Ke Au Okoa, Volume I, Number 32, 27 November 1865 — Page 3

Page PDF (1.17 MB)

MA KE KAUOHA.

 

Olelo Kahea.

Ke koho ia ana o na Luna Makaainana o kela Apana keia Apana, o keia Aupuni, no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, e hoomaka ana ma ka POAKAHI mua o Ianuari e hiki mai ana. Na wahi e koho ia ai o na Luna Makaainana, no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, aia no ia ma na wahi i koho ia na Luna Makaainana no ke kau Ahaolelo o ka M. H. 1864.  F. W. HUTCHISON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 16, 1865.

 

Ke kahea ia aku nei na Luna Nana o kela Apana keia Apana, oia hoi : ka Luna Auhau, ka Luna Kula, a me ka Lunakanawai Apana, e nana i ke "Kanawai e pili ana i ka poe i aeia e koho balota,'' i hooholoia i ka la 31 o o Dekemaba, M. H. 1864, a e nana pono i ka Pauku 5, 6, 7 o ia Kanawai, e hoakaka ana i ka lakou oihana ma ia mea.

FERD. W. HUTCHISON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 23, 1865.

 

O ka la apopo, Poalua, la 28, oiai ka hiki ana aku i ka 22 o na makahiki o ka ike ia ana mai o ke Kuokoa ana o ka Pae Aina o Hawaii nei, e ke Aupuni o Farani a me Beritania Nui, e lilo ia i la olioli, a e pani ia na ipuka o na Hale Aupuni ma ia la.

FERD. W. HUTCHISON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 25, 1865.

 

Ua oluolu ka MOI ka hoapono ana i ka hookohuia anao Charles L. Parker, Esq., i Hope Kanikela Hawaii no ke awa o Astoria, Oregon.  C. DE VARIGNY,

Kuhina Waiwai.

Hope Kuhina o ko na Aina e.

Keena o ko na Aina e.

Honolulu, Nov. 23, 1865.

 

[Ke pai hou nei makou i kekahi mau kope e hoouna aku ai i na poe i loohia i ka mai lepera ma kekahi mau mokupuni e aku.]

He Olelo Kahea.

No na Mai Lepera, e hele mai e hoike i ko lakou ano, ma———ma ka la———o———la———Ma keia, ua kauohaia oe e hele mai ma———ma ka la———o———e nana ia ke ano o kou mai, e like me ke Kanawai a me na Rula i kauia e ka Papa Ola. Eia pu me keia ke kope o ia mau Rula. Ma ke kauoha a ka Papa Ola.  T. C. HEUCK,

1865.   Kakauolelo.

 

Olelo Hoolaha a ka Papa Ola.

No ka mea, ma ka halawai ana a ka Ahaolelo i hala ae nei, ua hooholoia "ke Kanawai e hoopau ai i ka laulaha ana o ka mai Ledera," ua konoia ka Papa Ola ma ia Kanawi e imi ia Papa i nakumu ma ko lakou noonoo anaei hooikaika i mea e ola ai kela a me keia loohia i ua mai la, a e pale ae ai i ka laulaha ana ae i ke akea ma o a maanei ; e kauoha kaika ana no hoi i ua Papa la e hooko pono i na mea i oleloia ma ua Kanawai la.

Nolaila, ke hai ia aku i kela mea keia mea i loohia i ka Lepera, a i manao ia paha ua loohia oia.

Ua kukulu iho ka Papa Ola i kekahi Halemai, me na hale kupono, ma Kalihi-kai, ma ka Mokupuni o Oahu, eha mile mai ke kulanakauhale aku o Honolulu, malaila e nana ia ai a e lapaauia ai, me ka malama pono ia o ka poe a pau i loohia i ka Lepera, me ka manao ia e loaa mai ke ola. Ua hooponopono mikioi ia keia Halemai e ka Papa, i mea e hanai ponoia ai a e malama ponoia ai na poe mai, a e hooikaika pu no hoi ma ka hoola ana i ka mai i loohia ai lakou.

No keia mea, e hoolako no ka Papa i na mea kupono loa, na kokua lapaau, a e kiai maikai loa ia ka oluolu kupono o na lepera a pau loa e hoihoi ia ai i ua halemai la.

No ka manawa a me na mea e hanaia aku ai, e hoomaopopo i na mea e hanaia ai no ka wa e hiki mai ana, aka, no keia manawa, ua manao ka Papa e kauoha aku i na mai Lepera a pau e lawe ia ma ka Halemai ma Kalihi-kai no ka nana ia ana. O ka poe i hai ia mai ua loohia lakou i ka lepera, aka, ua ikeia he mau mai okoa e ae ma ka ili o na mai i loohia ai lakou, e lapaau ia no lakou, a i ole ia, e ae mai paha lakou e hoi i ko lakou mau home, aia ma ke kauoha ana a ka Papa.

