Ke Au Okoa, Volume I, Number 1, 24 April 1865 — "No ka ai kanaka o Hawaii nei." [ARTICLE]

"No ka ai kanaka o Hawaii nei."

S. E. Kaula.——Ua loohia mai au e ka manao hauoli nui e hoike akea ae i ko'u mahalo ole nou, no kou kakau ana i kela mau huaolelo ma ke poo o kou kakau manao ana nou. I mea aha kela mau huaolelo au i lawe ai, a kakau ma ke poo o kou kakau ana no ka "hoomana kahiko" o Hawaii nei, ma ke Kuokoa o ka la 3 o keia malama? A nawai i ao ia oe, ua aikanaka keia lahui kanaka? Ke hai aku nei au ia oe ma ke akea ; He lahui aikanaka ole keia ma ka mooolelo o Hawaii nei. O ka mea i oleloia ma ka mooolelo o Hawaii nei, he lahui naauao keia ma kekahi mau hana, a ma kekahi mau hana, he naaupo. A o ka mea i oleloia e oe e pili ana i ke ao ana i ka lua, nau wale iho ao ia, a me ka mea nana i ao mai ia oe ma ka olelo lapuwale hooweliweli, i ku ole i ka naauao me ka haumia, a pili ole hoi ma ke ano haipule i ku i ka oiaio. O ka mea i oleloia e oe, "o ka ai i ke kanaka" ka lolo hope loa o ke ao ana i ka lua, aole pela. Ua ao au i ka lua ma ka M. H. 1844. e ko'u kupunakane a Kekamaeu a me koʻu kupunawahine o Kameheaiku, he mau kumu lua nui laua, no loko ae o ka pa @ Kekuaokalani. Owau a me koʻu kaika@ a o koʻu makuakane, (ua make laua) a me koʻu makuahine e ola nei na mea i ao i ka lua iloko o ka manawa i oleloia maluna. Aole nae makou i ai lolo e like me kau. Penei wale no. I ka la mua o ko makou ao ana a hala elima la, lawe mai la makou elua puaa, owau a me ko'u kaikaina i ka maua puaa a o ko'u mau makua i ka laua puaa. Mahope o ke kuai ana o na puaa a makou, haawi like ia makou ma na mahele like oiai mamua o ke kalua ana ; aka, ma ka moa ana o na puaa a makou, aia hoi ua nakaka ka'u wahi, a nolaila, olelo ke kumu-lua, "aole e hiki ia'u ke ao, ua ino ka lolo." A o ko'u kakaina a me na makua o maua, ua maikai ka lakou. A o lakou kai ai lolo, aole nae i ai i ke kanaka, e like me kau. He oiaio, ua olelo na kumulua a makou "o ka lolo hope loa, he kanaka." Aole nae he ai i ke kanaka.—Penei wale no. Aia a a hiki i ka manawa e ulu mai ai ka hakaka, a eha, a hina paha, kekahi mea a mau mea ia'u oia iho la no ka ai-lolo. He nui na mea like i pau ole ke hai ae. O ka mea i oleloia e oe e pili ana i ka mooolelo o Halemano, he kaao wale iho no ia, No ka mea, he mau akua wale iho no ka poe nona ka mooolelo, aole no ka poe e like ana me kakou. Aole oia kaao ka mea e lawe mai ai a hoopili no ka lahui-kanaka holookoa. Heaha kau mea i lawe mai ai i ka mooolelo o Kapena Kuke a hoopili no keia lahui, mamuli o ke kuhihewa a kekahi poe, he "naau Ilio." A i mea e pono ai au ma keia kakau manao ana, ke i aku nei au ia oe, o oe hookahi ka aikanaka mua o keia lahui, a ua puka mai paha oe no loko mai o kou hanauna ai-kanaka ma ou wale iho no ia a me kou hanauna i hala, a me ka hanauna ou ma keia hope aku, a o ka lahui okoa, aole lakou i ike i kau mea e kamailio nei. E noonoo oe, a e hoomaopopo hoi ma na mea au e ai nei, o ka aikanaka ole ke kumu o ka mahiai nui o na hanauna i hala; E like me ko'u maa mau ma n mea aʻu e ai nei pela oe e manao ai, he lahui ai-kanaka ole keia. S. N. Haleole Honolulu, Aperila 14. 1865. No ka Aīla. Ho*ca,—l keU loaa nui mai nei keia aila ma Canada,' !?u loka, Ohio, Penselewauia, Kpeoohana, Inikiana, Calefonia, KenetnЈef'ī!h)oi'Misiouli, Mikigans, Oolonulo; a rru> HT«na§a. Aohe e hiki ke haiia aku k» mii o na ga?ani e waiho nei mn wahi oli aiia. T?a eliia u» aila nei iloko oka honna, mai' ka elima a i ka ehiku haneri kapnai kii Ma bckahi wahi, he hftori kapuai ka hohomi, alaila loaa. Ke ha«ft hni loa tvei ka hema o īnikiana ma ka t?a loaa mai maiioko tnai o bekasi falk'aila i ka hora hookahi; he ehiku barela, I •• S f 4 'i l _