Ke Au Okoa, Volume I, Number 28, 30 October 1865 — Ia loane Kaimiola. [ARTICLE]

Ia loane Kaimiola.

£ K( Ac -,~Jlloha ot: Ia o« e Kaimiola, he makehewa loa lu« mau kamailio nna, i hoea mai noluko m»i o ka in«iita, nolaila, ina oa ike 'oe i ka oi*t? ( alaila, o hoouna mai oe i ka mnnao o)t»ikfti. K.e hai afco nei no an )ft oe 4 o knu makemake a'n i noi aku nei ia oe, e hoolawa' I ia kuu makemake ma kuu pauku a'ui manao |ai, uolaila, keipa>nao nei au, ua kokoke akn oe i ka l.oka, no ka mea, aia ma ia pauku ke kumn nui o ko'o manao, a malaila hoi au e mauao nei e hana me oe, a, iua aole oe e hai mai i ke kumu hana no keia pauku, ke manao nei an iloko o'u iho, na hiki io aku oe i ka puka o ka hōka, no ka mea, Ūa ike na haole a me na kftnaka a pao, He mau mea hoopanipuni wale no kau, ! Ua hoolaha ac oe rna ke akeamaheoiaiola. Iloko o ka helu 86, ua ninau uku au ia oe penei: ''lua he oiaio ka Ekaleuia Enulani, no keaha la hoi i haalelo mai ai kekahi niau kuinu fiihopa kaulana, he poe naauao loa lakou no ke aupum' o Beritaiiia.'' Mai ka 1841 a hiki i keia' wa, he ōui loa m kahuua Bihopa i haalele i ko lakou Ekalesia Enelaiii, a ua komo niai lakou iloko olenu Ekaleaia Katolika. Aka, aole u|e oe i pano mai i keia mau ninau, no keaha la ? Ua pane mai oe me ke akamai lua ole, a ua awiliia mai na hua nioi o Kau mau huaoleio mai ka mua a hiki i ka hope, no keahu la ? Ua kohu anei ia no kekahi Geutleman, ka pane ana ma ka olelo pelapela. Ua olelo mai oe ia'u, ma ka Heln 22, he nni loa ka ! ka poe i haalele i ka Ekaieeia Katolika Roma, maUoaini, ma Enelani &c&c ke ae aku nei no au ia, he oiaio no ia, he nni loa ka poe i kipi i ka Ekaleaia oiaio,, ua kipi no o Kalavin'(i noloko aku no ia o ka Ekalesia Katolika, na kipi aku nt> 'o Lutera mai loko aku o ka Ekalesja Katolika, ua kipi no iioi o Heueri VIII a me Elisabeta, mai loko aku o ka Eka!esia Koma, aole no hoi ia he mea hou, ma! ka wa mai no ia }4"teVn li'i3gi< : r Aka ea, ua huna iho oe i ke kumii wui o ke kukulu ia aua o kou o ike'ia paha na iwi ohua i ka la, ke kuinu i hai pau ole mai ai oe i ke kahua kahi e ku ai o kou Ēkaleeia, aole no paha e hiki ia oe, e pono paha e wehewehe iki ae au i ke iu'inu o *fia' hui. ana o ka poe Enelani, kē oīuoīu nae hoi oe, uia ua iho mai na puua keleawe mailuna mai ou, oi«-psha „'«Jiewk_ai. , Eia no ia, no ku makemake nui o ŪeneH VIII e oki i kon'a mare' ana me > 'Katarlna Aragona kana wahine ponoi, uahaiian o f«tarina Aragona i na keiki elima. Ua kakau aku no o Heneri VIII i kekahi palapala ia Kelemenete VII, ke knmu kauoha o ia wa, e olelo akn ans o Heneri VIII e ae mai o Keh:met»ete VII ia ia e