Ke Au Okoa, Volume I, Number 34, 11 December 1865 — Page 1

Page PDF (1.29 MB)

KE AU OKOA.

BUKE I--HELU 34.}  HONOLULU, MONEDE, DEKEMABA 11, 1865.  {$2.00 NO KA MAK.

 

"KE AU OKOA,"

E HOOPUKA MAU IA'NA I

KELA POAKAHI KEIA POAKAHI,

MA KA

HO RA EWALU O KAKAHIAKA.

ELUA DALA NO KA MAKAHIKI hookahi, he kanalimakumamalua nupepa ia. E uku e ia ke DALA HOOKAHI no ka hapalua makahiki mua, iloko o na mahina mua eono; a pela ho ka lua o ke dala, e uku e ia iloko o ka hapa hope o ka makahiki.

 

"KE AU OKOA."

KA UKU O NA

OLELO HOOLAHA.

NA OLELO HOOLAHA—No na lalani he 10, oia hoi 1 iniha, no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua hoopaka ana, $1.50; ekolu, $1.75; hookahi mahina, $2.00.

Aia no ke keena o "KE AU OKOA" ma ka Hale Paipalapala Aupuni, maluna ae o ka Hale Pai.

 

He mele hoalohaloha i ka Haku.

O Iehova ke Akua ka Haku o na mea a pau,

Ka puuhonua e maha ai ka poe pilikia,

E hoopakele mai no oe ia'u i na pilikia a pau,

E hooluolu oe me kou nana i ko'u mau eha,

E holoi mai me ke koko hala ole i ko'u mau hewa,

Ke koko o Iesu Kristo o ka mea laha ole,

Ka mea wehe i ka pilikia o ka poe kaumaha,

A ma na luuluu o ka poe i loaa ka eha,

Ua loaa makou i ka eha e noho nei,

Mai ke ao iluna lilo e nana mai oe,

Mai hoopaweo mai oe i kou mau maka,

E hookapae ae oe i kou huhu a me ka inaina,

O na hewa a kau kauwa i hana ai,

Mai na hewa nui a na hewa liilii,

E hooili aku oe maluna o ke keiki hipa kina ole

A e hoopakele mai no oe i ko'u ola,

Ka mea a kou lima i luhi ai,

I hana mai ai oe ia'u iloko o ka ole,

A mailoko o ka ole i puka mai ai he kanaka,

I malama ia e oe iloko o kahi haiki,

A hoopuka mai oe iloko o ke ao malamalama,

Ua malama mai no oe ia'u i na manawa a pau

Ma kela wahi keia wahi a'u i noho ai,

O oe no e Iehova ko'u makua o kahi makua ole

Ka makamaka o kahi ike ole ia,

Ka hoa hele imua o ka poe naauao,

Ua hoolauna mai no oe ia'u me kekahi poe hanohano,

O na hewa liilii i poina ia'u, e kala mai oe,

E hoopomaikai mai ia'u i ko'u mau la,

Oiai ke noho nei au ma ka honua au i hana,

E malama i ko'u ola kino a hiki a kau,

A kau i ka puaneane ke ola a ke Akua,

A kanikoo a palalauhala a haumakaiole,

O kau ola ia e kuu Akua, e kuu Haku,

E hoola maikai oe i kuu uhane lawehala nei,

Ma ka la mahope i ke ao pau ole,

E hoonani ia kou inoa a mau loa aku,

Amene.   J. H. KANEPUU.

Mauna Kilohana, Palolo, Nov. 24, 1865.

 

Haina o na ninau Baibala a J. K. Kaunamano.

Ninau 1. Heaha ka inoa o ka laau a ke Akua i papa mai ai ia Adamu laua o Eva?

Haina. Aole mea i ike i ka laau i papa ia mahope mai o Adamu laua o Eva. He oiaio no, he laau no i papaia, aole nae i ikeia iloko o ka Palapala Hemolele, kahi a kuu hoa uwalo mai nei, e hai aku i na haina Baibala ana. obscured aku au ma ka Baibala Hawaii, mai mua a hiki i hope, pela no hoi ma ka Baibala Amerika, (Amrican Society Bible,) ua huli aku au me kuu noonoo pu no hoi i kahi i pili ai, ua imi aku au maloko o ka buke Latina, (Latin Vulgate Holy Bible,) a pela no hoi ma ka olelo Farani, eia nae, ma ia Baibala, ua ike iho au, o ka fiku, oia no ka laau a Eva e ku kokoke ana, ua maikai kona hiehie ke nana aku. I Nahelu 4:25. Mika 4:4, &c. Aole i hooia mai o ka fiku, oia ka laau i papa ia mai e ke Akua.

Ninau 2. Heaha ka inoa o ka laau i kau ia'i ko kakou Haku?

