Ke Au Okoa, Volume I, Number 21, 11 September 1865 — HE MOOLELO -NOLONOIKAMAKAHIKI [ARTICLE]

HE MOOLELO -NOLONOIKAMAKAHIKI

Helu 2 Ma keia wahi hoi kakou e ike ai e ka poe heluhelu i ka oi o ke mele o Kakuihewa, a me ka oi hoi o ko Lonoikamakahiki mau me le, ma ka hoolike ana. A penei no ua mau mele la ma lalo iho nei: Kilaupali e, Waioahu e, Ohu manua ilalo, Haahaa o Kaunohua, He puu kolo ia Nihoa, Kela pali e, Kāhiwa ilalo a noho, Oʻu hoa iku, I noho i kona la, La i ka hipa e, Ma le pau e, Ke ka-e-e pua o ka ii, Ka hopai pua o Keaau, O Hanalei he ua o kanaloa, Kani a kilohana ia moa, la moa haahau iho, Akahi maka aku, Ku iloko ka hale, Hala iwaho ka malu, Ikiiki ua hoa manake iao e» E hoeu ka waa, Me na houhou, Me na nananana, Me na i ako la, Me na ama nei, Me na hoe nei, Me na kaliu, Me na noho ana, Me na ukana la, Me na kanaka, Kau aku hele aku, I ako i ke ala waa o kepauiki, No lani, O Kahikinui, Puokapele i uka, Paukapele i kai, Kini e lehua —- e mae la, Oʻu hale i Kamae la, Punakou i Kaumanamana, Haleolono e, Keahua ka lei, Hooma Wailau. Aina o Piilani, Aina Oahu nei, O Kakuihewa. O ka Kakuihewa mau mele keia maluna ae nei a kakou e ike iho ai e oʻu mau hoa puni moolelo, oiai laua elua he mau alii e hoopaapaa ana no ka oi a me ka emi o ke mele a kekahi a.me kekahi, ua kapa aku kekahi alii o Kakuihewa nona ka inoa, a he lawe inoa hoi ke alii o Hawaiii o Lonoikamakahiki, a ua kapa aku no hoi o Lonoikamakahiki ia Kakuihewa he lawe inoa na ʻlii Oahu nei, a e ike iho no auanei kakou i ka ke alii o Hawaii mau mele oia o Lonoikamakahiki : O Hilo ua kulukulua, Hanalei ka ua a kihewa, Kahiki ke kai a ka akolea, Ke kanaka kioea kai a hulumanu, A Kualoa i ka pali kapu, Ko'i Kealohikaupea, Poina wale iho la no, Halulu o Makahanaloa ai kanaka, A Kawaikini i Poouau, He opi Kaena, Hei Kanaloa, Kahilikaua, He 'kua he Lani, A Kauakahi a Kauakahi, . A Kalamee i noho ia ai i Waialua, Ai no haa ka pokii, He anahulu Umi make i Hawaii, Oia o Lonoikamakahiki ka pua a Kalani, O Kalani ka pua a Keawe i hanau, I Maui Kihapiilani, I Oahu o Kakuihewa, I Kauai he manu ena, Aina o Mahunalii, - E aha la— e aha, E aha la e pono ai, Ka haku i ka moaaa, Lihaliha Lanikele, Mea ana hoi a, E hoohainu ana, O Lanimakuakele, 1 kona awa, E hookahi ana, O kahi ka hoouna ia ele kaukama, O halala kaula ona e, O nana maka i ka eleu kama, O lalo iho o lalo ae kama, O kūkulu o hoanini, O kuemi o pepei lani, Ka ha kīlua nuu, Ke kupu wai awaawa ke au, O haki o wi kama, O ha ke ko ai e Lono, O pau ka Honua o ka Makalewa, O Kanekohaikolo, O naki a kuu maka, O mahu ola a Kaio, O koana mimi, Kauhua Lono i ke alo o Haumea, Owai oe! O Kakaeke,

