Ke Au Okoa, Volume I, Number 17, 14 August 1865 — Page 1

Page PDF (1.29 MB)

KE AU OKOA.

BUKE I--HELU 17.}  HONOLULU, MONEDE, AUGATE 14, 1865.  {$2.00 NO KA MAK.

"KE AU OKOA,"

E HOOPUKA MAU IA'NA I

KELA POAKAHI KEIA POAKAHI,

MA KA

HO RA EWALU O KAKAHIAKA.

ELUA DALA NO KA MAKAHIKI hookahi, he kanalimakumamalua nupepa ia. E uku e ia ke DALA HOOKAHI no ka hapalua makahiki mua, iloko o na mahina mua eono; a pela hoi ka lua o ke dala, e uku e ia iloko o ka hapa hope o ka makahiki.

"KE AU OKOA."

KA UKU O NA

OLELO HOOLAHA.

NA OLELO HOOLAHA—No na lalani he 10, oia hoi 1 iniha, no ka hoopuka hookahi ana, $1 00; alua hoopuka ana, $1 50; ekolu, $1 75; hookahi mahina, $2 00.

Aia no ke keena o "KE AU OKOA" ma ka Hale Paipalapala Aupuni, maluna ae o ka Hale Pai.

He mau Mele.

 

No Kamehameha V.

Mai luku limalima kakou,

He maunu lima i ke ino,

He luku ua no kino panopano,

O hooleia i ke ku i kui,

Ku'i ka hema ku'i ka akau,

Aole he luku nano kini nui haalele loa,

He hehi wale no ko i ana,

He keekeehi i ka wawae,

Ka laau make o ka noa,

He hulu alii auanei,

O waea i Koaie,

I koa lau kani a Lono,

Eia eia ke hoano,

Na laau pahi lepelua,

Naele pahi niho wakawaka,

Ka ulae nui niho oioi,

Kou laau make ia,

E lukua ai o ke ino,

He ino ahona auanei,

Aole he ino nui haalele loa,

I ahona i ke ku auhau,

I ka hoopuka maka a e,

He moopuna na ke kauwa,

Na hana kahiko ka'u,

Na kama kii na kama lele,

He nou no oiana nei,

Halihalia mai oukou,

I maka koa no Unulau,

I kiai no Halaea,

He kini huihui makau ola,

Na ka lawaia o Mana,

He ia oukou na ka lewa

He hailepo he hihimanu,

He limu lana he li puupuu,

He limu lana no Kauwahine,

No Kailua no Ahualili,

He poe lumaluma i no Oahu,

He kupono i ke kai hehee,

He moe kai no Kaawa,

Nona hoi ka i ana nei moe,

Moe malie i ke kai o ko Haku,

O ko Haku na la i lono oe,

Hookolo ka make o Oahu,

Kani kawowo laha I Ka'u,

Ua lau manamana ilaila,

Homai la e homai,

Homai na i neea,

Neea i uka neea i kai,

Neea ia a pau maele,

Nokea ia kahi paa wale,

Kahi paa i ka pa Kuakini,

Kahi paa i ka po kua mano,

He mano holo uka kuu lani,

He niuhi moe lawa ai moku,

E hoon uu ai i na lau honua,

He pihapiha ulaula ka lani,

He puu kalea ole i ka moku,

He moku aleuleu a Ka'u,

He moku pa kaua ole ia,

No kuu lani i lono oe,

He moku ai malu aku Puna,

He moku kaawale no ia,

No kuu lani i lono oe,

He moku uhai a holo Hilo,

He moku hele wale no ia,

No kuu lani lono oe,

O Keaau o Waiakea,

He ipu Hilo he poi Olaa—e—

A—Noloko ia no ua ipu 'la,

Mo Lawalawaihonua ma.

No Lawalawaihonua ma,

I moku ku poke ipukai,

Pokepokea iho pokea iho,

Pokea iho iloko o ka ipu,

Hoa'e i ka ipukai moakaka,

Ka ipukai nani a Kalani o Hilo,

Ua halo ia e Aimoku,

A nani ke ka laau a Kulukulua,

Kiina ka ohai homai ke oho,

O ka ohe kanaoi a lono,

Ho mai la e homai,

Homai ka ohe o Lelepa Kalani,

O kia i ka io alaea o ka moku,

He io eleele ia he io kuhikuhi,

Okia i ka io piko i kahi ono,

He io momona ia he io haku alo,

Okia i ka hi'u i ka pewa o ka aina,

E lawalu o na maka mua ka'u

I koalaala no kakahiaka,

(Aole i pau.)

 

He inoa no Keoholaumaewa opio.

