Ke Au Okoa, Volume I, Number 21, 11 September 1865 — KENETE. He Mooolelo no Sekotia. [ARTICLE]

KENETE.

He Mooolelo no Sekotia.

MOKUNA XLIII.

E ka mea heluhelu, ma kela mokuna akū nei, ua pau loa aku la hoi paba kou manao, ana e make loa ana o Kenete, a ua i aku la paha iloko ou ka manao e o!rt a"Ha o'' i Keueie, & pluolu paha oe e ahonul i makou keoa ana a&u fa oe, e pono paha e hoonu! ae oe i kou ma naup, hou ona ae ! hopo a kakou-i 'haalele aku ai ia/Maeonia, e alako hou ia ana' e ike hou i ka inea o ka ndho ana o na rumi pouli o TTa hoo'ikaika nui loa o Maoinai'a ma e hiki o Maeoma' i ka amana, a e hoopakele ae ia„Kenete mai ka make mai-noino-ana-malun'a'o ka amana me ka hewa ole, aka, ku ia koke mai takou i ka pilikia, a hoihoi houia alsu lakou i'Makalapina'. Ia iakon e hoihoi hou ia ana i Makalapina, ua ha-i -e wale iho Tn no ka naau o Maoinara ina, no ka mea, ua ike no laua aohe' e komo ana kau wahi kulu trke ahonui iloko o n'a keiki o Makalapina uo lakon, oiai ua haalele akn lakon i ka pakaua a liolo malu mā,i me aihue ana mai i ka p'alapala hoopaa ' a ka Marquis i hoouna mai ai, a noīaila i manāo paa loa ai o Maomara, aohe ltfkou e pakele ana mai ka li fa malnna oka amana. Aohe nae laua i man&o i ko Taua rrftu ola, hookahi wa!e no a laua 'mea mainma o ke olā o Kenete, ua hoomaunauna aku īaua ia laua iho no ka mea a laua i afoba ai me ko laua naau a pau. Ile mea knpanaha no hoi ke komo ana o ke aloha iloko ©""Maomana, oiai, aohe i liuliu ka launa ana mē Kenete, ua ofei ak'n no ke aloha ana ia Greoffrey, no ka m©A, o kona haku mua ia o kona mau la pokeo wale, o ka hunahnna o ka*Kenete mea e ai o kana uo ia eai ai. Oia ka mea aloha kupono, aka, o Maomara, heaha la ke ano o kona aloha, he aloha no—e, " Animalie ka ike ilaila, I ka manli hoa'loha wale, Aloha opa, opa he ike/' Ua loaa aku o Maeoma ma i na keiki o Makalapina ma ke ka§«o ka ululaau, a m*Utj!a no hoi kahi i $rafho malie ai kahi lokilo i ka ka lima makau wale o 'ffGV& 1 iho ai me kana koi. ManaoHiO la na keaki o Makalapina, ua make ia, haalele iho la lakou ia ia nia kahi ona i hanle ai, akauoha ae la ua mau keiki Makalapina nei i k luua onau koa e hoihoi hou ia Maomara ma i ko kua pakaua, a e haawiia ia lakou ka nia-

ke me ke kaia ole ia. I >wa i lohe ai o Ma<imar'a i koia kauoha a Eta, ha-i e walo iho ia ao kona naau ilokp ona, aole no ka maiīāo makau e laweia aku llna "kona ola," 4 aka, no ko Kenete ola, ā ia'ia i opīopi ia al iioko oia naanao, a ina koa hoi e paipai mai anaīaiakoue wikiwiki ka hoi ana iloko o . ka pakaua, no ba mea, ,«a hetu ia' ko lakou mau wa a pau s,Jafou e bofīi'oii ana, a iloko no l}oi gia hoea oiai la kekahi malaipalama ano