Ke Au Okoa, Volume I, Number 21, 11 September 1865 — Page 4
KE AU OKOA.
HONOLULU, SEPATEMABA 11, 1865.
HE MOOLELO
—NO—
LONOIKAMAKAHIKI
HELU 2.
Ma keia wahi hoi kakou e ike ai e ka poe heluhelu i ka oi o ke mele o Kakuihewa, a me ka oi hoi o ko Lonoikamakahiki mau mele, ma ka hoolike ana. A penei no ua mau mele la malalo iho nei:
Kilaupali e,
Waioahu e,
Ohu manua ilalo,
Haahaa o Kaunuohua,
He puu kolo ia Nihoa,
Kela pali e,
Keia pali e,
Kahiwa ilalo a noho,
O'u hoa iku,
I noho i kona la,
La i ka hipa e,
Ma le pau e,
Ke ka-e-e pua o ka ii,
Ka hopai pua o Keaau,
O Hanalei he ua kanaloa,
Kani a kilohana ia moa,
Ia moa haahaa iho,
Akahi maka aku,
Ku iloko ka hale,
Hala iwaho ka malu,
Ikiiki ua hoa manaku ino e,
E hoeu ka waa,
Me na houhou,
Me na nakinaki,
Me na nananana,
Me na i ako la,
Me na ama nei,
Me na hoe nei,
Me na kaliu,
Me na noho ana,
Me na ukana la,
Me na kanaka,
Kau aku holo aku,
I ako i ke ala waa o lepauiki,
No Ilani,
O Kahikinui,
Puukapele i uka,
Puukapele i kai,
Kini e lehua—e mae la,
O'u hale i Kamae la,
Punakou i Kaumanamana,
Haleolono e,
Keahua ka lai,
Hooma Wailau,
Aina o Piilani,
Aina Oahu nei,
O Kakuihewa.
O ka Kakuihewa mau mele keia maluna ae nei a kakou o ike iho ai e o'u mau hoa puni moolelo, oiai laua elua he mau alii e hoopaapaa ana no ka oi a me ka emi o ke mele a kekahi a me kekahi, ua kapa aku kekahi alii o Kakuihewa nona ka inoa, a he lawe inoa hoi ke alii o Hawaiii o Lonoikamakahiki, a ua kapa aku no hoi o Lonoikamakahiki ia Kakuihewa he lawe inoa na'lii Oahu nei, a e ike iho no auanei kakou i ka ke alii o Hawaii mau mele oia o Lonoikamakahiki:
O Hilo ua kulukulua,
Hanalei ka ua a kihewa,
Kahiki ke kai a ka akolea,
Ke kanaka kioea kai a hulumanu,
A Kualoa i ka pali kapu,
Ko'i Kealohikaupea,
Poina wale iho la no,
Halulu o Makahanaloa ai kanaka,
A Kawaikini i Poouau,
He api Kaena,
Hei Kanaloa,
Kahilikaua,
He 'kua he Lani,
A Kauakahi a Kauakahi,
A Kalamee i noho ia ai i Waialua,
Ai no haa ka pokii,
He anahulu Umi make i Hawaii,
Oia o Lonoikamakahiki ka pua a Kalani,
O Kalani ka pua a Keawe i hanau,
I Maui Kihapiilani,
I Oahu o Kakuihewa,
I Kauai ka manu ena,
Aina o Mahunalii,
E aha la—e aha,
E aha la e pono ai,
Ka haku i ka moana,
Lihaliha Lanikele,
Mea ana hoi a,
E hoohainu ana,
O Lanimakuakele,
I kona awa,
E hookahi ana,
O kahi ka houna ia ele kaukama,
O halala kaulu ona e,
O nana maka i ka eleu kama,
O lalo iho o lalo ae kama,
O kukulu o hoaniani,
O kuemi o pepei lani,
Ka ha kolua nuu,
Ke kupu wai awaawa ke au,
O haki o wi kama,
O ha ke ko ai e Lono,
O puu ka honua o ka Makalewa,
O Kanekohaikolo,
O nahi a kuu maka,
O mahu ola a Kaio,
O koena mimi,
Kauhua Lono i ke alo o Haumea,
Owai oe?