Auhea oe la e Peleialii,

Na opuu lo se o Kahaunani,

Oia ka oi i mahaloia,

Mai luna mai o ka Hae Hawaii,

O ka ili palauli o ka pai niu,

Na pua hinuhinu i Anehila,

Ma-u ka ihu o Kaawapuhi,

Ua kau i ka piko o Mauliola,

Pukui i ka wehi o Lo selani,

Helu akahi o ke kaona nei,

Ua pulu i ke ala o na pua,

Hanohano oe la e ka Leinani,

He paihi maoli ke ike aku,

Ina puka aniani o Lepekaholo,

Hooholo ia ae ko makemake,

I ka wai ula i ke kiaha kini,

Ilaila kaua e hui ai,

E hapanuia me ke aloha.

Na S. W. N.

 

Auhea oe la e Paleinani,

Ke kuini pua lo se o ke ola,

O ka mea hanohano au i ike,

Ka paihi ana mai i ka wekiu,

O ka heke keu o na kuahiwi,

Pili ana i ka noe anuenue,

I na hupa lihilihi o Anehila,

O ka nama akahi o Peletiuma,

Onaona i ke poli o ka ipo ahi,

Ko ana e ka hae kalaunu,

Kau i ke kiekie he noho alii,

Ke kii onohi o Kanemaka,

Na lau oliwa o kanaika,

Hui aku kaua i ka uka keha,

Kau na pihi lima o ka lei alii,

B ai bala Hemolele a ka mea Mana,

I mea kamahao puka i ke ao,

Komo aku i ka olu o E dena,

Ilaila kuu puu nani laha ole,

E hapanuia ke aloha nui.

Mr s. Keoholaumaewa.

S. W. Nailiili, Kakauolelo.

Pamoo, Honolulu, Oahu, Au g, 1865.

KENE TE.

He Mooolelo no Sekotia.

MOKUNA XXXVIII.

KA MONEKA O ST. CUTHBERT.

Ano, e ka mea heluhelu, e oluolu oe e hoi hou ae kakou e makaikai hou i ka pakaua o Alanadela, i mea e ike ai kakou i na mea i hanaia iho iloko o ka pakaua o Alanadela, mahope iho o ka haalele ana a Maomara ma, a ia laua hoi ma ka pakaua o Makalapina,

I ka hora eha o ka auina la, a e hoomaka aku ana hoi ka la e haalele mai i na kaiaulu o Alanadela, hoohamama ia ae la na puka o ka pakaua, i mea e ale mai ai i kekahi huakai hele, oia hoi ke kilo a me ka poe Moneka o ka pakaua Moneka o St. Cuthbert. I ke komo ana mai o ua huakai nei iloko o ka pakaua, puka mai la ka Marquis e halawai me ua poe Moneka nei; no ka mai a me ke kupikipikio o ka manao o Agnus Winetona, nolaila, aohe e hiki ia ia ke puka mai iwaho e hookipa aku, no ka mea, oia kana hana, o ka hookipa aku i na malihini a pau; aka, puka koke mai la ka hope kuene, a alakai aku la i ua poe kahunapule nei iloko o ka rumi aina, nona na papaaina i hele a luluu i na mea e na ai keia mea he pololi.

Oiai, o ka hiki ana aku o na kahunapule i Alanadela, aohe ia, ma ke ano ike makamaka ana, a me ke ano hoolaulea, nolaila, aole mau mea nui i hana ia, aohe leo hone o ka pila i hookuu ia mai, no ko lakou hiki ana aku ilaila, a aohe no hoi he mau kauwa nui wale i lawelawe mai i ko lakou wa i ai ai. Mawaena o keia mau kahunapule kekahi Moneka o Father Ignatius kona inoa, ua kaulana oia no kona kupaa ma ka pono, a me ke akahai a akahele o kona mau manao. He kanaono ka nui o kona mau makahiki. I na la pokeo wale ka hoomaka ana o ka noho iloko o ua hale Moneka nei o St. Cuthbert, he kanaka oia i pakela kona noiau ma na oihana kahuna, aka, aole nae ia i lilo i mea pookela loa no ka luakini moneka. He mau makahiki he nui wale ko laua halawai ole ana me ka Marquis o Alanadela; he iwakaluakumamalima paha makahiki ka nui o ko laua kamailio pu ole ana, o ke kumu, oia no ka hookae loa o ka Marquis, i na helehelena o ua Ignatius (Iganatio) nei, no ka mea, he mea mau no i kekahi poe alii o Sekotia, he nauki wale lakou i na helehelena o ka poe haipule. Oia iho la ke ano o ke poo o ka poe kahunapule i noho iho e paina pu me ka Marquis.