O na mai lepera a pau i manao ia e hiki ke lapaau ia a ola, e kauoha ia lakou e noho ma ka Halemai, i malama kuponoia ai lakou.

O na mai lepera a pau i manao ia e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu, ma ka laulaha ana ke hui aku me lakou; e kauoha a lakou e hookaawale ia ma Kalaupapa, i ka Mokupuni o Molokai, i hookaokoa ia no ia poe e ka Papa, a e haawi ia aku no hoi ia lakou ka malama maikai ia ana.

I ku like ai me na rula i hai ia ae la maluna, o ka Papa Ola, ke hai ia aku nei i ka poe a pau i loohia i ka mai lepera, e hoomakaukau lakou ia lakou iho e malama i na kauoha a na Luna i hookohu ia e ka Papa, i ka manawa a me ke ano o ka hookaawaleia ana o ka Halemai ma Kalihi-kai. No keia mea, e haawi ia aku no kekahi olelo hoolaha, a ua hilinai nui ka ma na mea i olelo ia ma ua Kanawai la, a pela no hoi na Rula a me na Hooponopono ana ia mea.

Ua noi ia na Luna Aupuni, a me ke akea e kokua mai i ka hooholo pono ana i na mea e hooluolu ai i na mai, a i mea hoi e pomaikai ai ka lahui.  T. C. HEUCK,

Kakauolelo o ka Papa Ola.

Keena o ka Papa Ola, Oka. 25, 1865.

28-6t

 

Eia maloko nei o ka Hale Leta na palapala i hoomoe ia.

No ka ulu mahiehie ana mai o ko'u mana e hai akea aku imua o ka lehulehu, i ike mai ai ka poe na lakou keia leta i hoomoe ia. E iho na inoa o lakou malalo, a me ko lakou wahi noho. Na H. Kapukui no Kailua, N, Kona, H. Ua hoomoe ia kau leta maluna o ka papa kakau no ke kaumaha. Na M. Kaniau no Kamani, Lahainalalo. Ua hoomoe maikai ia no kau palapala no ke kaumaha, na J. Kauai, no Waimea, Kauai, no ke kaumaha o kau leta, ua kapae ia ae mawaho o ka eke leta. S. N. Haleole, ma ka ululaau o Kapaau, Kohala, Hawaii, no ke kaumaha o kau palapala, ua hoomoe ia i ka malama o Welehu. Na P. Kapahi no Napoopoo, H. no ke kaumaha o kau palapala, ua kapae ia ae. Na L. G. Keumi, no Puueo, Hilo, Hawaii, no ke kaumaha o kau palapala, ua hoomoe ia iluna o ka pela. Na Pihi no Puueokai, Hilo, Hawaii, no ke kaumaha o kau palapala, ua hoomoe ia. Na Kepoikai, no Wailuku, Maui, no ke kaumaha o kau palapala, ua hoomoe ia ma ka papa. Na Kauweanaole no Waialua, Oahu, no ke kaumaha o kau palapala, ua hoomoe ia ma kahi maikai loa. Na L. Pahiano, Kailua, Kona Akau, Hawaii, no ke kaumaha o kau palapala, ua kapae ia ae. Na J. K. Mekulama no Kaukahoku, Nuuanu, Oahu, no ke kaumaha o kau palapala ua hoomoe ia. Na H. Luuwai, no Kilauea, Kauai, no ke poo leta ole o kau leta, ua kapae ia ma kulakula. Na Koma, no Waiohinu, Kau, Hawaii, no ke poo leta ole o kau leta, ua kapae ia. Na Maka, no Pueokai, Hilo, Hawaii, ua hoomoe ia kau leta no ke kaumaha. Na A. B. Kauhi, no Kalamaula, Molokai, no ke kaumaha o kau leta he poo ua kuni kahiko ia, nolaila, ua hoomoe ia. Na Kapiilani, no Aamakao, Kohala, Hawaii, no ke poo leta ole o kau palapala, ua hoomoe ia. Na Hailama, no Maliko, Haiku, Maui, no ke poo leta ole o kau palapala, ua kapae ia. Na Piiapoo, no Waialua, Molokai, no ke kaumaha o kau leta ua hoomoe ia. Na Kapena, no Waimea, Lihue, H, no ke kaumaha o kau leta, ua hoomoe ia. Na S. W. Keoki, no Kapaia, Hanamauulu, Kauai, no ke poo leta ole, ua hulikapalau. Na Nailiala, no Kaiwiki, Hilo, Hawaii, no ke poo leta ole, ua hoomoe ia. Na Kahalekulu, no Waimea, Lihue, H, no ke poo ole ua hoomoe ia. Na Kanehailua no Hana, Maui, no ke poo leta ole o ka obscured ua hoomoe obscured Hamakua, Ha obscured au leta ua hoomoe obscured Na Kamononui, no obscured aole oe i kau i poo obscured ikaila, no Puaa, K obscured ua hoomoe maikai ia obscured ke kaumaha launa ole. Na obscured Pakini, Kau, Hawaii, no ke poo leta ole o kau leta, ua hoomoe ia. Na B. Kamahani, no Kalihiwai, K, no ke kaumaha ua hoomoe ia. Na Auanu, no Wilolia, no ke poo ole, ua hoomoe ia. Na Hulimai, no Lihue, ma Waimea, H, no ke poo ole ua hoomoe ia.

