Ke Au Okoa, Volume I, Number 30, 13 November 1865 — Page 3

Page PDF (1.22 MB)

MA KE KAUOHA.

 

Na Hope Luna no ke kakau ana i na hanau, make, a me na mare.

I k ulike ai me ka Pauku 45 o ke Kanawai i hooholoia i ka la 10 o Ianuari, 1865, "Ke Kanawai e hooponopono ai i ka Oihana Aopalapala o ke Aupuni, e hoopau i ka Mokuna 10 o ke Kanawai Kivila." Pauku 46. Na kela mea keia mea i aeia e like me ke kanawai e obscured i ka mare ana, e hoike aku i ka luna obscured o ia apana, na inoa o ka poe a pau i mareia e ia; o kela me keia makuakane, ina e ola ana, o kela me keia keiki i hanau maloko o keia Aupuni, a ina aole ka makuakane, a ina hoi he keiki kamehai, alaila, na ka makuahine, iloko o ka malama hookahi mahope iho o ka hanau ana, e hai aku i kekahi lunakakau i na hanau a me na make ma kona apana, i ka inoa a me ke kama, a me ka la i hanau ai ua keiki nei. Na ke kahunapule i pule i ke kanu ana, a o ke kamana nana i hana ka pahu, a o kekahi hoahanau paha ma ke kino o ka mea make, e hai ae i ka lunakakau ma kona apana, i ka inoa a me ke kama o ka mea i make, iloko o ka hebedoma hookahi mahope iho o ka make ana. O ka mea hai ole e like me ka olelo maluna, e hooukuia oia i hookahi dala, ina ua ku ka hewa ia ia ma ka hookolokolo ana imua o kekahi lunakanawai hoomalu a apana paha; na ua luna malama papa inoa nei hoi ua dala nei. Nolaila, ua kohoia ka poe no lakou na inoa malalo i mau Hope Luna no ke kakau ana i na hanau, make, a me na mare, no ka Apana o Kona (Honolulu) Mokupuni o Oahu.

Maunalua & Wailupe, S. Kaili.

Palolo, J. K. Kanepuu.

Kamoiliili, J. W. Kale.

Waikiki, W. H. Kamoana.

Manoa, S. Hookano.

Pauoa, Kealoha.

Maemae, J. K. Kaunamano.

Kawaiahao, A. Kalauli.

Loma, G. Kamai.

"   S. M. Ceritina.

Kaumakapili, Aaron Kalia.

Kapalama, P. Kaleolua.

Kalihi-kai, P. W. P. Kahananui.

Kalihi-uka, G. W. Kamakea.

Moanalua, P. M. Kalauli.

W. JAS SMITH,

Lunak obscured o ka Apana 1, Mokupuni o Oahu. Honolulu, Nov. 3, 1865.

 

[Ke pai hou nei makou i kekahi mau kope e hoouna aku ai i na poe i loohia i ka mai lepera ma kekahi mau mokupuni e aku.]

He Olelo Kahea.

No na Mai Lepera, e hele mai e hoike i ko lakou ano, ma———ma ka la———o———la———Ma keia, ua kauohaia oe e hele mai ma———ma ka la———o———e nana ia ke ano o kou mai, e like me ke Kanawai a me na Rula i kauia e ka Papa Ola. Eia pu me keia ke kope o ia mau Rula. Ma ke kauoha a ka Papa Ola.  T. C. HEUCK,

1865.   Kakauolelo.

 

Olelo Hoolaha a ka Papa Ola.

No ka mea, ma ka halawai ana a ka Ahaolelo i hala ae nei, ua hooholoia "ke Kanawai e hoopau ai i ka laulaha ana o ka mai Ledera," ua konoia ka Papa Ola ma ia Kanawi e imi ia Papa i nakumu ma ko lakou noonoo anaei hooikaika i mea e ola ai kela a me keia loohia i ua mai la, a e pale ae ai i ka laulaha ana ae i ke akea ma o a maanei ; e kauoha kaika ana no hoi i ua Papa la e hooko pono i na mea i oleloia ma ua Kanawai la.

Nolaila, ke hai ia aku i kela mea keia mea i loohia i ka Lepera, a i manao ia paha ua loohia oia.

Ua kukulu iho ka Papa Ola i kekahi Halemai, me na hale kupono, ma Kalihi-kai, ma ka Mokupuni o Oahu, eha mile mai ke kulanakauhale aku o Honolulu, malaila e nana ia ai a e lapaauia ai, me ka malama pono ia o ka poe a pau i loohia i ka Lepera, me ka manao ia e loaa mai ke ola. Ua hooponopono mikioi ia keia Halemai e ka Papa, i mea e hanai ponoia ai a e malama ponoia ai na poe mai, a e hooikaika pu no hoi ma ka hoola ana i ka mai i loohia ai lakou.