Haina. Aole i haiia mai iloko o ka Palapala Hemolele, ka inoa o ka laau i kau ia'i ko kakou Hoola. Ua maopopo i ka poe Iudaio, ka poe hoi nana i pepehi o Iesu Kristo, ka inoa o ua laau la, ua ike no lakou i ka inoa. Aka, ma ka ninau ana mai a kuu hoa, a me kona hoopili ana iloko o ka Baibala, a aole no i loaa, aka, o ke ano o ka laau i kau ia'i ko kakou Hoola, he kea, a o ka inoa hoi o ka laau, aole loa no i hoike ia mai maloko o ka Baibala.

Ninau 3. Heaha ka inoa o ka laau makole i oleloia e Ioane, ma Hoikeiana 3: 18, ma ka mokupuni o Bakemasa?

Haina. He malama i ka pono, I Korineto 5: 1, 2, 3, 4.

Ninau 4. Owai ke kaula e pule ana ma ke kumu o kona kookoo?

Haina. O Mose, Baibala Hawaii, Kinohi 8: 20. No ka mea, ma ke kauoha hoopunipuni a Parao ia ia, e pule aku i ke Akua, ua pule aku no ia. Eia kekahi, ma Kinohi 8: 26, aole like pu me ka Baibala haole, he 28 wale no mau pauku ma ka Baibala Hawaii, a ma ka Baibala haole, he 32 pauku. Aia ma Kinohi 8: 30, ka pule ana a Mose.

Ninau 5. Pehea ka loihi mai kahi a ke Akua i ku ai a kahea aku, a hiki ma kahi a Adamu e moe ana?

Haina. Aole i haiia ma ka Baibala ka loihi mai kahi a ke Akua i hea mai ai ia Adamu, a hiki i kona wahi e moe ana. No ka mea, ua hookolokolo koke ia laua, a maopopo io ko laua hewa, ua kipaku ia laua mawaho o Edena, a hoonoho ia ma ka puka komo o ke kihapai, he Anela e kakali ana me ka pahi oi lua e lapalapa ana ma kona lima. Kinohi 3: 24. O komo auanei laua a lalau i ka lau o ka laau o ke ola, a ola mau loa laua me ko laua mau mamo. Kinohi 3: 22.

Oia iho la na haina o na ninau Baihala a kuu hoa i imi ai iloko o na pahu, kahi i hoopukaia'i ua mau ninau la. Ina no paha aia ma ka Baibala a kuu hoa e noho mai la ma Maemae, ua pono ia, ina nae malaila io kela mau ninau i pai ia'i, ke i aku nei au, ua oiaio, aka hoi, ina ma ka Baibala Hawaii, ke olelo aku nei au, aole e loaa ana.

R. P. KANEALII.

Heeia, Koolaupoko, Nov. 23, 1865.

 

KE KAAO O HABIBA!

He Kaao no Arabia.

HELU 1 .

O Salamisa ke alii maluna o na ohana kanaka koa loa o Arabia. Ka nui o na ohana malalo o kona noho alii ana he kanaonokumamaono. He kanaka akamai loa oia ma ka oihana kaua o kona mau la, a oia no hoi ke kumu nui i lilo ai ia ia ka noho alii ana. Ua hala ae na la maikai loa o kona ola, a e aneane ana e o mai na hailona o ka noho'na o na la pupu, aka, aole nae i haawi ahonui mai ka lani i kekahi pomaikai i hoolioli mai ai ia ia iho, ke kuu aku ia ia iho e moe iloko o ka poli ko-u o ka honua, a oia hoi, aole i hoopomaikai ia mai oia me kekahi keiki, i mea hoi nana e noho i kona nani a me kona mana.

Ma na ahaaina hanai akau o Harapata, ua mohai mau aku ua alii nei i kana mau mohai i mea e hooko ia mai ai kana mau noi, no ka mea nana e hoopiha i ka hakahaka o kahi ana e haalele iho ai ! I kekahi la, haawi aku la oia i kekahi mau mohai i oi ae mamua o na wa a pau loa ana i mohai aku ai. Aohe no hoi i komohia iloko o ka lapuwale o kona mau manaolana, oiai, eiwa mai paha mahina mahope mai o ia manawa, ua hoopomaikai ia mai la kana alii wahine, ma ka hoohanauia ana mai na Iaua kekahi keiki maikai loa i oi ae mamua o ka malamalama e pani ai i ka hakahaka o ka la, ke haalele mai i ka ilikai.

