Ke Au Okoa, Volume I, Number 23, 25 September 1865 — ROSE MOHALA! He Kaao no Arabia. [ARTICLE]

ROSE MOHALA!

He Kaao no Arabia.

HELU 1.

[E like me ka makou i hai aku ai ia oukeiu, e lawe mai ana makoo i kekahi Kaao Arabia, no ko oukou heluhelu ann, a mamua nae o ko onkou iho ana aku e halo i ria poliuliu o kona mau keena, i luiokahi a makou mea e hai aku ai. Ina o kekahi mea i maa i ka nonohua a me ke pi 'a hiki ole ia ia ke kom«pn mai m'e makou i ko heluhelu āna i ka moolelo o Eosb Mohala a me 'kona hoa kaana, ia mea makou e .olelo aku nei, mai heluhelu aku malalo nei, maanei no wailioae]

Aia i na wa i.au walie" ka la, m» Arabja kahi i noho ai kekahi alii hanohano, a he mana riui hoi kona, aohe mea hlki ke paknikui aku i kona mana, a oona hoi kekahi Kuhina o Ibarahima kona inoa. Na' keia -Eūhina kekahi kaikamahine, ka mea neīna na papaKua i luluu mau ia e na pna' koiuiū o ke aloha, g kanā mau hana a p>au loa he hu : wale, a ua olelo ia, ina e kiei aku i kona mau papalina, ua lawe holookoa ia aku ka puuwai o kela mea» keia uoea, no ka hiehie a me ka nani o kona mau hiohiono. Na ka mino ana o kona maii papalina e ao mai i ka noonoo kanukae aloha aku ia ia, a o kona ijpoa, 0 Rose Mohala. Ke kniuu oka haiwiia ana oia inoa ia ia, no ka oi pakelakela loa o kona ui, a ua kono mau ia.ke alii'e paani pu me ia, no ka waipaho wale o kanH inauhana. He mea maai ke alii ke kaiiea ana aku i na keiki alii o kona aloaiii e paāni popo pu me ia, a i kekahi oia mau la, ike iaakia la ua Rose Mohala nei ma kekahi puka aniani, e nana mai aua ike kiuipopo aiu. Naiiā aku la ia i ka poe kinipopo a pau, a mawaena o ia poe, ike aku la ia i kekahi keiki ui, i oi ae kpna ui maniua.aku o kajfr|i inau a'lanaka. Hakft mau aku la ia i kona luau lihilihi ia ia 1 aa wa a pau loa a lakou e kinipopo. ana. a i ana kooa mau maka i ka jiana iaku ia ia, huli ae la ia a nioau aka i kooa k»hu wahine, " Owai kela.opiopio, nona na heleluluuia eka oiioli ?" Pane mai la ke Kfefau Ua like wale no ko lakou nani a pau loa; a owai o lakou kau e māUalo loa nei ?" " E kali iho paha oe, a nā'u e kuhikuhi aku," wahi a Rofie Mohala. iawe ae la ia ika hiuk ohia, a nou aku la ia ia. I ko~"na huli ae ia, a ike mqi ia ia Rose MohaWe noho akn ana ma ka puka aniani. me M|b mahina piba la iloko,o ka molnlolea ame !*y}ftnopanp o ka ; po pouli a aohe no hoi i ho#:ī"ae kona naaa anā'aku ia ia, no ka mea, ia wa pokole no i halawai ai ko laua mau kii onohi, ua ho-a ia kona naau e ke aloha, a olelw toai la ia e iikfe me k*a hai ana a ka ppe;haku inele, penei : " Na ka mea ki pua anei au i ki mai, a pa kou mau inaka paha, .. ifc -- Ke mokumokuahna e pei ka ka ike ana aku ia oe." A i kt pau ana ae o }se kinipopo ni- a «au aku la ke kaikamahine i ke kahu - w,ahiee, " Owai la ka inoa o keia opiopio, a'u i kuhikuhi aku nei iaoe?" Pane mai la ke kahu wahine, " Kona inoa.o Anasala Wajouda." I kona lohe ana i kona inoa, ua ho-aia ae la kona puuwai opiopio e ke aloha ia Anasala, a olelo ae la ia me keia :

