Ke Au Okoa, Volume I, Number 28, 30 October 1865 — ALI SERA & KUMURUDA. He Kaao no Arabia. [ARTICLE]

ALI SERA & KUMURUDA. He Kaao no Arabia.

§ «r . H K LU 3. . : "V ■-* — ' -- X ' JLawe hele i» aku 1» keia a hM Wale i J£a h»lealii, hoouoho ift jho o ka u,oho alii, a kukuli fbo īijhJty} ,H)e houi l iho i ka lepo iwn» wa i oo!io v ai'iluoa o k» uoho affy.MMohft I>ia o wejje m walhona. na auhan poTa ipsa no "hoī i hoonui Whōmo ai ke aloha o ka Moi ia ia. Ia ia e hawi «oa i keia m&u mea a'pau loa, 'lee oiai kana & alii kane, ua hana -mau ia kona pmiwai e ke kauihaha a me ka, manaonao o keia mea he aloha. TJa uwe., ua' paumako nui loa oia i kona hanu, a ia ift i, hoomanao'ae āi i kekahl po nona, ua huea ia mai la na pwawai o kona. mau a hoopuka tnai la oia i keia tQsu lalanl, tusle penei : r . " Ko'n iini t>ui noq, oia «aq ua kaawale" kana, ke makamaka nei n'o*J ~ j Ua hoomaliuahua man ia mai ko'u mau i maka e ka eli'aeha pīo^a, Ina hoi an e nwkj e rwe an'a no au no lra ehaeha i faft fmi afee'alOlia) ■*"■'' 1 No ka meai o ke kaawale āna o na ipo, he mea eh&e'hA Īo'a ia. n "*' v . . I I Kelullelu ānli i mau laiaiīffi e % aela' ōia i'la* 1^ J ' | ana a kona mjw iWiiKRj iloko o ka rumi nui/) fea halealii, 'a hoofeaa-j wale ae la oiā i na keena a 'me na runn nof>o o tpau Wft( #Bfhjhē i 'a k4W Vna« ta;- • f'ka la-J ae fW mMatr#o& no'jjj! mefnoi',' ( ka'j>oe luna 'aapuiif/ " &e .oiaio/ u.a loa afeū ko ¥akou alii tna na Satla| ■haipule." Aole nae fa'o kona lenmu ī Koōai faCla ifeo mai la maka m'ai "o kona tnau lu\a atipflfnl, aka, iio ka paflffloa o k<s- - i tana haku kane, ke komu nui 0 kona hdbkaawale ana ia la iho; aole no lal wale no boi, aka, no ka makau kahi ona o| ike ia mai aoanei oia e kona mau mfibaaiiia-1 na he wahlne ia. Ēlua wale no man kauwa keikihane i lilo 1 mau mea lawelawe pai iaia. Hookahi paha makahiki o kona noho ana maluna o ka noho alii o koha aupuni, aohe ofta 16hplono mai i kana alii kane, kona wahi! £*nohō*a a nie kona ano, he ihaimaī paha a ! 'he oliioln paha, Nolaila, tia fenptkipi'kīo a ua mokbmokuahua mau ia kona naau e ka! ehaeha. I kekalii la, kahea aku la ia i k^na' mau KnMiia, e hotiluulu mai i na mea aka- j mai i ke ftnff Mna a me ka poe akamai i ke ! knknīa hkle.' Ēanoha aku la oia ia lakou e ! kuknln i !anaf hui ekolu mile ka loa, 9 ekolu ka laula, i ekoln mīle mai kona halealii aku, a fe hana ia me na mea nani. T ka paa art*a, kii ia mai keift e hele aku e nana, ina ua kulike ia me kona manao, a i""kona ike a'na ia, na kupono ia i kona mānao a me kona makemake maoli. " Ua kukulu ia kekalū anini noDa iloko olaila, a kauoha āe la oia e halii ia leekahi mau papaaina īoloa, a e uhiia me na mea ai ono loa o kela ano keia' aeo, a hana iho fa | ls»kou. e like me na mea a jpau* aoa i kauoha i ai, kaugha ap 1a oia i pa pua alii pau o ke e heīe mai ai jpu me ke alii, a ai 3ho la lakou, a pau ae kn [lakotj ai ana, oiahope iho, oīelo ae la ja.