ae ina ua Ivanawaj nei ua hookaukai ia lakou malaio o ka ae kokua ana mai a ua mokuaina ame na teritore like ole nolaila, ma keia, E HOOHOLO IA E KA AIIAOLELO O K1 TEKITORE 0 IIAWAII; ] . 2 k T ? e a . na ae 0 ka aliaolelo ]o ka Teritore 0 Hawan, 1 hoakaka ia ae e ua Kanawai uei & ka Ahaolelo Nui, ma keia ke hoopaa kokua ia aku uei ua ini. 2 tt ® . h ? Ia a]iU o.keia Olai 1 - 1 1 \ IOOiJ P ia i ke Kakauoielo o ka Oihana Mahia\ u Aniehku Huipuilu ame ke Kakauolelo o ka VI aihona Puuku 0 Aiiielika lluipuia a» apŌuok V ut a . E maUa U ° (Apouoia May 3, 1937) O.H.H. 28» O.H. 7. —»oQo OLELOHOOIIOLO HUI E KAUOHA ANA 1 KA LOIO KUHINA AME KE KOMISINA O NA AINA AUPUNI v™v\ AK V 1 NA O NA IIOMEIiOOKUONOONO A E WAIHO AE 1 KA LAUA HOIKE I KA AHAOLELO O 1939. E HOOHOLO IA E KA AHAOLELO O KA TEIUTORE O HAWAiI; PAUKU 1 O kaLoio kuhina amo ko komiaina o na ama aupuni 0 ka Teritore ua amana ia aku ]a ua kau-

oha īa ae e hana like aku i kekahi noii pu ana i ke kulana o na homehookuonopno "a pau loa iloko nei o ka Teritore, o na poe e paa nei ua haule hope ae i ka uku ana ae 1 ke kumu kuai a i ole i kekahi mau kumu hoolilo e ae no īa mau home e ku aie nei i ka Tcritore, a i • e !L i u ana.ae paha i na dala i hoaie ia aku 'maluna o.ia. jnau homehookuonoono e ka papa hoai i na poe mahiai o Hawaii, a i olei ka uku ana ae i na auhau maluna ona, a i ole i haule hope ma kekahi ano okoa ae paha i ka hooko ana ae i na aelike me na kahua o ka aelike o lakou i paa ai i ua .mau home nei malalo aku a ī ole o na moraki paha maluna o ua mau nomehookuonoono nei i ua papa hoaie i na poe mahiai nei, a 6 waiho ae he hoike hui i ka ahaolelo o ka Terii kona kau mau o 1939 'e hoakaka piffa ana i na Kumu waiwai io a laua e manao ai he mea pono ia e makemake ia ae ai no ka hoomaopopo pono ia anā ae 0 ke kulana pili aie dala o na poe e paa ana i ua mau homekuonoono nei ame na kumu malalo i ala mai ai ko lakou kulana kupilikii, am.e na manao hoolala a ua loio kuhina nei ame ke komisina o na aina aupuni i ke alahele kupono e a i ole e pono ke lawe ia ae no ka hoomaha ia ana ae a i ole kokua ia ana aku o ua poe home hookuonoono a i ole ma kekahi ano okoa aku. no ka hoopau ia ana aku o na kuia e alo ia nei e na poe home| hookuonoono. Oia npii ana nae aole e komo pu ae na! lapula Hawaii 1920. ! poe hoolimalima malalo o ke Kanawai Komisina Hoopu:j PAUKU 2. E mana no keia Olelohooholo hui i ko-l na apono ia ana. I (Aponoia ana Mei 8, 1937) O.H.S. 11, Olelohooholo ... OLELOHOOHOLO HUI E NOI ANA I KA AHAOLELO NUI O AMELIKA HUIPUIA E HOOHOLO MAf I KANAWAI E HAAWI ANA I KA MANA I KA AHAOLELO 0 KA TERITORE O HAWAII E KUKULU AE 1 KEKAHI MANA HUI IA AE O KA LEHULEHU I AMANA IA AKU E LAWELAWE AE 'ī NA HANA HOOMAEMAE HOOKAAWALE A K U I NA WAHI PELAPELA E NOHO IA ANA E KA POE ILIHUNE A E HOOALA AE NO 1101 I NA HANA KUKTTTJī TTALB HOU A E AMANA IA NO HOI E HOOPUKA AKU I NA BONA O UA MANA HUI IA AE O KA LEHULEHU, A E AMANA HOU AE I UA AHAOLFLO NĒI E HOAKAKA AE NO NA KOKUA DALA I UA MANA HUI IA AE O KA LEHULEHU E KA TERITORE AME KONA MAU MAHELE KALAIAINA A E AMANA HOU AE NO I UA AHAOLELO NEI E HOOHOLO AE I KEKAHI MAU