O Kakaeke,
Hahao ka eke,
Kii ka ie,
Hoimai unana ka eke,
Paa ka eke,
O ka eke kaeke i hono ke ana,
Elua hono ke ana ke ana,
Elua hono ka wai ka wai,
I kolu i Ahiki,
I ha i Alaeloa la,
Elua mai lepaila, elua,
Elua mai i hana ka wawae,
Eha aina hono,
Honolua, Honokahua, Honokohau, Honopopou,
Aha aina hono,
Alima ia Kahakuloa,
Kahakuloa aono,
O Makaliua ahiku,
Malu Waihee awalu,
Aiwa i Honokea,
Na mahele i Wailuku umi,
Ekahi Wailuku,
Ekahi Koolau,
Ekahi ke hookuli ke haele okolu,
Ekolu ka oio i pau kauwila,
He oi aiwa,
He umi pulehu,
He umi Mana,
He umi opai lele i Kauwiki,
He umi o Lele,
He umi i Niihau,
He umi i Kauai,
He umi i Oahu,
He umi i Molokai,
He umi i Lanai,
He umi i Maui,
He umi i Hawaii,
He umi i Kahikina,
He umi Kanaloa hoolawa,
I ka hono o ka hookui o Kauai o Kama,
He umi,
A puu iki au a puu nui,
E kope ae ana e kope ae ana,
E ka ipo wahawaha,
Kiola haalele i ke kua na kapa,
A puu ai ai au,
Hekua kiki,
He kane kiki,
He wahine kiki,
Ipuwai kiki,
Lauoho kiki,
Waikiki,
Kapukaki,
Kakualauki,
E haakiki e Lono,
Ko ipo,
A oi moe ae Kulaloa,
Kalawalawa,
Kau mai ke hoaaloha,
Aia Hilo la,
Auhau mai la,
Hoomoe e ke ko'i,
A pii mai la,
A hiki aku la,
A kua mai la,
A hina mai la,
A lawe mai la,
Kukulu mai la,
O kuene mai la,
Kauhilo mai la,
Pueo mai la,
Hoaho mai la,
Opai mai la,
O ako mai la,
A paa mai la,
A koli mai la,
A oki e ka piko,
A komo mai la,
A ai mai la,
A ia mai la,
A kapa mai la,
A malo mai la,
A moena mai la,
A ununa mai la,
Aia? aia ko ipo ke hele ae la,
E uwalo ae oe,
I kalalau ka waha,
E peahi e ka lima,
E kunou na maka,
O hilahila ia la,
A oi i ualo ia,
Kilaupali e,
Waioahu la,
Ohu mauna iluna,
Haahaa o Kaunuohua,
He puu kolo ia Nihoa,
Kela pali iluna e,
Keia pali iluna e,
Homau pali iluna la,
Ka hiwa iluna la a noho,
A noho ana oe la e ku i hiki—e,
Ku i wawau la,
Ku i upalu e,
Ku maka Laauli manu e,
Kino a manu e,
Punana manu e,
Hua e manu e,
Kiko ae manu e,
Hulu ae manu e,
Kuamoo manu e,
He aka manu e,
Puapua manu e,
Waha manu e,
Kuli aku manu e,
Wawae manu e,
Manea manu e,
Au aku manu e,
Opu manu e,
O ke ake manu e,
Puuwai manu e,
Naau manu e,
Umauma manu e,
Ekekeu manu e,
A'i manu e,
A puu paa manu e,
A puuwai manu e,
Ke poo manu e,
Ka lae mauu e,
Kuemaka manu e,
He onohi manu e,
Lihilihi manu e,
He alelo manu e,
O ke kiko manu e,
O ke kani manu e,
O ka lele manu e,
Kaua manu e,
O'u hele mai,
O'u hoa iku,
O'u hoa noho,
O'u hoa ai,
I noho i Kona la,
La i ka hipa e,
Ke kaee pua o ka ii,
Ka hopai pua o Keaau,
Akahi maka i ku,
Ku iwaho ka hale,
Hala iloko ka malu,
Malu i ka ua e,
Malu i ka la la,
Malu i ka makani,
Malu i ke anu e,
Ae i ka la—la,
La i ka hialoa,
Olepau nui,
Olepau iki,
Kaka ia ka aha,
Kuhikuhi kahua,
