Ke Au Okoa, Volume I, Number 46, 5 March 1866 — Na Ahahui Kalepa. [ARTICLE]

Na Ahahui Kalepa.

He mea kkumaha a me ka makeliewa wale no paha ko kakou ku ana aku e paio īmua o ko kaknu mau enemi eoi o kei& mau la. oia h<»i o Punīol« ( ka -eaemi nwa, a lue na Luoa Hnoponopono oka nupepa Kuokoa, kā lua, a me Punihana ke kolu, a me M. K., ka ha, ua ike no kakoa i ka lakoU niau olelo malok» o iia nupepa Kuokoa, he mau olelo hoopohala kalakou, «ole i kupooo ia i ke aloha I<abui, he mau olelo hoemi ka lakou i keia Lahuikiaalia if«Io i ke kau o ka ifihufie a uie ka ne!e. Ūa hiki uiai n» MtsiOnari wu« m« keia pae aina, ua hoon«auao m»i i ka ike Baibala, e aiakai ana mn k« pono a me ka naauao ike palapaln, a ike ī ka helu i na men helu,thot>halike la sku me na heiu o lakou, a e hoopau •aa i ka helu hipuupuu la-i o Hawaii oei, a e komo aku lioko » ka malamnlama 10 o ka i hiuh niauh. <v i ku i ke a«o kanaka a ke | Aku« 1 hana at. | Ua hiki kaiīou i ke 45 o na makahiki o ka i hopkupa ia ana e keia mea he a nie ka pooo o ke Akua, nolaila, ua oo* aole a ka- ! kou pan'a atcu i na men o ka wa i liala, ki-' | koo aku i ns niea i koe. E hoopau ae i ke | an<> kuuial», a e hana aku i na hann a k« kaI H*k<t iuakua, ua īu ko knkou.AupiUii, . lue ka olelo la he Aupuni naauao o liawa.i, & iw A.ipnui KeniiUiiuo, « i Uia mauawa lioi, ke > hooial)« bou la nei, " He LaliuikunaKa apukapobo ka oukou <iala ke wuho aku t oa Ahaliui. a he dala ka oukou ke waiho aku, a be aeW ke hoUm iaai," nahi a ka iwuokoa. No Puniole, oia no ka enemi nina, no Kaupo. Mani, w»bi ana, e hooWttba«{iha ana i ka poe 6'Kaupo 4 no «n puni w's!<» sina . Uiaa paipai o K.iupo, e kukulu i Halekuai : maiaila, a e olelo ana i n* luna, he ( o km p;oau*lelo ka ia <> ke ku 0 ko la- !*<>» ia Haiekuai, ! Ke ro»k*mnke n« i ko Pnnk.fe Hlo lo* I ann ī lsa m«fjB e nut aiiana ek« nina o Kan-

! po e paa iu ia i ka malmi h, a i ol paliii mamua o Ktk«ha me M«laihi, 0 'a-e pi aku aoa.paha w lona o Kapena Ki, o Ulupalakua, a e .oi pab« aa par/»a puiupulu nwnua o Xoo,nPynaJ«ia, Onhu. £ta keHahi niahalo ILIo loa o na kaoaka o Kaypo i ka palaualāo, wahi aoa, a ke manaolana nei au, e. mjjepono ana kana ai, no ka nui o ka po.e kuaj nini, o na kanaka o pii an^^iia ke oftta k.e-^^pok»-hi, a o ka hua akaakai h<ji>k«.h,i, 1 dala, a o ka paoaa ho<; a i 9 hookahi dala, a pela no paha e ai »a waiwai e ee a pau a Jfc|ou "i. ac*fe paha e hiki mei ana i Honoialu nei, i ka. mokoahi J&&jke £$0%,) |MkAi e i kft pelaualelo 9 , Eia ao ma Ouhu oei kekahi p»e e nei i »& Ahahui, e like me ko oukou o Mt|i, aole iakoo i haalele i ka lukou mau haji%ponoi, ke hana nei oo i ola no lakou, ao up wahi apana dala i waiho ia aku ma ka lima 0 na luon a lakou i knlio aku ai, ma ke ano liuhiiewa owaho, o ke Akna ao nae kai lo ko, aa ka manawa e hoike mai i ke poo£o a roe ka poao ole 0 ka lakou hana. X iia