KANAWAI HOOPONOPONO E AKU E PILI AKU ANA Ā I OLE NO KE KUMUHANA I HOAKAKA MUA IA AE NEI MA UA KANAWAI I NOI IA AKU. E HOOHOLO IA E KA AHAOLELO 0 KA TERITOBE O HAWAII: PAUKU 1. O ka Ahaolelo Nui o Amelika Huipuia ma keia ke noi haahaa ia aku nei e amana ae i ka ahaolelo o ka Teritore o Ilawaii e hookumu ae i kekahi mana hoohui i amana ia aku e laweīāwe ae i ka hana hoomaemae a hookaawale ana aku i na kahua pelapela i noho ia e ka poe ilihune ame na hana kukulu hale hou a i amana ia aku no hoi e hoopuka aku i na bona o ua mana hoohui nei, a e haawi ae ana i ka mana i ka ahaoīeio c ka Teritore e hookaawale ae ke kokua dala ana aku I ua mana hoohui nei e ka Teritore a me kona mau mahele kalaiaina, a no na kumuhana i lioakaka ia ae maloko o ke kino o ka Bila Kanawai t hoolala ia ae mahope nei, a no kona hooko ia aku ana, ke noi haahaa ia aku nei ka Ahaolelo Nui e hooholo ae i kekahi _bila kanawai i kulike na hualelo ame nā huahelu, oia hoi: "He BILA kanawai e haawi āna i ka mana i ka Ahaolelo o ka Teri<:ore o Hawaii e hookumu ae i kekahi. Mana Hoohui o ka lehulehu i amana ia e Lawelawe i na hana Hoomāemae Hookaawale āku mai na kahua pelapela i noho ia e ka poe ilihune ame iia Hana Kukulu Ilale Hou ame ka Hoopuka ana aku i na Bona o ua Mana Hoohui nei, a e amana ae anā no i ua Ahaolelo e Hoakaka ae no na Kokiia Dala i ua Mana Hoohui nei e ka Teritore a me kona mau mahele kālaiaina, | a no na kumuhana e ae. | E Hooholo ia' ae e ka Senate ame ka Hale o nā ! Lunamakaainana o na Mokuaina i Huipuia o Amelika! i Akoakoa ae ma ka Ahaolelo Nui: « I Pauku 1, O ka Ahaolelo o ka Teritore o Ilawaii ma keia ua amana ia aku e hookumu āe i kekahi mana hoohui no ka pono lehulehu no ka lawelawe aha akū i na hana hoomaemae hookaawale afta aku i na wahi pelapela i noho ia e na poe ilihune a i ole i na hana kukulu hale hou, a i ole ia laua pu no, maloko nei o ka Teritore, 0 ka Ahaolelo o ua teritore nei e hoakaka ae no oia no ka hookohu ia ana aku *ame ka loiho u- ke kau 0 na lala o ua manā hoohui nei ame iia mana o ua mana hoohuī nei, koe wale no aole loa ua tnana hoohui nei e haawi i# ae i ka mana kau auhau aku. Ua ae ia aku no ka Ahaolelo e amana ae i ka Teritore a i ole ī kekahi mahele kalaiaina a i ole i kekahi mahele aupuni hooponopono kuloko a i ole I kekahi mahele np paha ona e hana aku i na hoaie,"na kokua āme na hoolilo ana aku, ;a e hoomakaukau ae I ko lakou mau pono hoohana ame ko lakou mau kokua hana i ua mana hoohui nei, a e lawe ae i kekahi mau hoohana e aku no ke kokua ana ae i ua hoomaemae hookaawale ana ae i na kahua pelepela*! noho ia ana e na poe ilihune ame na hana kukulu hale hou, a ua ae īa ae no, me ka nana ole ae i kēkahi o na Kanawai Federali e papa ana 1 k* hoolilo ia ana aku o na aina aupuni o ka Teritore, e amāna ae j ke komisina o na aupuni ha Komisina Hoopuiapula Hawaii, ame kekahi mau lunā aupuni e aku <> ka Teritore i loaā ka mana e hooponopono a e hoolilo aku i kona mau aina aupuni, e haawi ae. hoolilo aku a 1 ole hoolimalima ae i ua mana hoohui nei i kekahi mau mahele o na aina o ka lehulehu, a e hoākaka ae ana ua hiki no i kekahi māhele o na aina aupuni