Ke Au Okoa, Volume I, Number 27, 23 October 1865 — He kahiko oe no Peleioholani. [ARTICLE]
He kahiko oe no Peleioholani.
Ke ola nei kekahi kanaka kahiko hanau i ka wa o Peleioholani mamua o ka hula kaulana ma Alele i Kailua Koolaupoko. Ua hanau oia i ka A.D. 1764—Ma Kauhilaele i Moanalua. I ka wa o Kahekili ke 'Lii Oahu, ua noho ma Mokuleia, a hiki i ka wa elemakule, a kanikoo, a huli ke alo i lalo. Mai kona wa ui mai, aole i loaa ka mai ino, aole hoi i lapaau ia e ka laau haole, a me na laau a kanaka, aka, ma kana wahi lau nahelehele iho no e lapaau ai ia ia. Ua haneri a keu kona mau makahiki, aole nae he kanaka haipule, he hoomaloka no, ma kona akua iho kona manao ana, o kona naauao ia i kona manao, o kona naaupo ia i ko kakou. O Keawekuliloa ka inoa, o na'lii i noho aupuni i kona ola ana, o Peleioholani, Kumahana o Kahahana, o Kahekili, o Kalaikupule, Kamehameha I Kamehameha II Kamehameha III Kamehameha IV Kamehameha V. O ka heke paha keia o na kanaka Hawaii i koe, o koena mai keia ia Kualii ka loihi o ke ola ohana nui. Ke hapai nei o Kamakolu i ka umikumamahiku (17) o na keiki. O ka makahiapo, ua hanau eha keiki, a o kona hope iho ekolu keiki, a pela aku na wahi muli a me ka poe liilii e holoholo nei, aole o kana mai o ka ohana nui ma Hawaii nei. Hanau umi Kanoena, o ka oioi paha keia o Maui Hikina. O Kahakauila he umikumamakolu (13) a he wahi okomo iho na ka liula, (14) aole no he keiki mai a koe. Hueu no o Waialua i ka hanau nui, no ke aupuni no ia waiwai a alodio. Ua hui kanawao eia iloko puliuliu, pulauhala, na keiki. Eia kekahi he poe hoomaloka nae i ke Akua, i ka mea nana i haawi nui mai, a hua a kawowo. He nui no ka poe hanau umi, o ka make wale ka hewa, e pono oia kekahi hana nui a ka poe Kaula o ke aupuni. Ua lohe no au ia A. Moku o ka nui o kana mau keiki aono, ahiku, awalu paha ana keiki me Hoohie kana wahine, ua pau lakou a pau i ka make; ma ka manaoio i ka laau a na haole, a na kumu hoi, kekahi a he hoowahawaha i ka kanaka lapaau. Ua ao pinepine ia oia me ka menemene i na keiki me ka paumoko. Olelo mai kekahi wahi kanaka, aole e ola ka olua keiki, he opulauoho, no olua mai ke paaoao me ka ea, no na makua, ua pili i ke keiki aole e ola. Nolaila, ua hanai ia kana mau keiki i ka laau Hawaii, nolaila, mai ke ola o kana mau keiki o kona wa elemakule. Ua pololei na kahuna paaoao a me ka ea, he oihana kahiko ia mai na kupuna mai, mai ka Palaha a me Puheke mai, e nana i ka moolelo o Milikoo. S. M. KAMAKAU.
O kekahi wahi e tcu ana ia maiuna o ka uapo i kokahi la; haule iho la kekahi wahi kanaka iloko o ka wai, a oo kona ike ole i ka au, piholo loa iho la ia a make. D ke k inaka hoi e ku ana maluna o ka uapo aole oia i kii nku e kokua, o pulu auauei kona paa lole i ka wai, a i kekahi la, holo aku la oia maluna o kekahi mokuahi lawe leta f he ahi koe nae ma kona pakeke, no kona pjli loa ma ka aoao o ko moku, ua a ke ahi kop a ua pau koaa kapa, i ka holo ana aku a "kekahi poe e kinai ia ia me ka pakeke wai, hoole o»at la oia, me k« t mai, aole o'u ihakemake e nioim roai oukou ia\ j ks wai, aia a Oku n«i 1 umi dala. alaila, au ae aku. 0 'ke keiki AHi o ttusia o l")emidofrl kona hēle an« 1 ka hulu i'kekah? po" » iPaniE»,* ke knlanakauhale alii nani o Farani, o \'ona kahikooia po. lie eha loa na oaohi 'maka' tie u»oa aku, aka, o ka mea hi'u loa «liu*nHe£of o n% wahi pihi e!ua o ka lala o kahi papale kapu veteveta ooa he n>au wahi pihi me kahi papaie, he hap/ilua miliona dula, i kona wa-i nuia ai.ua maule ka puuwai o aa aoao palu P»l" »opio ika naiia ana akd, a ua puoho 1 ko lakou mau naau, me he mea la, he hoku liuia ua hauie iho iloko o Farani. a ua aui ioana makana makamaei htfiwi īa aku ta la. I*o QU*O« OLKOI.U.—U» looUia to»i .{1^0» ke keww&ha nui q lnuliiu i k» : »9 au hou o,aa aia» ?, tfti)iaio i ,laa,a guii umMm>,u iioko UiQ.u*3i.ft.k¥m aiau l*,. w tu iao(80 p«Ji,a .kaiu O. k& o„im «i»:_ lfiUa» i bikisrayft Ql<) ui«ū. *Ui4 ULa. a 1« mpe «haue uia.u aei uae uiakou « ku «aai ana p&ha kekahi.o ua moku kwa leU e koloholo ta*u aei iu&w&ea& o ko kakou u»u k»p«kahak&i a me o& aiuti e iloko iho o keia mau la. ke maikai nae k& makauL KeiiiNi i anoai u.—Ke olioli nui uei oaakou ika hoike aku i ke ake& O o na kuaaiM o kakou. ina j»e e huli aku a hele ma k« K.aha o Ews & hiki ioa aku ma Waiauae, a malaila ae a Wai&lua & hoi niai oe i liooolulu nei aia na pali hau'iuli o Koolau, he maa uka mahalo o ka puuwai ika ike ana aku» #« hapaue» iloko o na hgr« poaiu o neao e lohe uo auei oe t ka uakpke 4 {u li-o, a *.;* hapauea. kaoe, a i ke kaa», kmikou U«u u ke kua a ka hapau«& «ahut«. Kn HWiMIO O STO»KWALL JiCKSOS — Ua k*k«u »k« «A.J, B Berasford H«ipe. KihMHkM «liwii 0 U H«i « J*e&a ) L«4«a«, « dabilw i«,MmkN>>