no i haia ko'ua kapa an» aku ia oe, ka oliōii oe o keis ao, Nou na hiohiona i like me ka mahina i piha, a hoolei i ka i ke ao uei." Kakau iho la keia maq lalapi, a hookomo iho la ia iloko o ka wahi eilika i kiS>* j hunohuia me na wai gdfa, a waiho iho la j malaio o kona ulnna. Ike mai la kekahi o ! r 'kana mau haia wahine, tele mai la e kama- * kamaiho pu me a hiki wafe ikawaa ka i hiamoe i hoolulu lōai ai laaluna o kona man j - iihilihi. Aihoe malu ro^f s lln,-Jka haia wahin* l i ua palapala oei, a heluMltt'lfe<tJji ina mea ] a pau oloko, a w«jho «trti la n&. Na ia mea i h&i wai ia, 'ua p'aiU koiiā', puuwai i ke aiohala An#6alā. I I ka wa i ala inffi'aT.o_Rōse Moliala i kakahiaka nni, " E kotl wabifie, alohalūo oe, aole palia oe i ike he mea .pilikia loa ke ' aloha, a o ka huna ana i lee aloha he niea fa e hoohe-hee ai i ka hao paakilii ; a lie kurt)u' no hoi ia e inailo ai ke kino." Ninaa o Rose Mohala, " A pehea ka kau e q!a aii ka makomake ?" Olelo mai la lse kahu wa- ] hine, " 0 ke kamailio p« ma na a ! ma ia hana ana, e halawai' Auanei ua aloba ! aoleihoi e kupikipikio loa ka manao. Jna e ; ma£ao ana.oe e uhai e like me ka'u, he hjk| | no ii'u ke huna i ka olua ».«u ' T J j ka loiieunu o Rose i kehf lole : ,iiku *la kona mau noonoo kanaka b sa awnwa ulnili o ka olioli nui. 4a' ke ktfhii wahine, Ika po neH»*|jp*|Eoe ai b*ii mai la kekahi leo ia'u iloko, o ¥a moe. nlane, e olelo ia laua iho, nolaila, e Q<f iio Uua makemake, ia h|ea «d& au, aole loaoe e hoopoiiā nakn * lilo oo hol oe i

