Ke Au Okoa, Volume I, Number 2, 1 May 1865 — Page 1

Page PDF (1.26 MB)

KE AU OKOA

BUKE 1--HELU 2.}  HONOLULU, MONEDE, MEI 1, 1865.  {$2.00 NO KA MAK.

 

"KE AU OKOA,"

E HOOPUKA MAU IA'NA I

KELA POAKAHI KEIA POAKAHI,

MA KA

HO RA EALU O KAKAHIAKA.

ELUA DALA NO KA MAKAHIKI hookahi, he kanalimakumamalua nupepa ia. E uku e ia ke DALA HOOKAHI no ka hapalua makahiki mua, iloko o na mahina mua eono; a pela hoi ka lua o ke dala, e uku e ia iloko o ka hapa hope o ka makahiki.

 

"KE AU OKOA."

KA UKU O NA

OLELO HOOLAHA.

NA OLELO HOOLAHA—No na lalani he 10, oia hoi 1 iniha, no ka hoopuka hookahi ana, $1 00; alua hoopuka ana, $1 50 ; ekolu, $1 75; hookahi mahina, $2 00.

Aia no ko keena o "KE AU OKOA" ma ka Hale Paipalapala Aupuni, maluna no o ka Hale Pai.

 

He mau Mele.

 

He Inoa no Heneri W. Auld.

Auhea wale ana oe la,

Ua oki malie oe la,

A he nioi wela kau la,

Ke wela nei kuu puu la,

Ke koni nei loko lilo la,

O keaha la kau hana la,

E ku kae’na nei la,

Pahihi wale oiala la,

Ka hana a Lokelani la,

Nani wale o Liawahine,

Kahiko ana i ke anu la,

Kapa hau o Maunakea la,

Kea ana o Hualalai la,

Alai ana mamua la,

Oni ana o Maunaloa la,

Kuahiwi alo ehukai la,

Akahi au a ike la,

I ka ino o ka moana la,

Ua ana ae nei au la,

I ke kono a ka makemake,

Kau nui aku ka manao la,

O anoipua i ka lai la,

Ilaila ka iini ana la,

Ka anoi a ke aloha la,

E aloha ae ana au la,

I ka lauae o Makana la,

O ko'u makamaka ia la,

Hiki aku ai ilaila la,

Ilaila aku kaua la,

I ka nani i Aina Hou la,

A he hou kuu ike ana la,

I ka iki kiaha kini la,

Paiia me ka wai ula la,

Lanakoi ai ka manao la,

E uwao aku ana au la,

I ke kini o Haili la,

E kali iki iho oe la,

I ka wai o ka lehua la,

E ola kuu lei kuu kama la,

O Heneri no he inoa.

AKINA.

 

He aloha no Pelekane,

Aupuni ku kamahao

Weliweli mai o Maleka,

I ka eu o ka moana

O ka olali o ka Hema,

Pilikua o ka Akau;

Kau mai nei Mekiko,

Hoa paio o Palani,

Hone ana o Iapana,

A he hana mea liilii,

Aole no e nano,

A he oi na ka moku nui,

A he nui no Lukini,

Hoohoa ana Polani,

Nani wale no Kaleponi,

Ka ihu o Ianake,

Hookahi no kauleu,

obscured obscured obscured

 

He aloha no na pua,

Na pua ai a ka manu,

A ka manu o Kaiona,

Wiliwili o Kaupea,

Pehe a o Kanehili,

E nanea nei i ka olu,

I ka malu o ka Ohai,

Ha ina ia mai au,

E ka Oo leo lea,

He makani o Lihue,

Ma kula i Halemano,

Manomano ka Waikoloa,

K uehu lua Neue,

H one aku la i Puaena,

K e one i Maeaea,

E a mai nei o Kaena,

Wehiwehi i ke'hu kai,

Ke kai i Koholalele,

Hookahi no kauleu,

A heaha la ia mea.

MALAIU.

Kea lohilani, Honolulu, Aper. 27, 1865.

 

He Inoa no Willie J. S. Ulunui.

O oe no ia e ka eu,

Nana e alo ia kuahiwi,

O ke kuahiwi o Makahuna,

Huna ia iho ke aloha,

Iloko ia e noho ai,

Opua ia ae e ka moe,

Moe oe ilaila ia nei,

I ka piko olu o ka honua,

Ka loke au i kui ai,

Aole no au e lei,

Ina ilaila kuu pua,

E iini ai o ka manao,

He manao no ko’u e ola,

I ka omaka wai makai,

No kai ka makani ulumano,

Hooluli punana a ka manu,

Manumanu ka ili o ke koa,

I ka wa-ua e ka makani,

Makani haihai laau;

O ke ku honua o uka,

He wahine noho uka Lilinoe,

Alai mauna o Maukea,

Akea ka hana a ke kiu,

Ahai lehua o Mokupane;

A ane no oe lohe au,

Ka wawalo a ke kini o Manu,

Manomano ia kai leo nui,

Hawanawana a ke aloha,

He aloha Lihau i ka moana,

Eku mai ka ihu i ka ino.