O hiki o ka pou,
Ku i Kona ka hale,
I Koolau ke alo,
I Kahiki ka paia,
I Halawa ka pou,
He kauhuhu palea pau e,
He kuolo upena Lanai Kanaloa hoolawa,
He oa Molokini,
Kahua wao lele Wailuku aho e,
He aho kula loa,
Kaupaku lolo,
Halii malanai,
I kapa i ka moa o ka hale,
O hale ku ka Lani,
Hale o Lono e,
Keahua kalai,
Hoomo Wailau,
Oahu, Kauai, Niihau,
O Kealialiahua o Mana,
Ke uhai la ka wai,
Ke uahi la no,
Ke uhai la ka wai a ka Makahou,
Wailoi Alia,
Wai o Mana,
Me he wai la ke kai,
Me he kai la ka wai,
Ka ai'na ko a'u i ai a poina kiloi haalele,
Hele au a mua,
nana mai au,
He kini ko ka hope,
Hoi ana i ka kua i ke alo ka aimako,
O ka iliau loha i ka la,
Puolo hau kakahiaka,
I ka ua i ka la o Laauhaelele,
Hele ka laau ke koa puaie o Malae obscured
Hele ke aeae pukoko o koo o Kealia,
Hele ke Alia o Aliapea,
Ku 'ko ai mai kai a uka,
Hele kuai Malaalana hahaki amo o Kona,
Hele ke hoau wai o Makanoe,
Hele ke kano lima o ke ano o Ku,
Hele kiai puu o Nounou,
Hele ka lauae o Kalalau,
Hele ka wahine kapa ole la o Kilioe,
Hele ko a kaaalahina i ka pali,
Hele ka waikuauhoe a ka lawaia,
Hele ka mu ai maia o Laauhaeleele,
Hele ae ke aka o ka ohai olalao,
Hele ka o ahi o Kamaile,
Hele ke kanaka la o Limaloa,
Kanaka iho la o Makalii ka malama.
Leo kaha iho la i ka malie ke ualo la he lai.
(Aole i pau.)
Na Kanawai Hou.
NA KANAWAI O KE KANE. 1.—Owau kau kane, aohe au kane e ae, owau wale no, ka mea au i hoohiki ai e aloha, malama a hoolohe hoi, no ka mea, e hoola no au ia oe mai ka noho opiopio ana, a e hoopakele hoi ia oe mai ke kupilikii o ka noho hookahi ana.
2.—Mai nana aku oe i kekahi kanaka e aku ma ke ano e aloha aku ana oe ia ia a hoohie aku ia ia, no ka mea, owau wale no kau kane, a he kane lili hoi au i ka poe e makaikai mai ana i ka hewa o ka wahine maluna iho o ka poe e hahai ana, no ia mea, e malama pono loa oe i ke kanawai o ka mare a me ka hoohiki au i hoohiki ai imua o na mea ike maka.
3.—Mai imihala oe i kau kane, aole hoi e kamailio inoino, aole hoi e hoikeike wale i kona hewa i kou poe hoalauna, o lohe auanei ia, a hoopai mai ia oe ma ka hoopai au i ike ole ai he kupono, oia hoi ka haehae ana i na papale, a me ka lole, a pela aku ma na mea e pili ana i kou nui kino.
4.—E hoomanao oe i ka la Sabati, a e hookaawale hoi ia oe mai na hana kupono ole mai, no ka mea, ua hookaawale ia eono la iloko o ka pule au e hana ai. E hoomaemae oe i kou hale i ka hora eha o ka Poaono, a mai hoauau oe i na kamalii mahope iho oia hora, aole hoi e hoomoa i kau mau mea ai mahope iho oia wa. E kuai oe i kau mau mea kuai o oe wale no, o ike mai auanei kekahi mau hoa wahine ou kuai aku oe i ka ripine nou iho, aole hoi i ke kika no kou kane ponoi.