na a1o." Ua toclioTi ia ka puuwai o ke kaikamahine i kona lohe ana i keia mau olelo. No ia mea'no Vioī, lalau ako Tā ia 5 ka palapala ana i kakau ai malalo o ka uluna, haawf'at'« 1a f ke kahn, k*| pfef(j'alyi|fij)i,, , " E latve koke oe f kefa -ia Aoāeala "Wnjotida, a e lawe"ihai _ jpar,a." Hele aku ia ke }cahu a haawi f ,ka palapala ia Anaeala, nana iho la fa mai ka rriua | a i Ija hope, kulu iho Ja koua mau wainiaka, lalau aku ia ia i kana peni, a kakau iho la rna ke kua o ka palap&la, me keja\x " Ua hoomalielie iho au i ko'u puuwai iluJīo 0 ko'u iini a ua huna ilio. Aka, nā Jfo'u mau helehelena no i hai inav ua iini nui au i&.oe. , „ , , I ka wa e l(jku ai kuu mau waimakOi olelo ae au, ua eh» jtuu m"§^a. Ke hoike aku oe ĪM ' a oe ' aloha, a # me ka o"kuu $akema*ke. , M Nau ia b mai, a mea paha o aloha iho, oe, hoike mai i t Ke kakauaku nei au, me kuu pau ipakae loku ia nei e na kulu waimaka» t , T f Mea paha e hoike aku ia oe, i ke aloha au. 1 waiho mai ai e hiipoi. Na ke Akua e kiai i kou mau i puia e ke onaona makamae. 0 ka mahina piha kana kauw#, a* o na ho-. ku kana mau paaua. Ala ka nani, aole au i ike i kou kpkoolua e,; like ai ka hiehie. ( < A ma kau mau uilani aua, ua ao aku oe i ua lala e bolu n§pe, ,j Ke haBwi aku nei au i i:uu uh^ne—malie„ paha o lawe aku qe. n No ka mea, o ka hui.ana oia ka Paredai-, ao—a o ka hookae ia he Oehena ia t " 1 ka paa ana o keia mau lftlaui maluna ae anei, opiopi iho la ia a paa, honi ihō la ia a haawi aku la i ke kahu, lioi a&u ]& no hoi fce kahu wahine, a haawi aku ia Eoae Mohala. Laiau mai la ia me ka olloli imi, kau ae la maiuna o kona poo, a mahope wehe ae la ia, a heluhelu iho la "Ua' komo mai no boi iloko ona ke ano o namea oloko o ka palapala a Anaenla, arkakau iho la ia malalo o ka Anaeala manao, penei no ia : , " Auhea oe e ka mea paiilehia iko makou nahi;. Ē bqf>manawanui kou ahonui iloko o kou aloha. A malie paha e loaa, no makau ke kakali oe, I ko makou wa iike al, na ofaio kou aloVa--0 na koii ana, ua hoopilikia mai ia i ko maI koupuuwai, .' | E haawi aka no makou i ka hui ana au i ma-. k«<nake ai, Aka, ua kaohi ia mai jpq|kkou e ka hilahila, 1 ka wa e uhi mai ai na kikiao panopano o ka pouli, , Ua powaia ka hiamoe mai ko makou maka'ku, A ua hoopilikia mau ia hoi ko makou oiwi e, .kou aloha, . . r f 0 ka mea nui iioko o ke kanawai o ke aloha, o ka hamau, ... Mai pale ae oe i ka paku a ke aloha maluna, 0 kakou." - " f .' 1 ka pan o kana kakau ana, ia, honi iho la a haawi aku ta i, k,ahu. e lawe ia Anaeala; a i ke kahu e lawe ao» i ka, palapala, halawai mai la ia me ka puuku o ka haleahi, ninau mai la ia, " E h.§le. ana oe 1 hea f" Pane aku la ke kahu, " I k®hi &USU." No kona haalulu a me ka Yveliweli,s}»aule iho la ka palapala mai kqna pakeko mai,'ia ia, i (Hika aku ai īwaho. I ka ike ana o ,kelfat)i kanaka, lalau iho la ia i ua palapala nej, a lawe aku ia a haawi i ka makuakane o Eose Mohala, me ka olelo aku, " Ua lo&a joai nei keia paiapala ia'u, a nolaila au i.'lWe mai -nei e hoike ak.u ia oe," . Lalaua tn?i la ka makuakane, \Cefie ae la a .iho la i ]ia palapala, « ike la iki boi keia q ka linm kakau maoli no ia o kana kaikamahine, Uele aku Ia ia e halawai rog kana waiiine, ua Mo.a peim na maka i ka uwe Ninau mai la kana " E kyu haku, heah» ke kumu ■<> kou Olelo mai la oia, paba oe i kii* palapala !" La- j lau mai la i» f iM palapala, a naya iho la i j . niauno a pau oluko, a ike iho la ia, ur 4 j pua i*»akabiapo o kon» pphaka ia j t Ar*wh a na ia mea i hookikiua mai ia ia e aka. loolanakila iho la ia ia j L J,a iho ijmi ana, a olelo aku j Ta īa, "E kuu f ta|ii kaoe. e pono e hooki i ka uwe aoie 3 iwmaikai e īoaa ma ka qwe ?na, g.kajEi|g£ pono ia kptt(a keMj)9 jpea. a ai, he pono, a ōia e laulalia ole ' hewa o ka |tau» Oielo mai la ko Kiihioa, " He oiāio, o ka kaua iio ia, a|hi, ke uei. au i ke alii, »6 aa alohaia o Auasata ekealii. līeaW *kaa jsiea l jnKjj.ao ai # lie mea pono ia e liaiu» ai ?" Ok'lo m&i h i kona puali ia ia, " E pouo e h&oiwanaw|ftui | pivte ae āu Akus iā Ālanfe/' j f ka maō »na o kana pule, o'elo iku la iaa 1 kune, * Ata iloko o ke j mauna,' ua kapaia ka Mauna o ! l?&S , BaSice Neoneo, (a mahope hai aka oia-j '""kool ke kumu ī kapaiā ai ka ioo% j ■ "nl,yiT a i ua I», aohe e htks īekahi i nolaiia, * py|gJ MĒBĒS*Ē33tiMk.3a