Lawe ae la ka makuahine alii Amirala, i ke keiki a puliki mai la i kona umauma, me ke aloha makamae o keia mea he makuahine, a olelo iho la, "E kuu kamakahi aloha, e ka hoailona maikai o ka laau nona mai oe, e pumehana na honi a'u e hoomau aku ai maluna o kou mau papalina, e like me ka pa ana iho a ka la iluna i na opuu rose e noho ae ana. Homai oe i kuu umauma i ka loaa aku ai ka hanai maikai ana a ka makuahine e haawi aku ai ia oe." Huli ae la kona maka iluna, a olelo ae la, "E Mahomeda ke kaula nui! Iloko o kou mau lima ka waiho ana mai a ka Mea Kiekie Loa, i ke ki o na lua huna o ke ahonui pau ole. E hoouna mai oe maluna ona i na mea a pau e kupono ai i ka poe wiwo ole, ka poe ikaika, a me ka poe koa." Huli ae la no hoi oia, a olelo aku la i na ohana malalo o ko laua malu, "E na ohana koa e noho nei maluna o na kula oluolu o Arabia, ano, ke haawi ia aku nei ia oukou o Habiba, ka hua mua o ko'u opu."

Ia Amirala e hoopuka ana i keia mau olelo imua o ke kaula nui, a me na ohana, ua houluulu mai na lunakanawai a pau loa i na kanaka akamai a pau i ke kilokilo, ke kuhikuhi puuone, a me na magoi akamai a pau loa o ka aina. I ka hana ana mai o ua keiki nei, ua leha ae na maka a pau loa o keia poe iluna o ka lani, a ike aku la i kekahi poe kaua e hakaka ana iloko o na ao, e lele ino ana na ao ma o a maanei. I ka wa a keia mau mea a pau loa i ike ia aku ai, aia hoi, hoea mai la kekahi hoku nui, ano powehiwehi i ke alai ia aku e keia poe ao; aka, ua mau no kona kau ana ma kahi hookahi a pau, pu-a mai la ia me kona malamalama ano e loa.

Mahope iho o keia mau mea, pane mai la ke kilokilo akamai loa i ke alii, me ka olelo mai, "E Salamisa, ko makou alii nui, e hanohano loa ana, a e mahalo nui loa ia ana kau keiki ma kona ola ana, aka, aohe nae he keiki a he kanaka paha e halawai me na ino he nui loa e like pu me ia. Ke kakali e mai nei ia ia na pilikia he nui wale, aka, he mau mea kupanaha a ka maka kanaka i ike ole ai mamua o kana mea e ike ai. O ke aloha a me ka hanohano nui ke uhi mai maluna ona, ke pau pono na mea a pau loa i ka hooko pono ia e ia."

Pane mai la ke alii, "Nani no hoi ke ino launa ole o na mea a pau e huiia ai me kona ola ana! Aole anei e hiki ke hoano okoa ia ae ke ano o kona noho ana mahope aku?" Olelo hou mai la ua kilokilo nei, "Aole e hiki i ke kanaka ke hoano e ae i ka mea a ke Akuka i manao ai e hoao mai ia ia. O ka hoku nui a kakou e ike nei i keia wa, oia no ka hoku o kau keiki, a o kela poe hoku e ae ehiku e hoopuni la i ka hoku nui, oia na mea e kokua ai i kau keiki." "Na poino a pau," wahi a Amirala, "e kakali mai nei i kuu keiki, aole no paha ia e oi aku ana mamua o ka mea hiki i ke kanaka ke hoomanawanui. Na Salamisa e ao ia ia i na hooikaika ana a pau, a na'u hoi e lulu iloko o na kihapai o kona naau i na hua a pau loa o ka pono. Na mana no e hoomakaukau ia ia i mau ai oia i ka hehi ana ilalo i na poino a me na popilikia a pau loa."

Mahope iho, ua ao ia o Habiba i ka heluhelu i ka palapala, a makaukau loa oia i ka pule i ke Akua nana i hana ke ao nei, a i ka hoomaikai ana aku hoi i ke kaula nui ia Mahomeda. O na hua pia-pa, oia kana mau mea paani. Hoomaka iho la oia i ke kukulu ana i na hale a me na mea a pau loa, i oi ae mamua o na mea hiki i na keiki o kona mau makahiki ke hana a ke lawelawe hoi.

I ka ikaika iki ana ae o kona kino palupalu, aole ia i hookaokoa iki i na wa nona e ai ai. Ua hoomaamaa ia oia aohe e ai pinepine loa, aohe no hoi i moamoaia me he keiki punahele la, aka, ua kuulala ia aku oia, i mea nona maa mau ai, a hiki ke hoomanawanui i na ino i wanana mua ia ai, ana e alo ai i ka wa e hiki mai ana. Ua ao ia oia i ke kau ana maluna o na lio hihiu loa a holo aku ma o a maanei me ka eleu nui. I ka hiku o kona mau makahiki, ua oi loa ae kona akamai a me kona eleu mamua ae o na keiki o kona ano. Ua paanaau ia ia na mokuna a pau o ke Korana mai ka mua a i ka hope. Ua ao ia oia e kona makuahine e hoomaikai aku i na  mea a pau loa a ke Akua i hana ai. Aka, i mea e nui loa ai ka naauao o ua keiki nei, ua haawiia ke aoia ana ia hai.

