Ke Au Okoa, Volume I, Number 41, 29 January 1866 — Ka Lama-ku e pau ai ka Hualu o S. M. kamakau. [ARTICLE]

Ka Lama-ku e pau ai ka Hualu o S. M. kamakau.

E KA LUNA HOOPONOPONO: Aloha oe: He olina he leo na ke aloha i waiho mai i milimili, o hao ka hulu auanei o ka mea nani a kakou - e. Ua ike iho nei au i ka wehewehe ana a kuu hoa'loha maikai, oia hoi o S. M. Kamakau, e haukawewe nei, me he Hoki la e ha'u ana i ka makani. E! wela paha - e, wela, wela aku la i ke ahi a'u a ka wahine makua. Aia ma ka Helu 36 a me 37 o KE AU OKOA, ua oleloia e S. M. Kamakau, he mau huaolelo "haule," penei: 1. NO KA HAULE. E ka mea e heluhelu ana, no kuu manao ua makaikai mua oe i ka aoao 4 o KE AU OKOA, ma ka Helu 36, nona ka huaolelo e kau ae la maluna a hiki ia'u i ka paleha, nolaila, aole au e lawe mai iloko o keia i na mea a pau i paiia ma na kolamu o ia mau Helu, o piha wale auanei i ke unu, a lohi hewa hoi auanei ka lima o na keiki nana e ulele na hua kepau, aka, e oluolu oe e kaupaona i ka waiwai a me ka ole, i akaka ka oiaio o ka haule ana o J. Koii, a me kona mau kupuna ma keia Helu. 1. Aole oiaio o ka olelo a S. M. Kamakau, no Kauahine a me Pahia, no ka mea, aole he kaikaina o Kauahine i kapaia o Pahia, aole makou i ike ia, na moopuna a Kauahine, lilo aku la ka hoi ia ia la ka ike, i ke kanaka owaho o ka la ku kanono. 2. Aole i hele o Kauahine i Mokuleia, ma ka M. H. 1813, ma Honolulu no, a ma Kawailoa a me Halemano, i Waialua, no ka mea, ia Waiolama o Halemano ia manawa, aole i hele i Mokuleia, kahi a ke kamaiki alii Kekelaokalani i Mivaoa, he wahi kanalua nae ko'u no ka hanau ana o tamari arii Kekelaokalani ia manawa, ua holoholo pu no hoi au me ua tamari arii la, ua nui nae kela, aole hoi o'u manao ua hanau oia ia wa. 3. No ka inoa kupuna o S. M. Kamakau ma, hakuia'i no ke tamari arii Kekelaokalani, o HIvaoa, aia ma ka lalani 12 o ua mele la, o Kumukoa, a ma ka lalani 17 hoi o Kanealai, a pela wale aku a hiki ia Kalanihooneanuu, oia na kupuna o lakou, wahi a S. M. Kamakau, a pela wale aku. Ua kuhihewa loa o S. M. Kamakau, a ua manao paha kela no keia mele kupuna a ua o S. M. Kamakau e hoolaha nei, ma ka hapai ana ia mele kupuna a puka o Kanealai ma, he mau kanaka no ke kuamoo alii, a i manao ae paha ka hanauna opiopio o keia AU, ua komo io o S. M. Kamakau ma iloko o kahi ala, ao-le, aole loa no. O keia mau kanaka la, he mau kanaka i haiia ae la maluna ea, he mau kanaka lakou noloko o ke kuamoo o Auwehekika, akahi no hoi au a maopopo loa ae la, eia no ka i ka hai ana mai nei a S. M. Kamakau, ike io iho la hoi au o ka mamo ka keia a Kanealai, aole nae au e hai ana a pau loa ma keia pepa, no ka mea, he menemene au i ka hoolaha aku i ke ino launaole, he hoopailua, he pelapela, a he liliha hoi, aka, ina he makemake o S. M. Kamakau e hoopuka aku au, alaila, e hoopuka aku no au i ua mau kanaka la o kahi pelapela, i ole ai au e waia. Ua maopopo aela paha ka haule o J. Koii ma keia hoakaka ana, ina aole i pau ka pohihihi ma keia wehewehe ana au, alaila, penei paha e pau ai, ma ka wa o Kanealai, i ke au o ke aina ia Kahekili, ua hakuia he mele kanikani pihe, penei: "Ua wela na halo olalo i ke ahi, Mai Kawela no a Ualapue, Pue kaua Kapoowaikumailani, A loaa ka huku o Kanealai, E - lalo lilo - e, Halii weuweu o Pohukauwa, E - lalo lilo - e." A ina he pohihi no koe no keia mau hoakaka, alaila, e pono paha e ninau ae i ko ka

