Ke Au Okoa, Volume II, Number 2, 30 April 1866 — HE KAAO NO EMADAI. Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina, i unuhiia ma ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO EMADAI.

Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina, i unuhiia ma ka olelo Hawaii.

UEL.U 1. E ka mea heluhelu i keia Kaao, aloha oe, o kamua paha keia o kou ike ana'i ke Kaao 0 ka aina Pake, ē like me ko Hawaii nei a me ko na aina haole, a kakou e ike nei maloko o ko kakoo mau uupepa, a na kakou ia e hoonanea inalie iho me ka noonoo i ke ano, a e hoomaka kakou e kamaillo oo ka mea nona keia Kaao. NO NA MAKŪA O EMADAI. Ua oleleia ma kēia Kaao,. he mau makua ilihune ko ~EnwcTai*~fi6 ke kulanakaūhale o Pekina, i ko laua wa i hoolilo ia ai i io hookahi, elua makahikii hala ia laua i noho ai he kane ahe wahine,. a i ke kolu o na makahiki, hapni iho la kana wahine, a hoomaka mai la na lao keia mea he iloli keikī ana, alaila, niuau aku la ke kane i kana wahine, " Heaha mai nei keia ou i keia mau la ? " I mai Ia hoi ka wahine i kana kane, " Heaha hoi, aole he maopopo ia'u, a o ka mea maopopo ia'u o ka malohi o kuu kino iloko o keia mau la, a, akahi ae nei no paha mahina o ka hoomaka ana ia'u o keia mea, 'a me he mea la e hapai ana au i keia wa i ke keiki." I aku la kana kane, " Ina he oiaio e hapai ana oe i ke keiki, alaila, e pomaikai auanei kaua i na la o ko kaua ola asa ma keia ao, i ka hua inua o ko kaua mau puhaka ; aka, ua ike au ma kou helehelena, a nolailako'u meai ninau aku ai ia oe, nolaila, ua hai mai na ouli i kou ano iho i keia wa, me he mea la e hapai io ana oe i ke keiki, nolaila, e hoolohe mai e kuu wahine, i ka'u e olelo aku nei ia oe, i keia po auanei ea, e moe kaawale ana kaua, i kumu e maapopo ai ia'u ua hapai oē, a penei, n 1 moe oe i keia po, a i loaa kau moe, alaila, e hai mai oe ia'u, a pela hoi au ia oe." A holo ia mea ia laua, a pau ka laua kamailio ana, a ma ia hope ibo, hualele mai la ka la i kona malamalama, a uhi mai la na eheu o ka po, a haule aku la laua i ka hiamoe kapu o Niolopua, moe iho Ja laua a biki i ke ao ana, ala mai la ka wahine mai koha hiamoe ana, aole hoi i ioaa ia ia kekahi moeuhane, a ma ia hope iho, hoomakaukau ibo ia oia i na pono kino no laua, no ka aina kuknhiaka, a o ke kane hoi, ke hiolani la no kela iluna o ka uluna, o Welehu ka mulama, a kakali akala keia o ke ala mai o kahi kaue, a no kealaole 0 ke kane, nolaila, he mea haohao loa no hoi ia i kana wahine, no ka mea, akahi wale no oia a ike i ka hiamoe loa o kana kane, aole oia pela mamua a hiki wale ia la, a nia ia hope ibo, kii aku la oia a hoala i'kana kane, a ala mai la ke 'kane mai kona hiamoe ana, a ninau mai la oia i kana wahine, " Pehea ua loaa anei kau moeuhane, e like me ka'u i olelo aku ai ia oe ?" Pane mai la ka wahine, " Aole a'u moe, a hiki i ke ao ana." Pane hou aku ke kane, "Aole ahei oe i hoopunipuni mai ia'u, a hona oe i ka mea oiaio ? " " Aole," wahi a .ka wahine, . " A pehea la . wau e hana aku ai 1 ka mea pono ole imua ou, no ka mea, ua ike no oe i ko kaua noho ana, • mai kou la i lawe ai ia'u ma kou aoao a hiki 1 keia la, aole ou i hana aku ia oe i ka mea pono ole mawaena o ko kaua r.oho ana me ka ' oluolu." A o ka pau no hoi ia o ko ke kane manao ana e ninau i kana wahine. - ka ninau ana 6 ka leahine i kana kane, ikamainoeuhane.. Ninan aku ka wahine i kana kane, " Pehea hoi kau moe ana i keia po?" I mei hoi ke kane, "I ka wa a ka hiamoe i uhimai ai maluna o'u, aia hoi, nana aku la ko'u uhane i kēkahimau kumu laau elua, ēku'ana ma - ke kulanakauhale o Pekina nei, e like me ke mau o na laaa. E ku ana laua ma kahi hookahi, o kekahi ma ka Hikina, a o kekahi ■ma ke Kōmoh'ana, a- o ka laau ma ka Hikina, ōia ka laau "oi he ulaula konakino a me kona mau lala, me kona iau a me' . konapua, a o kona pua e ana iluna: • o ka wekiu o ua laau nei, aohe oi ae o. , kafnani a me ka miaikai a'u i ike ai ma Peki- ■ na~nei; -Ar o ka laau hoi ma ke Komohana e 'ku ana, he laau keokeo ia, he keokeo kona kiuo me kona .inau lala a me kona lau,' aole aae ona- pua, a o kekahi lala nae o ua laau „ I keokeo nei, ua hele ia lala a hui pu meka laau ulaula i olelo muaia aenoi, a hoomau l 'āku la āu i'ka nana ana, aia hoi, puka niai la loa. mailokp mai o ka.laau ' ulaula; i kahiko ia i na wai hooluu o kela ano . i'keiā āno;/.a o kona hulu ma ka.a-i, rae he mea , " la 1 ua hootrani : ia i ke daimana, a o kona mau ia me ka ula o ke āhi e la,'palāpaaifa t " a o na hulu ma kona puapua, ua -hoonani ia i na mea nani a pauo kelaano keiaano; 'ihe» o kona'ike ana oku, Tā', iā nie ka'mākau nui a' me'ka haa- ' •'iuluī'a iiuliu loa iho la ka waiho ana o ko'u r 9 i ae la 'au mailoko ae o ka - n me ka eehia, a nana pnno hou ua mānu la, huli ae la.oia ma o a maanei a puni', aloila, lele mai la na mnnu o ia ano'maka lewa,ahjkima kahi a ua manu nei e kao ana, poai ae la lakou a