KAHELE HOOLAI.

 

Maunaelele he inoa,

Kaheleuilani he makua,

O Oe no ia e Lilikoi,

E ka pua onaona i ka ihu,

Huihui ana i ke ahiahi,

I ke ano lai o ke Kaona,

O ke kani a ka manu i ka uka,

Aole no wau e lohe,

Eia ka leo o ka piana,

A kani ae hone mai nei,

Kui ana kuu ipu i ka pua,

I ke Kamaakahala i Nuuanu,

Ua anu hoi au e ke hoa,

Mehana i ka manao a loko,

Auhea la oe e Makili,

E ke kulu wai ono o ka hane.

POOKAPU.

 

PULUPULU.—Ma Italia, ke kanu nui ia nei ka pulupulu i keia makahiki. Ua like loa ke ano o kolaila lepo me ko Hawaii nei.

 

KENE TE.

He Moolelo no Sekotia.

MOKUNA IV.

Haele aku la laua me ka pane ole aku o kahi i kahi, a lohe aku la laua i ke aoa mai a ka ilio, hoomanao ae la laua ia Macoma, a halawai mai la laua me ia, ia wa koke no. Na laua no laua i kumakaia iho; no ka mea, i ko Macoma hoea ana mai, ua ano e ko laua helehelena, me he helehelena la o ka mea aihue, i ka wa e loaa mai ai i ka mea waiwai. I ko Macoma ike ana mai i ke ano o ko laua mau helehelena, ua hoa ia oloko ona e ke ahi o ka inaina, ua wela nae oloko, aole i puka mai i ka wena o kona huhu i kona waha. A i mai la, "E hoi paha kakou, no ka mea, ua hala elua hora mai ko kakou haalele ana i ka pakaua." Kahaha iho la ko laua nei manao, no ka mea, ia laua, me he mea la he elima wale no minute i hala ae, a ko ae ka mele a ko laila poe,"

"Wikiwiki ka lele ana o ka manawa, malalo o na aouli oluolu."

Ia lakou e hoi ana, a e kamailio ana no ke kia hoomanao o ka Marquis o Alanadela i make,  owe mai la ka lau o ka laau, a ku mai la imua o lakou ka wahine pupule, i loaa ai ia laua mamua, me ka i mai, "A manao a ne oukou ke hiamoe la ko laua mau uhane iloko o ka luakupapau me ka maluhia?" "Kahi wahine kilokilo," wahi a Macoma, "o ka wahine keia i loaa ai ia kaua inehinei. Aole anei oe e lawe i na manu oloko o ka'u eke no kou aina awakea?" "Aole, waiho malie no kau, no ka mea, ua lawa no ko'u home i ke kao, a ka lima palupalu o kela kanaka opiopio i pepehi ai inehinei. "O kou kaikuahine no anei kela?" "Ae," wahi a Macoma. A huli ae la ia ia Kenete, a olelo aku la, "Aole kela he kaikuahine nou; aka, ua kupono loa olua ke mare, a na ke Akua e hoohua mai i ka pomaikai maluna o ko olua mau poo." I ka pau ana o kana olelo ana mai ia lakou, huli ae la ia a holo aku la iloko o ka ulu laau, me ke kahea ana me ka leo nui. "Kenete! Kenete!! Kenete!!!" A wa aku la ka ulu laau holookoa.

[Ma keia wahi ke koi oluolu aku nei makou, e hoi hou kakou i ke kakahiaka i ala ae ai ka Haku o Galenakaila, i ka po i loaa ai ia ia na uhane.]

Ia Ma coma ma i hala ai iloko o ka ulu laau, hoouna aku la ia e hele mai ke kuene nui o Winetona imua ona; a hiki mai ia, ninau aku la ia no na mea ana i ike ai i ka po, a me na mea a pau a Kenete i hai ai, no na noho kanaka ole elua. I mai la o Winetona, "He mea ehaeha loa ia'u ka hai ana aku ia oe i ka moolelo o keia pakaua nei o Alanadela; aka, oiai oe ke ake nui nei e ike ia mau mea, nolaila, e hai aku no au ia oe, o uluhia mai auanei oe e ka manao he lapu ia keia pakaua nei."