No keia mea, e hoolako no ka Papa i na mea kupono loa, na kokua lapaau, a e kiai maikai loa ia ka oluolu kupono o na lepera a pau loa e hoihoi ia ai i ua halemai la.

No ka manawa a me na mea e hanaia aku ai, e hoomaopopo i na mea e hanaia ai no ka wa e hiki mai ana, aka, no keia manawa, ua manao ka Papa e kauoha aku i na mai Lepera a pau e lawe ia ma ka Halemai ma Kalihi-kai no ka nana ia ana. O ka poe i hai ia mai ua loohia lakou i ka lepera, aka, ua ikeia he mau mai okoa e ae ma ka ili o na mai i loohia ai lakou, e lapaau ia no lakou, a i ole ia, e ae mai paha lakou e hoi i ko lakou mau home, aia ma ke kauoha ana a ka Papa.

O na mai lepera a pau i manao ia e hiki ke lapaau ia a ola, e kauoha ia lakou e noho ma ka Halemai, i malama kuponoia ai lakou.

O na mai lepera a pau i manao ia e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu, ma ka laulaha ana ke hui aku me lakou; e kauoha a lakou e hookaawale ia ma Kalaupapa, i ka Mokupuni o Molokai, i hookaokoa ia no ia poe e ka Papa, a e haawi ia aku no hoi ia lakou ka malama maikai ia ana.

I ku like ai me na rula i hai ia ae la maluna, o ka Papa Ola, ke hai ia aku nei i ka poe a pau i loohia i ka mai lepera, e hoomakaukau lakou ia lakou iho e malama i na kauoha a na Luna i hookohu ia e ka Papa, i

ka manawa a me ke ano o ka hookaawaleia ana o ka Halemai ma Kalihi-kai. No keia mea, e haawi ia aku no kekahi olelo hoolaha, a ua hilinai nui ka ma na mea i olelo ia ma ua Kanawai la, a pela no hoi na Rula a me na Hooponopono ana ia mea.

Ua noi ia na Luna Aupuni, a me ke akea e kokua mai i ka hooholo pono ana i na mea e hooluolu ai i na mai, a i mea hoi e pomaikai ai ka lahui.  T. C. HEUCK,

Kakauolelo o ka Papa Ola.

Keena o ka Papa Ola, Oka. 25, 1865.

28-6t

 

Kuluaumoe ma ke kuahiwi.

I kekahi la i kaahope ae nei ua koi ia mai ko'u mau kapuai e na laau uliuli o ka mauna e pii aku e nana i ko lakou mau kulana. Hele aku la au me ke kanalua o ka manao, aka hoi ua hoohoihoi ia mai au e na ea ala o ka mauna, a lana ae la hoi ka manao o ka maile lau lii a me ka palai noho anu o ka uka na mea nana e hoowalea mai ia'u ke hiki aku ia wahi eehia. Ua kahiko mai na ao o ka lani i ko lakou mau kapa ua; aka nae manao ae la wau he paku ia nou e pale aku ai i ka huhu o ka la; a, aole la hoi e ikiiki ka pii ana i kahi a ka manao e koi ana. Ma ko'u ala, ua hoomanao mau au no ka luhi a me ka inea i loaa ia Anakala i kona auwana ana ma ke kuahiwi, a me he mea la e like aku ana au me ia ke hiki aku i kahi i manao ia.

Ia'u i hiki aku ai iloko o ka ulu laau, a e honi ana hoi i na ea ala o ka uka lipolipo; halia wale mai la no i au o Kenete, a me he mea la e ike ana no au ia Evalina. Ua ku iki au malaila no kekahi mau minute e noonoo ana no kahi e naue aku ai, ia wa no kani mai ana kekahi leo manu, me he mea la e kahea mai ana ia'u e hoomanao ae, aohe wa pono i koe oiai ke iho aku la ka la i ka ili kai. Komo mai la nae ka manao koa iloko o'u me kuu olelo iho. "Aohe no i pilikia o Anasala i kona auwana ana ma ke kuahiwi, a pela no au e pilikia ole ai."

Naue loa aku la au iloko lilo, a pii aku la hoi i kekahi kualapa e moe ana, a malaila au i hooluolu iho ai i o'u mau kapuai. Noho iho la au e nana ana i ke ku ae a kuu wahi home; a o ka hamama pono ae hoi a kahi puka aniani me he mea la aia no au e noho ana iluna o kahi noho a e nanea ana i ke aheahe mai a ka makani e komo mai ana ma ua wahi puka aniani la. Aole i pau ko'u makemake no ia wahi, aka hoeu mai la o'u mau kapuai no ka hele, a hele aku la no; e alakai ia ana e ka manao.