AvIX. LS4.i ua hoolaha ia feēk|iiī ka nawai, e kahea aoa ina mea kuie»aa7e hoo komo i. kMleana. no lakou imua o o&'Luna Hopna» maka, ana a oa nie iiekahi poe naauao kupuno, ia wa no, ua nui n.a olelo hoopohala, " Mai kuleana oupli, he nui loa ke d»la f he annpuni ia, e laf waia ai, aole kuahiwi." Ao ka puni ole i ka ke Aupuni i kehea aku aT'i a hoolohe ina olelo hoopohala 9 likjp kau, ua nele lakou 1 ke .kuleana a hiki i la, a 0 ka poe i puni aku, ua loau ko lako&kuleana e noho alii nei. O keia poe e puni nti ike komo i na Ahnhui Kalepa, lje walii k'i|leann ko lakou iloko oia niau Ahahui, a ni.| boopololei «na a ko lakou poe iuna, ,£ k<i ai ko iakou makemake, a o ke poho, Elua ano o ke poho. he poho i haoa <4 mao!i ia e ke kanaka. he p«ho ili wale eaai, ke inakemake nei o Puniole e mahiai, 6 ke. hana n©i «0 ko Odhu nei poe ika ra«hiaij hana p«»ho 00, pnu no i ka ppelua, makika.'ponalo, poho, aole be hana puka wale no ka muhiai, a o ha hana e 6e ke poho, he pukß,hq,"kela a me keia liana, a he poho no hoi kekahi, aole kakou » ikp i ke pnh<> 0 ka mahiai, a,Walele la hoi, no ko makou komo ana ) na SsSehui, aol« īnakou i manao a loaa ana ka uiui dula puka i ka mahina hookahi, no ka aiakou mau wahi opana dula he $lOU(>'a keu, e like ine ko Kaupo, oke kutnu o ko makou ana, i mea e hiki ai na hana i raanaoia, e hapai, (q na haoa pono nae.) aQle 0 na, kia me na Ahahui hoi-hauneele e ae. * No ka mea, o na Ahaliui, <>ia oa han* oi o lie ao nei, wahi a ka.pne naauao e nlelo nei, noiaila, ke hoopoina liei-no mnkou me kainakabehi ole i ka makou nnau wahi apana 4*' a 1 waiho ia aku ina iuna. Ina ua pono ia la*&DfHisna aoa, he kumu no la e hai mai ana, ua.holopono'ka ike. Baibaia ame ka ike kak«»u, a huahelu boi, aiaila, aole mea e ae « ka Xdnhui Howaii e hanheo ai, 0 ka mahalo walm 00 i ka maik&i o k,a hana. jNo k» ,mea. o na Ahahui Kalepa e. ala bikiw*M!e mai nei. maj Hawaii a Kau&i, «na kanaka maoli, (koe nae na hap'e, no ka atea, j he haoa kahiko la la lakou,) he. hana la mawaena o na knnaka maoli, he kakaiii>lji paha o Inkoo $ apuka i ka pono 0 ka a o oa Ahahui e,ae o lakou, e hana pono ana no. Ua ik« kakou, na hookaawale ke ni i kahi o ka poe hana apuka, aia ma Koholaloa, ā o kahi~hoi o ka poe pono, aia no uia ko lakou mau hoire pon-.i iho. " 1 Ke hoopotiala nei no oe e Puoiole a me ou--1 kou a pau, pum nei kekahi ia pakou, a ! ke komo nei no kekuhi poe ma ko Honolulu ! noi Ahahui Kalepa, aole au i nianao ua I hewa ko lakou knmo ana, ua kuhi pnno lukoi», 1 manao kinaka, so!e he manao hoppilioaea* f ai e like me kou, nau e hoilīiīi ke data- naka Pake e ohi, a hoi ana i Makao, ku ka īala wa- ' hi pes; "kē hlionanai wale la i ko iala auia Aole e hiki m'u ke wehewehe pau loa 1 mea au e Puniele a ine ua Luna Hoopoonponopono o iīfe a ia Putiihan r a. nne kauoha ia oe e P.wuiliaii|lf e hana no oe i kau i popo nou