Ke Au Okoa, Volume I, Number 18, 21 August 1865 — Ka Ahahui Manaolana [ARTICLE]

Ka Ahahui Manaolana

Ma ko kakou pepa o ieela pule iho nei, ua hai aku no mākou no ka hapai ana o kekahi mau wahine he iwakaluakumamakahi ko lakou nui, i" kekahi Ahthul i kapaia, " Ifa Ahahui Manao>«na " Ika Poah i iho nei, ua haawi ae lakou i ahaaina nei, aua poloaia ne kela mea keia mea e hele ae i ua ahāaina nei, me na wahi hookupu i kopooo ikamanao o kela a o kēia ka haawi ako, a o makou kekahi i naue aku i ka hana maikai a uā mau makuahine la. Mahope 'ho oka aina awakea, ua "kani mai ka bele, a fker ia aku la ua poe ne( naiia ka ahaaina, e ka-i aliuakai raai ana, a komo iloko oka Hulepule o Kau'maknpili, a maloko olaila kahi i halii ia ai o nekalū uiau papakauloloa, i uhi in i na uluwehi o ka aahele, aka, i ka hoomaka ana o ka paina, aole no makou i mahalō i na hana a ka poe i poloai ia mai, no ka rtieB,' *• I haiamu ie iio īta na ihanu i ka uka o Laa, I ka ulaleaa wale a ka jj>ua Lehaa, HauwaUau lua ka noho'na 1 Haili, Ee &kaia mai lde fea papa kahuhhuliiWailuku.*' Mai ka hoomaka ana mai o ka ahaaina, a hiki wale i ka pau ana, he hauwalaau wale no ka hana nuj ii Tteīa mea keia mea,> ua lohe ia aku na leo ma kela kihi klhi, e hea ana, " Ka makou i-a ka keia i bele mai ai ianei, o kei,a mau io ipu haole - " Aohe no i pau pono Joa ka hoomakauk.au ajia a na kuene i ka papa aina, e laWe mai'ana no i na meae kupono ai no ka papa aina, aka, i ko makou lohe ana i na leo i haiia ae lā maluna, ua hookunewa ia mai ko makou mau mahao i hope. Ua'liuhi makou o ka naue atra ae p kela mea fe?ia mea ilaila, i h©le ae la e haawi aku i ko lakou mau maknna a oft ko lakou m&u manao hoolanalana no ka hana maikai i kukulu ia e kela mau wahine kakaikahi, eiaka i hele aku me he halo ai !a ia, kahi hoi e hoomaona ia mai ai kona houpo lewalewa o ke awakea. Aole makou i mahalo iki i keia mea i hana ia, Cka mea, he mea !a e waiho aku ai ka ma--0 kuihe māluna t Ka poe nana i kūkulu i kela Eana kupono i ka mahalo ia, he-iuea no hoi ia e hookuemi hope mai i ka lakou hoo- • maka ans, olai o ka takōu'ltumu hana,'"Ti"%ili)ea i anoi ia e4cala & me keia mea, ahe mea ol?oir no |Āha i na haole ka tk"e anā mai i naiīi ulaula e hoomahui ana m« na hana māikai, a e olelo «o auanei Takou* ifeko o' lakou iho, he lahui kako'u i ake nui~i ka hoonaauāo antf ia kakou iho a me kekahi poe e ae a kakou e ike aku ai, ua aluakia oa hemahematakou ma na hana ooiiu. ' Ika paa ana b Itft ahaaina, ua h«ii ileu kekahi poe me'ke kiWiihu, i fta ījyku 6 na mea ai, a 6 kekahi p6« hof, me ka makana ole i kauwahi ap'ana dala o ko t«kou mau kakai, a oia'{(it>e olelo aku fid'taak<»u, fcai hole hou oukou i kahi hana e like me keia, no ka inea, aohe l makemake ia ko oukou luana aun ma- . laila, oiai he poe 'oukou i makemake ole e