JJt> fa.mea,, ua hoohola hke aejs k£i,{t}snao 0 ku Kuhiiia iue kana wahme, ej|£t)&iliL]^ia 1 lmleaUi nooa ilima o ija mauna „q^KogVv§ Mj' *? £ s *? jv^a-' lu.ft, a «ie § ( boQl,iqiUi i%w* <aa*fl\& | «oJss4, an 9». a loa a, V^ii4ākd, } ijke, ai, t Up,gpaiw Jw b<KtfW..£ ai J» ft i I|e la ia e. hui kajkama]jjae, a i, ke^p.^ ae a a£ahj o.ke auippe, «,l<»ijlft wM, hfele s , u bJ .„ „„ „ , , ,ty.wa i .flnqigaj a Wi ,<)V ippa mm h » n< r W» & . #°A a W, > u % haaa I w k."A whW- I#.£a1#.£ a JP#°,J?W. i&aki|., ~& &V»H 4 , pi^k^hoi kfl paoina. ,Ia ia i iuuU fS m» ka ū^e^nei.: e AUU, i k,e kakahiaka.mM," £g jXp. i k&hi e.moe m i„ . v ., , e . „ ~ „ , Mke iaJiaflmkQn wa^Ulmle.nei,, kfe&po, j k» 1 a l*4lW #v. E \ piakau •ftU #t 9» SMW#fe ua m* t ■H9ftV . t - r > , J tu I tln | ti Aw»-e J ino. wa,!e kp ka&walqj«ia ; , ~ .<, „„ , 1 .I ikp ajja gku kuiba.*>.k;ah<>ckaawale ia, r , , ; , Ua liuipu.ae ia.me.na kulupafea o ke abonni, . ■ " : ' 11 Aka, ueU i;e t Qo 4 e.hapBn, . } * 4pM, ahoaui i koe„no ka, wea,.. u». heoio ka' . pili, . , ~ . ~ K[c waihp nei au ia oe Uiabope nei mej|ft mao.Al^he!" , I .kp. q.,k|iiija kaliakaha Aca ? raa ka ijw£a o. 4 kft hale, ltele *ku la latou neti *£ lokou huakiM hele, e alo A»a i ka, wela a ka lft a ine ikiiki .0 ka waoak,u», a liiii waje, j ke.kai 0 K&nouaai a $$>da ka&a- 1 kai jakou i kuknlu ae ?j,i ka)e Jol.e, $ |iuku|u iho la lakou J "jkekab!i, mpj|u a lawe ia aku. la. wflie koAa māu objjj* e ke. an MiHi -& MW ?'W £&Wf, a hiki wale «49 .UfcoiU,fii.iona, t(ha£fl 'nei. Kauoh#.aku.Ui kaKuhlna, inaj&kou e hiki aku j j uhanfi »ei, e hoihoi l . hou mai } Mi.Wfilīui » « . Httua.iha.la lakoji i&uoia ai, a hoi n)fij Ja kek&hi. goe me ua i »b&el». Pela ibo U k& lftTsou. »no. i kaMLSPJH. . tl . boi, i kooa ipai j hiaka nui., mphope iho 0 &ji ana 0 l»«yi i. kahi.i) Jte alii, Ia ia i ,fyiaa!o ae ai ma pukōi i? jsa hale Mohala nia, e u\p Vat]ftjiftna mau i kgla 1% keia 3a, a halo 0 kaipuka, p?v, me ka nianpo e i,fce #Iyj i§ 1 kekahi o_na kauwa a ke Kuhiiia. , .Hooqiau aku la kona nana.ana, §ole Is, i iki 1 aku i kekahi mea, a leha ae U kppa mau ka ike ae la oia 1 \algni a ! Rwe Mohala i kakau ai I kpnajke gna ia 4 ua m tqfeu noq««Q a haule iho Hv ia ilalo 0 ljjptu.ft.Ffti' ho a man(e iho la. Aolehiki ijj maha, aole hoi ke hoomanawy^j t a, hiki i^ale 1 ka wa a ke aloha i kupoul-i. .aj, hp.i" hoi ia aku la keia,i ka ljale qoiwi^p^i^iHoomauawanui iho JjpQi, jma iho i na kono ana a k.e $ohjs, v Uiy nolapa, ala ae la keia koo»y la keia i jsi, a h.eje Uvkqia e naauaua i ke aloha, me wahi e hele ai. Hele %kuja Qifk ia po a 1 ka wa 1 kau pouo ae ai £a la i kipl^pua T kena ia uiai la keia e na kukuua ikiiki § la e iiui aku i wahi opu maluuialu, » ae la keia, ike aku la ( i ke ku mai 0 kekabfj laou, e ku aua,k<jkahi kiowai pia ke ua laau nei. Nolaihi, |eia 1 kumu laau nei, a hoomaka 1«l keii*. e iuu wai, aohe nae oia nei ike i kauno k,a wai. Ua ano e kona ho kona mau.maka, ua auo nei n*au kapuai wawue loihi Q kaS^^ uwe iho la keia, mc ka helu|aelu ul rf° < .'A a ks ij)o i^aua ■ 1 -H v.'&, ••a&il ■ ,4i uui mai ~ v wm,M*« w . . .• ... >'u i iain, ui« ai, ke ka&w«ls„ » k^ 4 ... . .. js£ i)ioio mAkftwttiu iiei 0« ka m { - • j 1 i| e ae hJi, _ I houluo^ i& skit t>A ■ iftlwr 110 icilk Pl ultu - q «Ooft ja«i k%