He mau ia a oia iho la kahi manao e hoike aku imua o oukou e na hoa. Me ka aloha i ka Luna Hooponopono o KE AU OKOA, a me na keiki opiopio iwakiani hoi o ka Hale Pai Aupuni.  Kau Kauwa Haahaa.

P. W. K. KAUAOHILO.

Po st Office, Honolulu, NOv 21, 1865.

 

Ka Satude ma Honolulu.

I kela wa keia wa ke lele nei na la, a hiki mai ka Poaono. E like me na paka ua, ke lele mau nei na la maluna o na ao panopano o ka manawa, a haule aku iloko o ke kuhohonu lipolipo o ka wa i hala. Na manaolana o ke kakahiaka ua lilo i mau waimaka i ka po ana—na mea au i manaolana ai he pomaikai i ke kakahiaka Poakahi, ua lilo ia i mau mea ole i ke ahiahi o ka Poaono; auwe he mea pinepine loa keia. Na ke Akua i haawi mai ia kakou i ka la, ka wa, ke ola, ka oluolu kupono a me na hoaaloha.

O ka po o ka Satude, he wa nui loa ia i ka poe paahana, i paa mau kela la keia la i ka hana. Ia po e hoi aku ai ke kanaka paahana me ka olioli nui, a noho me ka maluhia iloko o ka ponaha o kona ohana. Ka po Satude no hoi, oia ka wa e ake nui mai ai ka maka palupalu o ka wahine e hoi aku kana kane, a ua makaukau e hoohalawai aku ia oe, iloko o kona mau puliki makamae ana; ua makaukau kela, i na lawalu ia ono, i hoopa ole ia, aia a hoi aku kana. Ka kaua mau keiki no hoi kahi, i ko lakou wa e lohe mai ai ai i ke kamumu aku a ko kaua mau kapuai, ke hehi aku i ka paepae ipuka, ua holo kiki mai lakou me na maka oluolu, a me na waha i makaukau i ka puana mai, "E Papa! E Papa!"

O ka auina o keia la ka Satude, he la nui loa ia no kela paahana keia paahana, a ua olelo no hoi ka poe paahana, o ka oi ia o ka la loihi o ka pule holookoa, a o na la e ae, he pokole wale no. Ke kumu paha oia loihi, no ke ake nui ia e hiki mai ka wa e pau ai ka hana, a ohi mai ka uku pule. O oukou no paha e ka poe paahana lima, ka poe e hoohehee ana i na hao, ka poe e olo ana i na papa, ka poe e hoohikihiki ana i na pahu, ka poe e hana ana maluna o na moku, a ia oukou hoi kahi ka poe e hoonoho ana i na kepau pai. Aole no oukou e hoopoina i ka hele mau e kiei ai i ka waki, me ka manaolana, o ka aneane ae koe i ka hora eha, e ake ana ka manao o ke kani mai o ka hokio, alaila, kani iki kahi aka. Ua pau paha ka ekolu kauna, mawaena o ka hora ekahi a me ka pau ana o ka hana, kou hele mau ana e nana i ka waki, aia hoi he hora loihi hookahi koe alaila, kani ae ka hora eha.

A i ke kani ana o ka hora eha, ua lelele ae la kou olioli, kiola ae oe i kou kapa hana a komo mai kahi kapa e hoi ai. O ka manao mua e komo mai iloko ou, o ka hele e kuai i mau mea e pono ai no ka la pule. Kekahi poe hoi wikiwiki ino aku la lakou, i na wahi hoolimalima lio, a i ka iho ana aku a ka la i ka ilikai, ua ike nui ia aku kela a me keia maluna o na lio e holo kaapuni ana i ke kaona, me ka lealea a me ka olioli, kekahi poe, ua hoomoemoe lakou i ko lakou mau wahi lole a no ia ahiahi. Ke ku iho oe ma ke kiho o ke Alanui Alii a me ke Alanui Nuuanu, e ike auanei oe i ka iho i kai a me ka pii i uka, o na kanaka a me na wahine, oia no oe i ke kai pii me ke kai emi. Ua oi loa hoi i keia mau la, no ka mea, he wa ulumoku keia. Pela no na kane e hele mau ai, a hiki wale i ka poeleele ana, alaila, hoi aku kekahi poe, a auwana wale iho hoi kekahi poe ma na hale inu ki ma ke Alanui Nuuanu.