a i ole o kekahi mau aina okoa aku i loaa ae i ua māna hoohui nei ua hiki uo ke moraki ia ae eia ma ke ano he waiwai hoopaa no kona mau bcma. O ka Ahaolelo o ua Terit©re nei ua ae ia aku no oi§ e haawi ae ī ka rftana i ua mana hoohui nei e hoopukā aku i na bona a i ole i kekahi ma-u hooia o kona mau koikoi aie o ke ano amo kona manawa e uku ia aku ai e like me ia a ka Ahaolelo e hooholo ae ai. Oia mau bona nae aole e li!o i ale no ka Teritore a i ole kekahi mahele kalaiama a X pie hoohuihooponopono aupuui kulpko km ā I ole ke-

kahi mahele ona, aole '«W ae i aie o ka lehulehul maloko o ka manao o ka pauleu 55 o ke Kanawai i apoiio ,ia Aperila 30, 1900,„nona ke poo manao "He Kana-I ,wai e hoakalea ana i Teritore o Hawaii,"! e like me ia i hōololi ia, ā*Wofe no hoi e manao ia ae ua ( Ikomo pu ālcti na hona e like me' ia i hoā-i kaka ia ae ma ke K anaw|Tl apono ia Augate ?, 1930.noiia ke poO "He KanawatiS^iāwi ana i ka mana ī ka| ' Ahaolelo o ka Teritdre o e amana aku i ka hoopu&a ia ana aku o bona, a no kekahi mau' kumuhana okoa e Kanawai a pau i hooh'olo mua ia āe e ka ka Teritore o Hawaii e! pili ana i ke 1 kumuhana o Kanawai a i kue ole i keia ma keia ika hooia ia ia aku; * , Pauku "O e mana koke no ano.'* ; . PAUKU 2, O na hooiaio ia o keia Olelo-! hooholo Hui, i kona apono ia ana, e hoouna ia aku I ke; Kakauolelo oke lteena f |tuJslc o , ka Elele ika Ahaolelo Nui mai Hawaii aku, a r"naTliale a i elua o ka Nui o na Mokuaina i Huijmia O Amelika. : PAUKU 8. E mana bo keia Oleloholo Hui i kona apono ia ana. * (Aponoia Mei 8, 1937) O.H.S. 14, Olelohooholo Hui 10. OLELOHOOHOLO HUi ANA NO KE KUAI ANA AKU AMĒ KA HOOLILO IA ANA AKU O KEKAHI MAU APANA AINA E WAIHO NEI KE KIHI W* AIWI WI-1&t) NA ALANUI KALEPA AME BĒTSLA MA tfOOTt,XJLU, TERITORE O HAWAII, AMĒ KA ANA AE NO KA HOOLILO IA ANA AE O NA LŌAA MAI UA KUAI IA AifA AKU. ' , OIAI, ua loaa ms|~ i } Teritore o Kawaii mamua aku nei kekahi mau v |ina e waiho nei ma ke hiki mauka.ma ka aoā#WMSip"b na alanui Kalepa ame Be,tela ma H<inotulu7 a kalanaka o Hono-

lufov Teritbfe. o na apaiia aina i ike laula' ia o ke kahua haleleka laAiko ame ka apana e pili pu! mai ana j kapa ia o ke k&hua o Honolulu Hale kahiko; ! a ' ' " 1 - OIAI,'o ua kahua kahiko nei ame ka apana o Honolulu HaleJ'lcali!Ko"e plli pu mai ana ua mamao loa mai ke lako' wal|ff:ā. ? o na hana o ka lehiilehu ame na hale a«pt»ifi ia nei e ka Teritore no i kekahi mau kumuhana tēritore okoa aku e hoomau ia aku ia aku ia ka hoohanaaa ana o ua hale nei no ka hooiiialu ae j ke keeb|T āuhau ame kekahi mau keena teritore eae ;a ; r ■ r :* ~ i OIAI, lie mea pono' a'e i hale hou no ka hoomalu ana ae i ua 'k&enk nei ame na keena terit"ore e ae- a e loa ae kekalri aina no ia kumuhana; noiaila, ma keia, " *-/"•' / E HOOHOLO TA WIKĀAHAOLELO O KA TMff6W ŌHAWAII: i - < - - • - 1 PAUKU 1. Oke kon|&ina ona aina aupuni ma keia. ua haawi ia aku ka_|fiapa 4 ua amana ia a ua kauoha ia ae, mamuli o k"a Sbn6 a ke Maina oka Teritore, e kūa| l ua,kaliua haleleka kahiko nei amē lea %g^ Hale kahiko e pili ae' ana e walno nēl' iifia o ka aoao walkiki o"x» alahui Kalepa tiria" M Honōlulu