kou mau elemakule, ia M Kekuannoa R. G, ff C. K.J ia Gov. Kanoa a o w„ aia Hikiau, eja iho no paha ia lakou keia aī me^e * a^a ' a ' a D0 ni,e ' kahiko a x pau ftkeia mele, gp, pae j nohj) wahi alji, jfao!e i ka poe o ke £ooJau (Kuaama.) ■X ® mea e l , ®l u l ie ' o »na. e oluolu oe e hou aku ma Bufe 1 4 o Ke Ad ma kahi e jToieYo ana " $o falo lilo a pela* rfaltu a e iho hoi, alaila, eia" j»ah§ |kii Miu. noWe] ia koia haule a.hiki i la/o fifa ? |vTo ane'i ?' j|lti^?v Cana keiki auei ? Āoo JP»|a no £ |> Aol? } A«le n %6a no! !l A lna aole jio keia poe i haiiā Tae% 'maliipa, a nowai la !ioi Kama%l§ n'o/ " ? r '■ f loa aoei o S. M. Ka^nakau f a p»k«a oJ%k<)u i, ke i iho o ka .lakoM ke>-. )io» .kaoeaiai, >e{4ftbi, monpuna a Auwehekika ? He meneI a.u iko i? he qhi ,ja s kunikuai ajj» lUmakau, abe ive(a io no, \ *#le no ohana nana e kapa ia inoa o ] la wale ae no, oka poe noua' ka inoa # oa mea maa mai ka wa kahiko mai he inoa Kekela a Lani hoi e kapaia iffo o L kcrfa ohaha, eia wale no ko la'e kapafa'i, he leifrti, he maoaku, iweiaaa opeā, he pilpa, he hanawai, a pela ||m& mkn ahe nni o«a kahi o keia poe Jpir;poßu ai ke kapaia, a no ka ikē ® ha'lii i ke ■»wor<* keia oiau i«oa, nolalla, kapa aku !a kou «wa hanohane no lakou tHa hoi (Aumakua) •gwiM» : iMka ho aa t k«kahi o keia poe, o ®|C»teahotiHi malalo o KeohokaMea C. Kapaftkea a o kekahi hoi malalo o H'6apili Wahi- :|«» « Namluu kooa iooa. | -Makeia wahi no i inalamft'i iia'lii ikQ kilI ao ka h o ks 8 no ka noJlxo na'Ui*i«o)»a» 3jao.ka aa. fsMfl!»lftl» ibo, 4 n» hnA q ka .haaakoii aAa al«, 6 »o la hU A.me ka makaiina-. kej» iMīe la o kaohaoa. a Knoealw, 4t p»pii» a» k» kaoo iMi i ka lepo maluKu.. e »%jk» ppa kok« «1e o.| 4 *aV*«iP» ii|or» am.4 e le--1 nc i>. {»« hiki ole I<A, akt, o hoohaftkeft&6' ftae Ika inla mea tui, ka f no e 61'e ka like; t>>e ka mai ka hale mai.. tte .mßu ia diaci |4»1»i bo»k*ka t>o kn haule f aole nae ho na 1 i «e)e i k» hoakaka ole { ko«,' ' - KO K*" HAT7I.II 2. j Pfa A. ITnauna i qinau j§ v Rf. Kamakau/penei : r.k«u 1§ oe, j|ooka!ani o_L(i|).o.fiii.9 „9io i o Kamehameha i ? A o Kepookalani |h/a"'ljT ? O Kepoōkaf4ni makuakane SntfJi ? "

, t?lf*ho'&kalia ponotoa ia liiia* hīhau a A. e Kamat<au, ofa no 1 o Keliīmaßtai, a mSfalfKalf&ktt ana a !? 1?t. Kartiaka\), āa oteto pn 6 S. M. ?C.-»mafeali, ne! e 'K*b!o o A. TTna*Uniltafo me lie n'aioMa'lū; piio' aku ih la, malaili ō lnalkope ak<j. Ma keia hoakaki pUolel 'ana, a M. K&~ makau i k'o haina 9 ka uinau, ua hqajele koke o A. t7,, i kona fneqa<> wu3, aole peha' ia he !ele aoa la ea"? Aia 60 ouiau nana ana'ih^.