Ia wa no hoi oe, e lohe aku ai i na wahine au i ike ole ai he namu, ua akamai, a ua kakahele lakou i ka namu ana me na haole. Na keiki hana moku, ua hao mai la lakou ia lakou iho a paihi, e lawe ana a okipau, e hookikaha ana ma na hale inu ti, aohe hele aku a mamao loa ma na alanui kanaka ole, o ike ole ia mai anei ke kuku o ka iho o na nuku o ko lakou mau lole wawae, ka wewelo a na pekekeu o ko lakou mau kuka, ke kuku o na ai kala. Pela no hoi na wahine. Kahi mua a lakou e kipa ai mai ko lakou haalele ana aku i ka hale, o na wahi kuai lei, a mahope kono ae la iloko o na hale inu ti, e kau ai i ko lakou mau lei maluna o na poo, e kilohi ana imua o ke aniani. E like no hoi me ka hana a na keiki kane, o ka poala mau ma ia mau wahi, pela no hoi ka hana a na kaikamahine. Kakali aku o ke knai mai o na pele, a hoi auna aku la, he mea, a he mea.

Pela iho la ke ano o ke ahiahi Satude ma Honolulu. O ka poe paahana i haule iloko o keia olioli ana o ke ahiahi Satude, ua ala ae i ke kakahiaka Poakahi e hele nui ana i ka hana a ke Alii i Waikiki i ka uhaki ahuawa. Hele hou aku la no i ka hana a hala ka pule o kekahi poe, ua hele wale no i ka hana, no ka lealea wale no o ka Satude. O ka mea noonoo ua koe kana.  K. HOLANIKU.

Waipiula, Nov 20, 1865.

 

Ia B. L. Koko.

E KE AU OKOA E; Aloha oe:

Me oe ko'u aloha:—A ia oe no hoi au e kauleo aku nei i keia wahi ukana, e obscured aku au, e malama iho oe, a hiki mai kou la e naue aku ai ma na kai ewalu mai Hawaii a Niihau. Oia hoi keia, aia ma kou helu 30 o ka la 13 o Nov. nei, ua kiei iho au a halo ma kou mau aoao i na olelo a kahi keiki hi ahi o Kekaha, i Waialae oia hoi ka mea nona ka inoa maluna ae.

A i kuu heluhelu anai kana mau olelo me ka noonoo nui ana, aole loa i loaa mai iloko o'u ka hoapono ana i kana puolo opala i hoaiai ae nei imua o ka poe heluhelu, a no ko'u mahalo ole me ka hoapono ole hoi o kou, lunaikehala. Nolaila au i waiho ae nei i ka'u olelo pane ia oe e B. L. Koko, kahi hoa kamalii kaua hohe wale o Kaneakalau me Lonoikamakahiki ka ihu oo hoi o keia mea he kakau moolelo. A eia ka'u mau olelo pane i kau.

NO KA IHU OLE.

Oia hoi, ke olelo nei oe, o ka hele ana o kekahi kanaka i kana huakai hele, aole nae ia i manao e halawai pu ana me ka makapaa, me ka ihu ole, like a like me ka muumuu, me ka oopa, me ke kuapuu, me ka makahelei, me ke kukue, me ka hanunu, me ka opeakua, a o keia mau poe a pau au e hoike nei, ua maopopo no, ua ike na mea a pau, a ua noonoo ole oe mamua o kou kakau ana me ka manao paha ou he mea hoakaaka wale no ia, aka o ko'u a me ko lakou nei ae, aole o lakou manao he mea pono kau hoike ana pela.

Nolaila, ke waiho aku nei au i ka ape kalo nou, ina ua inoino mai ko opu, pono ke inu aku i ka laau i naha aku, alaila, aole e poeleele kou naau, aole hoi e pouliuli kou manao. Nolaila, o keia poe a pau au e olelo nei, ua maopopo io no ia kakou, he poe ki-na io no ia no ia mai ke Akua mai, a he wahi eha no hoi paha kekahi no keia ao. A eia ka'u olelo ia oe, o keia poe a pau loa au e hoike pakahi ae nei, aole nau aku ka lakou loaa, aka, na ko lakou la ikaika no, aole oe i haawi wale aku ke kanaka maikai makahelei ole, ihuole ole hoi, a pela aku, a oia poe la e noho mai nei a puni keia pae aina, na lakou la no ka lakou la loaa, aole nau au e B. L. Koko, i kukulu ai oe i kou manao lalau i ka Nupepa Aupuni.