5.—E malama oe i kou makuahonowai kane a me kou makuahonowai wahine; a mai hoikeike oe i kou mau manao kupono ole
imua o lakou i ko lakou wa e noho pu ana a e hana ana paha imua ou.
6.—Mai paipai oe i na pepeiao o kau mau keiki, aola hoi e hahau aku no ke kii ana i ke bola kopaa, a holo aku paha me na mea ono, pai a mau mea e ae paha, no ka mea, o ka opu huhu aole ia e ike i ke kanawai.
7.—Mai hoolohe aku oe i na olelo hookakale a kekahi mea, aole hoi i na makana maikai, aole hoi i kekahi mau mea e ae ke haawi ia mai ia oe o kau kane wale no, oia no ka mea nana e malama mai i kou noho ana a me kou hoike ana ia oe he wahine maikai.
8.—Mai haha oe i ka pakeke o kau kane no kekahi mea e i kona wa e moe ana; aole hoi e heluhelu i kekahi palapala ke loaa ia oe, no ka mea, o kana hana ia o ka malama i kana mau mea liilii, a o kau hoi ka hookuu aku oia wale no—a mai ninau aku, aka, e manaoio.
9.—Mai huna oe i kekahi mau mea mai kau kane mai, e pono e hai pololei, a mai hai wahahee i kekahi mau mea au e loaa ai, o lohe auanei ko kane a kuhikuhi aku ia oe he he aihue ma na mea e pili ana i ko ka hale, o hoopai mai auanei kela, aole i kanamai, lele liilii ka lehu o kapuahi.
10.—Mai kuko oe i ka hale o kou hoalauna, aole hoi i kona mau lako hale, aole hoi i kona mau lole komo, papale, a me na mea e ae e pili ana ia ia. I ka manawa a olua e hele ai me kau kane, mai komo oe i kekahi mau mea ku i ka hookano, o hele mai auanei ia e hookui me ka aoao mua o kou mau wawae.
11.—Mai kuko oe i kekahi makana makamae mai kau kane mai no ka la o ko olua mare ana, no ka mea, ua kakau ia, "Pomaikai ka poe i manao ole i kekahi mea, no ka mea, aole no lakou e hoonele ia."
NA KANAWAI O NA WAHINE.
1.—Owau kau wahine a me ka mea hookahi o kou hale, mai kii hou ae i wahine nau, aka, owau wale no, ka mea au i hoohiki ai e aloha a e hoohauoli.
2.—Mai hoomakaukau oe i ka poe hoolimalima e noho kauwa ana ma kou hale, aole hoi e lawe mai i kekahi kii papalina maikai e ae i mea e kulou iho ai, a i mea nau e akaaka ai; no ka mea, owau no kau wahine, a he wahine lili hoi au, e makaikai ana i ka hewa o ke kane maluna iho ona, a aole hoi e haawi aku i ke aloha no ia hana ino kupono ole.
3.—Mai kahea aku i kau wahine ma na huaolelo lapuwale, o haawi mai auanei kela i hookahi huaolelo oi loa, aole e hiki ke pane aku, o ku ia mai oe i ka oi oia huaolelo a kikii ke alo iluna.
4.—E hoomanao oe i ka la Sabati, a e noho ma ka hale, a malama hoi i na keiki a me ka hale, no ka mea, i na la eono e hana no ka wahine a i ka la Sabati e hoomaha no ia.
5.—E malama oe i ka makuakane a me ka makuahine o kau wahine ma na mea a pau, e pono ai oe a me ka maluhia o kou hale.
6.—Mai hoolele i kou hauli a me kau wahine no ka nalowale ana o ke pihi wawae, aole hoi e imihala wale aku no kana kuke ana i ka aina awakea; aole hoi e huhu aku i kau wahine no ka hana ino ana i kou ipupaka a me ke kika, no ka mea, e makemake ole auanei kela i ka baka nau loaa ole hoi kou makemake no ka hoonanea ana.