Hiki aku la au ma kekahi awaawa e hoomau Ia ana e kahi kahawai e moe ana; a na ka olu hoi o kona wai i hoomau mai i ko'u puu, a ina la paha ia o ka wai o ke ola ina la ua hoohihi aku keia kino e lilo i kiai no ua wahi kahawai la. Noho iho la au e nana pono ana i ua wahi kahawai la, a ia wa no i haalele mai ai ka malama ana o ka la ia'u.

Kau mai la ka ilihia iluna o'u me ka manao ae hoi o kekahi la o na haawina eehia i loaa mai ia'u ma keia noho kino lepo ana. Nalu wale iho la no au, no kahi e waiho iho ai i kahi poo, oiai aohe mea nana, e alakai i au a hiki i kuu wahi home. Ua huna aku ka la i kona mau kukuna wela, a ua hiki mai hoi ka wa a ka pouli eehia e huna aku ai i na maka o ka honua mai ka malamalama aku. Aohe wahi mea nana e hoomaamaama mai i ko'u ala; a, aohe no hoi he leo kanaka i lohe ia aku, ua mehameha loa.

Noho wale iho la no au, aohe manao kupono, ia hona nae i ka leo kapalili o na manu, a hoolaukanaka ka noho ana oia uka anu, a mehameha hoi. Aole no au e nele i ka mahalo ae i na mele lea i hoopuka ia mai, e na kahuli kani kua mauna, a na ia mau mele i hookomo mai i au i ka noonoo ana ae ia Kenete, i kona wa i lawe ia mai ai i ka amana.

Hilinai aku la au iluna o ka palai e luhe ana; a maluna hoi o kahi omuku laau e ku ana, i kau aku ai au i kuu wahi poo. Ua loihi loa nei hilinai ana au, a ua ano molowa mai hoi na maka, e ake ana e hooluolu; aka hoala ia ae la au e ka maamaama i kiei iho maloko mai o ka ululaau, a i ka owaka loa ana ae o na maka; aia hoi, o ka mahina, ke alii wahine o ka po, ua hiki mai. I kuu ku loa ana ae iluna ua hoomalule ia mai na ami no ka maeele a me ke anu; a hu ae la ke aloha no Lilinoe oiai oia i kona wa e pue ana i ke anu. A ina la paha ia ke mau nei a ua loaa la ia'u, ina la ua loaa ke kokoolua oia uka anu a mehameha hoi.

Hooikaika loa ae la wau i kuu wahi kino i hele a malule a naue malie maila, me ka haawi aku i ko'u aloha i ka meheu o kuu wahi i hilinai ai; a olelo ae la hoi au, "Ma kahi a'u i hilinai ai, aia malaila ke kia hoomanao no ke anu a me ka mehameha i ike ia." Puka maila au iwaho a nana mai la hoi i kuu wahi home, aohe nae he ike ia mai, nolaila, ku iho la au e noonoo ana i ke ala e hiki aku ai.

Ua haawi maikai mai ka mahina i kona maamaama. Ua oluolu maikai mai ke ea, a ua hooho lea mai hoi ka leo o na kahawai; a me he mea la ua hoala ia mai au mai ka moeuhane mai, a o kahi la a'u e ku ana he Lani. Malaila wau i ku loihi iho ai, e noonoo ana no ka papu o Makalapina a me Alanadela, me he mea ala o ka ulu laau no ia e kokoke aku ana i ua mau papu nei. Hoomanao ae la hoi au i ko ke kaona noho ana; a halia wale mai la no i au kuu mau kumu rose, e kuhi ana au ua hiki aku la na manu ilaila a ua ako ia; a e ka mea heluhelu, o oe no paha kekahi e kuhihewa i na oe i ke kuahiwi; a haalele aku i kau momi e waiho wale, me ke kiai ole ia.

 

Ke hooki nei au maanei, ua loaa aku la no ka mea i manao ia; a o oe no paha kekahi e ka mea heluhelu i ike i ka noho'na o ke kuahiwi ina oe me Lilinoe.  NOHOKUAHIWI.

 

Na mea e paoa ai ka huakai.

Ua hoolana ia mai au e na manao kahiko e paa ana iloko o ka lahui Hawaii, oiai, he mau mea no ia e hoomanao ia ana e na kanaka o keia mau pae moku, mai Hawaii a Niihau, ke loaa hoi i ka Lunahooponopono ka mahaloia, koe aku no nae ka lahui keokeo aole i launa mai i keia mau haina e kau ae la maluna.

