Ke Au Okoa, Volume I, Number 44, 19 February 1866 — Na ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

Na ka Nupepa Kuokoa.

No kuu ike «n» rna ke K«okoa,g. t j>ule t-fcala ae neī ma kona helu 52 Buke, IV la

30<oDek. IBG£, i kekahi mpu ol?Jo )j}alj.ioo oia pepa penei: "No ka mea t ojia poe, Misiooari Amenka wale no ka .poe nana i hoonaauao i keia lahui, o lakou ka fioe naua i lawe mua mai i ka lamaku, o ka malamal{tma f na lakou i lawe mai i ka oleh) a ke Akua pla Mau." 4 O ka lawe ana mai i keia mau olelo a ke Kuokoa, aole i lawe ia me ka manao hoopaapaa, a manao ino hoi, aka, e hoomoakaka, a hoakaka, me ka hoike, ua ike a ua lohe mua j keia pae aina aua ao .mua ia, he Akua ola i Mau ma ka Lani mamua o ke keehi ana o na wawae a na Misionori Am?rika ma keia pae aina. , 1 Mai ke keneturia umikumamalima. a hiki i keia wa, ua nui na moolelo o keia' pne aina 1 huike ia ma ke kuauhau, ka wanana ana a ko Hawaii nei poe, i ka poe o ko aa aina e | aku, A i hoike pu ia no ho], aia ke Akua j ma-ka Lani. , JMaloko o kekahi mau mele ua komo o Ko,ne o Ku *o Lonp, he mau Akua wale no, no ka Lani. 0 Kane no. ka makua oKu ao ke kei/ā a o Lono ka Uhane H«moJele. Na Kekio.Pilakalo ke Ka.ula i ke Au i% Kual.ii ke A}i) o Oahu ijei, oia paha ka makahik» 1&12 i wa.nana i kei.a mea ia wa. I Kc hoomaopopp ia ka ninau ana no keia mea j e īke ia auanei, aale na ka pnana Akua i waI iho mai ia ike iloko o Kekio Pilakalo, aka, ua loaa paha ia ia k$ lohe a.me ke ao ia mai, e na Paniolo jnua.i pae ina keia pae aina.

Oia paha o Kulou ma, me kekahi poe 6 ae iluna oia nioku hookahi, a me lakou ta kel<ahi Kahuna Katolika Roma. He hiki pu no hoi ke.manao ia i kona hiki ana mai, ma keia pae aina, aole e nele ana kona hai i !;a inoa . o kona Akua e hoomana a ka inoa hol 0 'ke Akua ana i manao ai o k'e Ak.ua oiaioia. I ka M. H. 1771), a e kokoke ana paha . ilaiia ua wanana ae o, Kila i ka lio, hipi, ina haole a me kc Akua aia rtia ka Lnni. Ua o Binamu ma ka buke moolelo o ko Hawaii nei pae aina aoao 26, "Okaolelo, » ke Akua o ka Lani ua kamaina ia l^kou." JVo ko Binamu hoomaopopo ole ana i kona { wa i kakau ai i kana buke, lie poe e ae no kekahi i pae mua ma keia pae aina i ike i ke Akua Mana Loa o ka Lani, mamua o ko lakou pae ana mai, i olelo ai oia no ka moole- I lo o Kalaikuahulu. " Ma kuu hoomaopopo ' ana i ka moolelo honpaanaau o keia pae aina, i he mea kupaianaha, no kekahi wanana, a o ka 01 o kei? ka wanana a ke Kaula a Kalaikuahulu, he hanauna mamua iho o ka hiki ana mai o ka Oihana Karistiano, e iho mai ana kekahi mea mai ka Lani mai, kahi noho oke , Akua maoli, ke Akua oiaio, i ano e loa ae mainamea a pau i ike ai mamua-, a e hoomake ia ana na kupa." " Uā hooia mal o" Kaahumann ma a me kekahi poe alii e ae ia'u i keia. He moolelo anei keia no kekahi Kaula i houluuiu ia, e waiho mai ana i haawina* hou miii ka meft kahiko mai ? Ai ole paha ia, na kekahi poe i pio i ka moana mai na aina e mai, e hoike ana ia loko o ka Oihana Hoomaua Mahometa a i ole ia o ka Oihana Hoomaha Karisliano ka mea e hoonoho ia ma kahi o na kapu kahiko o Hawaii nei ?" O ka hoohuli ana i kekahi lahui, naai ka Hoomana. ka noho ana, a me ka manao ana, aole he mea hiki ke hana ia no ka manawa kokoke. Pela no ka neeu liilii ana o ka Oihana Karistiano imua me ka' hele malie no nae, a hiki wale i keia wa. Mai na aina jmai ma ka Hikina, ma Europa, ma Aferika, a ma Amerika, Asia, a pela aku, ua hoike ia ia mea ma ia mau wahi a hiki i keia wa. Aia hoi ua hoike ma ka hoohuli ana i ko Beritania lahui kahiko i ka naaua6 ua !o.\a paha he mau haneri makahiki mamua o Laulaha a me ka huli okoa o ka lahui mai o a o i ka pono Karistiano. A e!ike la me ia mau aina kahiko, pela no ke ano i hoike ia ma keia pae aina. Oia no hoi ka lohe mua ana aia ke Akua oiaio ma ka Lani aka aole nae i huj U koke aku ka lahui holookoa, aka, he mau j wahi apana iiilii, a pela i hiki ai i ka, holoo-: j koa ana o ka Uhui, i ka ike, ka noho aiia lij ke, a me ka mau&o like a«a. , Mai ka oiakahiki 1612 a hiki i keia wa i. hiki iuat ai ua Mtsionari Amerika ma keia pae aioa, ua loaa elua haneri makahiki ke kowa mai ka wanana a Kekio Hlakalo, a i loko oia w« e manao ia no, ua waiho liilii mai ( Akoa i kona maa hoike a hiki iuai i ka ! w« e makaukau ai ka lahui holookoa e lawe [ i kona to«u ponō. Ē hoomuopopo pu ia no i h»i, i ki» *» i h*k» mai ai na Mifionari Ametika ma km pae aiaa, ao!e no i huli, wikiw\ki ae ka Uhui i ka huli ana, aka, ua hooms,mai ka uuku, a ka mihaahua ana. A i | hui pu ia me ke kokua ana a n&'iii ī k& k- | kou hana, i loaa ai ka hikiwawe a iue ka hui li)»o\ah* o ka lahui kanaka ma ka poao hou, | «oho ana hou, a ka maaao hoii. i I ka makahiki 1613, a e kokoke aua paha : ilaiU nia ka huli ana oi ka poe uaauao, i i ka ua. & e kokoke aaa il&iU ka pae aaa o ua I moku Sepaaia keia pae &ina. A iliooin*» i opopo la e ka palapaU hoaaa holo [ (G«i!leoia Ch*rt) i loaa ai ia Kuko [ mai na m«ku Sep*nisi mai ka mea ; . manao ia ai i loa» mua keia j>ac &itui ia ia.. Mi» u ka T>< īke a«a, ua loaa mua 1 ko Sq?au:a auinoku. . \ u a !i-o keia i i>u.i ho<mvuha »o ko UL.u wa ( inn sum e holoholo ana me ka huli ia Ma!ī- -' tis, Kina, a me Inia Ilou, Ina ka 1 loaa mua ana o AusetcraHs Holani ) I ua e hoouohouoho like ia nu mookb o ko Se- ' )>auia poe, a hocha!tke ae, me na moole'o i