7.—Aole he aloha e ae mawaena ou a me kekahi wahine e ae malalo o ka la, no ka mea, owau wale no kau wahine o kela kau keia kau, a o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ae ia kaua.
8.—Mai hele oe i ke ao nei no ka imi i kekahi mea au e hoolalao ai, aole hoi e lawe mai kau wahine a aninau aku no ke kokua ana i kou mau makamaka a me kou mau hoa aloha; aole hoi e kue aku i na mea huna i kau wahine, no ka mea o na mea a pau au nona no ia a pau.
9.—Mai hoahewa oe i na hoaaloha kupono o kau wahine, aole hoi i kona mau hoa launa aole hoi e hana wale aku ke puka oia iwaho, no ka mea, owau wale no kau wahine aole au e hoole ia mea.
10.—Mai hele pinepine oe i ka hale o kou hoalauna, oia hoi ka mea pili waiwai, aole hoi hana wale i kona mea inu, ka rama, a pela aku, mai hele oe a hala ka hora eiwa o ka po, o alakai ia aku auanei oe i ka hoowalewale ia, a ma kou puka komo hoi, aohe wahi e wili ae ai.
He wahi kaikamahine akamai i ka heluhelu palapala me ke ao kumu ole ia.
E KE AU OKOA E;—Aloha Kaua:
Ua poina paha oe a palaka ke kope a'u i hooili aku ai ma kou inoa i na malama i kaa hope ae. No keia kaikamahine uuku loa he umi paha makahiki, a malalo mai paha, e noho ana ma keia kula panoa o Kehehuna nei, oia hoi o Miss. Kamahua Kaae, he wahi kaikamahine akamai loa i na ano palapala o na hua nui, a me na hua liilii, ka puana ana o ka leo ma na hua elua, a e kolu paha, a i ka hapai ana mai, ua akaka ka haina penei, (ka oiaio, ke ola) a pela aku, a me na hua paono, a pawalu hoi, a mahope, ke heluhelu nei oia i ke kumumua i kakau ia e J. Fula, Luna Hooponopono o ka Hae Hawaii mamua, he keu keia wahi kaikamahine.
Aole nae oia wale no ka'u mea i ike pono aku ai, i kana mau hana, aka o na hana e ae kekahi oloko iho o ka hale, miki no a miki, eleu no a eleu, me ka hoolohe loa, i ka olelo a kona mau makua a pau, a me kona makuakane ponoi iho, e i mai paha auanei oukou e na makamaka ma ke akea, ka? Wahahee mai nei hoi keia i kana kaikamahine, ke i mai nei ua ike ka i ka heluhelu i na ano o na hua palua, pakolu, paono, pawalu, me ke ao ole ia, he ao kumu ia aku la paha, ke ike la.
E na makamaka, ke hai pono aku nei au ia oukou, aohe oia i ao ia e kekahi kumu maoli e like me ke ao ia ana o na keiki e ae a pau a kakou, e ao ia nei iloko o na kula aupuni, he ole loa, nolaila ke lana nei ko'u manao, me he mea la mai ke Akua mai paha keia ike. Nolaila ea, ina e nui oia a makau i ke Akua, a noonoo iho, me ka makaala o na makua, alaila, e loaa ana i ua kaikamahine la he pomaikai nui, a maluna o kona mau makua ka inoa kaulana i sila ia ma ka pane poo o ka naauao, a me ka hanohano. Ua pau, ke hoi nei ko Kehehuna keiki ke kokolo mai la ka ohu i na pali o Puoina.
WILLIAM. H. KAAE.
Maunalipano, Kahehuna, Aug 28, 1865.
Wa sinetona a me kona Makuahine.
Owai la o kakou ke hoomanawanui i ka nana ana i na olelo hope loa a Wasinetona a me kona makuahine, oiai laua ma ka rumi hookahi, e ike ana ka makua a me ke keiki i ko laua mau la hope, a oia no paha ko laua halawai hope ana ma keia ao. No ka mea, "O ke keiki naauao, ua hoohauoli aku ia i kona makuahine." Aole no paha e hiki ana ia kakou ke hai ae i ka waiho ana o ka naau a me ka puuwai o ka makuahine aloha keiki, i ke kaawale ana aku o kana mea aloha, a kamakahhoi a kona opu i hanau mai ai.