^ ūauoha ae i na ma^aal^aoa,' hiki. mahiHa hou, e >~ati<jh| estu na kauāl;a a pau pani'ia na ipuka a pau loa 0 jko jīiaja haīe hana, a mai lakou e ai i ia a ke fiīii, »0 ka naea e haa» ofee e )j ia oia ( gsa ka ipuka*"o k°na halenap.a.^ I ka bjki ana mai ta mahina liou, ua pa-, ūi ku (a ita ipuka hale haqa : ba]« bap&j haua ae la ia e like me kana niea 1 | lauoha ai ia īakon;'' ; ajoomau iho la I 1 ke paai ana i ko lakoii mau ipuka a haīe, a hiki wale i ka mahina mua o ka lua o ka makahiki. Ia wa, iho mai īa o Kinnuruda mai kona halealii niai, ahele aku la kekahi elele uiauiua, me ke heīe aku ma ke k«il»nakauhale apuni, e ofclo ana,_''E pani na foiiaaka a pau īoa i ko lakou nmu ipulea o ko l&kou uiau haīe liaua, a 0 ka mea o hana ole a books ole i ka makemake o ke alii, e li ia no 4 oiake ka mea kue nia ka ipuka 0 koua hak iho. mai na mea a pau i ka «h«aioa V ke aīii l ,f . A i k» w» i p*s ») ka olelo. iuahaua a ke u, '» maf Ta na"r nakaa!nana,* & oo^"

pnni. *Tloomaka iho la lakoa i ka *ai ana, & i ka W? iJbs&jkj4.fcg lakotj, pploli ; nonanha'i īa no tioi "kē alfī me ka in&a pono tnai no hoi 'o "ko lakoo' mau m'aka i k»*i ana, a'olelo ae la kekahi i me b!elo iloko o\«S:ou iho, " ]£e nana ponfei ke alii ia'u !" Olelo mai la na Kahhia i na hu, " E ai onkoa mai tuatau, no ka mea„ka makemake ia o ke alii o ka Jke mai ia ookob, e hoohlalaai al ona." No f» me», hoonnhnun iho la lakou i ka ai ana, A fai)*w*6 i ka wa o lakou i pau ai i ka maona, bbi sku la lakou i ko lakou man hale iho, me ke noi ae ia Alahe e hooloihi mai i kona n<sho ana, a i iho la ia iloko ona, " ln* o ka makemake io keia o ko Akua, ma Keia mea paha e loaa ai ia'u kau wahi lono i«ai ko'n hakn kane mai 1" ka hiki ana mai o ka lua o ka mahina, hBti tfio !a no ia e like me ia. Ūa tt6la fākou f nā papaaina, a fnarfa flo" o a noho ma- ? Wma o'kona nbho a!H, toe ka nana mai 1 ka ai ana a koūa poe kanaka. A ia ia e' haka pono ana i ka makaainana, halo aku )a kona |rtan tnaka malnna 6 na helehelena o Barasunaa, ke Karistiano i lilo ai ka paku a Ali Sara i tevra ai e knai. Kona hele mai la no ia a noho ma'kahī i papa ia ai, aole e ai, i Ke pa nni 1 piha i ka raiki a me ka pnaa. I kona komo ana mai a noho ike koke maī la t*o o Kumoruda 1a ia, a pii ae la no hoi kona ipai»a. Maanei no e pono ia uialiou ic hai 4lcti i'ke ienmu i komo a' o*BarMunja* opa kaW o ke pa raiy, no fca papa la Jna o na kanata a pan loa aole e ai i ua jja raiki pei puaa* o ka mea e a} ia mea he niake leona I liope, nolaila, ! k!' i komo ana mai o Barasjjma t nana a.e l'a ia [o a maanei aoīe wahi &&awale e as qja w#īg | | iho a ai l ka ( [otelo inai !a kekalii kanaka'e noho aea ? kona aoao " Aole auauiiiai' hilaliila i ka aij , "1 na Tnea ; oiai &ole na o ka mea kupp,uy al ana i na mea/no ka o'na '|ii nol e ae, aKa,, mea ai ka ku*toofif<f wale no ia īa^u.