Eia hoi keia, ua ike no au i ka mea au e olelo nei, aia no ma ko oukou wahi kekahi mea i ki-na, a kuapuu hoi, oia no hoi kela kuapuu a oukou e hele pu nei i ke kalewa lio. Eia nae, aohe i paoa kana huakai kalewa lio no kona kuapuu ana, oiai ua like pu na loaa a oukou, aole oi aku kau loaa ka ke kino holookoa, pololei, kekee, anapuu ole mamua o ka i ala loaa, a ua ike no hoi au, ua oi aku kona laki i ke kalewa lio mamua ae o kau. Eia hou no, ua ike no au, he makapaa ma ko'u wahi nei, aka, ua oi aku kona laki ma na hana a pau loa.

Aohe olelo mai a ka haole e he kanaka makapaa oe, hele oe pela, mamuli moewaa ka makou hana, mamuli aole loaa ko makou mau kanaka, no ka mea, ua paoa ia oe i ka makapaa. Nolaila o na olelo a pau i olelo ia e

oe, he olelo ana wale no ia obscured kahi poe ma ka waha, a pehea hoi o Manu a me Samuela he mau kukue laua, aka, aole laua i nele i na hana e pomaikai ai o ko laua mau kino, a o ko laua loaa, ua pii loa aku iluna a oi ae mamua o kau wahi loaa omilumilu, aia laua e noho ana i ka Makeke o Ulakoheo nei.

O keia mau kanaka, ua mare laua i na wahine ano maikai no a ke noho nei no laua me ua mau kane kukue nei. Aole laua i paoa i keia mea he wahine. Eia hou aia no kela kukue mauka o Maemae, he kanaka nui loa ia o ka loaa i oi ae mamua o kau, o ka ka wawae pololei anapuu ole iho, a o kana wahine kona puuwai palupalu, he iwa hoonani ia no kona home, aohe paoa ana.

Eia no ma Honolulu nei he ihuole, a he uuku kahi a ka makani e komo ai, oia hoi he wahine, a o kana kane, he kanaka maikai loa ia, a ui no hoi, aohe paoa ana o ua wahine ihu ole la, i lohe oe e kahi keiki akamai hohonu i keia mea he noonoo lalau, a ma ko'u manao hope, ke noi oluolu aku nei au ia oe, mai kakau hou oe pela ma keia hope aku, e hoopiha wale i na aoao o keia pepa i kau mea lapuwale, aohe lihi hoihoi, a ina e pane mai oe, alaila, e kiola aku no au i ka'u mau olelo ia oe, me he hekili la ka halulu, a nei aku hoi me he olai la e wawahi ana i ka papa ku olalo, pela no au e pane aku ai ke pane hou mai oe ma keia hope e pale i keia. Ua pau, me ka mahalo.

Na kekahi ohana o ka mea i make.  B ***

Haliimaile, Honolulu, Nov 22, 1865.

 

Ua ko     luhi.

E hai ae oe i ka lehulehu i ko Wailuku nei nuhou maikai. Ua hoomaka ka wili wai hou o Jukini ma i kana hana, a ua holo pono no. I ka manawa i  hoomaka ai ka wili nui o ka poe hui, nui ka lohi a me ka luaiele; a o keia, manawa ole mai ka hoomaka ana a holo pono. O ka mea ia i aloha nui ia e na kanaka o Wailuku nei; no ka mea, oia ka mea nana i hapai ke kumukuai o ke ko a kiekie kupono e lana ai ka manao o na mea kuleana a pau e mahi i ke ko me ka makau ole i ke poho. E ko ole anei ka hana, ua kuhikuhi iho la ke keiki Farani a me ke keiki Beritania.

Nolaila, e na makamaka na hoaloha o na Wai-eha nei mai hoolimalima kakou i ka aina i na haole, e aho no e lawelawe ka lima hoolalelale i na palau bipi, palau lio, e wikiwiki kakou i ke kanu i ke ko, ke hiki mai ke kuau a uliuli obscured aina o kakou, he ole obscured wale i ka mamo, a me obscured Ua oki au maanei, ke pa mai obscured ka makani he hoolua.

Me ke aloha i ka Luna Pai, a me na keiki hoolailai o ka Nupepa Aupuni.

P. K. KALANILEHUA.

Wailuku, Maui, Nov 14, 1865.

 

He wahi moolelo no E. Makaioulu.

E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi manao ma kahi kaawale o kou kino holookoa, oia hoi, owau kau kauwa wahine nei, ua hoonele ia mai au i ka mea aloha o ke kane, a ua haalele mai oia ia'u a me ka maua kaikamahine hookahi, i mea nana e u, ua haalele iho oia i keia ao, ma ka la 26 o Okatoba, i ka hora 6 o ke ahiahi.