I ka wa i pau ae ai ka paina ana, panee ia mai la na hue waina, a noi mai la ka Marquis i ka poe malihini a pau loa e inu waina, aka, o Iganatio ka mea hookahi o lakou i koe aohe he inu waina, koi hu-a aku la ka Marquis ia ia e inu; hoomau mai la no kona hoole ana mai, me ka olelo mai, "E oluolu oe e kuu haku, e hookuu mai ia'u aole e inu, oiai he kanalima ae nei makahi ko'u noho ana iloko o ka pakaua moneka o St. Cuthbert, a mai ia manawa mai a hiki i keia la, aole i hooma-u ia ko'u mau lehelehe e ke kulu waina.'' Olelo mai la ka Marquis, "He hoole makehewa a hookamani paha keia au." Pane mai la o Iganatio, "Aole, e kuu haku, i ko'u wa i hiki aku ai i ka umi o ko'u mau makahiki, make ko'u makuahine, a aohe no hoi i liuliu mahope mai, ua uhai aku no hoi ia i kana wahine i ka luakupapau, a mai ia wa mai, ua papa loa mai ko'u makuakane aole e hoopa iki i ka waina, a ua uhai no hoi au i kana kauoha a hiki wale mai i keia la. Ma ia hoopale loa ana a'u ia mea, aole loa au i manao ino i ka poe e inu ana ia mea.'' Ninau mai la ke kilo, "Ia wa opiopio loa no kou komo ana iloko o ua moneka la.'' "Ae,'' wahi a Iganatio, ''he kanalima makahiki ko'u noho ana iloko olaila, a he kanalima no hoi makahiki ka huipu ia ana o ko'u leo ma ka papa himeni iloko o kona mau paia ; ua hamama mai imua o'u na ipuka o ka hanohano luaole, aka, aole e hiki ia mau mea ke kono mai ia'u e haalele i ka moneka, kahi hoi a'u i hoohiki ai a kanu ia au malalo o na pohaku paepae o kona mau ipuka." "Ina pela," wahi a ka Marquis, "o kou ola ana, ua like ia me ka holo ana a ka moku maluna o kekahi kai pohu malino loa." "Aole pela," wahi a Iganatio, "o ke ola ana o ka noho'na moneka, ua like no ia me na ola e ae. Iloko o na paia eehia o kela moneka, malaila e oluolu loa ai, ka noho ana a me ka launa ana o kekahi mau mea, no laua na manao like, a aia iloko olaila, he pomaikai hemolele. Aka, i ka wa e ku ia mai ai kekahi o keia mau hoa'loha e make, alaila, e nui auanei ka ehaeha a me ka mokumokuahua o ka naau maluna o ka manao o ka hoa'loha i koe iho!" Olelo mai la o Boniface kekahi o ua moneka la, "Mai kamailio nui ae ma keia mea, no ka mea, ua ike no oe, aohe kupono loa ia oe ke kamailio ana ma ia mea." Ku ae la o Iganatio iluna a olelo mai la, "Ae, ua hewa io au, aka, e pono au e haalele ia oukou, a e hele au e ike, i ka mea a kakou i hele mai ai ia nei, i ke kanaka opiopio e waiho la iloko o ka rumi pouli."

I ka hala ana aku o Iganatio, koe iho la kekahi poe kahuna me ka Marquis a me ke kilo, a ninau mai la ke kilo i ke kumu o ko Boniface olelo ana aku ia Iganatio, a pane mai la o Boniface, "Ae, he kumu nui no, e wehewehe iki aku no nae au, ma na huaolelo pokole loa," a hoomaha iho la no kahi manawa pokole, a hai mai la ia.