"Na ka makalii o na makahiki he kanaono kumamalima, i hoonoho iho i na oho hina iluna o ko'u poo. Ua hanaiia au iloko o keia pakaua; a o ko'u mau makua, he mau kauwa laua no keia pakaua. I ko laua make ana, ua ili iho ia'u ka hanohano o ka noho kuene ana malalo o Karadoka, ke kaikuaana o ka Marquis o Alanadela e ola nei; ua oluolu loa a maikai ko'u noho ana malalo o ua haku la, aole mea a'u e olelo ino ai nona, no ka mea, ua hanai maikai ia au e ia me he keiki hanai la. Ua maikai kona noho ana me kona puali, a hiki i ka wa i hanau ai ka laua keiki. Elua pule o ke keiki iwaho, hiki mai la kekahi kauoha, e poloai ana ia laua e hele ma ka pakaua o Eaglesham, he ahu obscured o ka poe nona ia pakaua, ua pau loa i ka make i keia wa. Ia laua e hui ana iloko o ka olioli a me ka lealea o ia po, loohia iho la ka laua keiki i ka popilikia, a hoouna aku la au i kekahi, e kii ia laua no ka pilikia o ka laua keiki. I ko laua lohe ana ia, hoi koke mai la laua me ko laua mau ukali; no ko laua ake loa e hiki koke i ka pakaua nei, ua haalele aku laua i na ukali mahope. I ko laua hiki ana mai iloko o ka ulu laau, ua pepehi hoomainoino ia laua e kekahi poe powa, a i ka hiki ana mai o ko laua mau ukali, e kahe awai ana ke koko iluna o laua, a e nape iki ana he wahi kulu iki o ka hanu iloko o laua, a hiki mai ko laua mau kino kupapau mawaho o ka puka o ka pakaua nei, haule mai la ke kapa kila e kau ana iloko o ka rumi komo kapa."

"I ka haule ana o ua kapa kila nei, puiwa ae la ke kahu hanai o ua keiki nei, a holo pupule aku la me ua keiki nei, a aole laua i ike hou ia a hiki i keia la, oia hoi, he iwakalua a keu na makahiki mamua aku nei." Ia wa, haule mai la na kulu waimaka nui, maluna o kona mau papalina i kahikoia e na alu, "Ia wa," wahi a ke kuene, "Palapala koke aku la no au ia Karadoka, ka Marquis o Alanadela i keia wa, no ka make ana o Edegara, kona kaikuaana. I kona hiki ana mai, ua kanu a ua hoolewa e ia kona kaikuaana, a ua opiopi ia kona naau e ke kaumaha, no ko laua make ana. Haha-i aku au ia ia i ke ano o ko laua make ana, a kauoha koke aku la ia, e pepehi a e imi koke ia na powa e noho ana

maloko o na palena o Alana dela ; a e kukulu ia i mau kia hoomanao no na mea i make iloko o ka ulu laau kahi o laua i make ai, a oia kela kia hoomanao e ku la iloko o ka ulu laau."

"Mahope mai o ia manawa, aole oia i hoi i ke kulanakauhale o Edineboro, a hiki i ka la Karistimasa, (la 25 o Dekemaba,) haawi ae la ia i kekahi ahaaina nui, a poloai aku la ia he umikumamakahi mau hoa ai, a oia no hoi ka umikumamalua. I ka po o ka ahaaina ana, hiki mai la he eiwa wale no hoa ai, a elua hoi noho i koe, aole kanaka, ua hoouna mai na mea nona ia mau noho, me ka olelo mai, aole laua e hiki mai. I ka pau ana o ka paina ana, a lawe mai la au i ka bola nui i piha i ka waina, kauoha ia aku la ka poe hookani pila, e hookani mai i kekahi leo lea loa; a hoi aku la au i ka rumi kuene me ko'u mau hoa kauwa e paina ai. A ia makou e ai ana malaila, holo mai la kekahi o na kanaka hookani pila, a hai mai la me ka olelo mai, ia lakou e hookani pila ana, a e ai ana hoi na haku, hemo mai la ka puka o ka rumi, a komo mai la elua mau mea, he kane a he wahine; ua aahuia ke kane i ke kapa kila mai luna a lalo, a o ka wahine hoi, he kapa holo lio kona; o ko laua mau helehelena, ua like loa me ko ka Marquis o Alanadela a me kana wahine i make. Ia laua i komo mai ai a ku ma ka aoao o ke pakaukau, aia hoi, e ku ana elua mau noho aole i nohoia e kekahi mea, ko laua noho iho la no ia iluna olaila, a wehe ae laua i ko laua mau papale, a i ke kahaha nui o ka poe e ai ana, ike aku la lakou, o na helehelena no a pau o ka Marquis i make; aka, ua hele ko laua mau maka a keokeo e like me ka hau. Lalau aku la laua i ke kiaha waina a kau ae la i ko laua mau lehelehe, a waiho aku la ilalo, a puka aku la laua iwaho me ka owe ole o ko laua mau kapuai iluna o ka papahele."