Mahope koke iho no o ke kuokoa ana o ke Aupuni o Amerika Hui, ua koho ae na kanaka a pau mai kela pea a keia pea o ia Aupuni, ia Gen. George Wasinetona, i Peresidena no lakou, oiai lakou e noho ana ma ke ano Aupuni hou. Aka, mamua o ko Gen. George Wasientona makemake ana e hooponopono i ke Aupuni, ua hele aku oia e hookaa i kona aie i kona makuahine, ma Ferederikabuga.
I ka wa a ke keiki i ike aku ai i kona makuahine e waiho ana i ka nawaliwali no ka mai, a no kona kahiko no hoi, ua haloiloi iho ka waimaka o ke keiki, a hai aku la i kona makuahine me ka naau i piha i ke aloha a me ka makee makuahine, oiai e hoomakua wale aku no hoi auanei i ka mea e.
Pane aku la ke keiki penei: "E kuu makuahine, ua hooholo lokahi ka manao o kela kanaka keia kanaka, e koho mai ia'u i Peresidena no Amerika Hui, aka, mamua o ko'u hele ana aku e lawelawe ia oiehana nui, ua hele mai nei au e ike ia oe, ma ka haawi ana aku i ka huaolelo Farewele, a mamua o ka pau ana o ka hooponopono ana i ke Aupuni no kela mea, keia mea, alaila, e hele koke aku no au ilaila." Pane mai la ka makuahine, "E kuu keiki, aole oe e ike hou ana ia'u," "Ua ike no oe, ua nui ko'u mau la, a no ka mea hoi, a ua loihi no hoi ko'u noho ana ma keia ao, a o ka mai e kau nei maluna o'u me he mea la e hai mai ana, aole au e noho lohihi hou ma keia hope aku i keia ao, ua pule au i ke Akua, a ua makaukau au no ka hele aku i kela ao, aka, e hele oe e kuu keiki e hooko i ka hana kaulana a ka lani i koho mai ai ia oe. E hele oe e kuu keiki, a na ka lani a me kou makuahine e hoopomaikai ia oe ma na wahi a pau." Haule iho la ka Peresidena ma ka poohiwi o ka makuahine, a haule iho la kona mau kulu waimaka, me ke kau pu iho i kona poo maka poohiwi o ka makuahine. Ia wa no, haule nui iho la na kulu waimaka o ke kanaka nona ke Aupuni, me he mau kulu paka ua la e loku ana. Aka, o na olelo hope loa a laua, ua lilo ia i mea e hoomanao ia ai e ka lahui Amerika, i kela manawa keia manaw.
WAIALUA, OAHU,
Au gate 28, 1865.
E KE AU OKOA ; —Aloha oe:
Iloko o ka makahiki i aui newa ae nei, aole maopopo ia'u, no ko'u waiho ana paha i ka welau o ke ao aku. Nolaila, aole au i ike i kekahi mea i olelo ia no ka Mookuauhau o Hawaii.
I keia la, nana aku la au i kekahi kii poo nui, umiumi loloa, o Gen. J. C. Freemond kona inoa. A huli ae au ma ka hema, a loaa iho la ia'u he Mookuauhau, Buke 3, Helu 26, o ka la 25 o Iune, M. H. 1864.
I ko'u nana ana, ike iho la au, o Kaulainamoku ka mea nana i hoopuka i keia Kuauhau Alii. O Davida Malo me Kepookulou, kana mau kumu alakai Mookuauhau.
I m ea e lilo ai he mea oiaio, a e hoomaopopo ai i ke kulana Kupuna Alii.
"O Kaunuamoa,
O Makaoku,
O Kepakailiula,
O Liloa."
Ke ninau aku nei au ia oe e Kaulainamoku, o Kepakailiula anei ka makuakane o Liloa? O Makoleaaikahaluu anei kona makuahine?
O Kaunumoa anei ke keiki a Kiha? Na Davida Malo a me Kepookulou, anei i ao mai ia oe?