l' wāihō "m VnaT ;!a~*Kafco'a i iko kiikou līiau pe aina, e maopop<r aaahēi, ,ua pae io ao ia mau pioliu ia nei. No ka mea . ma k£kahj, moolelo o kakou ua hoi hou 110 mai keia wahi aku kekahi poe i hikimj>i ai I ia nei, o Kulou nia i ili ai a o keka.hi.poe e ae : paha. A,ia hoi aole „he_ moku . o Sepania e hol'o ajia rrīe ka nele ole o' ke j£ahuna o luDa o kekahi oia'iiiau a 49. ike a hooiaio ia hg poe haipule KatoUka ,10 ko Sepauia poe a p»u e 1»eio ana ma ia , aumoku ia wa. , l ita ilaiia io & maniua ike aku' p&ha o ka . makahiki 1612 ka Pilakalo i ke Akua Mana Loa aia raa ka Laoi, a alaila, he mea hiki ke hooia|o ia 111 ai ua poe Sepauia ia 00 ia mau olel<> i ao aku ai a 1 ioaa ai ia Kekio Pilakalo keia olelo kupiuaoaha ik>ko o ka wā, a me ka manavsra i maoao ole ia ai, ua ike ipua ko kakou poe kupuua, a ua oleloia no hoi he " Akua Loa, aia iua ka Leni." L ko'u manao ma ke koho wale aku he kanaka Sepania oia, No ke aaotKkona inoa ina e hoolilo ia ae ma ka aoao haoie, aka, mamua o ko'u manao wale ana; e waiho ia no īa me ka poe i ike i ka mooleio kahiko o keia pae aina a me ke kuauhau. Me ka lehuiehu o keia mau wannno, aia kekuhi wanana kupaignaha, na kekahi wahiIne rt»a Pufla o— * —kona inoa. Ua kumakaia I ia keia wahihe e ka aoao Kalavina a kauo ino ! ia mai, mai kona wahi noho ma Puna a mako ! i'oko o ka waonahele o Panaewa, penei: ; Mamua o ka hiki ana mai 0 na Kahuna Katoi lika e noho nei. U.a oleio ua wahine nei, e : hiki mai ana he poe Kahuaa me na kapa loloa. He poejj-niare ol_e ina wahine. Ao i aku ua wahine nei i ka poe i huli oku ma ke ! ano o kana Hoomana, " Aia a hiki mai ia poe, 0 ka Hoomana oiaioia, e huli aku oukou malaila," O kekahi olelo ia, no ua wahine 1 nei, ua ao iamai oia i ka pule, a me ke ano oia wanana, mai ka moeuhane mai. O ka i nui o kana mau hana a me kana,mau ao ana i ua ano kulike no ia me ke ao ana a ka poe ■ Kahuna Katolika Roma e ao nei.

O ka loaa ana o keia mau mea i keīa wahine iaa ma ka moeuhane ka loaa ana ia ia o na kuhikuhi o na oihanā o kana Hoomana, ua ano ku i ka oīaio ole, aka, ina ua hiki io na Kahuna Katolika Roma maanei maluna o na aumoku Sepabia e holoholo ana ma keia moana, he mea maopopo a he mea hiki no hoi ke hooiaio ia, mamuli o ke ao ana aia a i hoomaopopo ia e na makua n me na kupuna o ua wahine la a loaa wale mai i ua wahine nei, ka loaa ana ia ia o ka wanaua, me ka hoike ina mea & na Kahuna Katolika Jtoma eiiana ana L a me ko lakou mau oihana. O kekahi hoike no ka hiki mua ana o na Katolika Roma ma keia pae aina, rtia ke ano V o kekohi mau Akua e Hoomana ia ai- e. Aa.o- * nei poe ika wa kahiko. He amana no e like I me ke kea o lesUj a he wahi kii uuku, he poo j kanaka ke ano mawaena o ka amana kea, a i ■ hoowehiwehi ia i ka hulu manu. < 1 «9ole i pau... !