nei ma l u4 nei e manao ,ai he mea kuponola, a'i na hoakaka alakai a ie kana'wai. " ' i PAUKU 2. A ina e kiiai ia ana aku ua mau apaina aina nei e like me ]$, | noakaka ia ae ma ka pauku 1 o keia, o na loaa apau £ )oaa mai ana mamuli oia' i kuai ana aku o ua jnau aina nei e hookaawale ia ae .no ia ma kekahi waihon&.kmkawa maloko o ke keena puuku o ka Teritore jnijkii& i hooala ia ae a i hoakaka ia aku "Waihona hale keena Auhau Teria o ua waihona e.lioohana ia ae no ia e hooliio ia aku e Hke me ia I ia ae ma ka pauleu 3 mahope nei, me ka nana <oV i kekahi kanawai e ae e i kue ae ana. . . i ? PAUKU 3. Ona loaa i loaa mai mamuli oke kuai ia ana aku ame ka h.oQlj|Q ana aku oua mau apana i aina nei i hoakaka mua īa, ae nēi e hoohana ia aku no ia a e pakui hoonui aku a e, hoolilo ia aku me na niea ipili aku a no ke kumu hana hookahi me na kala i hooi kaawaleia ,ae malalo o itamu 5 "Kukulu Hale Teritore |no ke Keena Auhau, na Aha.ame na keena e ae o ke i aupuni Teritore" maloko o £e Kanawai 203, o na Kana|wai o Hawaii Kau Mau, ame na kala e ae i hookaawale ia ae e kekahi Kanawai e ae a ka Ahaolelo no ua kumuhana nei. PAUKU 4. E mana Olelohooholo Hui i kona apono ia ana. ' ; (Aponoia ]Vtei 8, 1937) Olelohooholo Hui 11. i ■&> - OLELOHOOHOLO HUI E HOAKAKA ANA NO KE KOKUA UKU KULA ANA O KEKAHI MAU HAUMANA I KE KULA NUI O HAWAĪI MAI NA APANA LUNAMAKAAINANA EONO O KA TERITORE O HAWAīI. OIAI, he nui no haumana makaukau a holomua e hoopuka ia nei e na kula k%kie iloko o keia Teritore i hiki ole ke loaa ka hoojnaauag. pookela .ma ke Kula Nui mamuli o iia kuia lawa ole i Jo? kala; nolaila, ma leoia, K HOOHOI>O IA E KA AHAOLELO O KA TERITORE 0 HAWAII: PAUKU 1. Oka Papa ona KaKu Alakai oke Kula Nui o Hawaii e hoopuka aku no lakou i kela ame keia makahiki i na haawina kokua hele knla i na haumana iloko na kulana nelfc kupt!ikii e hiki ole ae ai paha lakou e komo ae i ke Kula Nni, a oiai lakoii he poe kupa o Amelika Huipuia, i hanan maloko nei o ka Teri tore O Hawaii, a i noho paa ae no hoi ma ka npana k<» ho lunamakaainana no elua makahiki mamua ao o U.\ hoopuka ia ana aku oia hanwina kokua holo kula, kn apana hoi o lakou e wae ia inai ai, O ua mau haawina kokua hele kula nei e hoopuka e hoopuka pakahi ia aku no ia no kela ame ke£a mahele eono koho luuamakaainana o ka Teritore o Hawaii a hookahi walo no haawina kokua hele kula no kela ame keia o ua mau apana nei no kela ame keia makahiki e ho pnka mau ia aku ai. t "

■PAUKU 2. O Tia : haunian« e haawi ia aku ai keīa mnu kokua' hele mamuti o ua hoakaka o keia Olelohooholo Htii e ht«&uu walo ia ae 110 lakou wiai ka uku ana ae i n<i auhawhele kula an\e 11 a auhau hoopaa moa ma na pa£a haeawina kula walo «0 ma ko Kula Nui o Hawaii no' eha ™tltahiki, koe nao ke hoomau aku lakou i ka niatafairsiift i na kulana holomua kiekie oka naauao amk leā KHppoAo. Aole nae lakou 0 1

hookuu ia ia ae, e hoomao;.apo ia, māī' īia uīeu ana ae f na auhau kuikawa a ke Kula Nui e kau ae ai no ka hoohana ia ana e lakou o na mea naauao o ha keena, na pono kuikawa i wae ia, a i ole no ke komo kino ana'aku paha iloko o na hoolala ame na pomaikai o na haumana.