Pela anei ma ke Kumu Hawaii? Pela anei ma ka Buke a Davida Malo, a Mr. Pogue, i hoolilo iho nei i Moolelo Hawaii?
E hiki anei ia oe ke hooiaio mai, ua oiaio e like me ka Buke ia J. Makini Kapena, ka Buke a Davida Malo, ke kauoha o Emma M. Kapena?
Ua malihini i ko'u maka, a he nui ka haohao. Aole paha owau wale kai waiho ia mai i ka haohao, o na'Lii paha nona na kupuna kekahi.
Ua aoia o H. K. Kapakuhaili, i ka moo Alii, elua ana kumu kuauhau, o Iakopa Malo, a o A. Unauna, aia paha i kana buke? O Kuhia kekahi, ka waihona a Kalaikuahulu, aia paha i kana buke?
Ua haohao ia ke kumu au i hookomo ai. E hai iho oe, i hemolele ai, a i molaelae no hoi. Oia ka mea e maikai ai kau Moo Alii.
He nui no ka poe i ike i ke Kuauhau e ola nei. E aloha oe. S. M. KAMAKAU.
NA LUNA O KEIA PEPA.
EIA IHO NO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o Ke Au Okoa. Me lakou nei e hooponopono ai na makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.
HAWAII—J. H. Coney, Hilo.
D. H. Hitchcock, Hilo.
L. Kaina, Puna.
W. T. Martin, Kau.
C. N. Spencer, "
J. G. Hoapili, Kona Hema.
P. Cummings, "
J. Z. Waiau, Kona Akau.
J. H. Kamalo, "
G. K. Lindsay, Kohala.
J. Naiapaakai, "
S. P. Koko, Hamakua.
Maui—A. M. Kahalewai, Lahaina.
P. H. Treadway, "
W. Ap Jones, "
E. Saffrey, Honuaula.
C. K. Kakani, Kaupo.
John Rae, Hana.
W. P. Kahale, Wailuku.
W. G. Needham, Makawao.
T. W. Everett.
MOLOKAI—Mr. Meyers.
OAHU—J. P. E. Kahaleaahu, Ewa & Waianae.
J. M. Kalanipoo, Waialua & Koolauloa.
J. W. Kea, Koolaupoko.
KAUAI—T. H. Marshall, Lihue,
S. Kamahalo, "
J. S. Low, Hanalei.
H. J. Wana, "
G. W. Lilikalani, Koloa,
J. Kauai, Waimea.
HALE KUAI HOU!
ME NA LOLE HOU!
UA WEHE AE NEI KA MEA NONA KA INOA malalo nei, he Hoa Kuai Oluolu no oukou i na la i kunewa hope ae nei, e like me ka
Oluolu a'u i Hookipa ai ia Oukou, ma ka hale Kuai o Painapa; pela no ka'u e hana aku ai ia oukou. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Papu, e kokoke ana i ke kihi o ke Alanui Kalepa a me ke Alanui Papu. Ua lako wau i na
Lole Maikai,
Na Kamaa Wahine,
Na Kamaa Kamalii,
A ME
na Lole o kela ano keia ano, no ke kumukuai
Makepono Loa!
(12-3m) C. F. PFLUGER.
HE HALE KUAI
—NO—
KE KANAKA HAWAII.
NO KUU IKE, UA PILIKIA OUKOU I NA Hale Kuai mua, no ka hoopii ino o ke kumukanawai o na ano lole a pau. Nolaila, ua wehe ae au i Hale Kuai, a eia ke waiho nei na kinohinohi o na ano nani a pau, ka mea a ka manao e lawe ai a paihi na eheu o Hihimanu. E komo oe e Hawaii, o Keawe; e kipa ae oe e Maui, o Kama; e naue mai na keiki o Kuihewa, e awiwi e Kauai, o Mano. He oluolu no au ke aie mai. E loaa no au ma ke Alanui Maunakea, mauka o Lepekaholo. Na MOSE.
Honolulu, Aug. 22, 1865. 19-3m*
OLELO PAPA!