Eia no ua mau mea la i hai ia'i ma keia kakau manao ana; e hele ana kekahi kanaka i kana huakai hele ma ke ala nui, eia hoi, he huakai pomaikai paha kana i i kona manao ana, aole nae oia i manao e halawai ana me ke kanaka makole i ke alanui, alaila, kuihe iho la kona manao me ke kanalua iloko iho ona, "paoa ka hoi ka'u huakai i hele mai nei?" He moe maikai hoi kau i ka po nei, ka manao iho la no ia e hoi hou i kona hale, aole hoi e hiki ia ia ke hooluhi wale aku i kona mau wawae, ua like pu na ka hele me ka hoi hou, aole no he pomaikai ma ia loaa ana o ka paoa, he nele no ka hope oia mea.

NO KA IHU OLE.

E hele ana kekahi kanaka i kana huakai hele ma ke ala pakole, eia hoi, aole oia i manao e halawai ana ia me ke kanaka ihuole i ke alanui, alaila, kanalua iho la kona manao no ka halawai ana me ke kanaka ihuole, i iho la ia iloko ona, "e paoa ana ka hoi au o ka hele ana mai nei i keia la," he wahi moe kupono loa hoi keia i ka loaa la, elike no hoi me kuu moe ana i ka po a loaa ai no hoi ua wahi moe nei la, eia ka hoi e halawai ana me ka paoa, he nele no hoi ka hope me ka loaa ole.

NO KA MAKAPAA.

E hele ana kekahi kanaka, i kana huakai imi loaa ma ke alanui, eia hoi aole oia i manao e halawai ana ia me ke kanaka makapaa ma ke alanui, alaila, manao iho la ia no kona hoinele paoa, i kana huakai hoi ua hele me ka pono, "he wahi moe mau hoi keia ia'u la, loaa no ia'u i ka po, a ao ae loaa no ka pomaikai, akahi ka hoi kakahiaka paoa, moewaa, aohe e loaa ka pomaikai, e aho no ka hoi nele.

NO KA MUUMUU.

E hele ana kekahi kanaka i kana huakai maauauwa ma ke kakahiaka, aole nae i manao e halawai ana laua me ke kanaka muumuu i ke ala, wili iho la kona ai ilalo, no kona loaa ana i ka paoa ma keia hele ana, ua loaa hoi ia ia ka moe waiwai i ka wehe'na o ka pili o ke ao, a o ka halawai ana hoi me ka moewaa he muumuu paoa hoi la.

NO KE KUKUE.

E hele ana kekahi kanaka, i ka maauauwa poi ma ke alanui, eia hoi, aole ia i manao e halawai ana ia me ke kanaka kukue i ke alanui, aia hoi nana aku la kona mau maka no ka ike ana aku he paoa kela e hele mai ana, mamua ona, i iho la ia iloko ona, paoa maoli ka hoi au i hele mai nei, aohe hoi he moe ino o ka po nei a'u, eia ka hoi e hoolewa ana au i na umeke poi  a awakea loa ka la, e kala hoi ka lewa ua loaa ka paoa he kukue, e aho no ka hoi hou i ka hale, hele aku auanei lilo i ke dala.

NO KA OOPA.

E hele ana kekahi kanaka i ka lawe puaa ma ke kakahiakanui, eia hoi, aole ia i manao e halawai ana ia me ka oopa ma ka huina o Monikahaae, ia ike ana aku ona i ka oopa e lele mai ana me na kookoo ma kona mau poee, eia hoi, hoolana ia mai la kona manao e na mea kahiko i maa i na kana no ia mau ano he paoa ka oopu, nolaila, pono ole ka lawe ana i ka puaa ua loaa hoi ke kumu nele, he pomaikai paha ka lilo i na dala $5, 00 e aho no ka hoihoi hou i ka hale, akahi la 'ku lawe hoi.  NO KA KUAPUU.

E hele ana kekahi kanaka i ke kalewa mauu ma Honolulu nei, ea hoi, aole ia i manao e halawai kino ana laua me ke kuapuu ma ia hele ana mai, loaa iho la ia ia na maka huhu no ka ike ana aku he kuapuu hoi e hele mai ana, manao ae la ia iloko ona, no na mea mau e hoomanao ia ana e keia lahui kanaka, he paoa ka huakai imi loa a ke loaa aku ke kuapuu i ke alanui.

NO KA MAKAHELEI.

E hele ana kekahi kanaka i ka oihana hookolokolo ma ka hale hookoloko ma Honolulu, eia hoi aole ia i manao halawai kino ana laua me ke kanaka makahelei, aia hoi ua nele kana mea i anoi nui ai e loaa kahi dala ma ka oihana hookolokolo lawehala, o kona paoa no ia, he uku ka hoopai ia e ka Lunakanawai o ka mea i lawehala, e hoopuka wale ia mai no ua loaa ka paoa he makahelei, he kikoo ka hana.