hoolanafana i na'hana' maikai ā'ko oukou ili hookahi. , A i ka hora elua paha, hooomaka mai la na hana i koē, oia na himeni a uie na haiolelo. Ku mai la ka Luna Hoomalu o ka la, oia o W. N. Pualewa, ahaawi mai la i ,ta haiolelo nui o kB la, ia S. W. Mahelona, a pau kana, mai kona kokoolua, o W. S. Paliukula. Iloko o kana kamailio ana, ua hoopiha ia kela mea keiamea i ka olioli, no ka pahee a me ke akamai ike kalakalai olelo, Ika hoolohe ana āku, ma ka aoao wale no o ka pono kona kumumaoao, a Ua hoolioli ia mai no hoi makou, no ka ike ana aku e aneane puliki paa ana i ka pono, aka, lia hoopuka mai i kekahi moolelo e olelo arja, ia ia i hoi aku i kekahi la wela a mōe ae la*ia maUlo oka malumalu 0 ka a olelo ae 1a ia i ka naaupo o ke Akua, i ka kau ana i ka hua uuku ioa maluna o kH laau nui, a o k& ipu waiho ia ilalo he wahi ka uuku kona; aia ia e moe ana haule mai la ka hua maoako a pa i * kona ihu, a olelo ae la ia, ua naauao ka ke Akua i ke kau ana i ka hua uuku maluni o ka laau nui, i na paha he hua uuika ke Akua 1 kau ai malona o ka laau nui, i na la ua haki kooa ihu, a i ole ia make loa paha, Ua ike mua makou i keia moolelo na kekahi kpnaka akamai o Beretania. I ka pio ana iho o ka olioli anao ke aoaina i kana, ku mai o Kanihina no na loio kana; ua mahalo nul no makou ikana, no ka hohonu o ktfna manao e pili ana i ka oihana, a ka loio. A mao ae la ka hehihehi ana okg Btmina i ka papahele nt> kaISS, ku mai la ka Luna Hoomalu a kahea mai i o ka Papa * Pai Aupuni, a ua haawi aku kekahi o keia keeiwi no ou mea e pili ana i ka Papa Pai, a me ka mahalo aku i ka ahahui, a penei kaoa; E NA MAKOAHma Aloha oukou. Ma ka oukou koi ana mai o kekahi o na Papa Pai, ke waiho aku imua o oukou, i wahi kanaenae no ka h«oa a oukou ej hap*i aei, a ma k">'u lilo ana i mea hoppuuo-. pono nupepa, ua naule iho ka pomaikai ma ka pane aua aku, a me ka niahalo ana aku

hoi, i ka'hana nui a maikai q oukou o hapo me kc kukti!u pna paha o oukou i ko oykou ntau manfio!aiia nul, aohe o oukop ksn&lua i ka holo mua' ana o ka oukou mea o KW maka nei, ma ke kukulu ana i ka pohak'i kih' maluna o ko oukou maū poohiwi palupa!q a me ko oakou mau naaa i ko oukou mau poliii a rne ko oukou mau kaikunane « «>ohc mai ta iloko o na a#awa uliuli o ka nag.upo, ka poati im« ka hoomana kii. O kakou k4kahi i tumai ptf ta īloko o na kiown o ka noho pouli ana a me ka hoomnna kii i na au i kaahope ae, a mā kaīpule ana a'me ka hoomānawanui ana a ka poe nana i hoonaauao mai ia kakoo, oa hūki ia ae kakou mai ka noho'na paahao pdxlli ana o tca pegana, a i na kapakai moraelae o ka naauao a me ka ike • a ke noho nei kākou iluna o na noho paipai oluolu o ka noiau, a ke komō nei kakou i na holoku o na waihooluu ano e o ke akamai. Aohe no paha pae moku pegana i 01 aku ka liikiwawe o ka hoonaauao ia ana e