tnare i wahine hoa, a no keia noi a Heneri VIII, ua hooleikaika loa mai o Ke!emenete VII ta. fa, aole e' hiki ia ia ke wehe hon ae i ka mea a ke Akna I lioopili ai, no keia hoole a Ke!emenete VII, «a huhu loa o Heneri VIII, aole pau iki o kona kuko ia Anna Boleyna, makemake oia e haalele i kana wahine a me kana mau keiki, i mare ai laua me Anna Boleyna. Oia kona komn i hookaawale ai i ka Ekalesia oiaio, a hnipuia ka poe Beritania me ia iloko 0 keia kipi ana a Heneri VIII, no ka mea, u& lawe ae oia i kona mana alii, a kan aku i kanawai oolea loa e like me kana mea e hai ai. A i ka la 23 o Mei, 1533, haalele oia i kana wahine ponoi a me kana mau keiki, a mare oia me Anna Boleyna, a hak na makahiki ekoln, alakai ia o Anna Bolevna i ka make ma ke kanoha a Heneri VIII, kfe kahua mua kahi i ku ai ka Ekaleaia Enelani, a mahope ku iho āi ka poo a me ke kino okoa oia hale, o ia hoi o Ēlisābeta a me kona mau lala a hiki 1 keia wa. Ia la iho no, na mare hou oia me loana Seymonr, a makekoke no ia. Oia ko Heneri VIII ano, ke kumn alakai o ka Ekalesia o Eneliani i hooniakaiā ma Pelenla nei A mahope iho mare hon no ia me Anna Keleve, a hala ua makahiki eono, kipaku akn o HenfTi VIII ia ia, ma ia hope iho, lilo o Katarina Hovera i wahine nana, a ma ke kaaoha k ua Henēn VITI nei, o oki ia kona poo, a rf>f»re hou me TEatariua Parr. Oia ke alii kupanaha i mare i na wahine eono, aia ke pOo 1a o ka Eka!esi*a Bshopa f īoanē Kaimiola e fuhikuhi lalau mai nel ia E!isabeta, o ke poo ia o ko lakou Eka!esia, ■ i hooponoponoia'i ma ka hana sha an&. Ke ninau aka nei no au fa oe e knu hoa aloha, oia anei ka Ekaleaia oiaio a Heneri l VIII i kukulu ai ? Oia ka poe haalele i ka I Ekalesia Katolika oiaio. Nolaila, ke noi ' akn *nei no au ia ofe, e ae mai oe ia'a e hai iki aku au i kekahi wahi moolelo no Heneri VIII;- , Ua lalao wale o Heneri VfII i na waiwai o ka Ekaleaia Katolika, he $918,555 dalaka loaa makahiki no ia man waiwai ana i ai. U& make ia ia he "man Karcdinatf, he mau Aiiiep'kopo, he 18 Epikopo, he 14 Aliid?akōna, hf 560 kahunapule, he 50 kumiiao, he 41 Duke a me na alii e ae, a aheane hiki ole ke helu aku i na mea e ae I make ia ia, o ia ka hna o kela Ekaleeia i hooinaka ia ma Peleula. I mai o Hume moolelo Beritani« penei : i O k* Ahainikuii4t>o i kukuluia e Elisabes, ba ahakiekie ia i me na hana nui wale i hoea aoloko ,mai o ka inain*, a maf na' WūW* tfe!, ko lafcr« poo,"he <5 tth — lti