NO KA HANUNA.

E hele ana kekahi kanaka i ka maauauwa uala ma ke kakahiaka, eia hoi, aole ia i manao e halawai ana ia me ke kanaka hanuna maia uleu ana an'a, he mai nui hoi kai loko ona he paoa, a he kalewa i na wahi uala a awakea loa, manao ae ka lilo ole ua loaa no ka paoa he hanunu.

NO KA OPEAKUA.

E hele ana kekahi kanaka i ka imi laau, no ka mea i mai, eia hoi, aole ia i manao e opeakua mai ana kekahi kanaka e hele mai ana ma ke alanui, halawai iho la laua he alo he alo, ka i iho la no ia iloko ona, paoa ka hoi kau huakai imi laau o ka mai e aho paha au e hoi, ua loaa ae la no ke kumu paoa he opeakua ia mai.

B. L. KOKO.

Kaopuaua, Honolulu.

 

Ia Kahaekowelo.

E ke Au Okoa; Aloha oe:

Ina paha i loaa ia'u ke aloha ia imua o kou maka, ma ka hookomo ana iho i keia wahi puolo ma kou nui kino, alaila, e wikiwiki no au i ka haawi aku i ke aloha kulou poo imua ou.

Aia ma kou helu 19 o ka la 28 o Augate, ua ike iho au i kekahi olelo a Kahaekowelo, e olelo ana no na wahine o ke kaona nei. "Ua mahalo au i kona mau manao hope, aka, o na manao mua ona, aole au i ake nui e hooloihi i ko'u manawa ma ka heluhelu ana, no ka mea, he oiaio paha ke kamailio a na wahine elua, aole paha? Aole e hiki ia'u ke huna iho i na mea i puapuai ae mailoko ae o ko'u puuwai, aka, o ko'u makemake nui, o ka hoikeike ae i ke akea. Ina ua ku i ka hewa no ka lehulehu, alaila, e kala mai ia'u, aka hoi, ine he mea e hoonaauao ai, alaila, e waiho malie iho no me ke keukeu ole. Ua olelo mai o Kahaekowelo, he malihini ia no ka mokupuni o Kama, a no kona ike ana i ka hana a na wahine o ke kaona nei, oiai kona mau maka e nana ana, hoolaha koke ae la ia ma ke akea, me ke ano hio no hoi o ka malihini. Ke noi aku nei nae au ia ia, e kala mai o Kahaekowelo ia'u no keia mea ana i hoolaha ae nei, oiai, he kamaaina au ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, a ua ike no hoi i ke ano o na mea ana i kakau iho nei, aka, ke hilahila loa nei au no ke kapa ia mai o'u, he huna hewa, nolaila, au i noi e aku nei, e kala mai ia'u mamua o ko'u hele ana aku e kamailio imua o ke akea.

Owau he kamaaina au no Honolulu nei, ke hooiaio aku nei au i na olelo hope a Kahaekowelo no na wahine o ke kaona nei. aole no paha he kamaaina e olelo mai ana, ua malu na wahine o Honolulu nei, no ka hele ana i ka po, mamua ae o ke kani ana o na bele, no ka mea, he mau lau paha oia mau wahine e hele mau ana ma ka Nekina i kela po i keia po. Aole no paha he mea e naue ana ma ke alanui Nuuanu i ka po e hoole mai, aole i piha o ka Nekina i na wahine. He mau makahiki loihi ko'u i noho ai ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, aka, aole au i ike iki i ka malu o ka hele ana o na wahine i ka po. Ua lilo e i ka malihini ka loiloi o ko kakou mau wahine, aka, ua lilo nae paha ia i mea e puia loa ai ko kakou mau wahine; i mea e pono ai, ke noi aku nei au ia Kahekowelo, ua koe mai ko makou mau Lady, aole i komo iloko oia uluaoa o ke puhi. He okoa loa no na wahine au e olelo nei, oiai, o ka poe au i hoolaha ae nei ma ke akea, ke hai aku nei au, aole lakou i heluia ma ka buke hoomanao o keia honua, aka, aia la mahea ko lakou mau inoa obscured i kakau ia ai. Ua ninau mai no hoi o Kahaekowelo no ka mana o keia poe wahine i ka hele i ka po a ke hai aku nei au, me he mea la he mana ko lakou i ka hele i na po a pau mamua ae o ke kani ana o na bele elua o ko makou kulanakauhale nei.