E IKE IA E NA MEA A PAU LOA, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa loa aku nei, aole e hookuu wale a ae hewa paha na holoholona o kela ano keia ano, maluna o ko'u aina ma Pawaa, i ike ia ma ka inoa
MA RSHFIELD.
O ka mea e kue i keia, e hoopii ia no make Kanawai.
J. L. LEWIS.
Honolulu, Aug. 26, 1865. 19-1m
LOI KUAI!
UA MAKAUKAU E KUAI AKU HE MAU LOI ma Kamakela a me Kauluwela, kokoke ma Honolulu.
J OHN MON TGOMERY.
Honolulu, Aug. 28, 1865. 20-1m
J. D. HALAI.
MEA KAKAU PALAPALA!
—NO—
NA ANO HANA A PAU LOA!
UA HIKI I KA MEA NONA KA INOA Maluna ae, ke hana i ko oukou mau palapala ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, oia hoi na
Palapala Hooilina,
Palapala Kuai,
Palapala Moraki,
Palapala Hoolimalima,
Palapala Hoolilo Hope,
Palapala Hoopaa,
a me na palapala o na ano a pau. Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu, ma ke Keena mua, mauka iho o ka puka komo, e loaa no ia, mai ka hora eiwa o ke kakahiaka, a hiki i ka hora eha o ke ahiahi.
Honolulu, Iulai 15, 1865. 13-3m
Hale Kuai o Ake!!
E O'U MAU MAKAMAKA NANA AU I HOOLAUNA mai i na wa i kunewa hope ae nei, ke kalahea aku nei ia, me ka hai aku ua makaukau ia e hoolako aku ia oukou i na mea a pau a ko oukou mau puuwai e kaunu ai. Ka lole o na ano a pau, ka Luina ume naau, ka Pahoehoe uwi lua, na lole Poni Kalakoa, a me ka Puahau o Maleka. Ko kane hoi ke Paina, ke Kuila, a me na mea a pau na boy o Hawaii nei e haaheo ai.
Ua hiki mai nei he mau Kihei Papamu Huluhulu nui.
E KOMO, E WAE NO OUKOU IHO. 1-tf.
J. L. Nailiili, & A. W. B. Nahakualii,
LOIO.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O NA mea nona na inoa maluna, he mau Loio laua, a ua makaukau laua e kokua i ka poe i hoopiiia, a me ka poe hoopii no kela hewa keia hewa o lakou. A he hiki loa no hoi i ua mau Loio nei ke hana i na palapala hoopii o kela ano keia ano, a me na palapala kuai, palapala hoolimalima, palapala hoopaa, na olelo aelike a pau o kela ano keia ano, a me na palapala hoohui a pau, a me kela ano keia ano e ae o na palapala oihana, a me na palapala kupono a pau i ke Kanawai. E kakauia no me ka maikai loa na palapala. E loaa no maua, a o kekahi paha o maua ia oukou, ma HALEOLA, i Honolulu, Oahu, a i ole ia, ma Keei paha, i Kona Hema, Hawaii. E ninau no ia laua no ka uku.
Honolulu, Oahu, Apr. 24, 1865. 1-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE MAI E NA MEA A PAU MA KEIA Palapala Hoolaha, ua hookapu ia, a ua kapu loa ka hopu ana, a me ka pepehi ana i na manu Oo a me ka MAMO, e noho ana maluna o na Aina ponoi o ka MOI KAMEHAMEHA V., a mai keia la aku, aole e pepehi ia, a e hoomake ia kekahi manu OO, maluna o na AIna o ka MOI, aole ma ke kapili kepau ana, aole ma ke ahele puka kaula, aole loa hoi ma ke ki pu aku, ua kapu loa. O ka mea, a mau mea kue i keia olelo maluna iho nei, e hiki no i kela mea i keia mea ke hoopii.
R. KEELIKOLANI,
Kiaaina o Hawaii.
Hilo, Hawaii, Augate 1, 1865. 18-1m
HALE PAI KII.
AIA KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii Elua Dala no ka Pepa Kii Ekolu. A hookahi wale no dala no ke kii aniani.
6-tf H. L. CHASE (Keiki)