he 128 poe ī iu«he jio n%-iaweii> 4 oihaaa kahnna.ma »4 in koena no ,VaJ»ot "hou ana wUi i ka £kale«ia Katolika, a no ke kukua an* i na k«buna Katolika; he 90 a keu ka poe i anake iloko o oa Halepaahoo no ko lakou *na, he 105 poo i kipaku loa ia aka maA ka aina aku. Ma ka apana hookahi he 50 p»e hanohano a maka i hoonohoia iloko\o ka Halepaahao, no ka hele ole i ka'pule hopa, a pela no ma kau wahi e aku, a na ke so o Huuje E kuu hoa'loha, oia hoi oe e loane Kaimiola, he Ekaleaia oiaio anei ka Ekaleaia Bihopa i hoomakaia tna Hawaii nei, o īeau Kristo aqei ka mea nana i kukulu i keia Ekaleeia? Ika wa ia lakobo I, he 18 kahuna i pepehiia me kekahi poe e aku, no ka lawelawe ana i na mea e pili ana i ka oihana pule Katolika, h« 126 kohuna i wailanaia; bo 190 dal» ka uku hoopai no na Katolika i hele ole i ka pule Eihopa, Ma'frelani iloko o na mukahiki 26, ua pepehiia a» Prfftttfantes Kahnna Katolika he 181, pulemeta ana, a hooko ana i kekahi mao hlHia haipule eae. I kwu hoa'loha ia loane Kaimiola, ke ninan hou akn nei no au ia oe, o ka hana anei keia •k£*aloha o ka Ekatesia oiaio, he imiola keia i hoomainoino aku ai i ka poe Ka- • tolika? Aole no paha kaa he hoomana io, he hoomana keia iloko o ka hana ino i ka lahui, aea, e no paha oe me kn noonoo i I ka {noolelo no Beritania e pili ana ia Hume, a i ole ia, e niaau aku no hoi oe i ka poe , Irelani ma Honolulu nei, he poe' hanohano t lakou a rae ka naauao, i hai aku lakou ia oe , me ka pololei, , , - i He lōihi loa ka ana ona kumn 'Bihopa i ik4 hapanoi oka o ka poe illhune o . ia ainā, a koi ir.o loa e hookaa akū, l;000 [ hoopii kanawftt *rm, .no' ia' mea,' momoiiW rid , kumu Bihop« ite gnf4"A fa<s ka walwAi," oU , i ka hookaumaha wale ana i na Kato- . Hka. A inal lianaia no paha ma* Hawaii nel, J rtotakotflftmana.' " " - ' ' ,& ke aho oka iioho ana ona Īfatōīika ' 0 na 'ma *"īreianf ' °na m ekoYu^anen*T" {laīa" ae" ' ne . T i Ina, (he a£a wa!e no A patia kV '» . d 4 ®K9 kaumaha ana oka joe Hebera malalo o ' e*" līke* Ae&ia 0' & jgegeKi i _ yr' "- e - paj - J «a 0 - aku ma na aina e, o aku ' ,i.n® kanaka lawehala ole Hokd ofa 1 oka hookapu iko īakou ohapule, oka hoole i ko lakou mau halukula, o kekaulaku 1 t auhau oolea ame na hoopai kanāwa! malu- ). »»..o,laken,.. huli aHakpu i 1 ka Ekalesia o Heneri VIII. No ko lakou- > makau loa i ka hoopai, ai ka hooukuia aku, 1 i ka hoopaaia iloko o ka Halepaahao, oia 1 wale no ke kumu oko lakon huli a»a, / Ua nui no nae k» poe i kup%s .paai tna/Jra aoao Katolika, no ka rqake o ka poo ' ka ika pololei ame ka ilihune, no ka ūaka- ' waleia oko lftkou mau Wfth4 eka pye o ka hootnaua Bihqp&, nolaUn. fcoopiii-. naeaai wale aku .no kekahi i loaa'i ia la- | kou ke ola kino o.