Ke Au Okoa, Volume I, Number 26, 16 October 1865 — Page 3
Pane ia Kekoa.
E oluolu paha oe a me kou Luna Hooponopono, e hookomo iho i keia wahi manao ma kahi kaawale o kou oiwi holookoa. Eia no ia, ua heluhelu au me ka noonoo nui i ke ano o na meua e hoopuka ia nei ma na Nupepa a i elua, oia hoi, o oe e KE AU OKOA, a me ke Kuokoa, a i ka pepa iho nei o ka la 7 o keia malama, i pai ia ma ka Buke IV., Helu 40.
Aia malaila kekahi huaolelo i kakau ia e E. Kekoa, maloko o kana moolelo no ka hoomana kahiko, a i aeia hoi ia mau huaolelo e na keiki kiai Ioko o ia pepa, a i ole ia e na Luna Hooponopono no paha o ia pepa. A e pono paha kakou e nana hou iho i ke ano o ia huaolelo, a ina ua ku ia i ko oukou manao ana, he huaolelo ino loa kela, alaila, ke olelo nei au, "No ke aha la ka mea i kapae ole ia kela huaolelo ino, e na poe nana e hooponopono ana i ke kino o ia pepa, mamua o ka hoolaha ana?" A eia malalo iho ua mau olelo la:
"KA MANAWA E HUI AI."
Ekolu no manawa a na makua mea keiki punahele i makemake ai, no ka hoohui ana i na keiki i hoopalau ia ; o kekahi poe, makemake lakou o ka malama o Welehu, i lea ka! ka hiolani ana, a ua mau keiki la mahope iho o ka hui ana, a pela aku."
Aka, o kahi ae la no ia o ka mea a'u i manao ai e pane aku ia E. Kekoa, a e ninau aku hoi, "Heaha iho la ke ano o ia huaolelo au e ka makamaka i kakau ponoi iho ai me kou hapa pulima i kela huaolelo ino?" Me kou kuupau loa ae no hoi i ke akea, me ka uhi ole iho i kela olelo ino pelaplea a haumia, au i hoolaha ae nei pela, me kou noonoo ole i na rula pololei o ke kakau manao maikai ana.
A ma keia mau olelo maluna ae nei au e E. Kekoa i kakau ai, ua ike no oe i ke ano pono ole o ia mau huaolelo au, a eia ka ninau ia oe, "Aole anei oe i ike he mau huaolelo pelapela kela, a he mau huaolelo haumia ino loa no hoi?" No ka mea, aohe he kanaka naaupo, a hupo hoi; aka, he kanaka no oe i aoia i ka ike a me ka naauao kupono. A no ke aha la kou mea i kakau ai i keia huaolelo a hoolaha i ke akea? A me he mea la e alakai aku ana oe i ka poe opiopio e h eluhelu ana i ka hoomana kahiko, i pai ia ma ke Kuokoa, ma ia mau olelo au, e poholo pu auanei ua poe opiopio la iloko o kau mau mea e olelo nei.
No ka mea, ua ike no oe i ke ano o ia mau huaolelo, he pelapela, a he haumia hoi, a no keaha la oe i ae ai i kou uhane, e hana i ke kumu a me ke kulana kupono loa e alakai aku ai i kou kino holookoa e naauamo o ka pilikia a me na mea powehiwehi o ke kanawai, e haulehia ai oe iloko o ka Aha Hookolokolo, no keia mea au i hana ai? "I lea." i lea la i ke aha? Wahi au e olelo nei, o ka malama o Welehu, ka manawa kupono. Nolaila, he pono ia oe e pane mai i ka pono nou iho, no kou kakau ana i keia wahi mea uuku ano ino loa a hookomo ia iho hoi mawaena o kekahi mau olelo maikai au.
No ka mea, ua ike no oe, he mau maka ike holookoa kou elua, na ke Akua i hana, aole hoi oe he kanaka makapo e lalau ai ke kakau ana, a e pakele ai la oe mailoko ae o kou hoopuka ana i kela wahi olelo uuku ma ke akea. He iki nae ia la, he iki nioi hoi paha, he wela ka mea nui, pela hoi keia wahi olelo pelapela au e E. Kekoa, no ka mea, ke kau nei no na maka o ke Aupuni, a ke nana nei no i ka poe o ia ano, e like me oe.