Ke hai aku nei no hoi au me ke kanalua ole, he malu loa no ke kanalua ole, he malu loa no ke kulanakauhale alii o Honolulu nei, mahope iho o ka pau ana o na bele elua.

Ke naue ae oe ma na alanui o ua kaona nei o'u ma kekahi mau hora o ke aumoe, alaila, e ike no auanei oe, me he mea la e hele ana oe ma ka waoakua kanaka ole. Kakaikahi loa ka loaa aku o ke kanaka ia oe, a o na wahine hoi au e olelo nei, ua hoomalu loa ia lakou ma ko lakou mau home, me he mea la he alopeka liilii. O na wahi kaikamahine liilii au i hai mai nei, he oiaio no ia, aka, aole paha e hiki ia'u ke hai ae i ke akea i ka hiki ana oia puulu kaikamahine ma kahi aohe he hopena, aka, he luaahi wale no. No ka makua ole paha o keia mau kaikamahine e hele pukaka nei ma ka Nekina, aka, o lakou nei no kahi o na makuahine Hawaii ina e malama pono ia ana ko lakou mau kino no ka lilo ana no na wahine o Honolulu nei, wale no ka olelo, ke ninau aku nei au, pehea hoi ko Maui mau kaikamahine? Pehea ko Hawaii mau kaikamahine? Ko Molokai mau kaikamahine? Ko Kauai mau kaikamahine? Me he mea la, aole ma Honolulu wale la no ka hele o na wahine, aka, ma na mokupuni no a pau o keia mau moku.

J. KAMAAINA.

 

Ua kani ko makou Bele.

E KE AU OKOA E; Aloha oe:

Ua paipai ia mai au e ka nalu hai muku o Kaluaaha, a me ka makani Kumumaomao o o Mopua, e hoouna aku i keia wahi manao imua ou, ke oluolu kou Luna Hooponopono, oia hoi keia, "Ua kani ko makou bele."

Ma ka la 9 o Sepatema ba i hala aku nei, ua kau ia ko makou bele iluna o ka luakini, a ma ka la 10 ae, ua lohe ia aku kona leo kau aheahe, oiai e hele aku ana au e ike i kona kino holookoa; a i ko'u hiki ana aku, ike aku la au i na elemakule a me ka poe ui a me ka poe opiopio no hoi, e haiamu ana malaila, me ka naau i piha i ka olioli. A ia'u i noho iho ai, lohe aku la au i ka leo o na Luna e olelo ana, "O ka mea hapalua, e huki no oia i ke kaula o ka bele."

Ma ia manawa no, hele mai la o O beta Nawahinelua, a huki iho la i ke kaula o ka bele, a haawi aku la i kana hapalua, a mahope iho ona, hele mai kekahi poe e ae e hookani i ka bele, me ka haawi ana i ka lakou hapalua dala pakahi. O ka nui o na dala i loaa me keia hookani ana i ka bele, ewalu dala, ($8.00,) a ma ia hope iho, hai ia mai la ka nui o na dala i loaa, i ka lohe ana o ka lehulehu i keia, a hooho like mai la lakou, "He mea hou keia! He mea hou keia!!"

Oia kahi mea hou o ka Apana kuaaina e hai aku ia oe, a nau hoi ia e lawe aku ma na wahi au e hele ai, malia o ike mai lakou, a hoomahui mai paha. Ua pau keia, ke hoi nei au, oiai ke haiamu ae nei o'u mau hoa kula i ka lai olu o Lanakila.

Owau no me ka mahalo,

ELIA NAWALIWALI.

Olowalu, Maui, Sept. 11, 1865.

 

Ua lono wale ia ae ma ke kulanakauhale o Pari sa, ke hoomakaukau ia nei he 60000 koa e hoouna ia ai ma Mesiko—he 30000 mai Alagiera mai, a he 30000 hoi mai Farani mai.

 

Aia eono haneri wahine nika ma ke kulanakauhale o Rikemona, e hana mau ana i mau aahu no ka puali koa nika ma ka mokuaina Texasa.

 

I keia makahiki, ua auhau ia kekahi kanaka, he $14,175, no kona waiwai. Ekolu makahiki i hala ae nei, kana hana, he palaki kamaa.

 

Ua hai ia mai he kanawalu miliona baibala e hoolaha ia nei, ma o a maanei, a ke pai mau ia nei hookahi miliona i ka makahiki hookahi.

 

Ka nui o ke gula i loaa mai mailoko mai o na lua dala o Ausetelia, mai ka makahiki 1851 mai, he $669,308,540.

 

Wahi a Dr. Franklin, "Ua oi aku ka peku ikaika ka maikai, mamua o na makuakane waiwai a pau loa.

