Ke Au Okoa, Volume I, Number 25, 9 October 1865 — HE WAHI KAAO NO KUAPIEI. Kakahi kaiki kanlana o ka papa haahaa loa. [ARTICLE]

HE WAHI KAAO NO KUAPIEI.

Kakahi kaiki kanlana o ka papa haahaa loa.

" :v" tf ' „ i I 'M» «|J »«f» pn m*i I k» Wfthshce.p,ia |, .1* hnli I? 1« k* wiioaō p ke I 'li» .ma m olelo % K»ihs. Ui l » kf JK?ap jnao o(elp i Jsūsa o|e, oia o na-olelo. a aa elele, Ma wahi boj t e hoi $e kpljou ej»lelp,ffo LuaMw)i,.nQi («ona.nohp {tna jl)o i k§ Aupani; i»JIQboIW ih<J ft:lak<iu Llw:.A.tfptLni, ei«.l)ol, brH# A»ii.U:Jti« wam elftt.jp, na pa 'i<U <l,lj&uai, oMtA,KAp«iomahu. $*... Qift wa pilikia Ta,ja! Luahiwai wpw ftLft Kuapiei Ka iii o ' katut keikawahine,* hj|i mt m«uelel<> l.a i ke nio o k0 'Lii,'nin»« m«i fe« 'Lii, " H««ha Ha ol<* hg»H»< ?" fiajiafli Ia ua inag'e)«.te nei, "He huakai kft.ua." Ae mai 1« ke 'Liu ae 4 00 Iī« me», u» (nlnpopo no )a L&*W*a # o Hi>oa nsau Hoa paio' na 'Lii o Kauai. '% : Ia 6iaM«*, o k« hoeu >»ke ke~ 1% nt> ia <j" L«at»wa'e bolpJJCtaiai»iJb hAua, a.Q hoonaalenukau ibo Jft Ao. ia o n|i wa'4. O.lelO ftku ! la o " E bele aku oe, ā olek» ftku i ka.makuakane ft ka.uft, i ole-1 )o mai nei k«« kane,. o he.lej>fl ] !b eha o kona' ill." Hele aku la kaV9fiin<i i ! k&hi o ka makuakane, a olelo elike ! me na olelo a ke. kane i olelo.aku ai ]a ia,.a Ika lohe ana o Lu«h»wa i kei.a mau olelo, pane mai la oia, "U J ak.ahi kanāka e lawe ak» ai, ' e lawe aku Qse pftV i kii. kukulu.no rn.ua, a i hokau waa." {a mH.aawa, paa ae la ka aaa a ka maku&kaue tne kana kaikam&hine, a kaha aku la no kaiJjo}J kot>a h*|t«

i Eia nae, ike hoi huna loa iho la ua nei i na'olelo a ka makuakane i.olelo mai ai imua ona, ā hiki aku la keia iko laua hale. Pane mai la ke " Pehea mai la ka olua olelo me ka makua-_ kane o kaua ?" Hena loa iho la ka wahine, me ka olelō hoomeamea w®le " I kamailio "ttale mai nei no maua?' Pane mai la ke kane, " I olelo mai hoi ko makuakane, i kii kukulu oo inua, a i pohaku hekau waa, a, aole anei ia Ia he olelo na'ko mokuakane ? " Ae aku la ka *ahine, ae, i olelo mai nei hoi kuo makuakane pela.

Ma keia niau mea i olelo ia, ua Jobe, a ua Ute n§ hoi o Kuapiei i nn mea a pau i olelo nui ia nona, ike la eaj ike._. E_ka poe heluhelu,akahi kakou a ike ia Kuapiei, he ano ike maoli i na mea a pau. aole mea koe ia īj, ma kona ike n me ka lohe, eiai kona mau la, noloiU, e hoi ae kakou e olelo hou no na olelo a ka makuakane i hai aku ai i ke katkamahjne-, penei : " Aia ka hana'o ka'mahiai, hoh«i a luna o Kakea la, niahiai a oo ka ai, lawe ae ai," ai ka wahioe, maona ka opu.-" Ma' ia hope iho, hoi aku la keia mt ko laua half, a hoakeka aku la i ke kaue'ana i na meaapau i e laua me ka makuakane.

Hoi aku la keia a hiki imua oke kaae, a oleio aku la penei : " I olelo raai nei ka makuakane o kaua, e hoi kaua i ka inahiai iluaa o Kakea, ae aku la ka mea nona ka iūQa i kupuia o Kanakaokai, heaha la hoi auanei ka hewa," A holo ia maoao la laua, ika.Jioi, ana iluna o Kakea, ine kana walytie, oia hoi o Puakalaino.,a hoi aku lalaua ilaila. A.noho iho la laua, ia po iho no, hele aku la ua kane nei, me ua laail nei ana, rat> Kpokookumailani.