"Ia laua i puka ai iwaho, haule mai la ke kapa kila me ka halulu nui, a haalulu ae la ka pakaua holookoa a pau, a punia ae la na hoa ai a pau e ka ilihia a me ka makau, a hoi aku la lakou i ko lakou mau pakaua iho."

''O na poe hookani pila a pau, hookahi o lakou i koe, ua pau loa i ke kipakuia ma ke kauoha a ka Marquis o Alanadela; no ko lakou hai ana i ka hiki ana mai o na uhane iloko o ka pakaua. Ua lilo ia i mea kaao nuiia e na kanaka o ka pakaua nei, a heaha la auanei, malia paha no ke aloha no o ke kaikuaana i kona kaikaina, ke kumu o kona hoi anamai i ke ao nei, e ike i kona hoa paani hookahi o ko laua mau la kamalii. Iloko o keia pakaua laua i hanai ai—iloko o kela ulu laau laua i hooholo ai—ua hele wale ia no e laua kela mau puu—a ilalo o ke awaawa laua i hahai aku ai i na dia me ka hoihoi nui. Aole laau, aole wahi oioi, aole kahawai, aole no hoi he wahi e ae iloko o ka pakaua nei, i hehi ole ia e ko laua mau kapuai wawae. Mawaena o na puu uliuli iloko o ka ulu laau, nape ia mai la i ka makani—a ma ka aoao o ke kahawai molaelae—kahi i hooulu ia ai keia mau manao aloha kaikaina, a kaikuaana, a aohe he mea e ae nana e holoi aku kona hoomanao ia ana, na ka manawa, a me kona nalo ana aku wale no. A ano, ua pau kau mau mea i koi mai nei e hai aku au, a ke koi aku nei au ia oe e ka haku, mai manaoio oe i keia mau mea a kanaka e nolu mai ai ia oe, he lapu ia keia pakaua."

"Ke hoomaikai aku nei au ia oe e Wine tona,'' wahi a Galenakaila, "No kou hai ana mai nei ia'u i na mea a pau, i mea e komo ole mai ai iloko o'u ka manao ana he lapuia keia pakaua."

MOKUNA V.

"KE KUMU O KE ALOHA IO AOLE IA E HOLO MALIE ANA."

I ke komo ana mai o ka Haku o Macoma iloko o ka rumi o kona makuakane, ike koke mai la ka makuakane, he mea nui ka ke keiki e hai aku ana iaia; a pani aku la ia i ka puka mahope ona, ninau mai la ka makuakane, "Auhea o Evelina."

''Ua hoi aku nei paha i kona rumi, a pela no paha o Kenete." A ike mai la kona makuakane ua kahakaha kona mau helehelena e na manao ano pono ole, ninau mai la oia, "Heaha ka mea i inoino ai kou maka?" Pane mai la ke keiki, "Ua mau aloha o Evelina a me Kenete." "Ae, ma ke ano kaikunane, a kaikuahine." "Aole," wahi a Macoma, "ua aloha o Kenete ia Evelina me he ipo la; aka, ina ua ae oe ia Kenete e hoopu-a ia i na olelo nahenahe o ke aloha iloko o ka lanai o na pepeiao o ko'u kaikuahine, alaila, ua pono no, e like me kou makemake, aka, eia ka mea nui o ka loaa mai o ka hoinoia i ka ohana haaheo o Galenakaila, no ka hooipoipo ana o ke kaikamahine nani a Galenakaila, me keia keiki makua ole, mea paha he keiki a na ke kanaka makilo."

''Pehea oe i ike ai i keia mea?" "Ia makou," wahi a Macoma, "iloko o ka ululaau, haalele aku la au ia Kenete ma—a hele aku la ma kekahi ala e, i halawai aku ai makou iloko ponoi o ka ululaau. A hala na hora elua, hiki aku la ma kahi e halawai mai ai me laua. Ike aku la au ia laua, e puili ana