 

Ma Parisa i keia manawa, ke hoikeike ia nei kekahi Piana, na ka mahu e hookani.

 

OLELO HOOLAHA.

A KA

LUNA AUHAU!

O KA

APANA O HONOLULU, KONA, OAHU

E WEHE IA ANA KE KEENA NO KA OHI ana i na auhau, no ka Apana i olelo ia ae la maluna, i kela Poakolu, keia Poakolu, a me kela Poaono, keia Poaono, mai keia la aku, ma ke Keena o ka Luna Hana Alanui, ma "AIENUI," Alanui Marine, e hele la i Ulakoheo.

N. B.—E hamama mau no ka puka i kela la keia la, a hiki i ka la 6 o Ianuari e hiki mai ana.

G. H. LUCE,

Luna Auhau o ka Apana o Kona.

Honolulu, Dec. 22, 1865.  30-3m

 

OLELO HOOLAHA.

O NA MEA NONA NA INOA MALALO, NA Luna Hooponopono Waiwai o George Shaw, o Lahaina, i make aku nei, ke kauohaia aku nei ka poe i aie mai ia ia, a me ka poe ana i aie aku ai. E hoike mai mamua ae o ka la 30 o Dekemaba e hiki mai ana, e loaa maua, i kela Poakahi, keia Poakahi, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina. E wiki, o hala ka manawa, a hoihoi maua i ka maua Oihana Luna Hooponopono i ka Aha Kauoha.  A. MANAKU,

MAUNAHINA.

Na Luna Hooponopono Waiwai.

Lahaina, Nov. 7, 1855.  30 1m

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOKOHU IA NA MEA NONA NA INOA malalo nei, i mau Luna Hooponopono no ka waiwai o Antonio Francisco i make aku nei, nolaila, ka hai aku nei i ka poe i aie mai ia ia, e hookaa koke mai, a o ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai i ka lakou mau bila aie.

HEN RIQUE VIERRA DE AVILA,

PAAPOHAKU,

Na Luna Hooponopono Waiwai.

Honolulu, Nov. 10, 1865.  30-1m

 

OLELO HOOLAHA.

EIA MA KA PA AUPUNI MA KAELEPULU, 2 Lio, 1 Hoki, ke ano malalo nei, Lio wahine keokeo, hao manamana e. Lio wahine ulaula, hao ano e. Hoki kane ulaula hakeakea, aole maopopo ka hao. E kii koke mai, o hala na he 15, nele oukou, kudala ia i ka la 18 o Nov., oia ka Poaono e hiki mai ana.

JOHN PALE,

Luna Pa Aupuni,

Kaelepulu, Kailua, Koolaupoko, Oahu, Novemaba 8, 1865.  30-1t

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O NAILIMA (W.)

No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e A. Kupa, no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Nailima (w,) no Kapalama, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 21 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoike ia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.  WM. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie,

Honolulu, Nov. 7, 1865.  30-2t

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O MAIKUHEWA.

No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Keumaumalani, no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Maikuhewa, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 21 o Novemaba, i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

L. McCULLY,

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Nov. 7, 1865.  30-2t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e J. F. Pogue, no ka hooiaio ana i ka palapala kauoha o Kekunaokala (w,) no Lahaina, Maui, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemab i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, me na mea kue i hoike ia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana'i.

A. M. KAHALEWAI.

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Muai, Oct. 23, 1865.  28-3t.

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KAAUWAEAINA (K.)

No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kahue (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o Kaauwaeaina (k,) no Lanai, Mokupuni, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 27 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

WM. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Nov. 1, 1865.  29-2t

 

OLELO HOOLAHA.

EKOLU LIO WAHINE KUDALA I KA POAkahi, hao ano e. 2 Lio i ka Poakolu, la 15 o Novemaba, i ka hora 12 o ke awakea. He Lio hou mai kekahi.

Poakolu,—Lio kane eleele, PP akau, ano e hema. Lio kane eleele, HPV akau, X hema. Lio kane eleele, PKY akau.

Lio hou. Lio wahine keokeo, O akau O hema.

P. KAAIAHUA,

Luna Pa Aupuni.

Pauoa, Nov. 11, 1865.  30-1t*

 

OLELO HOOLAHA!

Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no.  MA KE KAUOHA.

Keena Oihana, Aukake 22, 1865.

 

RAIKI! RAIKI!

E OUKOU A PAU, KA POE KANU RAIKI ma ka Mokupuni o Oahu, a me na Mokupuni e ae kekahi, owau, ka mea nona ka inoa malalo iho, e uku no au i ke kumukuai kiekie, no ka Raiki i pau ole ka ili, ke lawe ia mai ma ka Wili Raiki ma Punaluu, Oahu, a i ole ia, ma ko'u keena ma Honolulu.