Aia iloko o na ohana a makou i olelo mua ae nei i kekahi kanaka akamai loa ma na mea naauao a pau loa, aka, ua loohia ia nae oia e kekahi mai ino, paakiki loa ke hoola ia mai. Olelo ae la ke alii Salamisa, "Aole e hiki ia'u ke hai ae i ka nui o ko'u olioli, ina e loaa i kanaka akamai loa Ilakafisa ka oluolu hou mai." Ninau mai la kekahi, "Heaha kau mea i makemake ai ia ia? Mailaila au i hele mai nei, ua oluolu iki oia. Haalele aku nei au ia ia e ku ana iluna? Aole o'u kanalua, ina oe e hoouna aku nona, e hele koke mai no ia." I mai la ke alii me ka pihoihoi, "E kii koke aku ia ia, oiai, he hana mana paha kona ola hou ana mai, i hanaia no ko'u pomaikai."

Hele aku la o Ilikafisa imua o ke alii, a ae iho la oia e hoonaauao ia i ka makahiapo a ke alii ia Habiba. Noho iho la laua iloko o ka hale hookahi, aohe i emo ike paanaau iho la o Habiba i ka inoa o na hoku, a hiki ke ike pono i ko lakou mau ano, a me ko lakou mau wahi e hele ai. Ua ike ia ke ano o na laau a pau. He hiki ia ia ke kamailio no na mea ulu, a hiki ke hoomaopopo pono, o ka moana e hui ana, a o na muliwai he nui loa; he hiki no hoi ia ia ke hoomaopopo lea o ka ua e kulu mau nei, he ehu kai a he ehu wai no ia i houluulu ia iluna o na ao, a kaumaha, alaila, haule mai i ka honua a pii hou no. Ua ike oia i ka hoonohonoho ana i ke ano o na holoholona a pau e holo ano maluna o ka honua.

Ma ka hoomanawanui ana a Ilikafisa i ka hoonaauao i ua keiki nei, ua hiki lea ka oia ke kakaulima. I kekahi la, ninau aku la kona makuakane i kekahi o na mea ana i ao ai me kanaka, aka, ane mai la hoi oia ia ia, "E kuu makuakane, e pono ia oe ke noi aku i kuu kumu, a nana e hai mai ia oe i na mea a pau loa au e makemake ai e ike, aka, owau nei la, o ka pepeiao a me kou mau maka ka'u e haawi aku. E pono au e ao mua i ko'u mau lima e kakau, mamua o ke kamailio ana o ko'u mau elelo." Ua olioli o Salamisa i keia pane ana mai a kana keiki ia ia, a huli ae la oia a ninau i kana kumu ina he mea aku no koe e ao ia ai kana keiki, i mea e hiki ai ia ia ke noho alii me ka makaukau, ke hiki aku ia mau la.

Pane aku la ke kumu, "E ke alii, aole he ninaninau mai o ke alii opio, aka, ua makaukau oia i na wa a pau loa e hai mai ai i ka haina. Ua hoike aku au ia ia i na buke e kupono ai ia ia ke noho me ka naauao lua ole, ua pau na mea a pau loa ia ia, a o ke ao hou ana aku ia ia, he hooloihi wale ana no ia i kona hookoia ana i na mea a pau a ka lani i kauohaia ai oia e hana. O ka mea i koe ia ia, oia no ka hoomaamaa ana ia ia ma na mea kaua i makaukau ai oia i ka noho alii ana maluna o na ohana puni kaua he kanaonokumamaono. Ma ia mea, aole e hiki ia'u ke ao ia ia, no ka mea, e hoi koke ana ko'u kino nei i ko lakou wahi mau, me ko kakou makuahine nui ka honua." Ninau mai la ke alii, "Heaha ke kumu nui o kou olelo ana me keia? He hiki no ia oe ke ola he mau makahiki he nui wale i koe. O ko'u waihona, aia ia iloko o kou lima i na wa a pau au e makemake ai."

Kulou iho la ilalo ua kumu nei me ka uwe, a pane aku la, "E ke alii, o kau dala a me kau waiwai a pau loa, ua like ia me ka hunahuna o ke one imua o kuu maka. Ua maule ko'u mau makemake a pau loa. Iloko o ko'u manao, ke kumu i hookuula mai ai au e ka lani e ola i keia mau wahi la, i mea e ike ai au i kau hanau kama, a ua olioli au i ka ike ana i kona mau la opiopio, a ua hanohano hoi au i ka lilo ana owau ka mea mua e haawi aku i kau keiki, i kahi ike uuku a ka lani i hoopomaikai mai ai. Ke ake nui nei ko'u mau manao e ike i na hana kupanaha a kau keiki e hana ai, aka, ua hoole ia mai au, aole au e ike, o ko'u la keia i oleloia ai e hoi hou aku au i ka opu o ka honua. Ua pau ka'u hana, a ua uku pono ia mai no hoi au, no na mea a pau a'u i hana ai malalo o keia honua.