FAUKU 3. Ina kekahi mea e paa ana i kelealu haawina kokua hele kula teritore e unuhi āe ana iaia ilio mai ke Kula Nui aku a i ole e haule ana i ka malam,a ana ae i kekahi kulana holomua o ka imi naauao ame ka.hooppno hiki ke apono ia aku a e hooholo ia ae ana e ka Papa Kahu Alakai o ke Kula Kui o Hawaii, oia mau haawina kokua hele kula e.kuahaua ia ae 110 ua. "hakahaka."

PAUKU 4, O na haawina kokua hele kula i "hakahaka" ae e hpppiha ia aku no ia e ka Papa Kahu Alakai oke Kuīa Nui o Hawaii. oka wae ana nae no pae no ka hoopiha ana ae i.ka hakahaka no ka haawina 'kokua hele kula e lawelawe ia aku no ia malalo o na kahua mua o ka hoopuka ia ana aku ame ka mea i loaa mua aku na kokua i kinohi, a e pa'kui ana no hoi i kona mau makaukau ame nā r"ula i "¥au ia'ae no ua kokua hele kula nei, e I*oaa pu hoi iaiā ka makaukau holomua o ka papa hookahi mea ka wiea i haaīeīe ae i ke kokua. hele kula. Ina, maloko o kanakolu (30) la mahope o ke kualiau ia aua ae ua hakahaka kekahi kokua hele kula, aole mea i loaa na hooia o kona makaukau kupono mai ka apana koho lūnamakaainana e Ilke .me ko ka niea i haalele ae I ke kokua hele kula e hoomaopopo ia aku ana aole mea i kupono mai ka apana k;ohō lunamakaainana o ka mea i haalele ae i ke kokua hele kuia e mau aku no ia hakahaka a piha pono ka inanawa i hoopuka mua ia aku ai i ka mea i haalele mai ina . i hoomau ae oia i ka hele. ana i ke kula, a i pau pono ;ae kona manawa o eha makahiki (4) i ke Kula Nui. PAUKU 5. Aole wa iloko oka makahiki mua mahope o ka mana ana ae o keia Olelohooholo Hui e oi ae mamua o hookahi (1) mea paa i kekahi haawina kokua hel.e kula teritore mai kela ame keia mahele koho lunamakaainana a aole no hoi e ōi aku mapiua o ka huina nui o eono (6) mai ka Teritore holookoa i ke Kula Nui o Hawaii; iloko o ka elua mai o na makahiki aole e oi ae mamua o elua (2) mea paa haawina kokua hele.kula teritore mai kela ame keia Apana koho Lunamakaainana a aole no hoi e oi aku mamua o (12) ka huina nui i ke kula Nui o Hawaii; iloko o ke kolu o na makahiki aole e oi aku mamua o ekolu (3) mea paa haawinā kokua hele kula mai kela ame keia Apana koho Lunamakaainana a aole no hoi e oi aku mamua o umikumawalu (18) ka huina nui i Kula Nui o Hawaii; a iloko o ka makahiki eha a mahope aku olaila aole e oi ae mamua o eha (4) mea paa i kekahi haawina kokua hele kula mai kela ame keia Apana koho Lunamakaainana a aole no hoi e oi aku mamua o iwa-kalua-kumaha (24) i ke Kula Nui o Hawaii. PAUKU 6. Ma keia ke hookaawale ia nei mai loko ae o na loaa laula o ka Teritore 0 Hawaii, no ka uku ana ae i na hoolilo oia mau hoolilo no ua mau haawina : kokua hele kula nei ka makahiki mua mahope ae o ka mana ana o keia Olelohooholo Hui, ka liuina o Ēhiku Hanen ame Iwakalua Dala (|720.00) ; no ka elua .0 na makahiki ka- huina o Hookahi Tausani Eha Haneri ame Kanaha Dala ($1,440.00) ; no ka ekolu o na makahiki» ka huina o Elua Tausani Hookahi Haneri ame Kanaono Dala (??,160,00); a no ka elia o na makahiki ka jiuina 880 00) Ewalu Haneri ame Kapawalu „ PaLa (2,PAUKU 7. E mana ao keia Olelohoohoīo Hui i kona apono ia ana. .. . . (Aponoia Mei 15, 1937) O.H.H. 23, Olelohooholo Hui 12. • - i i » - ■