Ua mare ia maua e Rev. E. W. Clark, i ka M. H. 1856, a he mau hoahanau no hoi maua no ka berita o Kawaiahao, o ka loihi o kona ola ana, he 46 makahiki, he 10 malama, 25 la, he 16 hora. Nolaila, ua haku iho au me ka maua mau kaikamahine, oia hoi ke kaikamahine a ko'u muli iho, i wahi mele kanikau aloha nona, a penei no ia:

He kanikau aloha no E. Makaioulu,

Kuu kane mai ka ua Kanilehua o Hilo,

Ke loku mai la i luna o ka laau,

Ke nihi ae la makai o Punahoa,

He hoa no oe i alo ia i ke anu,

Anu maeele loko, halia i ko aloha,

Aloha au o kahi a kaua e hele ai,

Mai ke one la o Waiolama,

Me ke kai leo nui o Paikaka,

O ia kai aloha a kaua i alo aku ai,

I pupue iho ai i ke anu a me ke koekoe,

Aloha oe, ka hoa pili o ke kane—a,

Auwe kuu kane, kuu kane—e,

Kuu kane mai ka papa kahulihuli o Wailuku,

Mai ka wai lelehuna la e Piikea,

Mai ka pii'na ikiiki o Halai,

Ke hoolai nei kuu manao e ike ia Wainuenue,

E hoonaue ae au e ike i na lehua o Makaulele,

Kuu kane mai ke kai o Ohele,

Mai ka ua Kualau i ka moana,

Ke kiola ae la i kai o Leleiwi,

Auwe kuu kane, kuu kane hoi—e,

Kuu kane mai ka Ohia loloa o Panaewa,

Mai ka ua hehi mai i luna o ka Hala,

Hala aku la oe ka mea a loko i manao ai,

Manao aku au o kahi wai o Umiwai,

O ia wai awili pu no me ke kai,

Kuu kane mai ka uka anu o Olaa,

O ia uka malihini a kaua i hele ai,

I hoolohe aku ai i ke kani leo lea a ke Kahuli,

Mai ka leo honehone a na manu,

Auwe kuu kane, kuu kane ho—i,

Kuu kane mai ka pii'na loa la o Kahooku,

Hoomaha aku i Kauanahunahu,

Lala aku i ke ahi o Omaolala,

I ke ahi anaki ole a ka wahine—e,

Aia paha oe me Lilinoe,

Me ka wahine kiai hau o Poliahu,

E aahu ana i kona kapa, o ka Noe,

Auwe kuu kane, kuu kane ho—i.

M RS. POIBE KAI.

He kanikau aloha no E. Makaioulu,

Kuu makuakane mai ka makani anu o Keaau,

Me ka la welawela o Papaenaena,

Mai ka wai huihui o Keaauloa,

Mai ka pahoehoe ula i ka lehua o Hopoe,

Hoomaha aku i ka wai Koolihilihi,

Kuu makuakane mai ka lae Hala o Kookoolau,

Mai ka wai mahu a ka wahine i Kukio,

E kii kaua ia Kamiloholu i Waiakaea,

Ea mai Kumukahi, kiekie i kuu maka,

Manao aku au o ka la puka mai ma Haehae,

Ke o ae la na kukuna i Hanakaulua,

Auwe! kuu makuakane—e.

M ss DINA K. MAKAIOULU.

He kanikau aloha no E. Makaioulu,

Kuu makuakane mai ka i-a haaheo o Ulakoheo,

Mai ka piha kanaka o na ahiahi Poaono,

Mai ka nome a ka huila o na kaa,

Mai ke kainapu a na lio i ke kaona,

Mai ka piha kanaka o ka Uapo,

Kuu makuakane ka mea aloha,

Aole iho nei, huna aku la oe nalowale,

Aia paha i luna i ke ao eleele la, o loko lilo aku?

Auwe! kuu makuakane—e.

M SS LEPETA NAUAHI.

Honolulu, Nov. 24, 1865.

 

HALE KUAI HOU!

UA WEHE AE NEI AU,

HE

HALE KUAI HOU!

MA

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII,

a, aia malaila e loaa'i na lole nu hou o na ano a pau, kupono no na kane, na wahine, a me na keiki, no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

O ka poe a pau e makemake ana e kuai i ka lakou Kope, e lawe mai me a'u e kuai ai, i loaa ke kumukuai makepono, ma ke Dala Maoli, a ma ka Lole paha. E hele mai e ikemaka e na makamaka.  LIKI, (R. B. NEVILLE.)

Keopuka, Nov. 22, 1865.  32-1m

 

OLELO HOOLAHA.