Hahao ka eke, Kiʻi ka ie, Hoi mai unana ka eke, Paa ka eke, O ka eke ka eke i hono ke ana, Elua hono ke ana ke ana, Elua hono ka wai ka wai, 1 kolu i Ahiki, I ha i Alaeloa la, Elua mai lepaila, elua, Elua mai hana ka wawae Eha aina hono Honolua, Honokahua, Honokohau, Hopopou, Aha aina hono, Alima ia Kahakuloa, Kahakuloa aono, O Makaliua ahiku, Malu Waihee awalu, Aiwa i Honokea, Na mahele i Wailuku umi, Ekahi Wailuku, Ekahi Koolau, Ekahi ke hookuli ke haele okolu, Ekolu ka oio i pau kauwila, He oi aiwa, He umi pulehu, He umi Mana, He umi opai lele i Kauwiki, He umi o Lele, He umi i Niihau, He umi i Kauai, He umi i Oahu, He umi i Molokai, He umi i Lanai, He umi i Maui, He umi i Hawaii, He umi i Kahikina He umi Kanaloa hoolawa, I ka hono o Ka hookui o Kauai o Kama, He umi, A puu iki au a puu nui, E kope ae ana, e kope ae ana, E ka ipo wahawaha, Kiola haalele i ke kua na kapa, A puu ai ai au, He kua kiki, He kāne kiki, He wahine kiki, Ipūwai kiki, Lauoho kiki, Waikiki, Kapukaki, Kakualauki E haakiki e Lono, Ko ipo, A oi moi ae Kulaloa, Kalawalawa, Kau mai ke hoaaloha, Aia Hilo la, Auhau mai la, Hoomoe e ke koʻi, A pii mai la, A hiki aku la, A kua mai la, A hina mai la, A lawe mai la, Kukulu mai la, O kuene mai la, Kauhilo mai la, Pueo mai la, Hoaho mai la, Opai mai la, O ako mai la, A paa mai la, A koli mai la, A oki e ka piko, A komo mai la, A ai mai la, A ia mai la, A kapa mai la, A malo mai la, A moena mai la, A ununa mai la, Aia aia ko ipo ke hele ae la, E uwalo ae oe, I kalalau ka waha, E peahi e ka lima, E kūnou na maka, O hilahila ia la, A oli ualo la, Kilaupali e, Waioahu la, Ohu mauna i luna, Haʻahaʻa o Kaunuohu, He puu kolo ia Nihoa, Kela pali iluna e, Keia pali iluna, Homau pali iluna la,Ka hiwa i luna la a noho, A noho ana oe la e ku i hiki—e, Ku ia wawau la, Ku i upalu e, Kū maka Laauli manu e, Kino a manu e, Punanā manu e, Hua e manu e, Kiko ae manu e, Hulu ae manu e, Kuamoʻo manu e, He aka manu e, Puapua manu e, Waha manu e, Kuli aku manu e, Wāwae manu e, Mānea manu e, Au aku manu e, Ōpū manu e, O ke ake manu e, Puuwai manu e, Naau manu e, Umauma manu e, Ekeekeu manu e, Aʻi manu e, A puu paa manu e, a puuwai manu e,

Ke poo manu e, Ka lae manu e, Kuemaka manu e, He onohi manu e, Lihilihi manu e, He alelo manu e, O ke kiko manu e, O ke kani manu e, O ka lele manu e, Kaua manu e, Oʻu hele mai, Oʻu hoa iku, O'u hoa noho, O'u hoa ai, 1 noho i Kona la, La.i ka hipa e, Ke kaee pua o ka ii, Ka hopai pua o Keaau, Akahi maka i ku, Kū i waho ka hale, Hala i loko ka malu, Malu i ka ua e, Malu i ka la la, Malu i ka makani, Malu i ke anu e, Ae i ka la —- la, La i ka hialoa, Olepau nui, Olepau iki, Kaka ia ka aha, Kuhikuhi kahua, O hiki o ka pou, Ku i Kona ka hale, I Koolau ke alo, I Kahiki ka paia, I Hālawa ka pou, He kauhuhu palea pau e, He kuolo upena Lanai Kanaloa hoolawa, He oa Molokini, Kahua wao lele Wailuku aho e, He aho kula loa, Kaupaku lolo, Halii malanai, I kapa i ka inoa o ka hale, O hale ku ka Lani, Hale o Lono e, Kaahua kālai, Hoome Wailau, Oahu, Kauai, Niihau, O Kealialilua o Mana, Ka uhai la no, Ka uhai la ka wai a ka Makahou, Wailoi Alia, Wai o Mana, Me he wai la ke kai, Me he kai la ka wai, Ka aiʻaa ko aʻu i ai a poina kiloi haalele, Hele au a mua, Nana mai au, He kini ko ka hope, Hoi ana i ka kua i ke alo ka aimako, O ka ihau loha i ka la, Puolo hau kakahiaka, I ka ua i ka la o Luauhaelele, hele ka laau ke koa puale o, ,