e, me fae mea !a na ka mahina i tjanai m{S, a i!oktTd keia rr>alaciala,ma mai h ka Eele aaa a na lio, a ku anō e iho la me he raau jiH~ pohakn la i kukulu ia iloko'o ka pōnfr hui, a iloko o.keia malamalama 680 e, ike ia &%u la ke aka uhane o ka.SJ»rquiB i make i h'oaa-" haia i ke kapa kila a me kana wahine. I ka wa i ike akn ai' n£keiki.o Mak&Tapina i kēia mau aka, uhi lalkou e Kn holoku o ka eebj<*, aiakau a me Isa weliweli oui, a lio-aia m4i la jsa manaolana o ka pakele iloko o Maothafa'noa, I kolakou ike ' aoa aku' ua komohia ki* poe p Makafapina e ka m«kkau nui, hulj ae la o slacoma mi'fiho-* Ip a ttalqwale aku la iloko o kV nluUati. Alailā, hoomaka mai !a ka ari6 e aku o na aka uhaue, a hoomaka "fttai la ka laahina e hoomalamalama ,tnai, i iloko ōS#' malauialama, ike īā isku la k;v <?chia e hana | ana iluna o ko lakou A\du helehelena, a i tta j ma o ana ae o ko tatob ipaliau, hoohuli ae la i lakou i ko lakou man lio,"» hoi aku la i ko ĪJakou pakaua. A ia lakou i hoomaka aku ai e komo iloko o ko lakou pakaua, nhl hou mai la ka pouli īiui maluna o lakou, Aohe huaolelo i pane aohe no hoi he T&o i lohe Ia i ko lakou wa i komo bktx 4i i Makalapina, i ko lakou luana ao§ iho, ku itnai la iluna o | Indulfa, a olelo tf»ai la i kona mau koa, " E j o'u mau ko& wīwo ole, ma ka hana apiki ana a keia mau wahahee» e ili mai ana ka poino kuhohonii nialon» o kakou, ka mea mua nana e hoopilikia mai ia kiVkou, oia no o Oalenakail», no ko kakou hoopftahjio ana ia Haku Maeoma, a ma ia hoopanhao atia I o kakou ia ia, ua fl! mai slnna o Keneto ka ! popHikia. Oiai nae, he pakaaa ! ko kakou i na kau a kay, aole t»o hot i ?ke ia j ka ira a na kupnna o*M6kfi!apina net e hooI kuemi hope in ai. a nolaila & na pokii, Inaon- ' kou e iianao ana e k&>'sftoa ka aoao o ko J ' oukou man hakn, a e haftwtr f mai ai oukou t-ka onfcon*tean olelo hf&hīki, f ! m&luna o ka maka-oi hnlalī anapanapa o kn ! | opkon mau koi kaua " (

| A nmia oka anapu ana ana knpualii, ia aku !a ka unuhi ana o kela-mea keia nfcg-i[ ji ka !akott'matt pai;ikaaa, a hooho frt*i iH kuii nie na !eo } e o!e!o ana, Ke hoohiki ne|j makon I" * ' >» Aka.'e pono paha kakon e ha§lele i n© feeiii o Makalapina U lakon e ho'omakaukaw ana uo ka poiao o Tifkt mai huli Be kakou i ko wahine kilofofo i ai ua ināke. Hoo\aßi ho*ta yāTia rriaVipe Ihoj P V aua oka !a ia, tioomJika inan la kona poiiAla aha, a ffte ihola keia aia iloku pka kltfit>hopH.kdlli i moe r ai. T ka pa ail'a ma!jV H meala ijjL lawe rrjai ia'f Re dhe o lekahi mau leo make, a o alae no hoi kat}i kani ko-u mai, ai' kpna lohe ana i kei'a mau leo wawalo. " Walpwalo he» ka leo o Kalawakua, Wulawalaau i fta pali o Kolokini, Me be hanehane