Nolaila, ke kakau nei au i keia manao ia oe, a me lakou nei ae hoi, e nana mai i keia, e ke hoa, e ekemu mai no anei ke ninau aku aku au, "Heaha la ke ano o kela huaolelo au i hoopuka ai? I ko'u manao, aole no oe e hai mai ana, no ka mea, he ino loa ka haina, a heaha la kou manao ia wa? Mamua ae o kou hoolaha ana i keia olelo ma ke akea. Ina he kanaka noonoo oe, e i mai paha auanei oe, "Aole na'u i kakau, na na keiki kukulu kepau aku la no paha i hookomo ia mau huaolelo ino."
Eia ka'u ia oe, "Aole e hiki i na keiki kukulu kepau ke hana iki pela, me ka hookomo wale iho no i na olelo i kakau ole ia ma ke kope. Aka, o ka mea a mau mea i kakau ia, oia ka lakou e hoonoho ai a piha ke sale, alaila, polu." E i hou mai no paha auanei oe, "Ka! na na Luna Hooponopono aku no paha o ke Kuokoa ka hewa." Ae, pela io paha, o na Luna Hooponopono kupa ili ualula nae paha ea? Pela io no, no ka mea, ua haawiia ia lakou he mana nui, oia hoi ka nana mua i na kope, a me ke pola, mamua o ka puka ana, e hooponopono i kahi hemahema, a e kapae ae i na huaolelo ino, a e pani iho ma kona hakahaka i na huaolelo kupono. Me he mea la, ua ike no na Luna Hooponopono kanaka kao rumi o ke Kuokoa i keia huaoleloino, a no ke aha la ka mea i kapae ole ia ai, a i hoololi ole ia ai hoi? A ke manao nei au, aole paha i hana na Luna Hooponopono o ia pepa me ka makaala loa ma ka lakou oihana, oiai lakou he poe hoopololei i na puu a me na kee, o nei mea hoopuka nupepa. Ina e mau ana ko lakou hooponopono ana me ka makaala ole ma ka lakou oihana, ke manaolana wale nei au e lehulehu ana na poe e nahu ia e ka mana o ke kanawai, no ka laipila, e like me ke kope a kekahi poe, a ia nupepa no hoi i hoolaha ai ma ke akea, iloko o na la kunewa aku nei.
Owau no me ka mahalo,
B***
Honolulu, Ocet. 9, 1865.
Ke kumukuai no ka lole hula no ka po hookahi ma ke kulanakauhale o Parisa i Farani, he $5,000 dala ka nui.
E malama i kou Home.
O keia huaolelo he home , e ke kanaka opiopio, oia kekahi o na huaolelo maikai loa maloko o ka olelo Beritania. Ma ka home i puana mua ae ai oe i na huaolelo "Mama! Papa!" malaila i hooikaika mau ae ai oe, me kou mau lala nawaliwali, e pii ae i ke kuli o kou Papa; malaila i lohe aku ai oe i na leo nahenahe o kou Mama; malaila i hoolono mau aku ai oe i kou mau makua, e hoouna ana i ka laua mau pule, ma ka paepae wawae o ka noho alii o ka lani e malama, e kiai, a e alakai i kou mau kaupai ma na ala moowini o ka pono a me ka hoopololei. Malaila i pakuikui ia mai ai kou mau pepeiao e na olelo ao maikai, a i ka poe hookae ia mau hopuna olelo maikai, ua pani ku ae ia i ko lakou mau pepeiao, a kapae loa ae i ka hopu ana aku ia.
I kou wa e ulu ae ai a mahuahua, ua hoopunana mau mai no na eheu malama o ka home ia oe, ua puliki paa mai no ia e noho mau aku oe, malalo o kona malu, a aohe ia e ae mai ana ia oe, me ka oluolu, e hele oe e auwana hele mao a maanei. Ua nana nui no na maka o kou home, me ka hoonaukiuki i kau mau hana, ia oe e hoao ana, e haalele i konamalama ana, a e auwana hele aku oe, me ka hoopilimeaai ma ka home e; no ka mea he aloha ia ia oe, me ka minamina nui ia oe, oiai, he makau kona o alakai hewa ia oe, e na lopa hoowalewale, a haule pu oe me lakou iloko o na lua pa-u a o ka hoopili wale.