"Ua hai aku nei o Makua I ganatio ia oukou i ka loihi o kona noho ana iloko o ka pakaua moneka o St. Cuthbert. I kona hoomaka ana o ka noho ana iloko o ua pakaua nei, ilaila kahi i hui launa ai me kekahi keiki opiopio haku o ka pakaua o Sinclair, a o ua keiki la no hoi ka hooilina hookahi i koe o ua pakaua la, a ia ia nae i noho ai iloko o ua pakaua moneka nei o Makua Eustace kona inoa. Ua launa oluolu loa o Eustace me Iganatio, iloko o ka rumi pule, ua kukuli like iho laua imua o ke kuahu hookahi, iloko o ko laua holoholo ana, aohe kahi e haule, ma na mea a pau a kahi e hana ai, ua lawelawe like laua. A like me ka loihi o ko laua launa ana, pela no hoi ka pii mau ana o ko laua aloha kahi i kahi. O ko Iganatio mau manao he olioli, a oluolu mau, a o ko Eustace hoi, he poluluhi hoi, me he mea la he mea nui ke kau ana maluna o kona manao. He manaoio ia, aia he mau uhane lapu ma kela wa a pau loa a Iganatio e ike aku ai, ua inoino ko Eustace manao, ua hooluolu aku oia ia ia, e like me ka hiki ia ia ke hana, ua koi aku no hoi oia ia ia, e hele laua i ka holoholo ma ke kae o na mauna e holoholo ai. I kekahi po, ua hoala ia mai o Iganatio mai kona hiamoe o ke komo ana mai a kekahi mea iloko o kona rumi. Na ka malamalama o kekahi wahi ipukukui i hai mai ia Iganatio, o Eustace ka mea e ku ana ma ka aoao o kona moe, ua hele kona helehelena, a aiai me he kulu hau la iluna o ka pua o ka mauu, a e haalulu ana ia mailuna a lalo, a ninau mai la o Iganatio i ke kumu o kona makau ana. Pane mai la o Eustace, 'O e kuu aikane! Ua loaa mai nei ia'u kekahi hihio ana, a iloko olaila, ua hoaka ia mai ko'u make ia'u, aole nae e hiki koke mai ana, aka, e lawe ia ana ma ke ano powa.'—Hooluolu aku la o Iganatio ia ia, me ka olelo aku he makehewa kona manao ana pela, aohe oiaio oia mea, no ka mea, he opiopio wale no ia, a mai manao i na mea moeuhane; aka, aohe he manao aku o Eustace i kana olelo, a olelo mai la ia, 'Aohe keia he moeuhane, he mea oiaio loa keia. E make ana au me ka make mainoino. Maluna o na towera o keia moneka eehia, au e li ia ai. Ua kakau ia maloko o ka buke o ko'u hopena, e pepehi ia ana au, a maloko no hoi o ka hihio o ka hihio ana i ike aku ai au i ko'u mea nana e pepehi!'

Ninau aku la o Iganatio, ina ua ike ia ke kanaka nana e pepehi ana ia ia, aka, olelo mai la o Eustace ia ia, aole ia i ike ia kanaka mamua. "Aka," wahi a Iganatio, "aole ou enemi maluna o ka papalina o ka honua nei a puni! A pehea la oe i manao ai ke imi nei kekahi mea nana e lawe aku i kou ola!" "Aole au i ike," wahi a Eustace, "aka, ua hahai aku au ia oe e like me ka'u mau mea i ike ai ma ka moeuhane! A ano, e kuu aikane aloha, he wahi mea ka'u e hai aku ana ia oe; he mea kupanaha nae, aka, aole au i manao he mea kue ia i ka makemake o ka lani! Ke manaoio nei au, mahope iho o na mea a pau a'u i ike ai i keia po, ua kokoke mai ko'u mau la hope, a e kaheaia mai ana au e ka make, mamua paha o kou halawai ana aku me ia. Aka, ua ike no paha ka lani i kana mea e hana mai ai i ko ke ao nei poe a pau, owau paha ke make e o oe paha. Eia ka'u mea e makemake nei, ina e make e kekahi o kaua—alaila, ina he mea ae ia mai ka uhane e auwana nei ma ka honua, alaila, e hoi mai no a hai mai i kahi o kaua e ola ai i na mea a pau e hanaia ana ma kela ao." I ka loha ana o Iganatio i keia, olela aku la ia, i mea hoi e hoomalielie aku ai ia Eustace, olelo aku la ia, "Ae, ke ae aku nei au i keia noi au." Hoa ia ae la na maka o Eustace e ka hauoli, a olelo aku la oia ia Iganatio, "Ua hoolioli mai oe ia'u ma kou ae ana mai i ka'u noi aku." Hoi aku la ia iloko o kona rumi, aka, ala ae la o Iaganatio, a kukuli iho la e pule aku i ke ahonui o ka lani, i mea e hooluolu ia mai ai o Eustace.

Ninau mai la ke kilo, "A heaha ka hopena?'' Hoomau aku la o Boniface i ke kamailio ana, "E oluolu oukou e kakali iho a hiki wale aku i ka pau ana o ka moolelo." Me he mea la, no ka ae ana aku o Iganatio i ke noi a Eustace, i kela po i loaa ai ia ia kela moeuhane, ke kumu nui nana i hoomalielie mai i ko Eustace manao, a hoomau aku la ia i kana hana mau, o ka hele e ike i ka poe pupu a me ka poe mai. I kekahi kakahiaka ae, e hele ana oia i kana hana mau i kekahi kauhale aku, halawai mai la ia me kekahi wahine i aahu ia e kekahi lole nani, me he mea la no ke kulana kiekie loa ua wahine nei. No ke ano kaumaha o kona helehelena, ka