la ka feo i Waialoha, Me I ka owe hoouwe a Kala^akea, Ua lai, hea, i oa mauūa, , . kft wai e na Mplokama." A olelQßfte la ia, " wule no anei m£ianei, aole aoanei kekahi njea i kokoke rnaf." t Aofaf leo i pa,it īpai ihQ ia, ua manao}o no fea |a pQe i pepe|ir »»«, «a kaili ia aku oia i ka aina Pulikua a Kane. Noho iho lu ia ilalo ( i jaa Hiea a pau.i hqna ja, p popp npai, »k>fco o Jkona man%o, hoifepj, jj_ou,ia o ,i|a % <">iua ma i ka pakaua o Mnkalppiiia, hoohp ae la ia cge ka lep " £ pau I" .4 1* l^.lpp, ka hohonu o k,a h^lop^o,^., , I,na wj no boi a pau, ,p v ho^o M £ i t , u in jna leo, s B i» i hoomau aj np £ekJsii mau, i rDinute, haalele raai la kona tpati nponop ia ia—,ll3 BHP»' e | , Mai paupauaho oe eka ro<ja helnhelu i | niakqu koi hou a.kQ.(fi bq| hon. kakoa i ka amana, kahi i hooipakaakau rau,a iiaai ka make o Kenete. Ikawa i Iphe ia ai jta pa-e a»a «wi o ka leo.m? 3|to Keijetf pola «na, ua kopkahahāiake hploolpa, e ku ana a puni ka amapa, ua ( no pill o kela mea lceia ( a u% e ia aku ka helehelena o k,-ela a ,ro« keia e J ae ana na kukona oka maluna 0 keJa papalina keia papalina lohe ana "ilfi i ka leo uwalo,' e kala hea mai ana, " JJ,kaT>1 rigini Hemolele t KeneteP Aka,-owai 4 hakoko m'aī hēī iwaena 0 īte atoka," e āhai, mai ana i na'hnaololo maikftino k« <ifa ? Se kanaka aleftiakale me wminmi hinā ( he'Wahi k'eiki oplopīo i "hoa.ahuia i ke kapa kita—lfo kanaka oj)iopio s lofhf me na i haiamala e ka wi, a i nolio ia 'hoi e ir<Ē hai?afra£ā 1 a orkofia"aahu, ua īe|oa ua nahaehae—no wai la 0 lakoii &a leo ī' pa-e tttfti Ri-lhfe wahf wahine wiwi loihi, a oia riō hoi kfhi wah'ine kilokilo." 0 Sfacoma auānei k£īat ai,aka opiosi oloihi—oia ānei ka mea 1 riaTBwftīe—lta makahiapo ane' ia a <?sSlenakaila'f 4 ' A"e—fHaw> no, ke pio in o ka pakaua 0 !^!Ss!iff??ra—no ka Haku Maeoma i hiki! mal i'ka Wa e Hfieane &nā e hookoīa na makeniake o%€ Ūa omkaukau na krtpdB<Fno kona-maoeleia'ku e k£hfftaWSlie meti£meheisfe d ka niske, a Tohe ole i ke\ftoh! aku, me ka i aku iiofib irtaf kl'ia/ , ' ' 1J " JCl<s& ka nkana'nui a loko, 4 - wale ko» nhane kinowailna, f * ,# p^olwnei^ 'Ma^ *Hoko>o wa'fiof'a kā rt\aka oj ke fioTaff ana''f ka malkmalama o nat mSneka e jb!menf anS r Mmeiīi 6ka mā¥e7Vkawa hoi ona triaf~e & ! e ttāffik&ff Yl;onā mau honi ftoj>e fōl ! o kallo-' ho ana*Tkeia ao īnea a'kun &Vu konu lulii, i ' ka wa'ho! a fea e*akaknn māi ai koiIW tne fa ka wa fio? <\* ks%tivkka Vliita<i f ae anal ke kaula sl U han% iho ta no hoi ke k:oi, H tie fnitia Wate no koe "halāwai ?tio fiie ka hokiia' o kona a-T—o ka wa rfo Ta i lotie ia akti ai ka leo wi 0 kahl Wahine kilokilo 'e\ala heft ama, "E'old 0 Kenete ! E ola 0 I ela 0 'Mleoma. 