** U ' ' * i--,, , ..i la , &?•« KP? W fceiys| ka&ak^. kelea P¥H ko luua, ppe, y Aple^u^ ,PpgQ ftp ,Jia mea, olelo mai. njp Uftv haa.i n> mea aj o na ano a pau e waiho aei maīuna o ka papaaina." Aka, aole i hoolohe iki mai o Bara»uroa i keia olelo i haiia aku, hoomau iho la no ia i ka hoonuu ana, a i ka ike ana mai o Kumuniela i keia uiea. kahea 'ae la oia i kekahi mau koa, me ka olelo ae, " E kii oukou a e lawe mai ia ia imua o'u nei, a mai hookun ia'fa e hookomo i kela ma-! na raiki ana e hoomak?ukau ae la e hookomo | iloko o kona waha." fTo ia mea, kii ia aku | la a pale ia ae la ka raiki mai kona waha_ae, A' lawe ia mai la hoi oia a kukulu imua o 1 K«mur«da. ! No.keia n?ea, hoo>i.ae la ka ai aaa a na J kanaka, a olelo ae la kekahi poe, " Ua pouo i ole io no ka hana a.kela kanaka, no ka mea, | ua ai oia i ka mea ono loa a ka poe kaukau- J aīii, no ka mea, he nui wale ae no hoi kekahi j poe mea ai e ae." Olelo mai ]a ke kaaaka ] ona, " Pomaikai wale au, owau kai manao I la, ina e pau mai kana ai 'ana, alaila, owau ] aliu Ja." Olelo ae Ia kekahi poe, " E oki ka hauwalaau ana, e nana aku kakou, heahiila au&nei ka mea e hana ia mai ana nona V' I ka wa-i hilā mai ai oia imua o Kumuruda, a ninau aku la oia, " Auwe I e ke kana- ; ka maka uliuli ! Owai kou inoa, a heaha kou | Tjumu nui i hele mai ai oe i ko makou nei . ?" I ka lohe ana o ke kanaka i hoino [iai ninau, hoole iho la koua naau i ka Tjai inoa ponoi, a no ke kau ana keokeo maluna o Kona poo, "hai 1 oia i ka haina o ka ke Akua ninau, E alii ! o Ali ko'u iuoa, a o ka'u oihana liana pnlupulu, a i hele mai nei au e imi i mea e pono ai ka'u oihana iloko nei o kou aupuni." Olelo ae 1a 6 Kumuruda, "Elawe mai i kuu papa helu, i ikeia ai ka oīaio o ]p olelo a keia kanaka e olelo nei." A lawe koke ia mai la ka mea ana i makeai, a lalau aku 1a a hana iho la i k,ana hana akainai, ī ka pau ana, olelo aku la oīa ia (i ke KariBtiano,) " E ke kanaka iuo, j heaha !a keia mea au e olelo wahahee uei j o n» alii ? Aole auauei oe he kaunka iKaristiano, aole .anei o Barasuma kou inoa, a aole auauei oe i hele mai nei e ūni uo kekahi niea i nalowale ? Nolaila, e hai mai oe | i ka oiaio, a i p!e oe e hai mai i ke kuuiu uui | o kou hele ana mai 4 ke hai aku jiei au ia oe, ma o Alahe la, e oki no au i kou io, a e hooIHo.i» i inai na na mauu o ka lewa." Ua leje]e U oili o ke Kan*Btiano, no ka mea, he oiāio ka Kum«ruda i olelo ai, a olelo ae la no hoi koua n««ti kaukaiialii a pau loa, " Ua |kamw l<>a ko k&kou alii." ... AlaU§ 4 olelo aku la olt]iJ{mrud» ia Baraauma, &e Karlstlano* e oe e hai mai i ka oi/10, a ī e'e e pepeh'i ia oe 1" tane mal Wo Berasuma, " £ kala mai ia'u e