mea nana i kono aku ia Eu stace e kamakamailio me ia. I kana ninau ana aku i kona wahi i hele mai ai, hai mai la ua wahine nei, mai ke kulanakauhale nui mai ia, a i hele mai ia e huli i ke kanaka nana i hoopunipuni ia ia ia i wahine mare ia. Hahai mai la ua wahine nei i kona mau manao a pau loa ia Eustace, a aloha iho la ia i ka lohe ana aku i ka moolelo o ka hoowalewaleia ana o ua wahine nei. Noi aku la ia i ua wahine nei, e hele pu mai me ia, a nana e hoolako i hale nona; a alakai aku la keia ia ia i kekahi hale no ka pakaua no, me ka olelo aku ia ia, e noho ia ilaila, e like me ka loihi o kona makemake, a nana e hoolako mau aku ia ia i ka ai a me ka ia. Hoi aku la keia a hiki i ka pakaua, hai aku la keia i kana mea i hana ai i ka wahine i ke poo kahuna o lakou, a ua olioli no hoi ko lakou poo i ka lohe ana i keia hana maikai ana. Hele mau aku la oia i kela la keia la me ka hooluolu i ka wahine; a i kekahi la ana i hele aku ai, loaa aku la ua wahine nei me kekahi kanaka e noho pu ana iloko o ka hale. Ka helehelena o ua kanaka nei, ua like loa ia me ke kanaka ana i ike ai iloko o ka hihio, a oia no hoi ka mea nana i pepehi. I kona ike ana aku ia ia, ua haalulu e loa hoi oia. I kona kome ana'ku, puka mai la ua kanaka nei a holo aku la. Hoi aku la keia i ka pakaua, a hai aku la ia Iganatio i kana mau mea a pau i ike ai. I ka lua o ka la, hele hou aku la keia, a halawai pu ma ke kula me ua kanaka nei maluna o kekahi lio, a e alakai ana hoi i kekahi lio i uhiia kona kua e kekahi noho nani, a kahea mai la ua kanaka nei ia ia, a hele uku la keia a halawai pu me ia. Ninau aku la keia i ke kumu o kona kahea ana mai, a hai mai la ia, aia kona haku iloko o ka hale a ka wahine e noho ana. Hele wikiwiki aku la o Eustace i ka hale, a puhi ae la ua kanaka nei i ka ol-e. Puka mai la kekahi kanaka i kahikoia i ke kapa nani, a holo aku la ma ke kua o ka hale, a kau maluna o ka lio a ke kanaka e ka-i ana, a holo aku la laua. Wehe aku la keia i ka puka, ua paa loa mai oloko i ke ki ia; kikeke aku la keia i ka puka, olelo mai la ka wahine maloko e hele keia ma kahi e, aohe ona makemake i koe e ike ia ia. Hoi aku la keia a ka pakaua, hahai hou aku la keia i kana mau mea i ike ai. Olelo mai la o Iganatio, a kekahi la ae, alaila laua hele pu, a ike maka i na mea i hanaia ma kahi a ua wahine nei e noho ana. I ke awakea o kekahi la ae, kauoha mai la o Iganatio ia'u e kii i kekahi lio, a e. kau maluna olaila a hele pu aku me laua. Olelo mai la no hoi o Iganatio ia'u, e holo au ma kiekiena, a e kiai pono au i kahi e holo ai ke kanaka me kona haku, alaila, e uhai aku au ia laua ma kahi a pau loa a laua a i elua e holo ai. Hele aku ka makou, a i ka wa i ike mai ai ke kanaka e alakai ana i ka lio o kona haku, wehe ae la ia i kana ol-e a puhi ae la; a i ka lohe ana mai o ka haku e noho pu ana iloko o ka hale, puka mai la ia mailoko mai o ka hale me ka wahine, a kau ae la laua me ka wahine maluna o ka lio hookahi a holo aku la. A i ko'u wa i huli ae ai e uhai aku ia laua, puiwa ae la ko'u lio a haule iho la au ilalo, a i ko'u ala ana ae, e lomi ana o Iganatio i kuu poo, a ninau ae la au, auhea la o Eustace. Hai mai la o Iganatio ia'u, ua uhai aku oia i na kanaka a me ka wahine, kakali iho la maua o kona hoi mai, a liuliu wale, i ka wa a ka la e ano aku ana i ke ahiahi, hoi aku la maua i ka pakaua. I kekahi kakahiaka ae, huli aku la na moneka a pau loa ia ia, a loaa aku la kona kino kupapau i kekahi mau moneka, a hoihoi ia mai la kona kino a kanu ia malalo o ka paepae o na ipuka. A ua loaa pu no hoi kona lio, a hoihoi pu ia mai. A ano, e o'u mau haku, ua hai aku nei au ia oukou i ka moolelo o Eustace mai ka mua a hiki i ka hope; a eia ka mea kupanaha, o ko Eustace ike e ana no i kona mea nana i pepehi. I ka lohe ana a pau loa oloko o ke anaina i keia, ua kahaha ko lakou mau manao a pau loa, a ia wa no hoi, ua weheia mai la ka puka, a ua hai ia mai no hoi ko Galenakaila hoi ana mai, mai ka pakaua mai o Lindsay, kahi hoi i noho ai o Lede Evelina.