ia laua iho iloko o na apo'na o ke aloha. Ia wa, pii mai la kona huhu, a aneane au e lele aku e hou ia Kenete, aka, pale'a mai au e ka manao, nau no paha i ae aku iaia e hana pela i ke kaikuahine o mi nei. Aole au i manao iloko iho o'u, he mea hiki ia Kenete ke hana pela i ke kaikamahine o ka hale nana ia i hanai, i hoaahu, a i hoonaauao hoi. A i ko laua ike ana mai ua ano e ko laua helehelena; aka, ua hookaoo au ia'u iho, me he mea la aohe au i ike i ka launa mau hana. Ia makou i huli hoi mai ai, halawai hou mai la makou me kekahi wahine kilokilo i halawai ai me maua i nehinei, ninau mai la oia ia'u ina o Evelina ko'u kaikuahine, a ae aku la au. Huli ae la kela a olelo aku la ia Kenete, "Aole kela o kou kaikuahine." A mahope, olelo mai la kela, 'E pono olua e mareia.' A uwa aku la a puni ka ululaau, me ka hooho ana, Kenete! Kenete!! Kenete!!!"

''Ua ehaeha ko'u naau,'' wahi a Galenakaila,'' ''no ka mea, aole ai i manao o ka'u hanai ana aku ia ia, pela ia e hana mai ai no ka'u mau hana maikai aku; a ke makau nei no hoi au, ua hoopuni ia aku la paha ka naau o ka'u kaikamahine e kana mau olelo pahale. Aka, aia no ia kaua ka laau e hoopau ai i kona mai." "A no ia mea," wahi a Macoma, "he hiki no ia oe ke kipaku aku ia ia mai kou alo aku."

''A o Kenete, ua hanai au ia ia mai kona wa iluna ke alo a hiki i keia wa, aole au e kipaku ino loa ana ia ia mai ko'u alo aku; no ka mea, ina au e hana pela, e olelo ia mai auanei au e ke ao holookoa, no'u no ka hewa, ma ka hanai pailani ana ia ia, me he mea la oia kekahi kulu koko o ko'u puhaka. Ke ike nei au i ka hewa o ka'u hana lokomaikai ana ia ia. Ina au e ike mua i keia mea, i na ua pono. Nolaila, o ka'u mea e hana aku ai ia ia i keia wa, o ke kipaku ana ia ia, aole ia e ai hou ma ka papaaina hookahi me kakou; iloko o kona rumi no ia e ai ai i keia wa, a peia e hana mau ia ai, a hiki i kona wa e poina ai i ko kakou launa ana, alaila, imi aku ia i kona kauwa mau heana ana, alaila, hemo loa aku ia mai ka ohana nei, a aohe ia e manao ia he lala no ka ohana e like me ka wa i hala, a ike iho no ia i kona kulana kupono he kauwa. E Macoma e kii ae oe i kou kaikuahine a olelo aku ia ia e hele mai imua o'u ne.i"

Puka aku la o Ma coma, a iloko paha o na minute he umi, komo mai la o Evelina e halawai me kona makuakane. Me na papalina i luluu i ka pihoihoi, na maka i piha i ka waimaka, a me ka puuwai kapalili, kono mai la o Evelina a kiola iho la ia ia iho iluna o na lima o kona makuakane, a komohia aku la ia iloko o na ehaeha o ka u ana. A i kona lauoho uliuli e kuwelu ana, a nape iho la ma ka lima o ka makuakane, leha ae la kona mau maka iluna e halawai me ko ka makuakane, e haka pono ana i kona i ka nana iho, hai mai la kona helehelena, aole ia i hewa, no ka heva i manao ia!

"E holoi i kou waimaka," wahi a Galenakaila, "No ka mea, aole au e hookonokono aku ana ia oe, ano ke ike nei au ua hai ia aku nei oe e Macoma i ka'u mea i kahea aku nei; a ano o ka hana a ke kaikamahine maikai ka hoolohe mai i na mea a pau a ka makua e hai aku ai, a e kauoha ai ia oe e hana." "Ae, e kuu makuakane, e hoolohe no au i na mea a pau loa au e kauoha mai ai ia'u e hana—a ina ua hana hewa au, ke noi ae nei au i ka lani e"—A nalo aku la ka hopuna olelo i kue iloko o kona uwe ana. "Aole, Aole." wahi a Galenakaila, "Aole e hiki ia oe ke hana hewa, e Evelina, aka e hai mai oe ia'u i na ua haawi aku oe i kou hoohiki ana e lilo oe i wahine na Kenete?"

"Aole, Aole,'' wahi a Evelina, "aole ia i noi iki mai no ia mea—aole no hoi ia i imi i wahi puana o ke aloha, a ko'u mau lehelehe e haawi aku ai. Aole i na la a pau, i keia la wale no au i hai aku ai a'u i kou manao iini nona, a i kokua ia mai no hoi e kona. E! kuu makuakane, e kala mai oe no keia manao hiaai o'u; aka, no'u wale no ka hewa, no ka mea, i ka wa o Kenete i olelo mai ai ia'u he hilahila ia i ka ai mau i ka barena o ka hilinai, a ua manao ia e haalele ia kakou a e imi ana kela i wahi e hiki ai, ina aole i ka hanohano, i ka make—ia wa au i olelo aku ai ia ia e noho, a kapae loa aku i ka manao hele."