. i ke aīii akam§i a.oie.ka.j»qia,u t ,rj.o © i mai, he au .iau ji£i I"„ Aīaila, kau<?lja fte,H,fee s ,a]ii § PRP_. m&ke, 9 ka io a me, ka a t pau,, hoopih'a ia Vona alualu i ka opala, a e kona Wno ika mawalio ae oka ipulea oka lanai ahaaina. Alaila, paiie ma! la ya koa, "Ua lohe makou ake malapia pei I19II" & hana iho īa īakou e lik;s inea a pau loa i kauoha ia mai ai e hooko. v A i ko ka makaainana Iploōkoa lohe i ka hai pono ana mai 0 hje j£ai;i6tiano io no ia, \ja mahalo nui loa ko lakou naau ia mea, a oleīo ae la lakou, e uoho ajii ipaīuna 0 lakou i qi ak,U ( lp; aka 7 mai a me k» ppfop*j||sraua 0 .ki noho aīii ana. M H<sSBsla ae la aole lakon e ai ¥fei ona i keia.mea h£ raiki a rfie ka puaa. Ika pau ana o na'mea a jf'aū ' i k« hooko ia, ia ae la ka ahaaina 5 ana oia mahina. ' * I ka hoomalea hoō ana no o ke kolu o ka mahina, na pani kn ia na ipuka a Mte, na hohoīa hou ia na papaaina, a ua naue nuf hou ae no na makaainana i ka papaaina a ke alii; Ua makau loa ia ka noho ana ma ua pa raiki nei. Ia lakou nae i iho aī e ai, aia hoi, hooho like na kanaka i ta hblo ana mai 0 kekahi kanaka aialuna' 0 ka 'lio, a i Jffc lohe atia akn o ke keia e holo aia hoi,'kanoha ae la ke *lii,e kahe*'ia^ poT fcft ahaaina a lee alii, i Kona komo'ana toai iho, tiana aku !a o Kuiburuda ke Mii, * ike iho la ke aīii 0 lawana KuracW kela, ka poWsTi lawe-alhue ai iā ia nei, ' 1 ' @ke kntnu 0 kona hele ana mw, efa no ia, i#ia i haaleīe iho ai i kona matfeßine, hoīp ■. aku la oia © halawai mft kona mau*lioa, me k4 olelo dfcu ia lakou, na pepehi oia i kekahi «anaka,*a na lilo mal'ia ia kekahi' kaikama- !< Wtte opiopio me kelahi mau eke i piiia' i ke ■ga!a. Noī&iīa, ua hoolioli īa kr naīu e keia mau olelo maikai, • koke >' <ftn la lakon ina ana nei. Komo n®a aka ■laoa liwana nei, me ka manao e laweb»iji f ' ! ba*Wtiiwai 0 kana liulima ana, aka, 4 ua hoo--1 : !teitaria.raai oia e ka ike ana, aohe na mau ro%a 1k anff I powa ai me*ke ahonui oīe, a ni- ■ »e I» ol# j Jcona'makuahi«e t a h'ahai mai ? «la kona m&kaahiae ika oiaio a pa«; i kona iobe ia, olelo ae la oia, " >fa 1a ! < e bde aua au e imi i keia wahine ino ma na wah» a pau loa, aia no paha oia iloko o ka bua »o ka laau, e lawe mai no au ia ia, a e haawi aku no au i ka hoopai ino loa ia ia."" Nolaiia, hele aku la uia e imi hele ia ia ma na kuianakauhale e pili mai ana, &ohe loa<», a hele loa aku la keia a hiki wale i ke kulanakauhale i noho alu ai o Kumuruda. I kona komo ana mai iloko o ke kylanafeauh,ale, aohe i loaa wahi kaaaka ia ia, a pela.Jka ia nei hele ana loaa ia ia oei kekahi poe wahine e ku mai ana ipa na puka apiani,. a hai ia mai keia ma ka hooipaka ana 0 kela mahina keia mahina, ua haawi mau ae ke alii i kekahi ahaaina nui, a ua pau loa na uiakaainana kane iiaila. I kona lohe ana ia mea, eka olioli nui oua, no ka mea, ua loihi ioa kahi p ka hele ana mai, a aohe i ai wahi ai iki, 0 k<» hua laau wale no kana ai uo kekahi.wau la, a holo kiki aku la oia i ka laaai ahaaina. Lele iho la oia mai luna inai o kona lio, a komo aku la ia iluko o ka lanai ahaaiua, nana