MOKUNA XXXIX.

Maanei e oluolu paha oe e ka mea heluhelu e hoapono mai ia makou ma ka noho loihi loa ana ma kela mokuna i hala aku la, a e huli ae hoi kakou e nana i ka rumi pouli o Kenete. O ka rumi paahao i hoopaaia ai o Kenete, he wahi paa loa ia, hiki ole i na manao o ke kanaka ikaika ke uilani ae ma ka manao e holo malu, aohe no hoi e hiki i kekahi mau mana e ae ke hoohemo ia ia, aka, o ke ki e hemo ai, a me ke ahonui o kona Makua Nui, ka mea nona na mea a pau loa. Ia ia iloko o keia rumi pouli, noonoo iho la oia, aohe mana nana e hoopakele mai ia ia, mai ka puana ana ae a ka waha o na jure nana i hoouna ia ia i ka amana—aole no hoi mea nana e pale ae i ka ukali ana aku a na kahuna ia ia i kona wahi e make ai—aohe no hoi he mana e ae e hiki ai ke pale ae i ka oi o ka maka o ke koi—aka hoi, e hiki no i ke Akua ke hoopakele ae i kela mea keia mea i

hoounaia e make mainoino—a e hoopakele aku hoi ia Kenete mai ka make ana maluna o ka amana. Ma keia mau manao i uluhia ia ai ka naau holookoa o Kenete, a me he mea la hoi i na wa a pau, o keia mau manao a pau loa e hehi iho ai iluna o ka puuwai o Kenete, e kani mai ana ka bele hoolewa e lawe aku ai i kona kino opiopio; aka, i kahi wa, ua a mai la na kukuna o ka manaolana iloko o kona hoomanao ana, me he kuikui uwiuwiki la i ka po pouli. No ka mea, aole ia i hoopoina iki i ka hiki ana mai a na moeuhane imua ona—na hailona, a me na hoopakeleia ana ona, oiai, ia ia i komo ai iloko o ka popilikia—ua manaoio loa ia ma ia mau mea, a aohe no hoi ia i hoopoina iki i na leo e uhai mau ana i kona mau kapuai. Ua lele pau aku ia ma keia manaoio ona, aole ia e lawe ola ia ana e make iluna o ka amana, a ia ia no hoi iloko o ka inea o kona rumi pouli, aole ia i hoopoina i ka hoomaikai ana iho o ka uhane o ka Marquis a me kana wahine iloko ai o ka rumi pule, ia ia e kukuli ana imua o ke kuahu me Evelina! A! ia ia e noho ana iloko oia mau rumi pouli, iloko oia mau la poluluhi wale, ua hilinai nui aku oia i ke ahonui o ke Akua, ka mea hookahi ia nana e kia aku ia ia a ku i ke awa malino o ka hoopakele ia.

I ka hora ehiku o ke ahiahi, komo aku la o Iganatio e halawai pu me ia, a e hoomakaukau hoi ia ia no ka make ana, oiai hoi, ia aumoe no oia e make ai, he elima hora wale no hoi i koe, alaila, halawai aku ia me kela ao ma o aku o ka luakupapau. I ke komo ana aku o Iganatio, aole i hoopaa ia kona mau lima a me kona mau wawae i ka hao, no ka mea, ua kauoha ia e Galenakaila aole e hoopaa ia ia i ka hao, aka, e ku ana he mau koa ma kona ipuka. E a ana kekahi ipukukui iluna o ka papakaukau, a e waiho ana hoi he omoomo palaoa me ka pika wai, a ninau aku la o Iganatio, "Ua makaukau anei oe i ka make?'' "Ae, e ka makua hemolele," wahi a Kenete, "ua makaukau au no ka make, no ka mea, e like hoi me ka make ana o ka Karistiano oiaio, pela hoi au!" "A nolaila," wahi a ke kahunapule, "e kuu keiki, e hoomakaukau oe e mihi mai i kou mau hewa a pau loa, i mea e haawi aku ai au ia oe i ke kalaia ana o kou hewa.'' Leha pono mai la na maka o Iganatio ia Kenete, a olelo mai la oia, "Aohe a'u mea i hana a i kue hoi e mihi aku ai au ia oe, no ka mea, aohe o'u hewa." Nana mai la o Iganatio i ko Kenete mau helehelena no kekahi manawa loihi loa, a olelo mai la, "E kuu keiki, aia hoi, ua hai mai ka hiohiona o kou mau helehelena me ka maikai, he hiki hoi ia'u ke paulele aku i kou hewa ole, a he opiopio loa no hoi oe, a aohe hiki ke manaoia aku he opio oe i hana i ke karaima, a ke hai ia mai nei no hoi ia'u, he ano kanalua iki ko'u no kou hoopaiia ana, A! e kuu keiki, e leha iho i ka mole o kou puuwai, a e imi aku hoi iloko o na keena poliuliu o kou naau, ina he mau mamala hewa kekahi e muimuia la iloko ou, i makaukau ai oe no ke kala ia! Hookahi o'u hora e noho pu ai me oe, a iloko oia manawa, makemake au e hai mai oe i na kulana o kou manao, i mea e makaukau ai oe e halawai aku me ke kalaia mai e ka lani. Alaila, e waiho aku au ia oe no na hora elua e halawai ai me ka poe e hele mai ana e ike ia oe. A i ka hora umi, e lawe ia aku ai oe i ka rumi pule, a i hookahi hora ou e noho ai ilaila, no ka hoomakaukau ana i kou uhane no ka hele ana'ku ma kela ao."