}(eia o ij» paha ka 1 loane Kaiiaiola e me ke hihewa mai p t o^ijti^i 0 o Aka, ua makehewa no ia oe.ka ana iho, p ka aoao oiaio maoli ihoJa, % mau ,kunfti ' Bihopa e ai, i njanao \ ,i* *ku ai, e na no ka . inea, aohe ola uhane iloko e hīki ai i ke kino ke hoomaopopo i kahi a kona uhane e hele aku ai, aole no hoi 'he mau Sacarema e'niku «nalaila, a ina i Iniai au mau*lumn Bihopa, he mau Sacarema ehiku no malaila, he ' wahahee loaMa, ina i na Sacarema ehi--1 ku malaila, aole no eae i loaa hookahi wale" fa' mau mVd) 0 ka lawe wale i e kapa ia lakou, he poe teretiko a me ke kimaiiko. 5 Aka, ua hoomalamalama no nae ko kakou Uaku J # ka poe l3eritania i ' keia wa, 1826 ma 'ke kuiauakauhale o La4ana wale no, he i huli ike Ka^likL' Mai uakahiki 1841 a hiki ika ma&hlki* 1846, he 66 kygiu Bijiopa kaulana, GtulUat»f .k»9s§>np ajiaauao # loa, i^haalel? 1 ko lakou Ēkaleeia Enelani, a komo'cū*Eulto- | ko o ka giaip, aole aū e hai^eu^ia' oe i ka poe uaahaa, uo ka % mca, he nm īoa lakou, aueaue hiki ole ke helu ib, kulauakauhale o liaāa K.tolik«. ■ «-a Mai ka makahiki 1846 a hiki %e nui loa na kumu Bihopa i huli mai/akā, aoīo k e hiki ia'u ke hai pololel aku ika nni, "āi»a mahope aku, alaiīa hai akn au ia" oe, TW*poe' naauao lakon a kanlana loa iloko ō ka' |fifana lakon i Wt}ī&te ole o ka Ekaleeia Enelani, a tnki f ua 01910 iho lakou, aole Ekale«|a giaiq e ae a iakou i ike ai e līke me ka ka.īionia, oia ko lakou kumu iuaf' aī tno ke kanalua ole, iloko o ka *$kalesia ku mau. . ... : A noUila, ke hooki nei *q 1 ke kakan ana 'Wn hapa pnlima, no ka mea, aohe waiwai iloko o ka hoonni olelo ana, o ke aloha no ! ko'u e kuu hoa'loha e foafle Kaimlola," 'a me" n& keiki e īawe klani ana i fia "hna' kepau a ke 4loha i whiho ai. aloīia oīikon. f B. Lpasas*. Knlan*kanha!e Alti. altu nei makou, «ola ho W nae» <juoiuu* * l*o&pu^ka Ttii

. . -Wo * he'e .Lr JSt»'' <gCw^'.''" | i </* t{ °f ft ae » na hodpai īno, m u.. V maiVo ■ a/oha dii, oia no keklahi mea nuf ilo- *■ meaW ola an/o ke kanaka,!ina aolē ē afoha " "'55Mb ' ai kd-a. ka i aina, aole no ia i '^908 ua hoW eonaAlii, ka inea narfa e maiarrfe, a 1 ua one h wa /ka pono a me-»e ino o k» auona, na ' e/nobo ana; ke ole P komo keia ilo- _^||j|jM kona ma : o ke'kahi, hoowahawaha i ka aina* 1 i elua, aka, aole *o paha he ka- *3jjnNH na aina, W e i ka olioli'i ka n|h'o malnhia ana hookupo v 1 n "~' ' v aupuni;toai %rf wa We lIKH nae e pah " ' ekekni) amal6sj mi kuahine. j n^i^ke kua eao .ai'i ka iepo oka atria e. s ka mea, mai na ; .hoomanao ana no koalohaai? a lia e mal la no iloko anei aliali\o mf pttn, na papaala o ' *f .ip. E wale no ke kanaka kou * ole naējVerlioopdf#a''fifia i ko- ® <n * no kolia aisha ,i kona alna, e % ■:,.