Ke Au Okoa, Volume I, Number 41, 29 January 1866 — Untitled [ARTICLE]

I KA Poaono i hala iho nei, na halawai h'ou āai nomakou mē na olelo a ko makou hoa'loha ma kela aoao o ke alanui i ka Hale Lnina, oia hoi ke Kmkoa; e pahiahla 'aoīi &fef l un& t> makou no na mea a makou i Ui B pili ana i ke koho balota »na. Ua olelo inai no ua makamakala, lie mea ka ia no m&kou e hilahila. ai no ko makou hoopuka ana i ko 1 manao kokua i ke koho balote ana 0 keia Ao. Ke olelo ae nei makou, aohe ia he mea no makou e kuniia'i e ka hao o ka hilaliila, o na koho ana o ke Au i hala/ua ike ia no ke knpono ole. Apie 0 makou kanalua iki, he nui wale ka poe i ike i. ka hana kupono ole o ke kaho balota ana o na la i hala malalo o k« 'iKumukanawai kahiko. lua la koho b*k>ta o na kau i kunewa hope ae 'nei- ua hoohamama ia ka pahu balota no kela mea kei» mea. Ia mau la, na ike ia ka lilo ama o ka balota o kela kanaka lopa palaualelo Vrale iho no no ke kiahu bia hookahi, no ka holo ana maluna o na kaa, no ka lohe ana i ke kani o na pila a me ka ike. ana ika welo ona hae. Aole no hoi oia mau mea wrJe no, aka, ua kuai ia no no kahi apana dala. Aole : hookahi wa wale no hoi a lakou wa e liookomo ai, aka, e papalua ana a e papakolu ana ke komo ana oka lakou mau balota īloko oka pahu koho, malalo o ka inoa ame 'ka aahu atto e. Ke hai ae nei makou he mea keia 1 hana mau ia ma Honoluln nei i na kau koho i hsla e aku nei, a eia no kekahi pōe i makemake e holo Lunamakaainana ,ia wa, ke noho mai nei r.o. ♦ A owai keia _poe i hookomo papalua a papakolu i ka lakou mau balota iloiko o ka pahu koho ? Aole auaneī oka poe lopa kuewa wale iho no ? He pono auanei ke ae ia e hoohaukae wa!e no i ka pono io maoli o ke koho ana ma*kā hookomo pa- 1 palua ana i ka balota i loaa mai ai ko lakou wahi kiaha bia, a me ko lakou holo iealea ana ? TJa olelo mai ua iuakamaka nei, ke Kuokoa penei: " Aole kane, wahine, a keiki ma keia Aupuni i ao ole ia i ka heluhelu me ke kakau lima; na ao ia no hoi lakou i i» pono o ka noho lahui ana, ika pili kupono iwaena o na'lii me na makaainana, iwaena o na haku me na • kauwa." He oiaio no, he nui ka poe o Hawaii nei i ao ia ma na mea e kupono ai lakou .no ka noho'ha lahui naauao ana, aka, o keia poe he manUunuu wale lakon, i ka lakou mau balota, o kekahi wale no anei ia o " ka pono o ka noho'na lahui ana ?"