I ke anu o ka po hooilo, ua malama mai no kou home ia oe, me ka hoopumehana. Ia oe i hele ai i ke kula, a hoi mai, me he mea la e hea mai ana na kaiaulu o kou home ia oe, e hoi, aia he ai, he ia, ua hoomakaukau ia e kou makuahine. I kou maona ana, kani hehe kau aka, lealea kou hele ana a hoi mai, ua piha ka ipukai i ka ia, a o ka umeke hoi i ka poi, a aia hoi he mau kapa mehana, oluolu kou hiolani ana, a na ka oo o kamoa e hai mai ia oe, ke wehe mai la ke alaula o ke kakahiaka, a aohe no hoi e emo, a holo mai la ka la maluna o kona kaa ahi. O ke oloalu ana no hoi a ka moa, ina he home kuaaina kou e noho ai, lohe aku no oe i ke koele mai o ka oo a kou Papa, e waele ana i na wahi kula paoo, a lohe aku no hoi oe i ke kani kou mai a ke kua a kou wahi Mama. O keia ka noho ana a ka ohana ma ka home oluolu.
Aka, ina aole oe e maliu aku i kou mau la opiopio i na leo oluolu o kou makuahine, alaila, e ano e auanei ke ano o ke kii o kou home. Ina ua pale aku oe i na alakai maikai ana a kou makuahine, a me na kuhikuhi pololei ana a kou makuakane i kou mau la opiopio, alaila, aohe mau mea maikai e manao ia aku e puka mai ana, malioko mai ou, no ka mea, ua uhaki oe i ke kanawai ikaika a kakauha o ke Akua; aole oia wale no hoi, aka, ua hoomaunauna wale oe, i na hora pomaikai o kou mau la opiopio, iloko o ka hoomaunauna wale ia; oiai, wahi a'u e olelo ae nei, "O na la opiopio he wa lulu hua ia, no ka ohi ai ana o na la elemakule."
E ke kanaka opiopio, ina aole oe i lawe ae a kau mamua o kou mau hoomanao ana, ina wa a pau e hiki mai ai ka hoowalewale ia, alaila, e uhai mau mai no auanei na poino he lehulehu wale i ka ipuka o kou home hoopilimeaai. Ka oluolu i loaa ia oe ma kou home ponoi, aole ia e ukali pu mai ana ia oe, hookuu ulala mai no lakou ia oe e auwana hele, e alako ia no oe e kou mau hookuli, e makilo hele ma kela ipuka hale keia ipuka hale!
Ina paha he kanaka ui palaualelo, ike ole i ka hana, a na kou ui la a me ka maikai o kou kino, i kaili mai i ka puuwai o ka hai opuu rose i kanu ai, a i hoomoamoa ai a na ke kanaka ulakolako, o kou ui hoi nei lilo e ia oe. Ua pono no ka lilo ana, no ka mea, ua makemake no ke kumu, o kou mau makuahunowai; ina nae oe he kanaka ikaika i ka mahiai, i ka lawaia, alaila, ua aka iki kou mau makuahonowai, aka, ina he kanaka ui wale iho no oe, aohe ike i ka hana, he lomaloma wale iho no, he lima lawelawe malalo o ka la, alaila, e poi mai auanei kou makuahunowai ia oe i ka nalo, me ka haawi mai o kau ia ka nalo. E halukuluku mai no hoi i kou mau kumu pepeiao na olelo ino a ka makuahunowai. O ka noho ana keia o ka home ino, hoopilimeaai wale aku no, aka, he mau laau hoopai maikai nae ia, no kou hookuli ana i na la opiopio; aohe no hoi no ka hewa, aka nou no, a me oe hookahi wale no, ka laau hoopai, e pa ai.
Nolaila, e ke kanaka opiopio, e haliu mai oe i keia mau wahi huaolelo, aole no oe e poho ana ke hoolohe mai, aka, ia oe no nae ia, ina no oe e akakuu ole mai i keia, aohe no e poho au, aka, aole nae oe e inu i na kiaha wai huihui o ke Ulakolako .
KAUKA HOLANIKU.
I kekahi kakahiaka la pule i kekahi mau wahi negero e palaki kamaa ana, olelo aku la kekahi i kekahi, "E Sambo, heaha kau mea e heluhelu la i kela nupepa? no ka mea, aole ou ike i ka heluhelu?" Olelo mai la hoi kekahi, "Ua oi aku oe, ua ike no au i ka heluhelu, no ka mea, he nui kupono au i ka heluhelu." Pane mai la kahi; "He mea ole ia, he nui hoi ka bipi aohe nae he paa ka iole i ka hopu."
I ka hoi ana mai a kekahi wahi kaikamahine mai ka pule mai i kela la aku nei, olelo aku la ia i kona makuahine, "E mama e, hoonaukiuki hoi au i kela kahuna ia Mi. K— i haiolelo mai nei, aole no e loaa aku o Mi. P—. "No ke aha hoi," wahi a ka mama. "No ke kamailio nui loa me ka leo nui, aohe o'u a hiamoe iki, ina o Mi. P— la, hiamoe au."