ilio 4 e a; Irbu ohana, ā bikt mni ōo ka motiyahi kuai aku no hoi jjat»a i ked<4aia no hnf haanonou i ka ka ouu lu&a, e ili mai Niia ho» anei Kau loaa īa niakou, ka poe hui i | puni wale aku nei : na Ahahui, ke mahiai aei I «o makou i ka m.a«ou iho, & me lakou uei |no na uo, aoU klt wa ! e aku Ika ou--1 HpMi 1 e olu ai ko makou huupo lewalewa, ! Oiā!, ua ike T?.uba!a kakou, iuu ka hou 0 ka j lae e ai ai i ka »i, " Ina aole e haaa ke^aiii^ Holn e jpono ke ai." | Ni' M. K., ua ike ih no kana o!rloaua 1 ke Kuok.o® a )iakou, i ka lakou oiai; Aliaiiui ' ma Liihaina. Maoi, aole ka 1 hoi uim kekahj j tvshi kenela hu"kahi, wahi atta. Auwe l Lapuwale nuoli, wahi aJ. Ful!er, n.iui kuliihewa nui e hoopon;tlona!o nei i keis Lahuikahskn, ninau mi au ia M. K., "Xu ka ho<>msna Katolika Rviaia anei, uo ka Bihopa, |„,pabjs. tw ka Moreini)n» p«ba, a ng K* hoo.ma 1 n» kshiko_paha 0 Hawaii nei, Ina 1 psha no ks hnomana Kat«viaA oe ea ?" 0 ->a- ■ ifn pu ms ka EkaKsia oe 0 K«wa t a-'. hao, ke olelo pei au ia oe e M. K., uia kaj iiK'A o na i»ni. ina he oiaio kau oklo, e mai o* 1 «6 !tni« n«na i keia tuca i poiji& 1 (tliulchu 0 iakos ame ka oukou; inau t>«ke, o ns loaa mai a me ua lilo ekii ' sja iiu>« o ka pv>eftu', ua «aiwai 1

ia, a i hoohlo ia, 'a ine kft kumu o ka lioolilo ia ana. Bic.. &q., ke. Ina he oin.io .keia mau plelo au,.e hai akaka mai, i ike m?iK.ou, ao.1? r»akft bai pphihihi, a ina i hai ole niai oe, k.e manao nei au, ua korno kino oe iloko 0 kawuhnhee nui, a na |ie Akua no e hoakaka inai i ka hoailona maluna ou, mahope iho o keia noho ana aku. A ina hoi he ojaio A . he mea kohiko mai no iā ho poho, a he puka, a lie kahi wale aku la no nae hoii ka oukou hui, aole ka he wah.i hookaiii i hui niai. Ma ka Elelq Haxmxi, o ka A. D 1854, ua hoike ia mai ka pono mii o ko Lihue, Kauai, poe hui wiliko, he $80,000 ko lakou hui ana, a he umikumamaono tausani dala, i hoi mai. Ua like ia me 2 keneta no ke daIa hookahi i hoi mai, a he_s2o.o9 no ke taugani hookahi i hot mai, he kuhi ko'u o ka 01 aku Ja ia o ke poho nui, he pakela aku nei ka oukou me hoopuhala ma,- a o ke keukeu aku ka oukou o ke ao nei. x 1 ka makahiki 1861 ko oukou hui ana, ua laha na pupepa e'ua ia makahiki, Sepateinaha26,lBbl, a i Mei, A D. 1t63, ua make ka Hokupakilika, a l<e ola nei no ka Knokoa, ua paa kp'u mau buke i ka humu ia, tia ike ole palia wau i kahi i hoolaha ia ai, nolaila, e kuhikuhi mai oe, he mea nalo hoi 1 anei la i ka poe kakau manao, o kela mea 'n» nui, he nu hou ia. Ina ua oiaio, pau ko'u kuhihewa, 0 ka huna ia mai nei ia iloko o kn polikna a Kane, a ike pnha oe i ko lakou nei ' hoala ana i keia mea he Ahahui Knlepa, a o 1 ko oukou pooho mai nei 'no" ia, a kue, "a peku, a hoiuo mai, o ka m«ī koe o oukou ia. hale aku, aia hale aku, e papa ai Aole e hiki, iio ka mea, 'ke oni nei e mole na Ahahui «'alo. J. H. Kanepuu, Kekahi Hoa Hui.