EONO LIO, 1 PIULA E KUDALA IA ANA I Poakolu, la 20 o Nov., 7 Lio i ka Poalima. la 1 o Dekemaba, i ka hora 12 o ke awakea. He mau Lio hou mai kekahi.

Poakolu —Lio kane ulaula nui, hema )5. Lio kane lokia nui maikai, hao ano e, 2 kapuai hao. Lio kane keokeo nui, kua puka, H akau. Lio kane puakea nui, hao ano e. Lio kane lokia nui, hao ano e. Lio kane ulaula, hao 3. Piula wahine hulu iole, ua ike ia no.

Poalima —Lio kane eleele, M hema. Lio kane eleele W akau. Lio wahine eleele me ke keiki, KW hema. Lio Wahine puakea, hao huinahalike hema. Lio wahine ulaula, 4 hao ano e N Lio wahine lokia, ua ike ia no. Lio wahine ulaula, K akau.

Na Lio Hou Mai.

Lio wahine ulaula, 4h akau. Lio wahine puakea, K akau. Hoki wahine ulaula, aole o'u ike i ka hao.

P. KAAIAHUA,

Luna Pa Aupuni.

Pauoa, Nov. 25, 1865.  32-1t*

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Keaweihawaii e hooponoponoia ka waiwai o Kaniaupio, no Waimea i make aku nei, kolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, na la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ai i keia nonoi ana ma Waimea.  DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e A. W. Kaapuni, e hooponopono ia ka waiwai o Kehewana, o Waimea, i make aku nei, nolaila, e ike anei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ai keia nonoi ana, ma Waimea.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Simona, e hooponopono ia ka waiwai o Kumukou, no Waimea, i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka nora e hana ai i keia nonoi ana, ma Waimea.  DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e S. W. Malaelae e hooponopono ia ka waiwai o Lalahilimoku no Hanamaulu i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka o ka Poaha, ka la 7 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hanaia ai keia nonoi ana ma Nawiliwili.  DUNCAN McBRYDE.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Opuanaole w., e hookuu ia ia mai kona noho lunahooponopono ana i ka waiwai o Piomanu o Wailua i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poaha, ka la 7 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hanaia ai keia nonoi ana ma Nawiliwili.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai,

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kolomona, e hooponopono ia ka waiwai o Kaka, no Makaweli, i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia ai keia nonoi ana, ma Waimea.

DUNCAN McBRYDE.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Halai, e hookuu ia ia mai kona noho luna hooponopono ana i ka waiwai o Kikala, ma Nawiliwili, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poaha, ka la 7 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia ai keia nonoi ana, ma Nawiliwili.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e A. S. Nuuanu, e hookuu ia ia mai kona noho Lunahooponopono ana i ka waiwai o D. Nahau o Waioli, Hanalei, i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 4 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hanaia ai keia nonoi ana ma Hanalei.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e V. Knudsen, e hookuu ia ia mai kona noho luna hooponopono ana ma ka waiwai o W. B. Aka, no Waimea, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia ai keia nonoi ana, ma Waimea.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni Apana 4, Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e V. Knudsen, e hookuu ia ia mai ka noho luna hooponopono ana ma ka waiwai o E. Naiwi, o Waimea, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, oia ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia ai keia nonoi ana, ma Waimea.

DUNCAN McBRYDE,

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

O NA MEA NONA NA INOA MALALO, NA Luna Hooponopono Waiwai o George Shaw, o Lahaina, i make aku nei, ke kauohaia aku nei ka poe i aie mai ia ia, a me ka poe ana i aie aku ai. E hoike mai mamua ae o ka la 30 o Dekemaba e hiki mai ana, e loaa maua, i kela Poakahi, keia Poakahi, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina. E wiki, o hala ka manawa, a hoihoi maua i ka maua Oihana Luna Hooponopono i ka Aha Kauoha.  A. MANAKU,

MAUNAHINA.

Na Luna Hooponopono Waiwai.

Lahaina, Nov. 7, 1855.  30 1m

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA HOONOHO IA MAI NA mea nona na inoa malalo, i mau Luna Hooponopono no ka waiwai o J. H. Kaiheekai, o Lahaina, i make aku nei. Nolaila, ke kauoha ia aku nei, na mea a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai ia maua, a o na mea hoi ana i aie aku ai, e hoike mai ia maua i na bila mamua mai o ka la 31 o Dekemaba.

WILLIAM AP. JONES.

FANNY KAIHEEKAI.

Lahaina, Nov. 6, 1865.  29-5t

 

OLELO HOOLAHA!

Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no.  MA KE KAUOHA.

Keena Oihana, Aukake 22, 1865.

 

HE MAU PAPALE NANI HOU LOA!