ae la ma kahi kaawaie, aohe wahi e ae, 0 kahi wale uo mamua pono iho o kepa raiki,, aoho iho la ia malaila, a kikoo aku la i ua pa raiki nei, a olelo mai la kekahi poe, " Heaha kau e makemake nei e hana !" " E makemake ana au e ai i keia pa raiki, a hiki wale i ko'u maona aua." Pane mai la kekahi iaia, " Ina oe e ai ia mea, e li ia auanei oe." Aka, | pane mai la oia, "Ua oki ka oukou mau ua iki; no au i ka'u aiea eai nei." Ia wa, kikoo aku la kona, lima a hoonee mai la ike pa. Ia hoonee ana mai i ko pa raiki, holo aku .la kekahi poe e noho ana ma kona aoao aiai ona aku. Lalau iho la ia ika raiki a popq poepoe, hoonuu ae la, a i kona ana ak,u, kpua puu me he hekili la. Jlookahi a ft{\a haiia ana pplu, ike ia iho, la olalo q }ffi ga . Ia ia e hooouunuu ana, ia aku la ia Kumuruda ke alii, " Aja kt:la kanaka ke ai mai.la .i Jie parjuki, .a kauoha mai la oia i kekahi mau koa r .e kii mai ia ia a e lawe aku imua oua. I kona kii i«i aua mai a lawe ia aku, olelo ae la \tckahi, " Ua ike e aku nei uu au, e kau mai aua no iluua oua ka hiohiona oka li ia." Kii ia mai la ua kauaka powa uei a lawe ia aku imua 0 Ivumuru<la, uo ia mea, oleīo ae la kekahi i kekahi, " Ua pono no.ke li ia oia, no ka niea, ua hai 'inau ia aku nei no ia, aole e pono ka ai ia mea, oī&i ua hai ojua nei. po aole na ja poe iia#naa mea ai, aka. k» po« L|aualii w«lg. aoj uulaila, ua aani ao jpake he A «li," f° P«4o ke.ian^.^ii; «•a 0 ai maoli, aka, me he .1», u# &lalto ia oia e kona auiuakua iwo e ai ia. nīnan aku la 0 Kumumi' i A Owp kou inoa, heaha k&u oib -jJ * - V

1 kau kumu nui i ntki mai- ai STnai | tnn]Kn JS ; e ,m, ,1 mai Ia Re alu e lawe ia; aiu ka. nana helu. ■ .!*? « "9 Wl», mai nel 0 keia pap£Tßelu f o law&na kou iu^a^ 1 o hele | lcaj ,ft, ' 00> 06 U& 1 ka 1 oe e Jp!l Jkou poo me, ahonui i? 1 *k.. m 1 : ' ona P l^ao :aU a 0, akji?. £^9S , 1 plelo mai, " mqo^ U a^^, 1 e hfhijiou m> h k ok> m,aJuHia.^_,i.a ig^aj l h|iua aku la jfl, Q ka hapaia l r .ia P ara .STOB, ; 1 la keia ,mau 1 ia ana, i L , ]KanßtianOjJjrka paii, hana ana a > pa'koa l i ai, a. ( " '• #4 1 ka ha o ka ma- . hina, ina mest ' ai ,o n% r a iele mai no hpi pa : a pau.ioa Ua ,no_. 1 M ke,ftlii 03tt fajOWK&P. map, a, . lā.oia i ka 0 k»hi €i ! i-aiki, i an a" kek^lii r kapak» no.pa.na umiumī, ,ua ! lua i kona auwae, oia ap ke JKssjpt}ianfl i l hoomajnoii)o #i 11.^1^5^-., 1 wiki iqfti 99» pia^^.hil^i, »a, nana ae la oia m,fr& . '■ : ka ,yva},g. np ; *aiki. ma ,i, 1. 