H. W. SEVERANCE,

A gena o ka Huina Raiki o Punaluu.

Honolulu, Okatoba 7, 1865.  25-tf

 

E NANA MAI! E NANA MAI!

HE LAAU LAPAAU MAKEPONO LOA

NA OHE HAHANO NU HOU LOA!

KE HOOLAHAIA'KU NEI I NA KANAKA a pau, ua loaa mai ia

KAUKA HOFFMANN,

a ke kuai ia nei ma kona Hale Kauka, mauka iho o ka Hale Mahoe, na Laau Lapaau Maikai loa, a me na Hahano Mikioi ano hou loa, ka Paakai hoonaha, ka Aila Puupuu, a me na laau maikai no o na ano a pau. E kuai ia no ma ke kumukuai makepono loa. E hele oukou a pau, e ikemaka.

Eia hoi maanei na omo waiu ano hou, no na keiki liili, o ke ano hou loa mai nei keia.

Honolulu, Oct. 21, 1865.  27-3m*

 

HE MAU PAPALE NANI HOU LOA!

I O'U MAU HOA PUNI NANI, A MAU MEA hou, ke hai ia aku nei, ua loaa mai ia'u he mau

PAPALE HOU MAIKAI LOA!

A ME

NA LIPINE ANO MAIKAI LOA!

no ke kumukuai haahaa, mai ka $1.50, a hiki i ka $10.00. E hele mai a e wae i ko oukou makemake, e kipa, he wahi oluolu no e luana ai.

M RS. J. H. BLACK.

Alanui Papu, Honolulu, Oct. 27, 1865.  28-

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KULAWAIA K.

No ka mea, ua noi ia mai ka mea nona ka inoa malalo, e Akau (Pake) k, e hooiaio ia ka palapala kauoha a Kulawaia, no Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, i make aku nei; Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Waimea, kahi e hana ai.

D. K. NAIAPAAKAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.

Kohala Akau, Oct. 14, 1865.  27-4t

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KEALALIO K.

No ka mea, ua noi ia mai ka mea nona ka inoa malalo, e J. L. King, e hoonoho ia ia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Kealalio k, no Kona, Hawaii, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora no ka hoolohe ana i ka mea i noi ia, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Waimea, kahi e hana ai.

D. K. NAIAPAAKAI.

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.

Kohala Akau, Oct. 14, 1865.  27-4t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Habakuka, e hooponopono ia ka waiwai o Naloloa, no Lahaina, i make aku nei me ke kauoha ole. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, ma ka hora 10, o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike mai, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Oct. 28, 1865.  28-3t.

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O PAELE.

No ka mea, ua noi ia mai ka mea nona ka inoa malalo, e Ioane Paele, e hooiaio ia ka palapala kauoha a Paele k, o Waipio, Hamakua, Hawaii, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, ai ma Waimea, kahi e hana ai.  D. K. NAIAPAAKAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.

Kohala Akau. Oct. 14, 1865.  27-4t

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KUAANA K.

No ka mea, ua noiia mai ka mea nona ka inoa malalo, e Iese Kuaana, e hoonoho ia i Luna Hooponopono Waiwai o Kuaana k, o Waipio, Hamakua, Hawaii, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 16 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora no ka hoolohe ana i ka mea i noi ia mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Waimea, kahi e hana ai.

D. K. NAIAPAAKAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.

Kohala Akau, Oct. 14, 1865.  27-4t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Pe Mahoe, e hooponopono ia ka waiwai o Mahoe, o Kumueli, Molokai, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ka Poakolu, oia ka la 15 Novemaba, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai keia nonoi ana mai, me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Oct. 23, 1865.  28-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Lota Kuaihelani, e hooponopono ia ka waiwai o Kapu k, a me Maraea w, no Kaamola, Molokai, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, e hiki ana, oia ka manawa e hoolohe ai keia nonoi ana mai, me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Ock. 23, 1865.  28-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e S. P. Aheong, e hooponopono ia ka waiwai o Maiola, no Hamakua, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ia ai keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.  A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua.

Lahaina, Maui, Oct. 28, 1865.  28-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA HOONOHO IA MAI NA mea nona na inoa malalo, i mau Luna Hooponopono no ka waiwai o J. H. Kaiheekai, o Lahaina, i make aku nei. Nolaila, ke kauoha ia aku nei, na mea a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai ia maua, a o na mea hoi ana i aie aku ai, e hoike mai ia maua i na bila mamua mai o ka la 31 o Dekemaba.

WILLIAM AP. JONES.

FANNY KAIHEEKAI.

Lahaina, Nov. 6, 1865.  29-5t