Uwe iho la ke alii a me Habiba, aolelo aku la o Salamisa, "E aloha auanei oe e Ilikafisa. O kou make ana, ua lilo ia i mea kaumaha loa i ko maua manao, aka, e hele mau aku no maua e nana i kou kino iloko o kou halelole," "Aole olua e hiki hou ae ana ilaila," wahi a Ilikafisa, "no ka mea, o ko'u halelole e nalowale ana ia me he ea la, e puhi mau ia nei e ka makani, a o ko'u kino hoi e hoi ana ia i ka lepo. E aloha e Salamisa, a e aloha auanei e kuu haumana aloha e Habiba. E Habiba, e hoomanao oe ia'u, ia oe e komohia ai iloko o na poino a me na pilikia au obscured ai." Ua kupilikii ka manao o Habiba obscured , aka, i kekahi la ae, ua oi loa ae, no ka mea, ia la i haalele mai ai ka uhane i kona kino. Ua lawe koke ia ke kino ma kahi e.

Mahope iho o ka nalo ana o ke kino o ke kumu; hoi mai la o Habiba me ke kaumaha o ka naau a ma ka aoao o kona makuahine, a uwe nui loa iho la oia, aka, hoonana mai la kona makuahine ia ia, me ka olelo mai, aole obscured ake nana nui i na mea o keia ao, aka, e nana aku i na mea o ke ao e hiki mai ana, oiai he mau mea pau wale no ko keia kae o ka lua. No keia mau olelo hoonana a kona makuahine i hooluolu iho i kona mau manao kaumaha, aka, makemake iho la oia e hele aku e ike, a e hana i ka hana aloha hope loa i kana kumu. Nolaila, lalau ae la oia ekolu pua hemolele, a hele aku la oia e hoouna ae i kana mau pule i ka Mea Kiekie maluna o ua wahi eehia la. Ku iho la oia maluna o ka he o kana kumu me ka hiolo pakaua o na waimaka, a pule ae la oia me keia.

"Ke keehi nei hoi au maluna o kahi a kuu kumu Ilikafisa e waiho nei. E na anela o ka make, i ko oukou wa i kii mai ai i kona uhane, aole anei i mokumokuahua ko oukou naau e like me a'u? E ke kaula nui e malama ia ia, i keia kanaka noho pono loa. Ua haawi mai oe ia ia he kalaunu o ka nani mae ole ! E malama i keia mau pua mai ko lakou mae ana a'u e waiho nei, me he mau kalaunu la maluna o kona kino!

"Aole ma keia mau kula kahi i auwana ai ka uhane o kuu kumu, no ka mea, ina oia eia maanei, alaila, e ohuohu mau auanei keia mau kula i na mea kanu o kela ano keia ano e like me ka hooulu ana mai a kana mau huaolelo iloko o'u i na ano o ka naauao, a me na kawowo o ka pono.

"E olioli a e hoomaha oluolu e ka uhane lokomaikai. E hookuu mai oe e hoonani aku au i kou kino koekoe a ko-u hoi! Ua hoonaauao maikai mai oe i ko'u mau manao. Ua haawi mai oe i ka naauao i loaa ia oe me ke kaniuhu ole o kou manao. Ua hilinai mai oe i ka'u mau hana kamalii, me kou kuhikuhi mai ia'u i kahi o ke ola a'u e nana aku ai. Ua hahai mai oe ia'u i na mea a pau e kupono ai ko'u ola ana, a me ko'u noho alii ana aku maluna o keia mau ohana puni kaua. Ua hai mai oe i na poino a'u e alo aku ai, aka, ua hoomakaukau mua mai nae oe ia'u mamua o ko'u halawai ana aku me ia mau mea. Nolaila, ke haawi aku nei au ia oe i ko'u mau hoomaikai ana a pau loa."

I ka pau ana o keia mau pule ana ana, hoi mai la oia i ka halelole o kona makuakane, e kakali aku ana no hoi kona makuahine o kona hoi mai. Ia ia i noho iho ai, olelo aku la kona makuakane penei:

"E Habiba kuu keiki, mahope iho o kou hoomaikai ana aku aku nei i kau kumu, e pono oe e noonoo mai i na mea e kupono ai no kou kulana. O oe ke keik a kuu puhaka, na ka lani i hoolako mai ia oe, i ukali mahope mai o'u, a i alii hoi maluna o na ohana koa o ko kaua nei aupuni. E pono oe e hele ma ke poo o na puali kaua! E pono oe e hoomanawanui i ka maloeloe o ka hele wawae ana! E pono oe e kiola i ka makau a me ka hohe wale! O ka makau ole a me ka ikaika, na mea e lele wale ai no ke koikoi o na mea kaua a pau loa! A! ina e loaa ana mawena o ko kaua mau koa nei kekahi kumu akamai e like me kau kumu akamai i make aku la, alaila, pomaikai oe, oiai o ke kumu akamai nana e ao ia oe, o kou mea ia e lilo ei i momi loaa ole maloko o na lua huna o keia ao."