ULAKOHEO,
Oka toba 13, 1862.
E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
Ina he mea oluolu e hookuu ia mai ka'u mau wahi mamala olelo e hoopiha i na kowa o kau Nupepa, alaila, aole no i maunu wale au i ko'u manawa, ma ke kakau ana i keia mau lalani malalo, aka, no kuu manao, aole he poino e ilihia mai ana ma ka'u kakau ana, a me ka'u olelo ana ae; nolaila, ina ua kue ia i ka manao maikai o hai, alaila, e hoapono mai no ia'u.
I na la i kaahope ae nei, ua ike ia kekahi mea e olelo ana, no ka molowa a me ka palaleka o ka hapa nui o keia lahui. Maluna o keia mea au e manao nei, e kukulu i ke kahua o keia kalakalai manao ana.
Ua olelo ia e ka mea nana i kakau i ua mau olelo la, a me kekahi poe e ae e kakele mau ana i ka lakou mau olelo ma na paia o ko kakou nei mau kulanakauhale, o olelo ana he lahui molowa, Ma keia mea, ua kuhihewa loa lakou ma ka olelo ana ma ia mea, oiai o ko kakoa mau kupuna i ka wa kahiko, aole i komo iloko o lakou kekahi mau kulu koko o ka molowa. Na ke aha e hoike mai i ko lakou mau mikiala a molowa ole? Na na kula panoa a mahakea e waiho wale ana i keia mau la, he mau wahi a kakou e manao aku ai aole e hiki ke mahi a ke kanu ia, e ka lima kanaka o na au hupo o ka wa i hala.
"O ka wa i hala he kula neoneo ia,
Ilaila kahi i make ai ko kakou mau manaolana nui."
Ia mau la ua pau i ka mahi ia, na kula, na owawa, na kikiapali, kela a me keia wahi. Aole e hiki i keia mau la ke ana aku i ka nui o kahi a lakou i mahi a i kanu ai. Ua lohe mau ia ke koele mau ana o kela oo keia oo ma na wahi kupono i ka mahi ia a me na kula. Aka, i keia mau la e lele wikiwiki nei, aole o ka kakou mau oo ke paio nei me na kula mahakea, o ka palau a ke kanaka o kahi e ke hula nei, i na eka i haalele ia iho e ko kakou mau kupuna; na lakou e hue nei i na lua gula a me na waihona waiwai o ko kakou honua, i kela la keia la, a ke i aku nei kakou he poe ulakolako na haole.
I na la nae i hala, hookahi wale no mea nona ka aina holookoa mai o ao, aole e like me keia manawa, he haku ae no kela me keia no kona aina ponoi iho. Ua loaa mai keia pomaikai nui ia kakou mai ko kakou Moi III i hala, e hoomaikai ia kona inoa, a o ke kia hoomanao no hoi ia ana i waiho iho ai iwaena o na hanauna a pau loa e hiki mai ana. Iloko o keia manomano o kona pomaikai ka hewa, oiai, i ka wa i loaa mai ai ka aina i kela a me keia, ua kaihi ae no kela a me keia, me ka olelo iho, he haku no ia maluna o na mea a pau nona, alaila, ike iho la no ia, aohe mea e ae maluna ona ma na mea a pau ona. Ua ko ka iini ana o kela mea keia mea, aohe ana hana i koe, o ka hiolani wale no, "Kau i ka uluna o Welehu ka malama."
Iloko o ko'u manao, ina paha i haawi ia e ka Moi, ka aina i na makaainana, ma keia ano: Aole e lilo ka aina i kela a me keia, kanaka, ke ole e mahiai ia ua aina nei a hala na makahiki he umi, alaila, lilo ke kuleana i manao ia e haawi i kela a i keia kanaka. I na paha, e hana ia pela, pono paha, oiai, he mea ia na na kanaka e hoomanawanui ai, a ma ia hoomanawanui nui, e lilo ae nei ia i mea na kela a me keia e hoohialaai ai ma na hana mikiala; a i ka wa no hoi e hua mai ai na hua o ko lakou mau puhaka, e hahai aku no lakou i ka lakou mau pulapula, i ke ano, a me kahi i loaa mai ai ko lakou aina; a kunipaa ia no hoi paha ia mau mea maluna o na puuwai o ka lakou mau keiki, a e hoolalelale mau ia no lakou ma na hana mikiala o na ano a pau.