1 " Aiawa no hoi 1 licfli tfe sf kā aliaknnaka e ftaua i kahi i hiki maKaī keia leo "wawalo, f a!a hoi. elna no ike ?a skn la ō Maeoma e kn ana ilnna o ka amon», te"paa anā ! ke kaula 0 ke koi e mnkh ai ke poo 0 Kenete, alaila, lele aktf ta 0 Maeoma ilunu a ptilifei mai ia Kenete ffla kon'a nmatima 4 halatffei ae la laua me na*kriaTSa%nu rt ke fetfiha kukonukonn a pan t! 'TltS"fke ft<ia wal o ke anatna ttolookoa i kettJ taea hoft ttrttn&iJi ilana 0 ka amnna, «a tat?'e fa' t%O lakon mau ike kanaka me ke kaMlia nui ( ti'o ano pahaoh&o loa eko l£ae»m* Mk! ana mai. la wa no hoi, hooho ae ta ka atiakanaVa i ka oīlo'i nni, a aohe i !it»liu, tmn!e Yho 1a ke anafri& holookoa a pau tna kolakon msn kntij aliimeui ae ta tioi na teo he tansafi'i ī ka ol!oI? no ko Kenote* ola' an» tkaw& f mao ais r! Tfea ame kā. hfmeni ana, tie mfea hikl ole ta makon YuM-"t ke pkn tna mea t ti&naīa matr.tla fft tpte| hoa mai o Maeoma a pnill ia Kenete. a

ae ned 2 1 >;■■ ■■' e ~vīa ia me ke aloha io, me he k'aikaina ā. r la ka momoa wate hoi o ke aWlīa. m jpku ana 0 ko laua puHki «ttoha ana, Tets -«a fc*° *£ anat *° e P H ''ki ia ia, no ka mea, Bil' inw ' manaoio loa aote'i liewa 9 Ke?rSl. a lele pn mai lā no fioi o Sir. William PyK!hirt e loluHma pu m'e ia. Alalla, hele fa na kanw'a o ka pakaua o Alanadela a X Iko Galenafeftlla § liōomaikai iā l'a,;no ftolrjpk3te ana mai K& arn4tta ftirfT, & oa "tio&na teo 'niifa anfeaiie e Su°QtMh, btt^fla n& ° 11 ( ;. ,llro no lftfi ka "lialoiloi aaa mai o «.X- nnt—S uā' Kioiilellle ia pfe>li a nV > PW* ?e,jtkeia mau o>gj). a pau, ua ae na ao prthtltihi panop,atio, ; W ¥a We ii&iimo,' & me lie m/a fa '/ kif hpl"oskoa kafi£l' Kui p fnaJ, S i ha£sTj ' IriiS'boi f kpiia āfoS[Tke oTa 'kM Wo( rfioopoffiaTa o Ta*sf l&ia o ē ke ānaina' holoolipal iuSlfca Kaawi āfia $f&r i k&- a e li«e mal ia Sacofnat rfaWt«TO&f *okos, afc>l& i 0 afrtMna ka*pepfehikaaktaign'&. -' w "' " wa 'ī pau aē ai ka p?otf °St| h M, a 'pikna aha ka inoa o k R no k£*iea, iiVanao oj kejā|Llk ieia t 0 Mac|uiafS me £ % m lb v, l^a, aoliē he mau mea ino ua mlhi.āku' <5 K*en,|te;M; ,i» ana la faā \W£ aja n>,ai ke iM,sei! ffS6 ka pu āe no' fpi-f V a"jag"'o k'/ 051' .m oiaio, aa he"wa loa iela'li'ana ana ĪJ™>_ oe, oiai, fa ilke kanāwai 0 Ka a jfa me £ā matufiia 0 Jca nolio maHiai ke hoohiki' aku nef au iīnlia d)i, fn& e liaawi la ma'i ia'u ka manā' e ai { ka ē hooko koke no au iā' mea* me ka loīii ā me tta fioōtcāuluā ole. * Hsfe fioo-' nei k*a ui o" iia' e āku i ka o Alanaelela," Vo ka 5 mea' 1 koe mahope'aĒ'u'oiā, 0 0 ke t'o'ko'o kela a me keia, a no keiainea e ke' kā-' opiomo, roākerhat?e nef au, x 'ē 'hoo-. mālielie'aku oe'*i io?a ahafaiia^a * - t >I*. 