No keia mau olelo a ka makuakane, pane  mai la ke keiki, "E kuu makuakane, he hiki ia'u ke holo maluna o  kou mau lio ahiu loa; aohe haalele mai o ko'u koa a me ko'u wiwo ole  ia'u. E wehe ae oe i keia mau lole lilina o'u, a e hoaahu mai ia'u me ona lole hao. E haawi mai ia'u i pale umauma koikoi, a me ona ihe nui, alaila, e ike auanei oe ua like au me oe. E kuu makua, i ka wa hea la oe e ae mai ai ia'u, e kiola i keia mau lole kamalii, a kau iho hoi ka lole maoli o ke kanaka koa." I keia mau olelo a ke keiki, lele mai la ka makuakane a hopu i ke keiki, me ka haawi mai i ka olelo mahalo, "He makana makamae oe a ka lani i haawi mai ai ia'u. E ka makahiapo a kuu mau ohana puni kaua! E pono lakou e hauoli nui i ka loaa ana o ko lakou alii koa iloko ou e kuu keiki. O ka mea nana i haawi mai i na manao koa iloko ou, nana no e kokua mai ia oe ma na mea a pau loa a kou naau koa e hooikaika ai me ka wiwo ole."

Aohe i pau pono loa keia mau kamailio ana, ike ia aku la kekahi alihikaua, e hookokoke mai ana mawaho o na kaiaulu o kaki a ko Salamisa mau puulu kaua e hoomoana ana, a oi mai la, he makemake ia e ae ia

mai oia e hele aku imua o Salamisa. I ka lohe ana o ke alii i keia mea, olelo aku la ia i kona poe kanaka e hookuu mai ia ia imua ona, no ka mea, he makemake oia e noho alii ka malua me ka pono maluna o kanaka e makemake ana ia. Ia wa, hoea mai la ka malihini imua o na ohana. I kona hiki ana mai, lalau aku la o Habiba i ke kaulawaha o kona lio, a haawi ae la i kona kahu lio nui.

I ka hiki ana aku oia nei imua o ke alii, kulou iho la keia imua o ke alii, a ninau mai la ke alii ia ia nei, "E ke koa, heaha ke kumu nui o kou hiki ana mai?" "I hele mai au," wahi a ua koa nei, "e kukuli hoomaikai i kou mana e ke alii Beni—Hilaca Salamisa, a e noi aku hoi ia Habiba ina ia e oluolu e hookuu mai ia'u e mahele pu ia i obscured maikai i loaa mai ia ia mai ke  kaikamahine mai a Himena. O ke koa i hii ia ia iloko o kona lima, e hoopoina auanei oia i na ino a pau ana e alo aku ai." No ka ike ole o ke alii i ke ano o keia mau huaolelo ana i pane ai, ninau ae la oia ia Habiba, a hai mai la o Habiba i ke ano oia mea, "E kuu makua, ka manao o keia koa, i hele mai nei oia e haawi aku i kona aloha ia oe, a inu pu me a'u i ke kiaha kope hookahi." Huli ae la o Habiba a pane aku la i ke koa, "E ke koa, o na pomaikai e loaa mai mai ke kaikamahine mai a Himena, oia no ka hoike ana aku i kou manao aloha ponoi i ka poe e olioli ana e apo mai. Aohe mea au e makemake ai o loko o keia mau halelole e hoole ia aku ia oe. O ka mea au e ike nei imua o kou alo, oia no ke  koa nui Salamisa, a owau hoi o Habiba kana keiki."

Alaila, aloha aku la kahi koa i kahi. I ka nana aku o Salamisa i ua koa nei, aole ia i ike i kekahi kanaka koa maikai loa e like me ia. Kona kapa komo, aohe i kinohinohi ia me kekahi mea e ae, he kila wale no mailuna o ka piko o kona poo a hiki ilalo o kona mau wawae. I ua koa nei e inu kope ana, ninaninau mai la ke alii i ke kumu nui o kona hiki ana aku ilaila, kulou iho la ia ilalo a pane aku la.

"E ke alii a me ke koa kaulana, noloko au o ka ohana Paratia, aia i Inia ko'u one hanau. I ko'u mau la opiopio, komo mai la i ka'u hana o ke koa. No ke kukui ana ae o ka lono o oe ka oi o na koa o Arabia nei, nolaila, ua hoohoihoi ia mai ko'u mau manao e ikemaka ia oe, aka, i ko'u hiki ana mai nei ma na palena o kou lima, e makemake ana oe i kumu ao no kau keiki, nolaila i  manao nui loa ai e hele mai, e haawi aku i ko'u wahi akamai ia ia ina oe e oluolu."