| a'e la la iluua, a kuuewa Liele »kuja4.k» lao | i kā waoakua uie a ia e j | pele ia ana e Ve hoi, hoea mai ( 1$ : jekabi ftQP» mp aa I|iuoho o kona a-i i hele, plī|aju% a a koo% he„pukajjoi[«o la,_pmar Ao ta lo&ke' aqa oia, hoe^makaukau "iho la ū* 1 ka pule axwi aka, heluhelu oia inaloko o na buke 4oa nlallelie aku i ka uie. lioalōhlloha, e inaliu mai ia. ia ®ie#« olelo aku 1a.ia,.'.." 12 lipMa o akup a me ka Ē ka a^aku*kaue 0 ko ahonui I E ke alii o palioloholoua ahiu 1 Se piaio, be mea au i tjookuewa ia e ke a\o-, ha, * i ka wa i hookaawaleia ai au Aiai ktf .iqea aloha mai, ua kupouli ko'u mau mauao, uplaila, e pouo oe e aloha mai ia s ii."' , , , ' . I lohe ana inai o ka iioua i keia mau olelo ,aia uei f noho iho la ka liona ilalo, a la ia ia fieijpa t ka wihwili ana { koua huelo, -a no niai a ka lio- i faae aku lakni hua : ° H e u^a » e pt'p£bi mai oe ia'u, -Mamiia o me kahaku o'u nei, Aoho āu i tupunoToa jio kou la pololi wale, Ua,uJ#ilo au no ka 'nalowaleana o kuu aloha." 1 ka pau ana o ka ia uqi o^elo v ana i- keja hele mai la ka-liona io ia nei, fne kopa.mau waimakaj mai ī*f i A kĀi>i>" me ' e alti. ll ona, me ie la, e i a iW" A Ia keia ma na wahi loa a ka e alakai ai, ?a ja nei, a r pii wfi)ft la\i£ nei 1 " a< - * H° laua nei„iho ana a^u ike lā keia i ka maawe !ala t> : fca huakai a. Rose Muhala nia L ai. •' • lea ike aua mai a ka lipna e ( naue analieia ma alanui poiolei', ina.l ka' lion% ja _ia nei r a hele akp ! i ia ma kopa ?]a.iho q , tJ /-- 'wiiii,