1. j, ,_i . • . 4 , ( j piai Ja o Jganatio i keia mea t a aku la ia e |u. t ae Hiina A a i ka ahakanaka jns ka aku. , I i»§a e hookoia ai o ke ā Igauatio, ki\ hpU ae la ia i|una o kajama« na, a kamailio aku la : - " E i ukali. ma^e| 4 jk|T§ aku ilalo- o ka luaku|>āgau 0 ko'u ke haawi au i ko'u aloha, a me ko'u hoomaikai ana aku ia oukou. Ua aie noi loa ko'u matl bora loa + ma .ko' aqa i^ BWO. ,*Js,,ylalp np, e ljke m,e k^ h \k i\ mgfl, ua np a io,ka|ou ,na. t)o]ke no kft_oiajp ole oiu ? aAa i pai nialuna o^ ; aka,.ke hitinai"tiei he u'tia.ia.tnai s,\ ka "»,0 'kana mau hana ak;ha ot<?, tpa koua wahahee ana, ua hoala ae ko'u lima e pepehi aku i ka inakahiapo a u Gale»akaila t n e hoonele aku hoi ia ia i kona hooiluia, e hoopii aim no au imua o ke kaiiawai 0 a nana no e noonoo a e kaana rgai i kō'u'iiiau pone A ina Ke aloha io ko onkou ia'u, e oluolu oukon e hoi ak« 5 ko iuik.v.i 'mau wahi iho, me Ite komo!ita ole iloko o' keka"hi hanakuee. M I wa loa ana i kanmilio ai, u* kulu tn%i kona mau waimaka; peīa no ko ka a psu. Olelo mai la ka ahakanaka, aole l«kou e haalele aaa i kahi a ka ku ana, a ike luaka aku takon i ka ana o ka amana. I kā lohe *ua 0 ke kilo i keia mea, kauoha ae la ia i koua poe koa e hana e like me ka makeinake 0 ke anain», a aole i liuliu a pau alu la ka an,ana holooW I ke kīol.i 'a iloko o | ke kahawai, a hoi aku la a me keia i ko lakou roau home me ka awiwi, e lik«> m« ke I kahe ana 0 ka rmili*?a?! | Aka, heaha kft mea t W, da, i H I auei 0 Kenet« e belv al, no ka mea, m |Snai ke kilo ua liookuu ia eia, a e no ta, li na wahi a pau loa a«a e uiskenwks al, aka. laole ?a e hoi īiou ana i ka pakana 0 AUnaFdela, uo k'a niea, ua inōino loa aku ta paha |ka manao o ka no ka pakele aiia 0 f,Keftoto mai k* amana ui'ai, ;\ote uo tioī oia; ..... «■ »*.«

I hou ana i kona kapuai iloko oia I u(i, a aole no hoi i mai iloko ona' ka ttMinao e hoi ia i ka pakaua o Lindsajf "i kahi a E% T elina e noho ama. Olelo mai īake kito, c nie , \' . koiia e DQ.ho hoi iīaila like ka loihi me kona' a koke no, ofelo mai Ia o lgaToati6 ia Keoete e, hoi pu me ia i ka pakaua moneka. o' St. Cutoiai e hoonyJkaukau aua lukoū e lioi i lakou pakaua, uo ka mea, ua pa"u ae |a kalīana, a Aoīe jio hoi otakou niakemake fioil h keehi i ko lafeou naau kapuat**Tloko o oA!anadelaj a hooman mai la uo' kana olelo me ke 'koi ikaik'a īoa mai 6 lioi pn me lakou {ka pd[leaua crfakou." i tdhi la d Kenete." v r k|fera fakou w*ji i Āla1& teoi iako^ 5 fra 6of eaku* poe mā|ftu e hST afeu ia' [ dete"tfl|au, tta hof %a"£it ō Maeoma, a ua '">* *- " :• KW» fe|?6anii ikā UHm ffdi ka plelo a kela a 'ike £ela, A o«a;l ■ wa i o^*^fe-^ 'or a Gēoalema i hooikaikT*ainb & aiV&ua 1 ai akn r mai i ka pahikaua, manao !