I O'U MAU HOA PUNI NANI, A MAU MEA hou, ke hai ia aku nei, ua loaa mai ia'u he mau

PAPALE HOU MAIKAI LOA!

A ME

NA LIPINE ANO MAIKAI LOA!

no ke kumukuai haahaa, mai ka $1.50, a hiki i ka $10.00. E hele mai a e wae i ko oukou makemake, e kipa, he wahi oluolu no e luana ai.

M RS. J. H. BLACK.

Alanui Papu, Honolulu, Oct. 27, 1865.  28-

 

OLELO HOOLAHA.

A KA

LUNA AUHAU!

O KA

APANA O HONOLULU, KONA, OAHU

E WEHE IA ANA KE KEENA NO KA OHI ana i na auhau, no ka Apana i olelo ia ae la maluna, i kela Poakolu, keia Poakolu, a me kela Poaono, keia Poaono, mai keia la aku, ma ke Keena o ka Luna Hana Alanui, ma "AIENUI," Alanui Marine, e hele la i Ulakoheo.

N. B.—E hamama mau no ka puka i kela la keia la, a hiki i ka la 6 o Ianuari e hiki mai ana.

G. H. LUCE,

Luna Auhau o ka Apana o Kona.

Honolulu, Dec. 22, 1865.  30-3m

 

obscured obscured obscured

 

obscured obscured obscured

 

obscured obscured obscured

 

obscured obscured obscured

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOKOHU IA NA MEA NONA NA INOA malalo nei, i mau Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o IOSIAS KAAUKAI, i make aku nei: Nolaila, ke hai aku nei i ka poe i aie mai ia ia, e hookaa koke mai, a o ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai i ka lakou mau bila aie ia A. F. JUDD, (ALAPAKI,) ma kona Keena Loio ma Honolulu.

E. MAHIAI.

JOHN O. DOMINIS, KIAAINA,

Honolulu, Nov. 14, 1865.  31-1m

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e V. Knudson e hooiaio ia ka palapala kauoha o Kekaua no Punalau Hanapepe, mokupuni o Kauai i make aku nei, nolaila e ike auanei na kanaka a pau ka Poakahi ka la 11 o Dekemaba ma ka hora 9 o ke kakahiaka oia ka la a me ka hora e hanaia ai keia nonoi ana ma Waimea.

DUNCAN McBRYDE.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kapihenui, e hooiaio ia ka palapala kauoha o Puakau, no Makaweli, i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 11 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia'i keia nonoi ana, ma Waimea.  DUNCAN McBRYDE.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e I. K. Hart e hooponoponoia ka waiwai M. Makaio no Koloa i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poaono, ka la 9 o Dekemaba, ma ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ai i keia nonoi ana ma Wahiawa.  DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, No v4, 1365.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Nihoa e hoonoho ia ia i Lunahooponopono waiwai, ma ka waiwai o N. Kupukupu o Hanalei i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poakahi, ka la 4 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hana ia ai keia nonoi ana ma Hanalei.

DUNCAN McBRYDE.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Haili Wright e hoonoho ia ia i Lunahooponopono waiwai ma ka waiwai o Meheula w., no Wahiawa i make aku nei, nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, o ka Poaono, ka la 9 o Dekemaba, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hanaia ai keia nonoi ana ma Wahiawa.

DUNCAN McBRYDE,

Lunakanawai Kaapuni o Kauai.

Wahiawa, Nov. 4, 1865.  31-3t

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE NA MEA A PAU, OWAU O BONI (W.) ua hoonele ia mai au e ke Kauka o ka Hale Mai o ka Moi Wahine, ia'u i naue aku ai ilaila i laau, ma ka la 10 iho nei o Novemaba, a ua olelo mai ua Kauka la, aole e loaa ia'u ka laau, no ka mea, he wahine waiwai ka au, a he lole maikai ko'u, a he maikai ka'u keiki. Aole ka e pono ka poe waiwai ke hele aku ma ka Hale Mai, aia wale no ka o ka poe ilihune. A ma ia olelo a ke Kauea, ke hoole aku nei au, aole au he wahine waiwai, aka, he wahine ilihune loa no au, o kuu komo ana paha i ka lole maikai, kapa mai ai ke Kauka he wahine waiwai au, a ua hoihoi mai kela ia'u me ka koole mai, aole e loaa ia'u ka laau, a o ko'u hoi mai no ia, nolaila, ke ninau aku nei au i ke akea, ua pono anei kela hana ana, aole anei i hana ia ia Hale no ka poe mai? I ko'u manao, ua kuleana ole kela aua ana i ka laau ia'u i ka wahine ilihune. Me ka mahalo.  MRS. BONI.

Kahehuna, Honolulu, Nov. 13, 1865.  31-2t*