"Ina pela,'' wahi a Kenete, "ua hoana e ia ka paha a ka hora umikumamakahi, alaila, lawe ia aku au e ka huakai i ka amana?'' "Ae, e kuu keiki," wahi a Iganatio, "i hiki aku ai i ka hora umikummmalua i ka amana, i kahi i manaoia ai malaila kahi i hanaia ai ka hewa," ua hai aku o Iganatio i keia mau huaolelo ia Kenete me ka ehaeha loa o ka naau. "Ke hoomaikai aku nei hoi au ia oe," wahi a Kenete, "e ka makua hemolele, no kou hai ana mai ia'u i na ano a pau e hanaia ai ko'u mau minute hope loa ma keia ao. Aka, e manaoio mai oe ia'u, ke hai aku nei au ia oe, aole au i hewa." "E hai mai oe ia'u," wahi a Iganatio, a kau ae la oia i ke kea iluna, "e like me kou hai ana aku i kou Akua, pela e hai mai ai oe ia'u, ua hewa anei oe, aole anei?" "Oiai," wahi a Kenete, "no ka ekalesia au a Lutera, aka, ke kukuli nei au imua ou, no ka mea, he elele oe mai ka lani mai. Ke ike nei au he kanaka oe i noho ia e ke aloha a me ke ahonui; a ma kau olelo a me kou mau helehelena a pau loa, ua pono oe ma kau mau hana, a ua hewa hoi ka ahahookolokolo. Ia oe e ke kanaka hemolele, e hai aku ai au e like me ko'u hai ana aku imua o ke Akua—aole au i hana hewa." A ia Kenete e kukuli ana ma na kapuai o Iganatio, pa pono iho la ka wena o ka ipukukui iluha o na helehelena o Kenete, a ike lea aku la o Iganatio i na hiohiona o kona mau helehelena, a hooholo loa iho la o Iganatio i kona manao, a i mai la, "Ua hewa io ole oe e kuu keiki, a ke hooholo ae nei au ua hewa ole oe—aka, aole e hiki ia'u ke kiola ae i na mea i hooholoia no kou make, oiai hoi, aole e hiki i ka mana o ka'u oihana ke

holoi ae i kou make, a i hewa ole oe mai ka mua a ka hope, alaila, na ka Makua Nui ma ka lani ka mea nana e hoopakale mai ia oe, mai na hihia a pau o keia ao inea. E ala oe e kuu keiki, a e kamailio pu kaua."

Ala ae la o Kenete mai kona kulana kukuli ae, a noho iho la ia iluna o kekahi wahi noho, a nana aku la oia ia Iganatio, me na maka aloha, me he mea la mai na la opiopio loa mai kona ike ana ia ia. Nonoi mai la o Iganatio ia ia e hahai aku ia i na mea a pau loa e pili ana i kona mau la opiopio, na la i hoomaka mai ai ko lakou noho ana iloko o ka pakaua, ka hiki ana mai o na uhane, ka manaoia ana nana i pepehi o Macoma, kona hookolokoloia ana, a me kona hoahewaia'na hoi. Ia Iganatio i hoolohe ai mai ka mua a i ka hope, kulu mai la kona mau waimaka, a kaha aku la maluna o kona mau papalina a hoopulu ana i kona umiumi hina. Aole nae makou e hookaulua loa ana ia oe e ka mea heluhelu maluna o keia mau mea, aka, i ka lohe ana o Kenete i na manaoio o ke kanaka o ke Akua, ua haule iho la ia mau huaolelo me he pakaua kukonukonu la iluna o kona puuwai. " Iloko o na hora elua," wahi a Iganatio, "e halawai hou ai kaua," a hoi aku la o Iganatio.

I ka hei ana aku o Iganatio, noonoo nui iho la keia, oiai, i kona manao, akahi no a loaa ia ia kekahi e kulike ana ma kona manao, a manao iho la oia, o ka hoa'loha hookahi no ia i loaa ia ia ma keia aoao o ka luakupapau ana e hiki ai ke hilinai aku he hoa'loha io; a noonoo iho la oia, o Evelina no paha kekahi e hele mai ana a ike ia ia mamua ae o kona apo ia ana mai e ka make.