"A ua aloha anei oe ia ia e Evelina?" wahi a Galenakaila, "ua ike no oe e kuu kaikamahine, o ka makuakane wale o ka mea i ike i ka hana ana i na mea a pau i ku i kou pomaikai, a me kou olioli i ka wa e hiki mai ana." A hoonene mai la ke kaikamahine e ae; aka, haule pu iho la kona puuwai, no ka mea, o na hua olelo a pau a ka makuakane e pane mai ai, me he mea la o ke kanikua ana ia o na leo e hoopau ana i kona mau manaolana mua, a me ke aloha o kona mau la opiopio. "Mai manao oe e hana ino aku ana au ia Kenete," wahi a ka makuakane, "aka, ua hana hewa o Kenete i ke kaikamahine a ka mea nana ia i malama." "E kuu makua," wahi a Evelina, "ua hoopunipuni ia mai la oe e Macoma, no ka mea, aole i hana ino iki mai o Kenete ia'u, ua kapa mai kela ia'u he

le de, a ua olelo aku au ia ia, aohe o'u makemake e kapaia au ma ia inoa."

"Aohe olu makemake e hooloihi loa i ke kamailio ana no keia mea. Ke kauoha paa nei au ia oe, e pau kou manao ana ia Kenete, mai kakali oe a halawai me ia ma na wahi a pau au e hele ai. Mai keia la aku, aole ia e ai hou ma ka papaaina hookahi me kakou; a ina he aloha io kona no ka'u hanai ana ia ia, alaila, aole ia e aa i elua kapuai ma kou mau wahi a pau e hele ae. A ano, he hookahi mea i koe a'u e hai aku nei ia oe, a oia hoi, ua noi ia mai au e kekahi i wahine mare oe nana. Ua oi aku kona kahiko mamua ou, aka—" "He oiaio anei? he moeuhane wale no anei?" "He oiaio, aole e liuliu a lilo oe i wahine mare na ka Marquis o Alanadela."

I ko E velina lohe ana i ka inoa o ka mea i hooholo ia he kane nana, "no ka ino a no ka maikai, no ke kau wi a me ke kau ai." haalele koke mai la ka ula i kona mau papalina, a waiho iho la i ke koekoe huihui, a o na hopuna olelo ana e manao ai e hoopuka mai, haki pu iho la iluna o kona mau lehelehe. Me he mea la ua paakuku ke koko o kona mau aa, a ua like kona puuwai me he hau paa la. "E pono oe e ae mai i ka'u mea e noi aku nei ia oe, no ka mea, owau wale no kou makua ka mea ike i na mea a pau ou e pomaikai ai." Olelo mai la o Evelina, "Ae," aole nae o ka ae maoli i oili mai mailoko loa mai o na keena pouliuli o kona puuwai, kahi i hooahu ia ai aole ke aloha o kahi poe e ae, aka, o Kenete wale no.

I kona ae ana aku kauoha mai la ka makuakane e hoi i kona rumi a e noonoo pono i na mea a pau loa ana i hai aku ai ia ia. Hoi aku la ke kaikamahine me ka lohi o kona mau keehi'na; me he mea ua kaili hikiwawe ia aku kona mau ano ekekeu. Na opuu a pau o ka olioli ua ako ia aku mai ka mahinaai o kona puuwai, a o ka kumu me kona mau kuku o ke kaumaha a me ka inea, ka mea i koe iho. A i kona hiki ana aku i kona rumi, ua hoopau ia aela na ao poluluhi iluna ona, a hoi hou mai la kona ano mau. Mahope iho o ko Evelina haalele ana i kona makuakane—hoouna ia aku la ke kauoha io Kenete la, e olelo ana iaia i kona rumi no ia e ai ai—a hoouna ia aku la no hoi kahi elele i Edineboro, e kauoha ana i ka Marquis o Alanadela e holo koke mai a e hooko ia kana noi.

MOKUNA VI.

HOOHAAHAAIA O KENETE.