No Dr?f<fa Mato, Ke v!f ? o nei au, oia n« kefcalji konaka i «oia j kuauh« >na K>. Vookuloq oia i ao, he sjej<?> h.» 0 S il .£a" r makBu, aole i ike ift,.asoĪe ao h.oi i ia liana kumu i ao ai, aka, he moeuhaue nae n»,- % ?

Loaoikāmakahiki a ins Tratāmnuiiaata#uo, he oiijo, no o 'A. Xf, t inma o ka sīoi, & nei (xo "ao!e 10 nō i holo o LoaoiWmakaliiki i ija.uai t \ wahi a ka f o ītalaniouiaaiaoxao e \ wāitio oel, a'na ia Hoolelo ma&o(j i ao ōui e jhoole aVū imua o *ka 51 oi, aele u\e ka waha--8 mc X"a hooj>iW<eas.i, a. uiatuui&kc kui ī |1<0 Isīf t k!e. e līke rae S. M.' k'auiakau, uo k& j o ke mele ,a i !iaka &i, u« j.bakuaia uc Kalaaiuuii&uuuusw uu i& iuo&& uie |.ke kotn& o ia eiele,, aka, q ke kuuiu oa@ o ! ">ele la, ua haku i« tw pe|,ncy " 0 Loooikaaēkaluki a Eeuo i , haMu," ka ! uoki ae.l* no au uuiaaei, u ioa« auaaei ia ja!a. a oka iak ka haua, i»c holi , oaaoli i %ta'Tiu k$ a laapaiHu&o, ao !« o!e kulao * hookahi k« hoi. i oA '- L^ ia & ! \ u -» a fa a 4fal e -° ial ° 9 * K | oiaio, )oa olelu." | H. £. g kp ku%Maohe a|i_ji ikoe'; j A. H« wahi aya i %*p. t t ' tv '* I ti. L. l£-—£ ao uvai lu v>e if'u i i j koe. . .. i, A. U,—Aoi«, uokiiai w«h.i ai a wahi »-* w. I ; O ka laua n*u buao!do kekahi & »c jkeka^^ e he like ni« k«. S. XI. Kuoi«k«u % ? oMaaw. aka, e pooo « oioau ia H. K. | i pau, aka, ts« ko'u maaao ao*, ua makehewa k& niuau aun, o*j ka «e*.

j ua makeroakj| wa|e ao.o S. M. ke ia i» ibo a Vlq i kauaka akamai i ke kuauhau, e ole ī'iīo, be 90 kumu 'ka ( Oia kau mau lioakaka no 'ka h&uje eju» ma keia Helu, a hele akū unua i ka r i[elu 37. " 1. E makana 00 au ia J. t 2. āo do do do Aole o'u makemake i keia no ka i»oa, ua hoopuka au i ka'- :ia\i ninau i mea kapohihihi a«>e ke kanalua o ka Laliui, aul^,ka, maoao % io&ā mai kahi uku, aka, ho k» 0 S. M. Kamakau ma !j&kitawa, he j>ioau. paakiki, uolai.ksŪiW*iM #kjj, i kumu e kaulaoa'i, ,»9laila J%'w ipapae waiha kaWjnfw hami «Na e) MA ka l|ava.,o Qxo*, , «9>e #V,^wmhpo« a Ju> M k*% , m ® u |iW, »**&.&•«» Hooponopono e mapa'^,^ maKemake ika uku, np makem^ke no OS. M. Kjaniakau, "' _ - • - 1 > ■■ u ■ m*> -t. , > . ' , ?f° K , A I-ALANI fNSI 0E (1 ? , ( Aole nui 0 ka'u ia, oe. malaila, i}. me ia ninau au, aka, eia na.ka poe i ike i ko kaua mau kulana, na no 9 Luna"kanawai Tho, (J r u<Jge t ) no ka ma ka M. H: lsßB, ua holo pu aku au me S. Mi Kamakau, no k'a make ana o ka Moi, a i ko ■ m aua hiki ana ma t/onolu!u, īoaa ka'u wahi hana maloko 0 ka Hāle Alii, a iWa īaW'o ! S. M. KwmakMi, aohfe o'ū ike i kona wahi i ' kaha ko ai a hele, aolo no hoi au i ike ia ia m* ka papa moa oka poe Kahili, a i ole ia, m» ka pnpa inoa 0 ka poe L»we Pahu, a he «oieloa no, o|wa no hoi ua mea hakn ole, ke ku iaikapakai. (tSoleipau.)