-. ■ !e noiā aole #' a na e& aina ma- T'k 1 i»«w»i , _>r t . A hanln% oidrka mea;ftltra ana n»a- ; ** na ' knifl I fefrlatrar mty palirjSatn, nr* ■ j% " woa ' ba ffefi§"e s VBni?? l -l:ekahi knlt£ o ' % iqa)»* c a floko~rfl«ißkfthtmea, heaha la auanane® ;akon man me&'m&ik'ai e mlktfao akn t „|r ok® e pnkainal &n'a mailoko mai o la-- jfr « *k° 0 . ■ka mea aloha 616 ikdna*ataa, alaila, ' * • ka kanaf| ,j paha kakott he hehenā ia, " | aloha i l|p naneleoiai kelameanj/he f ;i ena.iiB« 0 , oke kanaka aloha i 1 p poni y m omi ia nā~kdfiirSina rjH<Kitthme i fr - ,"no ka mea, e n£ffa ī Mi lio- anaīiei ia i 1 na maikai a me na holo ana imna o konS X a ina bo hoio hiki mai kekahi '■ *" o \tt&f£ «īaluna ona, e maliatiijfejßau no . "5,! maiiboobuijto _\ * - ~>\ e K.ameknneY -' « - . v ka«Uhap 1 p.]poinst <*na ia kakou, »me/ ' ka kakon mau a hiki wale I kd m ■ hulihia ann, k* boow»nao ana no na lan/ * 'l. kaolauaa ko kakou;ri9»ua}ii.» KamehaileHa • f I-. ka mea i knpa.ia ka .'' Napoliooa o kilP»- * kipika." He.poe i iina{ibini ole i kauainau h»na B«i,i ,ai ? 1 8 ii ka hwpaa «na, i aa ksjju, «kahi nojl ike 3 W ***' p«aoi»:Ai«kn». <> wahia m$ 2? W ■ke kape.,, Ka JH ka iaawi W w*i ka pomaikai hekal mau * poiuaik»ijs a« i Hulo hoo- * maik»i n& Uoi fia ( pufty?#tkopa i^au i koii# .aljouu i n* ™ *'< ka ' |4ukulu wa i oiai} hik| i 1 " I ta:fc*n*k*Jlihim«* Ekkei 9 :.? anai i * «nkaaawM. [ 281 ®£J? . 0k» q kp kakQu afi uni tk«ia \is% u»>9.«^fe9l|[jQa|a J mai kol'la *1 fift^.l», l ua^}(4>%.^jj,jkj i i|k > , a }< ? lja al|. ma SFj •te4*kou ijeiM«k,aka, i. wa, -u a * aß £ -k>&*s ka m,aH%o,a r fce ka hj A&pa, h * P Mu» uai^giakeiah a, W' ► , o.fca j — F f lī* ua. kue, kaie aUi mea f mana^ m m %iy>mg,.. ,E i olko a^l #««} j(M^BMkaUi.lyßi o !ah u r_ W ' e *&> ,0)M īn» fflea a paju a • m,e i ip H u U ■W(PW i.Jteei% i &>&ew A ,]3*«J|ifcoi&Uk<>« : m%,.ia v inBa^qle,nonakpi® ,a ko lakou niaoli, aka, i lO *1 '■ WPH « hihnai aku aj, ? .H» ia Uk,vu KI M »» uiaa&o b.ook*kW4>j, >110. he puaa la i l ii}U j ® f k» t«u i ka wale * ' ! ma o a n§. wahi? e i» mai ai lakon e hele aku. j|| jfjĒt O.ka «Mipuni. i * 'W >M, M'4)kiMbi||.«(N teLW| ia i.hal# ««, e> ? tft, holo nei ot*tat» mBhina o oa - kawaluhia » rae ka t tnle ; a e w hou ia ana e na ale a rae na makaai V ; ka noho'na kupikipikio, Ax>le kafc»u, * B »kn no hoi ka kakon man mamo e ;qu i M ? '' W 4ū«it» aviahi» » o ka hnliaaiahi, m m *"' ■* ika mea A ua hala akn 1a na ate e }f^ ! , % «.» ' kakaa aj 'eo kakoo wahl woa. a ke lohe ° t ke * Mio' $a !»LW". E< " > ' ; v «-» rasja k? ata ike knet>akā nr *, i o kal ( oot>A!»kil krae H rnh&\& f *!mßĒSF*~~' ~ \ .Mk>. U* »VMi IWpKhn v k « M«mr>} Ume«i 9ka % o ' k ai, «v