I ka hoi ana mai o Kene te mai ka ulu laau mai, aole ia i hele ma kahi e, iloko wale no ia o kona rumi kahi i noonoo ai no na mea i hana ia ai iloko o ka ululaau. Ua kena koke mai kona puuwai ia ia e hoike aku, i ke aloha ana i hiipoi loihi ai iloko ona; ua pau nae kona manao no ka mea, ua kukai ia mai e ko Evelina, aole nae ia i olioli. Komo mai la ka manao iloko ona, ua hana ino ia i kona mea nana i hana oluolu, ma ka hoouna ana aku i  na koii a kona aloha iloko o ka pepeiao o Evelina. Pehea la i komo mai ai ia manao iloko o Kenete? Heaha la kona mea i kumakaia ai ia ia iho, a lilo i mea e hookae ia ai ia mai ka papaaina mai? A! e ka mea heluhelu, aohe auanei oe i ike i na mea huna o ka puuwai, i hiki ai ia oe ke pane mai i keia mau ninau?—aole anei e hiki ia oe ke wehewehe nou iho i ke kumu o ko Kenete hai ana aku; ina oe i ike i ke ano a me ka mana o ke aloha? Aia he mau manawa iloko o ke ala ana o ka poe noiau a me ka poe kiekie o na wa a me na lahui a pau, i uluhia mai e ke aloha, no ka mea, o ke aloha, aole ia he kauwa; aka, he haku no ka manao. A iloko o ka mehameha o kona rumi, hoomanao ae la i ka o ana ae o ka ula iluna o na papalina o Evelina, ia Kenete i hai aku ai ia ia i kona aloha, me he mea la ua oili mai, mai kona uhane mai.

Ua aneane paha elua hora o kona noonoo nui ana, hemo mai la ka puka, a komo mai la kekahi o na kauwa a Galenakaila, o Geoffrey, me ka olelo mai, "Ua kaumaha au no ka lilo ana i mea nana e lawe mai i ka olelo kauoha a ko'u Haku." "A heaha ka olelo kauoha a kou Haku?" "Ua kauoha ia mai au e hai aku ia oe, pau kou ai'na ana iluna o ka papaina hookahi; iloko nei o kou rumi oe e ai ai, a hiki mai ka olelo kauoha hou." "Hai aku oe," wahi a Kenete, "I kuu Haku, ke kukuli hoomaikai aku nei au i kana mau kauoha a pau loa."

Ia ia i koe hookahi iho ai iloko o kona rumi, ua okiokiia kona naau e ka hilahila, no kona hoohaahaaia, a manao iho la ia e hele e mihi, aka, ua ike no ia i kona kulana, nolaila, hooholo loa ae la no ia, aole ia e hele aku e mihi. A heaha la kona mea i kauoha ole ia mai ai e haalele i ka ohana a me ka pakaua, oia ka mea e hakoakoa ana iloko o kona naau, a hiki wale i ka wa a na palena o ke ahiahi i uhi mai ai maluna ona. Lawe ia mai la kana mea ai, ua hala paha ka hora umi o ia po, lalau aku la oia i wahi mamala berena, a me ke kiaha waina, i mea e hooikaika ae ai ia ia iho. I ka pau ana o kana paina ana, haule iho la ia a ka noho ko-ki, e hooluolu ana ia ia iho,

aia hoi, ku mai la kekahi aka imua ona, a peahi mai la ia ia e uhai aku. Ku nana ae la ia ma o a maanei, ina he moeuhane a aole paha kana mea i ike ai, e ike iho la ia, aohe he moeuhane; aka, hoomau mai la ka peahi ana o ke aka ia ia, e uhai aku, a holo aku la ia, i ke kono mai a ke aka. Alakai aku la ke aka ia Kenete, a iloko o ke rumi pule o ka pakaua, ike aku la o Kenete, he malamalama uwiuwiki ke a ana iloko olaila, a me kekahi kanaka e pule ana imue o ke kuahu. Kauomai la ke aka ia ia e ku a nana i ke kanaka imua o ke kuahu, a i kona kahaha nui, ike aku la ia o Winetona, ke kuene, ka mea e kukuli aea imua o ke kuahu. Ke ano o kana mau pule, me he mea la he mau pule na ke kanaka i uluhia i na hewa a me na karaima, a e nonoi ana i ka lani e kala mai.

Mahope iho o kana pule ana, lalau aku la ia i ka ipukukui a puka aku la iwaho; ia wa koke no, komo mai la ke aka mahope ona, a puka aku la lakou nei, o ke kuene no mamua me ka ike ole mai ia laua nei, o ke aka iho, a o Kenete mahope loa. Hele aku la lakou nei mai ka pakaua a hiki i kekahi puka malu, aole i ike o Kenete mamua, ki aku la ke Kuene a hemo ka puka. I kona hemo ana iwaho, ki mai la no ia i ka puka a paa; a i ko Kenete hiki ana aku, e ku ana no ua aka nei maluna ponoi o ka puka, a hemo wale mai la no hoi ka puka ia ia. Hele aku lakou a hiki i kahi i ku ai ke kia hoomanao o ka ulu laau; e like me ka pule ana o ua kuene nei iloko o ka pa kaua, pela no kana pule ana imua o ua kia hoomanao la. A pau kana pule ana, hoi mai la lakou mailaila mai, a hiki i ka puka o kona rumi, haalele mai la kona hoa aka ia ia. I kona komo ana aku i kona rumi, e mau ana no ka a hoopipi ana o kona ipukukui, a komo aku la ia e opiopi ia kona kino iloko o ka hiamoe.