Pane mai la ke alii, "E ke koa, ke hoomaikai aku nei au ia oe, no kou lokomaikai, aka, he pono io no e hoomaamaa ia kuu keiki i na mea kaua, i makaukau ai oia i ka noho alii ana maluna o na ohana a me ke aupuni. Aka, aole au e ae aku i kahi mea e ao i kuu keiki, ke ole e like kona akamai a me kona ikaika me ko'u, a oi ae hoi mamua o'u, alaila, o ke kumu ia a kuu keiki. Nolaila, ina oe e manao e hoao kaua i ko kaua mau ikaika." No ia mea, ae aku la keia.

(Aole i pau.)

 

No na Wai Eha ka Lai.

E KE AU OKOA E; Aloha oe:

Me ka ulumahiehie o ka manao i piha hakakoi ke ana kau malie o ka puuwai i ka mahalo, i ka ike ana aku i ka nani hiwahiwa o na Wai eha nei, nolaila, ke peku aku nei au imua o ke kahua kaua o KE AU OKOA, a nau ia e pauma ae ma ke ahi kao lele o ka night, i kou hookahakaha ana ma kela wahi keia wahi au e naue ai, me kou kiani ana ae i na mea hou o ka aina nei, i ike mai ai na iwa haihai pua oliwa a me na kini e noho mai nei.

NO WAIHEE, MAUI.

He aina kuahiwi lua keia, mauka, a makai, a o ka mea nui ma keia wai, o ka kaio, mai mua mai, a pela no a hiki i keia wa. A o ke ko, he mea hou iho nei ia, i hana pakeu loa ia kona nui i keia wa, mamuli o ka puipui o ka aoao o na haole a me ka makolukolu o obscured kou mau kakai i ke dala, i hiki pono ai ka hahapai ana i keia hana nui, o ka mahi ko ana, a ua uhi paapu ia na kula panoa o keia wai, e ka uliuli lipolipo maikai o ke ko, a lilo ia i wahi oluolu no na kino, a oluolu maikai no hoi ko kakou mau maka, i ka alawa ana iho ma o a maanei, o koonei mau kaiaulu, a lilo no hoi ia i wahi hoolau kanaka o kela ano keia ano, a makepono no hoi na mea kuai a ka poe kalepa, o kela ano keia ano, no ka mea, ua nu na kanaka, a ua ane like me kahi muimui ia o ko kakou mau kulanakauhale, kahi e ku ana ma kapa kahakai, e like me Lahaina a me Honolulu, a o kekahi wahi hapa nae paha o laua, o koonei mea like la ia.

Aka nae, ua oi no nae paha o onei, no ka maikai o ka Halewili, me ka oi kelakela o ka puka uwahi poepoe. A oiai au e naue kino aku ana e makaikai i na mea hou o na wai eha nei, e like me ke koi a ko'u puuwai a me ke kono a ka iwi hilo. Ua hoomaka ko'u hele ana mai Waihee aku, a o ka mea e ku papu mai ana ma ko'u ala e hele aku ai, oia no ka Hale wili ko, a na ka wai e hookaa ana na huila, a haukawewe e na mea hana a pau o kela ano keia ano o loko. Na ka enetini mahu hoi e hoomoa i ke ko, a ua eleu no na mea hana a pau o loko, he nui no na hale hana o kela ano keia ano.

Maanei au i ku loihi iki ai i kekahi mau minute, ua hoohialaai loa ko'u nana ana, no ka ike ana i ka puka uwahi poepoe, no kona kiekiekie, a me he mea la i ka nana aku, he haneri a keu aku na kapuai kona kiekie, a manao iho la au o ka heke no paha keia o na puka uwahi, pela ka ike ana iho, a haawi aku la au i ka mahalo no keia Hale wili ko, a me ke akamai o ka mea nana i hana, a naue loa aku la au. Oiai au e naue ana malalo iho o ka olu lau ko, a hiki aku la au ma Poliala, obscured e nana ana i ka lai o obscured obscured naue aku la au ma ko'u ala hele, aole nae i mamao loa aku mai kuu wahi a'u i ku mua ai, loaa kokoke iho la au i ka ua hoeha ili o Waihee, a na ka malu o na lau ko i paku ae i na paka ua hoeha ili o keia aina, a pakele iho la au, mai pulupe i ka ua lokuloku, a mao ae la ka ua, hoomaka aku la au e hele ma ka'u huakai, a ole i nui na hora i hala, hiki aku la au ma ka lai uluwehiwehi o

WAILUKU, MAUI.