Aole no hoi o ia wale no, aka, no ko kakou hoomaamaa ole ia a na kekahi e ka poe nana kakou i huki ae mai ka pouli, oiai ma ko lakou hiki ana mai, ua hoopau ia ko kakou wahi i manao ai e loaa mai ko kakou holo ana imua. Ua kahuli ke ano o na hana ana, ua pau ko kakou hilinai ana ma na pomaikai kuloko, a e nana aku kakou i ko waho mai mau pomaikaikai, no ko kakou holo ana imua. O keia paha ka mea e nee hope ai na huila o ko kakou kaa. Ina kakou i hoomaamaa mua ia mai, mai ka wa i pae mai ai ka ihoiho o ka malamalama a hiki i keia wa, ma na oihana mikiala, e like me ka Goodrrich ma i manao ai a i hoao ai, alaila, aole paha kakou e haule loa mahope, ina ua ukali iki aku no kakou mahope o ka poe e ohi nei i ko kakou mau lua waiwai o ko kakou nei honua.
Ua hoao ae no kekahi poe o kakou e imi i waiwai ma ke kalepa, mahiai, a me kekahi mau hana pomaikai e ae, aka, ua poho no lakou . A no ke aha? No ka mea, aole lakou i maa a i ike, i kahi e poho ai, a me kahi e loaa mai ai o ka lakou mau mea i manao nui ai, aole lakou i ao ia, a i hoomaamaa ia ma na lalani pololei o na oihana mikiala. O ka mikiala, oia no ke kaa ikaika nana e halihali ia lakou i ka holo ana imua, pela i ike ia ai na wahi a pau o ka honua. He poe no kakou i maa i ka mikiala, aole nae ka mikiala o na la pouli, i kupono no na la maamaama, no ia mau la wale aku la no ia, he AU OKOA keia a kakou e noho nei, ua hala aole i kala i hala ai, ko kakou aahu ana i na paupau o ko kakou nei aina, he mau mea hou na mea e hoouhi nei i ke olohelohe o ko kakou mau kua, a nolaila, o na mikiala ka kakou e lawe mai ai i mau lamaku no ko kakou holo ana imua.
Maanei, ke hooki nei au me kuu manaolana e halawai aku keia me ka poe e heluhelu mai ana i kau pepa, a ina ua hookui aku keia mau olelo i na manao maikai o hai, me ka hoonaukiuki, e pono e kala mai no.
Me ka mahalo,
IOANE KAIMIOLA.
MA KE KAUOHA.
I mea e kulike ai me ka Pauku 1253 o ke Kanawai Kivila, ke hookohu nei au ia R. W. Meyers o Kalae, Molokai, i Luna no keia Keena, no ka hooiaio ana i na Palapala Hoolilo no ka Mokupuni o Molokai.
THOMA S BROWN,
Luna Kakau Kope.
FERD. H. HUTCHISON,
Kuhia Kalaiaina.
Keena Kakau Kope, Oka. 9, 1865.
Na Luna Kula i hookohuia e ka Papa Hoonaauao.
HAWAII.
Apana.
1. Hilo, - - - - G. S. Kenway.
2. Puna, - - - - J. H. Haleluhi.
3. Kau, - - - - C. N. Spencer.
4. Kona Hema, - - - - P. Cumings.
5. Kona Akau, - - - - H. N. Greenwell.
6. Kohala Hema, - - - - D. Manuia.
7. Kohala Akau, - - - - D. K. Naiapaakai.
8. Hamakua, - - - - G. W. D. Halemanu.
MAUI.
1. Lahaina, - - - - C. E. P. Nahaolelua.
2. Wailuku, - - - - A. M. Kahalewai.
3. Hana, - - - - A. Unna.
4. Makawao, - - - - P. Nui.
5. Molokai, - - - - R. W. Myer.
6. Lanai, - - - - H. E. P. Nahaolelua.
OAHU.
1. Honolulu, - - - - W. Jas. Smith.
2. Ewa a me Waianae, - - - - J. P. S. Halulu.
3. Waialua, - - - - J. F. Anderson.
4. Koolauloa, - - - - R. Moffit.
5. Koolaupoko, - - - - C. H. Judd.
KAUAI.
1. Waimea, - - - - V. Knudsen.
2. Koloa, - - - - J. W. Smith.
3. Nawiliwili, - - - - P. Isenberg.
4 & 5. Koolau, - - - - D. Nuuhiwa.
6. Niihau, - - - - —————
W. JAS. SMITH,
Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.
Keena Hoonaauao, Oct. 6, 1865.
Ke hoomaunaunaia nei ka io e.