like rae ko kakou nef. inea_ 'no paha ia na kakou a me ku kasou muu mamo e pī, no ko kakou hiTiiwawe loa i ka hopu ana aku i na hua o ke ola, ? kanū ia ma ko kakou one nei. Aole o ia wale no ka mea a kakou e haaheo ai ; ua hsaheo no liiakou, a he mea kupono no hoi ia kakou e haaheo ai, no ka hiki ana ia knkou kaliookumu ana, a e hoouna pa ha'ncrl nku lioi i na hua i kanu ia ma ko kakou nei kihapai, i na aina pouli i like uae kakou nei ihaau i hala. Aohe no paha he wahj a aohe no hoi he wa i like ka iuklwawe o"Tia ri;akaukau ana o kekahi lahui pegann e hoouna aku i ka malamalama Karistiano i ko kakou mau pokii e like me kakou. nei ? Hemau makahiki he nui wale ka noho ana, ka lioolaha ia ana o ka malanaalama Karistiano ma Bolab'jia a me kekahi mau aupuni e ae o keia Pakifika akea, a aohe nae i hiki mai i o kakou uei u|ono e olelo ana, he mau elele o ka malamalauia ka.Tahiti i hoouna aku la i na aupuni pouli o !<e kai e hoonaauao ai, a e hoik# aku hoi, aia.hookahi wale no puuhonaa 0 Ki'islo, e pakele ai kela peino keia poino e uiuhia ia pai ai kela lahui keia iahui o ke ao Mookoa f Aole o k«ia. wale no hoi ka kakou mea e baaheo,ai f _a e kaena ae ai ; aka, e poao no kakou « kaena ae, he lahui makee ole i ka laalaoialama a jne ka pono o KriEto no kakou wale iho no, aka, ua haawi aku kakou i ka pono #me ka malamaiama ia hai. Ika wa i haule aku ai ke kupee hao 9 ka noho'na pegaaa.i ka. lepo—jloko hoii) keia wapokole loa 1 baa mai ai ia kakou ka malamaiama—a ika wa hoi i pa-e mai ai ka lono 1 o kakou aei, ak ko kakou aaau hoahanau o ka makua liookahi, ke noho inai la. iipko o ka naaupo a me ka pouli~aole kakou, i makee iho i ka uialamalama a.me ka. pomaikai 1 loaa mai īa kakou—aka, uamai kofcakou mau pupu hale haahaa loa a me ka ilihune, a lalaa akui ka pale umauma 0 ka pono p Kristo a me ka pololu o ka holo aku la 1 na aioa pouli 0 kaPakiiika, e aku i ka hoomana kii mai na heiau ae, "a e kau ae aoi i ka ipukokui ma kooa wahi, i malainalarua ai ko ka hale # gau." Ano hooikaika ioa i na lima 'ākau o ko kakou mau elele, uo. aila,hoi oukou e hoalu nei. i keia hana nui ku ka, wh«lo. loa kjtkott e mnau aku ina ka. pakai olinohno 0 Kaleponi, u»a ke Komohaaa a i aa makaalae ho» 0 ka Atalanika, ma ita Hikina, iaa he lahui kakou 1 makee ika a ka maiamalama o Kxisto me kakou iho ; alaila, e hooho mai auepei aa piko mau--3 ka AneUe, ma ka Heijia, a o na moanawai a Hurona ma ma ka Akau, "Manomaao kou H^wa^," Aka, oke aha la ka laau u:.e nui nana e loolei ae ia kakou mai ka . noho'na pegana, aole anei p lsa. "Papa Pai ? " Owai U ka mea e hooaaauao i na pa Poo Aupuni a poe kakau aole auanei r, ka Papa Pai Na hana ana ame na moolelo o kela Ahahui keia u aaaina a pau a. pau e hiluiai aui tjei ko lakou hooiaha.ana. ma ka ke akea, l ike ia mai e kela a me keia, maluua o