Ma kekdM mau Ailpo'ni 6 ka honūa, a pela no hoi ra» Amei'ika, ka poe ! ino i na a me ka poe i!ihtine e ola ana i ke abe rntii a kā tfiSkiini. un kanpale ia lakon oka p6no koho ba!ota. O keia poe, fia kapae ia ae !akou māwaho oia inWpono, a he'mea knpono o!e anei ko kākou kāpae ana i ka poe oia ano maloko nei oko kakou maa kaiaulu e Hawaii, oiai, he makemake no auanei kakou, o ke kanaka palaualelo, Jopa wale iho no, e kakali mai ana ma ko kakou mau ipuka a h Ue, e kakali mai ana o ka palu ai like ae ! i na k«Jiina ai hope loa o ka kakou mau wahi paipn ? Oia poe anei ka kakon e liookun. aku oia kekahi walia olelo e kamaiiio no ka pono o ko kakou noho'na lahoi ? Ua olelo hou mai no hoi ua nupepa Kuok a nei, nt> ka auhau ia o ka poe o ke ano a tnakoti i 'olelo ae nei; no ko lakou f auh*n ia. alawe ia mai ka pomaikai koho ! inai o lakou mai. Aote ka paha i ikeiee he hAa ka ke Aosram'Hawaii e mats:fna nei 1 kana mati pulapula. ma ka malama ko "lakou ola i na wa a me kahi ako lakeeu mau kapuai ehehiai. I keia mau maKahiki pokole wale no i hala iho nei, ua hoopaa ia ke kanaka ma Kaleponia 110 ka manao ia ua pepehi kanaka oia; a i ka hiki- ana mai o ka !ono i na ipjl]ta Q Hawaii nei, ua uwe ia no kekahi o kana mau keikH a hoouna aku i kekahi 0 ēlele, e ho!e aku a e kiola ae 1 k% hipuu kaula a ke kanaka li, e kakali an» nie ka makaukau e kaili ae i ka hanu m&kamae iloko ona! Ma keia mea, J aolo a&ei' kupouo i ke Aupuni ke hoomau i ka auhau maluna o kana man pulapula.' oiai, ke malama mau ia nei no ke ola o ua j poe nei e na eheu o ke Aupuni Hawaii ? • Ua hoopuka kaokao ae no hoi ua Kno- ? hoā riei i na hnable!o lilelile, hinuhinu, i kioohiuohi, a hulali oka naauao. (mo he ! punni la " ua wehe iho o luna o Hihimanu," ka a penei tm niau 01010 la, ( " 0, )te Hawai? e kau nei ma3una o kakou, he mea hookaunial\a; no j ka mea, roa i» Knmnhanawai. ua keehi ia J ke'kanaieā ilihnne no iona iHhnne ana." | E hookun aVu no auanei ke Kuohxi i ka vahe !oaa ia ia kekahi po-1 Kojjo ? He poe i haawi o!o mai i J , wuhi pomaikai oke anaina n lakon e ! noho'na; ka poe hiki o!o ia ' iifew k* heio © h<*«hft ma «a hana e ! «<ut *l W hoaeo \ewalewa a me ka 1a ma-1

ka aka, e hilinai āna maluna o ko lakou mau pilikana, a me ko lakou mau makamalea, a ina he mau ohana ko lakou e lilu ae no lakou iloko o ka lapuwate ame ka noho'na palaualelo ana ? 0 ke kaili ia anei o ka pomāikai koho o keia poe ka ke Kuokoa e kumakena nei me ka paumako ? Ina pela io, ua oluolu ia lakou e #rai aku me lakou, " ma ko lakou uwe ana me ke kanikau ana i hoonana ia mai ai lakou." Aka, ua papa aku anei ke Kumukanawai a me na Kanawai o ko kakou nei pae aina i ka i'ihune milnala, e like me kona papa ana i ka Hihwne palaualelo ? Aole, ! aole loa nol TJa hookaawale ia eke Aupuni, kekahi wabi pyu dala uuku, oia hoi na hua o ka hana mikiala ana, i mea e hookaokoa ae ai i ke kanaka ilihune mikiala ame ka Hihune paīmialelo, mawaena hoi o ka mea i hoopohala i ka" pomaikai koho balota i olelo ia nona. -a ine ka mea e hooko io ana. Oia wahi puu' dala he $75 i loaa mai ka waiwai mai, a mai kekahi hana kupono mai e loaa mai ai. E hiki auanei i kekahi ka'iāka noonoo—kapae' fte ! hoi ke KuOkoa, "he hee hai ia no kal uli. I '—i ike i na noho'iia o kakou nei, ! ke olelo mai nei &ole e loāa i k&kahi kanaka ilihune makS haha mikiala na dala he $T5 ina aole ma kbn'a waiwai,*ma kekahi hana kupon* eae ? Hiki anei ke olelo ia me ka noonoo kupono maoli. "0 ke Kumukanāwai e kau nei maluna o kakou, he mea hookaumaha ia; no ka mea, ma ia Kumukanawai ua keehi ia ke kanaka ilihune, no Tcona ilihme"—a me kekahi mau olelo e ae a ke Kuohoa e olelo nei, me he leo kani ku-a mauna la ? Ua ka!ahen ae ke Kiioī:nid no ' ka- femi nui*ana o ka poe kohō balota mulalo'o ke Kumukahaw&i h'ou, a aole pela i ke Atr i hala; he rihi loa ka poe koho ia wa. Ae, he fiui io ho* aka, i Ma wa, 'iia pani ia ka puk'a i ka ilihiine 'lopa, palAualelo wale iho no. Ma. keia mea, ke paipai nui nei ke Kml-oa'o ka poe lopa hana ole, kuewa wule iho ho, o lakou Tca ka pf>e a lakou e hooikaika nui nei e komo mai e lioohaukae i ka pahu kolio balota, au a ka Mhnne mikiala i hooko ai ma kau mau hana mikialal' He mat olelo eae no'kekahi &ua makamaka la ia makou a me' na Kuhina, aka, aohe makou e halin ana ? hope ho ka lakou akiaki mai, ke pa-ka nei makon I ko kakou wahi waa maluna 0 na' ftle b ka ho'lo ana iinua, ā nana no fa 0 mai mahopeH Ke kahea aku nei nae makou. kaula!"