Ma keia koele wawae ana o'u, eia wale no iloko o ka nahele loloa o ke ko, a malalo hoi o kona mau lau malumalu, e paku ana i ka wela o ka la, a me ke anu o ka ua, a ua oluolu maikai no ka ea iloko o ia ulunahele lipolipo, a me ke anu o ka ua, a ua oluolu maikai no ka ea iloko o ia ulunahele lipolipo, a me he mea la, ua kokolo mai ko ke kuahiwi mau mea aala, ka hele a pu ia pu ke kula i ke ala onaona o ka awapuhi. A hiki au ma kekahi wahi kiekiena, e kilohi aku ai na maka e nana ia Wailuku, mai uka a kai, a i ko'u halawai ana me keia lai, oiai na kukuna wela o ka la e kuupau iho ana i kuu pau iho ana ma kuu wahi e ku ana. Eia nae, ua alai ae la ka hekuawa i keia aina, i ka wela ikiiki o ka la, a he omamalu wale no, a iloko o ia malu au i hele ai ma kolaila mau pipa alanui, alawa ae la au ma o a maanei, e hanai ana i ko'u mau kinohi e ike i ka nui o na hale puhi ko, wili ko, a i ka nui o na kanaka, a o ka mea nui i komo mai iloko o'u, o ka mahalo wale no i ka maikai o ia aina, a o ka mea hilu loa nae o keia aina, oia hoi na Hale wiliko ekolu, oia ka mea i kaulana loa ai keia Ahupuaa hookahi, mai keia la aku. Hoomau aku la no nae au i ka hele ana me ke kanalua ole o ka manao, e ake ana e pau mai ka loa o na wai eha i ke koele wawae ia, a hiki au ma

WAIKAPU, MAUI.

Oia no ka palena o na wai eha, a o na mea no hoi ia a'u i hai mau ai, mai ka mua mai o ko'u hoomaka ana e koele wawae. (1,) o ka lawa pono o keia mau wai i na Hale puhi ko, (2,) o ka nui o na kanaka hana mau, (3,) o ka hoopomaikai ana mai o na haole i na kamaaina. Pela no ma WAikapu nei, a ua lako kupono na kanaka maoli, mamuli o ka hana a na haole, aohe kii dala ana aku i Kaleponi, eia no ke dala i ko kakou mau aina, ma ka hue ana i ka lepo, a kanu i ke ko, e ohi mai no auanei ka pomaikai o na loaa, he luhi makehewa ka imi ana i ke dala ma na aina e, he nui na poino, he nui na pilikia, e ke kanaka Hawaii, eia iho no ke gula a me ke dala i kou aina, e haliu iho ke alo i ka honua, e haha me ka pauaho ole, anoai o ike mai na keiki papa o keia mau wai eha, i hele auwana aku ma kela wahi keia wahi o keia mau mokupuni, malama paha o hu ae kahi manao aloha iloko, e hoi i ke one hanau, no ka mea, ua hu ke gula a me ke dala, i ka ain.

Me ke aloha i ka Luna Hooponopono o KE AU OKOA, a me na keiki hoi nana e ulele na hua kepau i ka lima akau a ke aloha.

JOHN KAUALOKULOKU.

Waihee, Maui, Nov. 25, 1865.

 

Na Rose o na La.

Hanau au i ka ka 10 o Mei, 1839, owai ia malama? Owai ia la ma ka Helu Hawaii o Kauai? O ka poahia la ia ma ka Helu o ka Alemanaka o keia wa?

obscured 1847 kakau au i kuu inoa ma ke obscured kaulana, o Kupakoili, owai ia malama ma ka Helu Hawaii o Kauai? O ka poahia la ia? Owai ia la ma o ka Helu Alemanaka o keia wa?

Au g. 23, 1854, pii au e makaikai i ka mauha o Waialeale, owai ia malama ka Helu Hawaii o Kauai? Owai ia la ma ka Helu o ka Alemanaka o keia wa?

Ape rl. 15, 1865, owai ia malama ka Helu Hawaii o Kauai? Owai ia la ma ka Helu o ka Alemanaka o keia wa?

Me kuu manao lana haakoi, e ahuwale no na ki-puka manienie o uka, aohe nalo i ka wili oka-i a ke Kiu. Me ka mahalo.

IO SEPH WAIALEALE.

Maunahuila, Koloa, Kaui, Nov 25, 1865.

 

Ka nupepa kahiko o ke ao nei i keia wa, aia ma Parisa. I keia makahiki, ua hiki aku ia i ka elua haneri me kanakolukumamalima o kona mau makahiki o ke pai ia ana. O ka inoa o ua pepa nei Gazette de Parisa.

 

Ma ka la 30 o Novemaba iho nei, ua hai ia mai, he umi poe i make i ka la hookahi, ma Nu Ioka.