ka eleu o oa .keiki l»MOOianawanui o ka Papa Pai. He xqa.u ia kaukeha kn oukou a he oiau no hioUni ko ou kou, aka, he tuau la iuhi, a he ioau poinea ko Qa 0 ka e houmaiiwaoui aoa, aole imea e ai i ke kanaka hookahi ika, i holoolioa. Aole e hiki aku k,e kanaka i ka paliepoo o kq akamai ame kaike hohonu, ke ole ia, e ao iama na mea i hoonoho ia a 1 pai ia e ua hoeleeleia . i ka inika 0 na' keikfo ka Papa Pai. Oka uioo[elo 0 ka oukou hana nui 0 keia la, o ka na keiki ka Papa Pai e hgon9ho ai i ka la apnpo* a ka leie aaa 0 keia pule ae, e halaw'al aku no me| ua eha, a mai ka hiki'na a ka La i |jd ka welo'na aku La ika 1010. Ake ae nei au i ka pleli? a kejiabi akaoiai o e olelo ana, "Ua oi *£u ka mana 0 j>sni mamua 0 ka pahikaua.'* A nwanei, ke hooki iie nei i ka'ukanaeuae ana aku ia oukou e ua makuahine, a e oluoiu oukou ma ka auao o ka Papa Pai Aupuui & me, ka uupepa Ke Au Okoa, e hoapono mai i ka mahalo ana aku o ua Papa Pai 1«, a e hele pu no hoi koua God Sfeed me ka ouhou hana maikai. Mahope o keia haiolelo. ua oieloia o k& Kupepa Kuokoa ma o J. Kaaukai la, kuhi e hai mai, aka, no kona pilikia 1 ka hana ao!e ihiki iaia ka noho ana maiaila no ka manawa loihi loa, no ka mea, ua kol la mai oia e hbi koke i kana h&na, aka, ua pai iho makou malalo nei i kana holnlelo, ine kb makou manao aohe no paha e hoowiha<«raha ko makou poe Muheiu i kiiike i. mauau o na Papa Pai a i eiua, a peaei ao ia

E r*d hoa aloha :— . * Ua ili mai maluna.o'u kp hanohano i Ueia fa no ka hana a oukou 1 hooili mai ai mamuli <J"ko oukou poloai ana īnai ia'u e pane aku ro ka Nupepg Kuokpa, He oiaio ua kono la ko oykoii m'a'u puuwai e nakinaki 'i na māawe fiuna o|e> a kp .aloha» a ma*' ia mea ua akaka ua tilo oukou i nipuu hookahi. O ko oukou hoohui ajga ia oukou iho (nalalo o ka iuoa hanohano ka Āhahui •Manaolana nie he niea la ua hala aku ke alaul.a a eia oukou iloko o ka ponaha Ua n,akii iho ou&ou ia oiiko.u: a i»e h«, la, ! " Ua puhili ka ohejo »i a ka naanu _j A ka hala i wiliia e,ka laauu ; A ka lehua nee i ka papa." ! Ua hoonaele ae 'nel oukou i keala pulawa-] lawa a ko ouksu fli.au Kupuna i.i»a(ia ai a oia ( hana a oukou, ua lilo ia i kumu alakai no ko ( oukoumau pokii eflo]io mai nei iloko o ke ao panopeoo oka pouli. O ka oukou hana | māikai e pulolia aua no.ia ma na palena a pau j 0 ko oukpu one haoau nei a e lilo no ia i ]a-., maku no oukou ke pono ka oukou iiaoa aoa a e kokua jnai no hpi ka wea Maua Loa ia, oukou. Owai la ke kanaka hiki ke iae o ka! oukou hana i kukulu ai'he hana i kipola wale ia ? A owai la hoi ka wahiae e-ku mai ana a olelo mai he hana puniho walo ka oukou ? 