"Ka make ka mea nana i omo aku i ka meli o kou hanu,

Aohe ona mana i koe maluna o kou nani."

Noonoo iho la no hoi ia, aia la ka hoi i hea kahi i nalowale ai o Macoma, a kulu iho la kona mau waimaka ke noonoo ae i na wa opiopio wale o ko laua holoholo kamalii ana, a pela ka hoi e nalowale ano a aku ai mai ko laua huikau like oluolu ana. I ka wa a Kenete i noonoo ai i na la pokeo wale o ko laua ola ana, hai pu wale iho la no kona naau i ke kaumaha, aole i ke kaumaha no kona make ana, aka, no ko laua halawai ole mamua o kona make ana. Aole oia i minamina i ka mohai ana i kona ola, ina o ka mohai ana aku la ona i kona ola, he mea la ia e hoi hou mai ai o Macoma.

Ia I ganatio i puka aku ai iwaho, uhi ae la oia i kona maka, i mea e ike ole aku ai i ka eehia o ka helehelena o na koa e kiai ana ma ka ipuka o Kenete, lawe pu aku la ia ma kekahi ipukukui ma kona lima; a huli hoi aku la ia i ka rumi ana i haalele aku ai ia Boniface ma me ka Marquis. Aka, ia Iganatio e kapio ana i kona ala a hiki aku i ka rumi, ike aku la ia i kekahi mea eleele e ku mai ana imua ona. I kona hoaka ana ae i ke kukui, haule pono aku la ka malamalama o ke kukui maluna o ua mea nei; a ike aku la ia ua hoouhi ia oia me ke kapa eleele, i like loa ke ano me ko na kahuna ana i haalele aku ai me ka Marquis, a manao iho la oia, o kekahi no o ka poe kahuna a lakou i hele pu mai ai mai ka pakaua moneka mai o Custhbert. Aka, haohao iho la ia i ke kumu o kana ku ana malaila, me ka pane ole mai, a kahea aku la oia me ka olelo aku, "E kuu hoahanau, heaha kau maanei?" Hele malie mai la ua aka nei, a haule malie mai la ke kapa moneka e uhi ana ia ia; a ia wa no hoi i olelo mai ai ua aka nei, me ka leo me he mea la no ka luakupapau mai, "E Iganatio! ua hookoia ka kaua olelo ae like. E nana mai oe i kau aikane ia Eustace!" Punia iho la keia i ka makau, a haule aku la ke kukui mai kona lima aku, kunewa ae la keia, a paa ia ia nei ka wili o ka puka, wehe aku la no hoi keia, a komo aku la iloko o ka rumi a Boniface ma e noho ana.

I ko Iganatio komo ana aku iloko, ua hoopiha ia ka naau o ka poe e noho ana iloko o ka rumi me ka weliweli loa, a ninau mai la o Boniface ia ia, "E ka Virigini hemolele! heaha keia ou!" Noho iho la o Iganatio iluna o ka noho me ka haalulu, a hai aku la ia, "Ua hookoia ka olelo aelike! Ua halawai mai nei au me ka uhane aka o Eustace!" A hooho ae la ka poe a pau i ka leo weliweli, a kulana aku la ma o a maanei, a hele iho la na paia o ka pakaua a luuluu i ka weliweli no keia mea!

(Aole i pau.)

 

HE HANA MAALEA.—I kekahi la, ike ia aku la kekahi kanaka me ka paa lole maikai, a me ke kookoo gula ma kona lima, e hele haaheo ana ma kekahi alanui o Parisa i Farani. I ka ike ana mai o kekahi mau kanaka, olelo aku la kekahi i kekahi e hana maalea laua i wahi e lilo mai ai ke kookoo gula ia laua nei, ma ka hoopaa ana o kahi me he kanaka ilihune la, hele hooopa mai la ua wahi kanaka la ma ke ano ilihune makilo. I ka ike ana o ua kanaka nei, hu mai la kona aloha, a manao iho la ia, e haawi aku la i mau apana dala he umi, i ua kanaka hooopa nei. Ia wa koke no hoi, hele mai la ka lua o ke kanaka, me ka olelo mai, "Ua puni oe i kela kanaka, aohe kela he kanaka oopa, he kanaka hoopunipuni kela, mai ko kookoo e uhai ae au, e pepehi ia ia, ua puni oe." Aohe no hoi i noonoo iho ua kanaka nei, aka, haawi aku la ia i ua kanaka nei, a uhai aku la kela, ku iho la keia e kakali, aohe hoi iki mai, a haalele aku no makou e ku ana no i Hamohamo, hoi e mai hoi makou.