E KE AU OKOA ;—Aloha oe:
O kela huaolelo e kau ae la maluna, aole paha he huaolelo malihini, e nele ai la hoi ko oukou hoomaopopo ana i kona ano. Aka, o ka io paha ka'u mea e hoakaka aku, no ka mea, he nui na ano io, he io lio kahi, he io bipi, puaa, moa, i-a, a pela aku. Aka, o ka io maoli nona keia kukulu manao ana, oia no ka mea i kakau ia ma Kinohi 2: 21—25. A ua ike ia malaila, o ke kane a me ka wahine i hui pu ia, ua lilo laua a elua i io hookahi, pela ko ke Akua manao i na kupuna mua o kakou. A pela no hoi paha i keia wa, o ke kane a me ka wahine i mare pono ia malalo iho o ke Kumukanawai a me na kanawai o keia aupuni, a i hui ia laua a elua, ua lilo laua a elua i io hookahi. No ka ike maka ana aku i kekahi hapa o ka lahui holookoa e noho mai nei, mai kela kihi a keia kihi, mai kela pea a keia pea, mai kela kualono a keia awaawa, mai ka ululaau a ke oneanea, mai waho a iloko o ka hale, kauamea he hoomaunauna o ka lahui i ka io—e. Nolaila, ia oe e ke kane ka manao paipai mua, no ka mea, o oe hoi ke poo o ka io, a mahope i ka wahine, oia hoi ka huelo o ka io.
Auhea oe e ke kane, mai noho oe a haawi wale aku i kau wahine ia hai, no ka mea, o ka hapa ia o kou io. A mai ike hoi oe i kou ilihune ana a me kou ike ana i ka ono o ka hai io, he kumu ia nou e hoomaunauna wale aku ai me he mea uuku la kau wahine, a me he hakina ai la hoi ka paki wale aku na ka holoholona. Mai hoohalike oe pela, o kapa ia oe he pohue, oia hoi he mea i hoowahawaha ia. Aole no ko'u ike akahi ana i kekahi hapa o ka lahui e hana nei pela, i lana ole ae ai ka manao e paipai aku a e hoakaka aku i keia mea imua o ka lehulehu; aka, no ka pinepine a me ka amaamaua loa i na maka, nolaila, ua kupu ae ka manao, oia no paha kekahi mea nana e ume nei i keia lahui i ka make, a me ka hanau ole mai o na wahi kumulau i na keiki i keia au hou; no ka mea, na keia mea no he hoomaunauna wale i ka io, haawi wale aku ia hai, a ike i ka likoliko kuhikuhinia o ka hai, o ka hoopapau aku la no ia, aohe hoi he ike wale iho i kana wahina a me na keiki i ka uwe kapalili aku. E papa e, papa e, aia ka papa i ka aihue i ka hai io, aole wahi mea a ikea ia mai, a pili pono keia wahi mele penei:
"Kapukapu na maka o Puna i ke kuawahine,
Aohe ike wale iho ia Malio,
I ka huhuki lawe Auwekahuna,
Keena wale la no ena i ka pua,
Ua hoohewahewa paha ia Kaliu,
Paia wale ae la no i ka nui o ka iala mea nui.
Oia kahi kanaenae aloha ia oe e ke kane o ua lahui nei o'u, a ia oe hoi e ka wahine o o ua mau ailana nei o Hawaii o Keawe, o Maui o Kama, Lanai o Mopua, o Molokai o Lai, o Oahu o Kakuihewa, o Kauai o Mano, o Niihau o Manoopupaipai. Mai noho oe a haalele i kau kane i mare pono ia, a haawi wale aku na hai kou kino, no ka moekolohe paha, no ka lealea paha i ka hai io poo, no ka nonohua paha, a no ka haalapa paha, mai hana oe pela; no ka mea, ua ike paha oe i ka olelo a ke Akua i kakauia ma ka Baibala penei: "O ka wahine noho pono, he papale alii oia no kana kane." A o ka wahine noho pono ole, malama ole i kana kane, a me na mea a pau e oluolu ai ka manao o kana kane, a e oluolu pu ai hoi na makamaka ke kipa mai, a me ka maikai o ka noho ana.
Aka hoi, a kuu pau aku oia i kona kino na hai, e ike auanei kakou ia wahine, e loaa ana na mai ino ia ia, palapu ke kino mai o a o, a hele e ka pili o luna, a pili paewa hoi ka nani holookoa o kona kino, aole hoi o ke kohu wahine, oiai e noho pono ana oia me kana kane i mare ia. Ke ike iho la anei oe e ua mau pua rose nei o keia lahui, i ka mea ino he hoomaunauna ia o ka io, a hoopili pono ia mai ke kumu i kona hope, a o ka hope kupono o keia mea i hana ia, o ka make no ia o ke kino, pau pu hoi ke kino la ea, kau ka weli. He mau paha ia wahi belena, o ka wai aku ka nui, hala no ka la pololi ai ole.