Hookahi mahina i hala ae mai ka wa i hiki mai ai ka olelo kauoha ia ia, aole ia e ai hou ma ka papaaina me ka Haku o Galanakaila; ua mau no ia ano a hiki i ka wa i aneane ai e hiki mai ka Marquis o Alanadela, a pehea la kona aloha ia Evelina, ke mau la no anei ia aloha? Ina oukou e ninau aku i ke kanaka o ka aina e, i hiki mai i ko kakou one hanau, aole auanei he wahi kulu o ka hoomanao ana o kona one hanau—e ninau aku i ke Sela hooholo moku ia ia iloko o na ale kupikipiki-o o ka moana, aole auanei ia e hoomanao ae, aia he makua, a i ole ia he wahine paha no kona poli, e noi aku ana i ke ahonui o ka lani, e hooua mai maluna o kona poo—e ninau aku i ke kanaka paahao e noho ana iloko o ka lua pouli, aohe anei ona moeuhane i ke ao owaho nei, a e ake aku ana hoi e hiki mai kona hora o ka puka ana mai—e ninau aku i ke koa ia ia iloko o ka huikau ana o ke kaua, aole anei ona wahi kulu aloha iloko ona, no na poe o ka hale, i hoopoina ole ia ia?

Ae, ae, mai kona la i hokae ia ai a hiki ia wa, aole i hemo iki aku ka hoomanao ana o Evelina mai kona puuwai aku. I kona holoholo ana iloko o ka ulu laau—iloko o ka mehameha o kona rumi—ma ka aoao o na puu, a iloko o na awaawa, hoi no nae kona manao ia Evelina, aole ia i poina iki ia ia. Aole i hiki aku i ka manawa e hiki ai ia ia ke hoopoina i keia mea he aloha. Pela ko Kenete manao iloko o ia mahina okoa; a hiki wale i ka wa i hiki mai ai ka lono, aia ka Marquis o Alanadela ma ke ala, he hiki mai koe. I ka hiki ana mai o ka lono, aia ka Marquis o Alanadela ma ke ala, liuliu ae la ka Haku o Galenakaila, a me Macoma, e ukali aku a kahi e loaa ai, me ka olelo aku ia Evalina, e hoomakaukau ia ia no ka hiki mai o ka Marquis o Alanadela, a o kana kane hoi o ka wa e hiki mai ana.

I ka halawai ana o Galenakaila ma me ka Marquis, puiwa ae la ka lio o ka Marquis, a haule iho la ia ilalo, a nana ae la lakou ma o a maanei i ke kumu o ka puiwa ana, aia hoi, ike aku la lakou e ku mai ana kahi wahine i halawai ai me Kenete ma, a ninau mai la ia, "Owai kela i haule mai la mai ka lio mai?" "Aole ka oe i ike," wahi a Macoma, "i ka Marquis o Alanadela." Hoole aku la ua wahi wahine nei me ke kahea ana me ka leo nui, "Ka Marquis o Alanadela," a kukui aku la ka wa ana iloko o ka ulu laau holookoa.

(Aole i pau.)

 

NA KIAKAKE A ME NA LOIO—Iloko o ka Ahaolelo o kekahi panalaau o Amerika Huipuia mamua, ua hoopukaia he bila kanawai e auhau ia na Kiakake a pau, pakahi $10. Ku mai la kekahi Lunamakaainana hoohenehene, a nonoi ae i ka hale e hoololi iho, a e hookomo pu me na loio a me na kauka. Akaaka wale ko ka hale a pau, a hooholoia pela iloko o ka bila kanawai. Iloko o na kau Ahaolelo ma ia hope mai, ua hoao pinepine e hoololi ia kanawai, aole nae i holo, a nolaila, ma ia aina e noho nei, ua auhau like ia, na kiakake, loio, me na kauka, pakahi $10 no ka makahiki.

 

PAU I KE AHI.—Iloko o ka Makahiki 1864 o ka nui o ka waiwai i poho i ke ahi ma Amerika Huipuia, ua like me kanalima miliona dala.