>e wea ulia wstfe kooa pammm», -mm&mii no i hoo^kauWWm*t9M*sb<>6pVk<i% iaia. J ' Ua hooupllapala &(H>paa. qo ka mm mrmmstū Mkwa-' *&tg?immrmu uV iftfwV mai ai, aia pn ōq rSe ?l aa hoopa&la ae ia ttta» ftio la ttt, ltt&% ia !;& man^ i"teana hana, aoīe^^ft%oobabatia iki : S*iBi t& hooko no jia e like iie ka maiia* </' te Pane mai o Miteoma, " E Ke%Bte, 5a mt%u ā kt>nīol|a māi ai ' ka wa e ! ia'u f nyTlZmi ' t>!e!o tnai i ke affs% tne na olelo hoike a e kue ana īa oe. 'Heahala ka manao nui i komo ai ilo&o o Ka 'Mai'qife e ha«mf aku ana ku'u 1 maleue&ane ia f Wamne nana," a n<Aea. mai la ka f komo o ka j§farquis, he ma'n» koiia e l?aawi akū ai t feela mau kanaka 4ao powa o Iftakatapina f r Vuu ! 'iEka, he tnau me» no k'fPfiVV6spki : aVii'ai ia laua eo ka laua hanā aloha ōlē l" '* '*"V" • ■" : ■-'•■ " ••''•'■ Ua pu mai 'no hoi o"!tfa<fo«3ai ke ai^o 0 koAa'p&kele an& nfti mai, a* V Yttnfttlfo'iN#t b'6 ia*i u pau īqa *i ia, f>itd"s 'flohf) ank 'oia īloko o ua' r tafcW!ttriWftWf bitā pak4Vla~ o 3fakalapina- a 1 tfo i«tlff)n f Wlrf'Sūa akū v ! o Fa pa:ta«B, ku ! mb 1a n'H la 'ke^ £oft kauwa fna lio'o'ka'fol* moneka, a 'jawe itmi 1a m bb1i«lo« iVekaW līo s atete. tfna l> £ffietS nte Tie m©a nut tfS" ia,"iio ka meai tt» o a hopu 1 lta a-1 o īte- ! &ete, 1 1| , %oS8f&u ma? lala i fea liookuu ana i f»a waipuna o Vona e hfoto paka l'mai winlona o kona iiati'papalina homa i hmiamula e ka,wVa"~me '~kfpMkal>'ak'&,' a he" fehaeha no hoi ko makoo N*« i B» «Aoha i Bi)a pa» o^b*lau'a manao aloha ho«sansaF " 'pui'li aku 1 i kalii me kalviaaf a' mt & fWki ole ia makoy a'e. " "

f I ka hiki aaa mai o pa_tio» a j pau 1 kan ai iīuna o "ko lakou irjm'Jio t £%g * aku ?a o Ren«e ia 0 e e liaīa- * wai akii al ko»i inakuiikane, e haawi aku oei ko*n a!o!in ia i%*a oluolu. $ku hoi oeia ia no'u," a fi«ki mai 1a 1» ra* kahi e, a hoomanaku ia o \ !ianiailio ana, "Ē ku ao a h^l-e t e &ue* kaa hou aku ana ia cv?/no tia \a wa T Wta,| aka, he mea pono "?oa eSs&6oVāafa*o iho m.a? ka l«Sn» itiaf*me maw ohana, a e an l "ao" Y" waiho akti imua o\t «o'kiAt fnoia 4^ wa!c nn Ho? : aka,V iloko 0 ke kana *A\ noi aTtn a! i kou oia fS ft*olīVej e 'lieīe pu rqe hnakai hel, « Panemai § <&J4, nei no aa ia <>$ »« Cttti|B3s* « m a pa\s § ast<» i le 0 l» »po|v> as me koa nmn a na <« i* kanp eliNwn» I k* pan ana 0 ot& : ~ «» i??!' kou n*i o?feti#4Kc mai U ia MiOom 0 Jlufc . ka«a a Maoa)ar% Hawe aiu «a» ua XajsL mi 10 lßsnet? ia la, aui aS'a a<j e • _" •' ••• ».• 7** s-r y

ia īa i T£a.pel£^la ; jioQgaa oaaa e ai ia ' $° O r Jf& kg ftka>.i,|A pMm aoueh» o » oa .hoomalamalama niai fko aku la do noi ka poe i i pewaa ilokpj> ka pakaoa o £Wj&eljk _