5 TCi —-1 Va lTmā" itio nei"ku mai Wmokii A*dK i haohao 5a ito nei, no' lTa loihi loa oWa nalowale aDa. Ua hai mai kona Kapena, ika wa a ka makanl ipa pukiki ihonei, i ka moana walo no kahi i noho ai. Ua haalele iho ka Neki ia anei i ka la 9 o keia mahina, a i kona hiki ana aku i Lahaina, a hooki ka nkana a pau, me ka .manao e hooili hou mai ua mau ukana, aka, aole e hiki. Moku aku la ke kaulahao o kaheieuma, a o kona holo aku la no i? i ka moaoa. Ua hai hou mai no kona Kapena, ua hele ia i ka mouna he haneri mile aia ka hikina akau o Maui, a ekoiu ona la a e elua po ,ke paialewa ia an& eka makani ikaika launa ole, ana i halawai ole ai mamua, oiai, he uoiikumamaiua makahiki kona ho!o pili ana mawaena o neia mau mokupuni. Elua ona hoao atia e hoi hou i Lahains, a ! lee kōlu niki pono aku oia, a hooplha ma l nei a j»īha rke ko a me ka huli hoi mai nei, me ka poino oie o ka moku, o ka heleuma wale no kai haule, he mea'loaa no nae ia ika imi aku, He 17ona rffau la i nalowale aku nei, a hoi mai ia, a ela oifc*Se ku nei malokonei. Na KEIKI av kai.-—I ka wa o oa keiki manuwa oke kai, e hookim ia mai ai ma kul * nei, h© mea oaau no paha ke konio ana mai o na manao hauoli a lealea, me he mapu la i hoopaahao ia aiahi a kuu i«; nolaila, ua miki koke aku lakou i na lio, he «aa a lakou i aiaa oie ai i ka hookele ana, a ua hookui aku kekahi poe i na pa laau r. »e na pa pohaku, he mau mea lomuuaik&i ole ke ku ia ako. Ua hookuu pu ia mai na aela negero, a ke lCu.ok-ja ? o ka raakou poe i nele <>le ko makou, oiai ua malama pono lnkou ia 'akou iho, a nohe Ke apa wale, •ku aku mao a maanei, me ka ho«opi!ikia aku ia hai.

) Mai Lahaika mai.—Ua ioaa mpi ia m ikou j kekahi palapal.) e lia . ra»i ana t po kft hana I ana a kekahi i ka uieapili kino o kane i Ua hoomoe pu ia, kekabi wati£ula me kana j kane, a wehe,va i ks pathu kupapau a tawe mai i ua wntt gula nei. j Us o!e!o kakahi poe o Laliaina ho ntes mauaonao ia; pela io no paha, aka, lieaha* k« poniaikai o ke kino lepo ke hole pu me ka wuti gul« ? Ē lei aku ana no 119 kane !r i us w»ti la ke fiikt «ku oi« io ? Pela paha ! Ka maka>a puliīpplu,—l ka Poaha iho aei, kii m&i o Koa o Puoaiuu ke kanake kuau puiupulu laki oka M. H. ISGS, i ka wakeua mua, oia hoi he kanalima da!a ms ke gula. Ika pa ana 00 iko i ala lii»« 4 ka- ■ oi kai ala aka rtsi, a Biams 00 hoi ka hoi sn» ona wawae oko sk lio i na p'āli haulnili ] 0 Ktw|ju. No ke aha mai '» la i \ la ? No ' ke kaulai wale uo aiiei 0 na Jiu>a ,» ka !a ?! P«la 10 hoi ! I