1 l»ali mai no ia .hpĀ apa . ' mai, ua nalowale o Kumuru4ft„nje, p»,eke .i piha i ie gala, no ia mea k$ kuma o Bara--1 eama i iipi mai ai a rpak» ai, JBsji k > hoi ke kaikuaana a ua ' kuikaina imi mai ai, a nana no k» mea i loaa ia ia, e like me ( iJj)aa, i l 1 na mea mua. , ' I kona noho ana iho no fka ihp ' e aku ia no kona mau lima i k,e pa raiki t paha i elna mana, kji koke ia mai la ois ejaa 1 koa, a lawe ia aku la imna oke Alii. Olelo 1 mai la ke alii, '■ E ke kanaka ino ! Owai kou / '»oa, heaha kau oihana, a heah.a kau mea i 1 hiki mai ai i keia kulanakauhale V Pane. ' mai la.oia, "0 Rauaaturpa ko'u inoa, aohe a'u ■ oihana nui, he wa|ti x au." • Hooona aku la no keia i ka papa aīa nei, 1 kahakaha iho la maluna 0 ka papa helu, a 1 noonoo iho la no ka wa loihi wale, ea mai la [ koiia poo iluna me ka olelo m#i, "E ka ilio 1 ino, heaha kau e wahahee nei imua ona 'lii ? v - Aole anei o Badisi(jeaa kou inoa, kan hana he hoomainoino i na kaikamahine o ka maluv hia, e hana aloha ole ai oe ia lakou i qa wa a paa, me-ke aloha ole i na wa a pau a lakou ' «koeai i kou makemake. Aole anei pela, " e hai mai oe i ka oiaio, a ina aole oe e hai 1 mai ika .oiaio, alaila, e make 50 cte, i uku no 1 kao ,iiio ia.meA, mo. ■la pia i hai #ku i iho r ! olelo mai la ia,.," E fae he.o>*iGj;#g, > i.olelp AWla^kaupha.«£.}» ba; > hauia kpva wft».,?fawae i hookaULhftj»dla»^ M '■■ keia waw&e, «Aia . 1 hookahi tav»eapv laau. Mahope jlUq. v okiokj iuiu ia koua i«, * e. eli īa • nui, e puhi ia pia * ke abv a.9 ka e jdpl|. v i* iloko oua lua nei. Hwa iho 1» 1 iike me kan&i aku i}, ~. F 4 Mahope iho, hooku» aJm,la .i n«> _ • na, e ai e like me ks> lakQ« ajpi„ 1 akn i» lakou i ko lakou mau bo«)e + . ahoyH4 i» "o |foi o K.nm > aru<la i kopa Ā^ T1 i m hiki ana ilaila, ku w»le wai laiio i maka 0 Ali Sera iuiua 0 koua j i aua, a hoomauao ae la oia i a , 1 ka poe haku meie peuei v * 1 i "E hooMiaaawaaui i kou jpo, me ka mai uao oluolu, cr- 5> > - | No ki, aiea, a i ka jCkua, «a ho-' - peaao kauaka, t ) A0 ka mea i j>apa no e ike mau - \ 1 t A« ka mea lae mai no , ke e ike."^ t j T k. . c I ka hiki ai)& maī Uou, ua hai)ia hou ia ka tn<» ka, iuea 1, «iw, a uoho ae ke poo 0 ka - a aknkkniī* m«» ma- :. ka komo b t iho la lloko on»

ifi .mau meaā^au ua ikfi ōo>akoa ( , lau kōke aku la no o^TSer^i*1ke^ | hoonua iho fa. ta'4ra, iko uai IgLJtejHS|L i ka'ia nei hotinaq k4 1tanaka opiopio, mal «i. oe la nie&^^W Hiea, mamuli o nluhia maT aimnm''w' ?* kia' maluna on." ' Paoe^niai h S hooikuu ma! oukou e lta moa paha' Ma^^aP^ af;a mm c ' ! iffo"r Mūlia'niai la k'e analna' ' )&&nSo llio Js ākn e"T4W iā mai oia sSt>-] •' iho la o latfa, hookuu akn j5*o!a ia ia e 84 ; ponio Ī04. I ana^ aka 1a oia %'lawenā iqaf oia imua o Kumurnda, "1 kiTā1fiTi tela kana> pio a e lawe maffa%'lmuā o'u neu'* aknlaoia elik«riQ<rk*eTVauohp la fteta fia»g- . " Owai kan oihana, a owai kon ain. kela, " Ko'n boa o Ali Sera, he lftp# waiwaī .To& n k(?a mākūākane o' K3ral&fta.'' "Knīon īho la o a olelo āe la 1 ka aliakanak p£ke1e ia.kela lianaka, no ka niv kaha meā nK^W""" " Hoopaūl:6ke ia"iho lā ia ā&a; aku lalana nen liāīialēalii, ā ma ike akH anMmieāM, >tiu . iho, haalēle iho Ta o i ke ft»1{S < 6Mo āfctt.f tiE#&aKy£ioānā.';4^^^^l L aku ana nō;*fikā, Uoai®" 6 ia no u" ' tnoa 0 ATaheT " * . '*