A i ka hele aua o ua kane nei ana, a hiHi i, ka wāena o hai, he waena uaia ia e huli la i ka paii o Manoa, a me ka aoao e huli īho ana ike alanui. Na hai ka mala uala, pau l"aift, in oei, pela na mala kalo, ke ko, ka maia,,na , mea kanu a pau loa a na kamaauia. i ka Jawe ia a ko laua nei waeaa, peaei pae ka huna ana a ua o Kanakapkai nei, o ka laau no ana i hoike ta ae la maluna, oia oo ka mea e hou aku ai malalo o kela mala keia male, j a alaa ae ia malaio, a hapai aku la a kp i&ua »abi. Pela oia i tana ai a pau na mala aka j £ ika-, ika a nie k« mttkau ote 4 a kakou eaana mni

Ma keia wahi, ke poi aku uei„ay i poe e īiili ae e olelo' !»ou qo ka ■ holo ana o Lualiiwa i ke kaufc, a pae t Kauai. I ka pae ana i Kauai, aole iakou 1 pae ioa t uka, eia no iluna o na w'aa. EĪa nae, tua keia wahi, ke hoike ia as\u n<?i ta oukou enahoa heluhelu, no Kanakaokaī, kana fcuitcna. f*e-1 nei, i ka wanaao a Luahiwa'ma ijpae ai i Kau- j ai, ia manawa^h^alk'aku )a q Puakaleino'ia Katiakaokai, me ka i aku, " i oei e nei, e ala «o oe i kahi mauu a u# «wu- j kea." la no, ala ae 1« ua kuue uei, | iie (nanawa o!c, makauk&u. Kii aku la ua kane uei i ka laau ana. o kuna iho aku la t no ik %.hiki i kahi i waibo ai o Ulū waa ona, i k«i q Kaluahole, a o kaua bapai afeu ia no ia & lana i lie a o ka iioio aku la ao ia, hookahi no uaapnoa hoe, a 1 Ul*. bei«s ata keia iwaho ae o ka ia« o Kauua, aote 0 ka, ai*«u, o ka ao a ia uei. Nanao hou no keia, elua no mapuua hoe, hete aua keia i ke kai q Kaiwi, uam.n hoa ao k«ia, av>le i upuupu iho. kawuuiu aaa ko ia 6« w«» t uk« o Wailua. Kauai. Q k« k%ba «ku h 04 o «« keiiū o«i. pū t akfi, k®ia a Jke i kauika. o Kaiwi, aoho iho 1«