Na'u na A. P. KEKUINAU.
Kipahulu, Maui, Sept. 28, 1865.
OLELO HOOLAHA.
EKOLU LIO E KU DALA IA ANA I KA POAlua, la 17 o Okatoba, i ka hora 12 o ke awakea. He mau Lio hou mai kahi.
Na Lio Ku dala.
Lio wahine ulaula, † A hema, ua lohe au no Kapule; Lio wahine ulaula, S akau, no Kukahi, Lio wahine puakea, no Paele, o Waikiki.
Na Lio Hou Mai.
Lio wahine puakea kuapuka, )( akau, hSK hema; Lio wahine ahinahina wiwi me ke keiki, he hao ano e; Lio kane ahinahina hulu iole, † akau, ano e hema.
P. KAAIAHUA,
Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Okatoba 14, 1865. 26-1t*
E HOOLOHE MAI!
KE HAI IA AKU NEI I KA PUALI KAua Lio, e hele ae me ko lakou mau kahiko, i ka halawai mahina, ma ke ahiahi o ka la apopo, (Poalua.) O ka poe i kaa ole mai i ko lakou aie, e pono ia lakou ke hele makaukau mai, a i ole e kaa ai, e kaiehu ia aku lakou. Ma ka kauoha.
C. H. JUDD —Kapena.
JAS. S. LEMON —Puuku.
Honolulu, Oct. 14, 1865. 26-1t
OLELO HOOLAHA,
E KA HAOLE, PAKE, A KANAKA MAOLI hoi, ke papa aku nei au ia oukou, mai hooaie oukou ia
NAHAU w.,
ka'u wahine mare, o poho oukou, aole au e hookaa ia aie, no ka mea, ua haalele kumu ole mai ia'u a me ko maua wahi moe. KAMOHOMOHO.
Kawaiki, Honolulu, Okatoba 14, 1865. 26-1t*
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O ANTONIO FRANCISCO. No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Paapohaku (w,) no ka hooiaio i ka palapala kauoha o Antonio Francisco, no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 3 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oct. 9, 1865. 26-3t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O J. M. KALANIPOO (K.) No ka mea, ua noiia mai ka mea Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Hao (w,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o J. M. Kalanipoo (k,) no Waimea, Koolauloa, Oahu, a me Kahu no na keiki o ka mea i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 30 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oct. 12, 1865. 26-3t
OLELO HOOLAHA.
UA NALOWALE KEKAHI KARAUNU uuku, maluna iho o ka IPU KUKUI o ke Kaa Alii, i ka la 1 iho nei o Okatoba, mawaena o ka Hale Alii a hiki i kahi noho o ka Mea Hanohano R. C. Wyllie, ke Kuhina o ko na Aina e, mauka o Nuuanu. O ka mea a mau mea e loaa ai, e uku ia no i ka uku kupono. 25-2t
OLELO HOOLAHA.
KE NONOI IA MAI NEI KA MEA NONA KA inoa malalo, e Kaulia e hooponoponoia ka waiwai o Kahakauila, no Wailua, Koolau, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.
Lahaina, Ock. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Mailohi, e hooponopono i ka waiwai o Kauhiwinui a me Makaila, no Hana, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia ko'u pili ana iaia. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba ma ka hora 10, o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Oct. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e J. C. Farwell, e hooponopono ia ka waiwai o Ohule, o Wailuku, Mau, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaioia ko'u pili ana iaia. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, ma ka hora 10, o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Oct. 8, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kamaka e hooponopono ia ka waiwai o Nawahie w., o Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia ko'u pili ana ia ia: Nolaila, ua hoikeia ina kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaklu, oia ka la 1 o Novemaba, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Oct. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Akeahi, e hooponoponoia ka waiwai o Kekukahiko, a me Kekoo, no Hana, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia ina kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, i ka hora 10 o ke kakahiaka, a e hooiaioia kona pili ana ia ia, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Oct. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kamanao, e hooponopono ia ka waiwai o Hiona k, no Paukukalo, Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia nonoi ana mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ock. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Uluihi a me Kapu k, e kooponopono ia ka waiwai o Kaahawai 1., no Hana, Maui, i make me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ock. 7, 1865. 25-3t
HALE PAI KII.