1 tJa pupua oukou; ua opuu i keka kahiaka, a ua mohala i ke awakea, ao ka wa e mae ai aole e hiki ia'u ke hai aku. Anoai paha eia 1 Hawaii uei ka, pehina o ka oukou uiu a aia kinama i Kahiki. Ke hele nei kakou imua, a ina ua kahiko. ia.ko oukou hele ana i na aahu maemae 0 ke kuikahi, alaila, e lilo ka oukuu hui ana i "Jvolokia manu 0 Kaile ka uka nahele o L^a," Eia oukou ke lolii nei me ko oukou hoomanao i ka oleio a Keoua.i hoopuka ai jmua o kaua " Mai hookokoe i na maka a ka mea,i aloha ia» o kuia oe ia ala hookahi." Nolaila, e. ku o.ukou me ke oukou kauuioo ole ma lia oukpu haua hiehie jjiai ke kau nei ka opuakea maluna o oukou, a ke kau mai nei hoi ka halialiaaioha o ko kakou Moi Wahine Kaahuniiinu me ka olelo mai, e hilinai iho oukou raalujua eka Buke o ke Ola, a e loaa qd ia ouko,u ka hua oka oukou huua. Oke ku_ qiu ia a me kft pohaku kihi, ka mea oana e palele aku i.ka halia makau ame ka weliweli. 0 ka hae 0 ko oukou aupuni i kahakaha ia t 1 na hananai 0 ka malamalama a me ka naauao, he hekau.ia oo oukou iloke o ka hora o ka popilikia, aka, o keia hana a oukou e hoala uei ua . " i pa lihilihi 0 ka ohai, Oaoouou kela i ke kula o Makahuna, Al>i lapalapa kela i ke pilio Piihonua." Ke ku nei au ano ma ka inoa o ka Nupepa Kuokoa, ko o.ukou makamaka hoi o namakahiki loihi eha.i naue aku, me kuu oianao lana i kokua.mai uo ka Laiji ia oukou; a ke pa-e mai nei uo hoi na leo nololo mai aa iiina mai, " Imua ke alo eaa pokii I" , ~ E ala mai oe e KaaKumanu maikai a e nana mai i ka hana a kau poe kauwa wahine, ke nei lakou mamuli 0 kau pono i hoolaha mua ae ai, a ua li}o oe.he a.iakai no lakou uei. O kau mau hana maikai, aole loa ia e aulowale a hi&i i ka.huhhw ana o keia ao. Auhea oe e Ka'anikauikeaouli, eia kou muu makaainana wahme k« kaau nei i a}t hua a ka manaolaaa maluua 0 ke aupuui au i.hooikaika Ijmo iho ai ipo/10 kuokoa no iakou, a mamul.i o,ka hpokoia ana o kau pouiaikai i imi ai, peia 1 hooko ai ko ka lehuiehu. A.ole aii e hooloihi ioa i ko'u kaiuailio.aoa, ipamuli o ke kulaua haoohano a'u e .ku net* a ma/nu(i hoi o ko'u nuho naaluhia aoa k« .JNujepa .Kuokoa, ke laa>yi &ku oei au i ke aloha a me ka mahalo na .ka moa o u£ Kilohana lauo ka oukou ha- && Ke kpi fOfti nei nae .ia e . koho aku ,oujtou, i ka iiaku.i alakai.ao oukou 1 hooloiiu ia-mai ai oa la 0 ko oukou noho kuikahi ana. A. na kv>Akua hoi e ho.opomaikai ia »ukpu." ~ .. ... r ..... ~, '. ~ , O Lohiau hoi ao ka p&pa kepa moku 0 Hoooiu)u aole nae ia i hiki ae, a peia 00 hoi 0 J. Kanamu ne ka. Ahahui Kaahumanu. 0 S. N. kahi j. haioleio, aohe nae i hiki mai i 0 makou nei ke kope 0 kaua. 1 ke ahiahi hapalua o ka hoxa ehiku, ua hajanai hou ae ua ahahui la ma Kaumakapili no, a o Kaunamano, W. F. R. Bila 00 ka ahahookoiokolo, oJ. D. Halai, a me W. S, Pahukuta. Aole i loaa mai ia makou ke kope 0 keia mau haioleio. Mahope iho ona haiolelo ua haawi in he wahi ahaaina iou ti. Ka nui oaa eiala i loaa ia lakbu he $88.37 ; a o ko lakou lilo no ka kukulu aoa i ka ahaaina he $43, daia. Ua pao.