ana oukoul hea ? " mai la pi walāT ka- I mMi & f4 t Wdtfa^ r ar ?e keifei "nef e^nMo* Inu*, a ae mai la kela, ae, Doho iflo la Uua »*} penef¥' lioa'ma l»^u?{ hA^aiU. Ih£\ nSH&naa; j laj(a Wei, htkl tio hoi'ke ttfeu'sv N,o ka u '9 I pdu āiii ka t>' Kāuiii'i ka he'e i ke a"B ! u'kā l 'ia huf an'4 o, Ja,wa ngi K gi6 na ftor d*Lf«hi#p. tte"uio akii % mMA Ua o Kuapiei/ mea i kepa ia o Kf^akaokai,.}j la n*o'4jj&, iltfnalso, ha-i ke li.anaka, ha?- J :wi afe o' Ktiftpi?f i ke'kiioak'a i make, iua *ahi k4ftSki*kVfnaain» hei. o ka {jvss nne o "k«iA kßtftīkfc Kamaajna tf Kauai.,9 f?ajihsfpe, ta olelo iho 6ua wHhi kapaka h£i t b Kuap'wl i"*Bawi ak\rai; |>efei;: "A t make naVna wa, hulfilihe tnai U na kanats anai Mhee, a nāna mai la, Ua _ha-i ke kenaka ia la nei, me ka olelo iho oia poe f "£ ! lilohoi le kaikamahine a Kapaemahu ia wshi kanaia. 1 ' Ma ia hope iho, lalau la o Kuapiei i ke kanaka, $ uha-i ae I|/ £ haawi hiu ae la no iua wahi kanaka nei k a e like me lkana hana ana maniiia, pela ng hoi oia i hana ai. t A ma|ia-hoj» iho, la no UBj wahi nei, " A j»aljsi tna r ke hou na'u na. J Naolape, ! j fhrti hoy mj| taj>o na kanaka m§ k« hoohoihou mai *jy,,iUq hoi ke Kai : j kmmahineU, g«pwemahtflni wahi kanaka." j O k« luai» o ka lalau atffc:jj|fyiapiei i ka ka- j oaka o kai aoao o kamakutti%aiwai nna, oia : hoi-o Liwkiwa, (ke O&hu,) oīaijßa kapaka o Lwahiwa 1 alualu pdē e hee ana. a pft J loa ke Oahu i k'a tultuiaj*Kuhpiei. O kbha kipi mua ana nota i raa- v kwahunowai, no k*ana mau olelo i olelo mna ae ini ma keia Kaao. •Ma keia w»hi hoi, ke hoike akniiei au ia «ikou % ka p6« e"hefuhelu i keia Kaao, olo.kumu a me ka mple a jfte ke aa, i pau ai kaaoao o ka aohe mea « aelnana e luku, o ka ia«u wele no ana, oia hoi kela lsau a kakou s**ike iho lei maloko o na Helu hope ae nei, me W» olelo iho, -" £ e! e luki" A pela no keia i lt(kl r aka ai a puehu kepahu, a pau loa lakou i ka make ia ia nei, | la wa, |n»iL%ku aj»a keia i ka luku a hiki i k» «r« onl, ae k«a, hoi aea.i uka. Ko i& oei hoi «dM a hiki i kahi a laua i noho mua ( ai me kfttWa.Dska kamaaiQa, oko U nei k.a-' iha Aku lalao ia. hoi.ana i-kai 4 a hiki i kahi i kau ai kaki waa ona, ko iaaei panee aku la r n« >« kai. 0 mailano la a pae jjC>fhu nei, ia la no, *ia ia oo i paejji Kaluahole, hapai aku la oia i kahi wa» j oii a waiho i kumu pali. Ia wa r hoi aku iq kej* a hiki i ka|mie, iluna o Kao le, ai keia. ( , _. \ . w iko ia peiiiiki iho la laua nei, «he kane ai hft wmhii)e. e like me ke ano mau. : A hiki ihp la'laua uei a .hiki i ka waoaao, aja 9fi t&>eia, a iho-aku ia * 4*bi i kftbii o kahi waa ona. holo bou no keia i a h«oa liou ho e like me ka hana ana |maoiua, oia hoi ka luku aku i ka aoao o oia kipi elua aua. Ma.ia kaua aua, luku uo keia a hiki i ke aio o Luahiwa, kona makuahuuowai, ku ge uo keia hoi ana a biki i kahi i kau ai kahi waa ona, a hpomukaukau kei,a no.ka hsi an4 i Oahu nei. .

Ma ia *a koka na>, o ko ia. nei la no ia hoi ana i Oaha Q#i, n $ i i\a)u&ihol?, w«il|o no keia o ialnei, a.h4 aku la ūq keia ,e like {w ow ka hana wun a»a. A i kolu oka la t h*H hou no keia i Ka.uai. a pae no i Waiiua, ,ak« Ja keU pii ana,a hikii kahi » lawu&ha ai 10« kahi kaa&ka .k«<G«ataa. 410 ka hank, *afii iauak% ae}, jpke ikiai pinepiue i n«Ja a.pau, np ka ose ia |la i kuua «i t o ona ia o kana mstj i | haawi ia aku ai Ia ia op,, I ke kaua ojai, a no L4 o „Kuapiei i joa o a ioā ika mak^ I a • i pep aku no.hoi. , 0 ko ia nei « a ,|l|ū i,ka *-e i,ooe, f t Jāk»Xi i«a o ipkoah, noi *»i •k« Hau, ipā'ii iho Uks lipolio īka .heielei, a koq o k« . e - I» mao«w«oō. .Oahw uei, a w»a & h|ipai ; , #ku ia keia , kahi wm kuau hoi aku i* ilutt« 0 kau« Wahllie, Uke Ul« n», I» a■* ; liio, iiookoiuo. *ku ia ke.a i ka «oe liokoo k.aa,w%hiae, « M '4 M. „i ak«. li ooe 4Wd « »*»-•« 1J ** JU Mr*.a« .k kf »0» UM».k «»*..*** a oioau mi k » I ka " Heaka keia sMaofc« ho«lt ana 0 pot* Pae " Heaha niai nei pnha ka ma k kaui ka"u ike aua »W « ka * puolu> ae nei hoi au, «ku.la,i£ o». . I mal U k« ° U !& ?Piue mai ka Ahine. 11 1 ®oa ibo ,!i*'i au īka maeu&aae" 1 Xo« o« l ka no«uh«o«, h«alia ke sm> ?** Wahi a ke kae*. mai k* \vabin«, ■ Kia k«? aao \> Jia aa ka Oaha k« hoi, o ka r bel« i« a k»I»« o ka kel i.iī BKa : u#.j}«»£ | maika '*. aiajft o kaoa.