AIA I KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai oka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii. He mama wale no ka uku no ke pai ana i na kii.
25- tf H. L. CHASE (Keiki)
OLELO HOOLAHA!
Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele ; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no. MA KE KAUOHA.
RAIKI! RAIKI!
E OUKOU A PAU, KA POE KANU RAIKI ma ka Mokupuni o Oahu, a me na Mokupuni e ae kekahi, owau, ka mea nona ka inoa malalo iho, e uku no au i ke kumukuai kiekie, no ka Raiki i pau ole ka ili, ke lawe ia mai ma ka Wili Raiki ma Punaluu, Oahu, a i ole ia, ma ko'u keena ma Honolulu.
H. W. SEVERANCE,
A gena o ka Huina Raiki o Punaluu.
Honolulu, Okatoba 7, 1865. 25-tf
$10.00 MAKANA!
E HAAWIIA NO KELA UKU MAKANA, I kela a i keia mea, ina e loaa kekahi kanaka o
HAKUOLE
kona inoa, a e haawi ae i kekahi o na Luna Makai o keia mau Mokupuni, a i ole ia, i ka mea nona ka inoa malalo nei. Ua mahuka mai oia mai ka Hale Paahao mai o Hilo, ma ka la 3 o Sepatemaba. He 24 ka nui o kona mau makahiki, he ano eleele kona helehelena, ua pukapuka kona mau papalina i ke hepela. Aia kona inoa ma ka lima akau, ua kakau uhi ia no hoi kona lima hema me na hoku, a me kekahi mau hoailona e ae. Ma Hana i Maui, kona wahi i hanau ai.
W. C. PARKE.
Ilamuku.
Honolulu, Okatoba 5, 1865. 23-3t
AINA KUAI !
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, KE nana mai i keia Olelo Hoolaha, ua makemake ka mea nona ka inoa malalo, e kuai i keia mau Apana Aina Kuleana e waiho la ma
KALAHIKI, KONA HEMA, HAWAII,
nona ka Helu 8676, ma ka Palapala Sila Nui, oia hoi ke Kuleana helu 9746, o ANAE, kuu makuakane. I Apana Aina mahiai, mauka, 1 Apana Aina pa hale, makai. O ka poe a pau e makemake ana e kuai i keia mau Apana Aina, e hele mai no lakou e kamailio pu me a'u. JOHN K. ANAE.
Maunakiokie, Honolulu, Sept. 25, 1865. 24-4t
OLELO HOOLAHA,
NO KA MEA, UA HOOIAIOIA KA PALApala Kauoha o Keahi (w,) no Waikahalulu, i make aku nei, a ka Hooko o ua Palapala Kauoha la, oia ka mea nona ka inoa malalo iho nei: Nolaila, ke kauoha ia aku nei na mea a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai, a o na mea ana i aie aku ai, e hoike koke mai, mamua o ka la 1 o Dekemaba, M. H. 1865.
HAKALAAU,
Luna Hooko Kauoha.
Honolulu, Sept. 27, 1865. 24-3t*
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O IOSIA KAAUKAI.
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e —————, no ka hooiaio i ka palapala kauoha o Iosia Kaaukai, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 17 o Okatoba, i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Sept. 26, 1865. 24-3t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KAHOOWELIWELI (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Anehe (w,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o Kahooweliweli (k,) i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 20 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noii ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Sept. 25, 1865. 24-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Auhea Crowningburg, e hooponopono ia ka waiwai o J. H. Kaiheekai, no Lahaina, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 25 o Okatoba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua.
Lahaina, Maui, Sept. 29, 1865. 24-3t
OLELO HOOLAHA.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Oct. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KAHEIANUI (W.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Mahiai (w,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Kaheianui (w,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 31 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Okatoba 6, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e J. C. Kaulia, e hooponopono ia ka waiwai o Kaulia, no Makawao, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 1 o Novemaba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina Ock. 7, 1865. 25-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e J. W. H. Kauwahi Esq., e hooiaio ia na palapala kauoha a Thomas Phillps laua me Kahoomaeha, kana wahine, no Lahaina, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 25 o Okatoba, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Lahaina, kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Muai, Sept. 29, 1865. 24-3t.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Nana w, e hooponopono ia ka waiwai o Napahi, ka mea i make me ke kauoha ole, no Lahaina, Maui: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, Poakolu, oia ka la 25 o Okatoba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai ka oiaio o keia nonoi mai, aia ma Lahaina, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ock. 7, 1865. 25-3t