puni ua inanu nei, a hookani ae la kela manu keia manu i ko lakou mau leo, e like pu me ke kani ake kahuli leo lea oka uka. Ama ia hope iho, lele mai la kekahi manu hulu melemele, maikai kona helehelena ke nana aku, a kau pu iho la me ua manu la ma kahi hookahi, me he mea la e hookaukaunu ana, a liuliu loa kona kau pu ana, lele mai la kekahi manu hou i like kona ano me ua manu nei,< a wehe ae la kona mau eheu i kona lei alii ma 'kona a-i, a hoolei aku la oia ma ka a-i o ua manu la, aole i liuliu iho, lele pu aku la ua manu nei me ka manu. hou mai nona ka lei alii ma ka lewa, a uhi mai la ka noe a ka ohu, a nalowale aku la ma na 'pea o ka kuaihiwi, a ike aku la au i na anuenue he umikumamalua e pio ana ma ka lewa, eono mamua, a eono mahope. ' A ma ia hope iho, uhi mai la na ao a puni ka lewa, a pouli ae la ka la, a nalowale aku la, a pau aku la ko'u ike ana, a puoho wale ae la au ia oe i kau hoala." A oia iho la ke ano e ka'u moeuhane i keia po, i lohe oe e kuu wahine aloha. 2īo ka ninau hou ana o ka wahinei kona kane, i ke ano o kana moeuhane. I aku la ka wahine i kana kane, " Heaha iho la ke ano o ia moe au ? " I māi la ke kane, " Aole he maopopo ia'u ke ano o keia moe a'u, nolaila, ke noonoo nei au i ka mea e hiki ai ke wehewehe akaka mai i ke ano o kuu moe, nolaila, ua hooholo iho au, e kii ia Ateni Pake, ka mea kaulana ma ka ike a me ke akamai a me ka noiau, ma ka wehewehe ana i na ano a pau o ke ano kilokilo, a e hele mai oiaio'u nei." " Ae,'' wahi a ka wahine. Ke kii ana o ka leahine i kekanaka kilokilo, oia hoi o Ateni Pake. Hele aku Ia ūa wahine nei, e like me ka hoouna ana a kana kane, a hiki aku la oia ma kahi o Ateni, a haawi aku la oia i kona aloha ia ia, me ka leo nahenahe loa, a aloha mai la no hoi o Ateni ia ia, a he mea haohao no hoi ia i kona manao, no ka mea, akahi no oia a ike i na papalina o keia wahine, a ninau mai la o Ateni i na wahine nei, "Mai hea mai oe, i hele mai nei, a heaha kou mea i hiki mai ai ia nei ? " Pune aku ka wahine, " Ua hoouna ia mai au e ka'u kane e kii mai ia oe, ke ole au e kuhihewa, ina o oe o Ateui, ke kanaka akamai i ke kilokilo a me na ouli o na ano a pau." " Ae, owau no," wahi a Aieni, "Heaha ke kumu o kou kii ana mai ia'u ? " Pune hou aku ka wahine, "Ua hoouna ia mai au e ka'u kane e kii mai ia oe, eheleoe ma ko maua hale i keia wa no." Ninau pono mai la o Ateni i kona kuleana e hiki ai ia ia ke hele ilaila, olelo mai ka wahine, " E hele oe e wehewehe a hoakaka i ke ano o kamoeuhane a kuu kane, a oia iho la no ka mea a kuu kane i kauoha mai nei ia'u e kii mai ia oe." ** Ae," wahi a Ateni, " E hoi oe a hai aku i ko kane, ka mea hoi nana oe i hoouna mai e kii mni oe ia'u e hele aKb au ilaila, a e olelo' aku oe i ko kane, e hiki aku aua au ilailai ka hora 12 o ke awakea o keia la, a pela hoi oe e hai aku ai iua kane laau." "Ae," wahi a ka wahine. Ka hoi ana o ka mahine maikahi aku o Aieni a hiki ma ko laua wahi me ke kāne, a hai ■ aku i kana mau olelo a pau ike kane. Hoi aku la ua wahine nei a hiki i ko laua wahi me ke kane, hai aku la oia i na olelo a pau, mai kona hele ana a hiki i kona hoi ana mai i ko laua wahi, a he mea maikai no hoiia i ka manao o kana kane, a hoomakaukau iho la laua i na mea a pau epono ai ka malihini ke hiki mai i ko laua hale, oia hoi o Ateni, a kakou i kamailio ae nei maluna, a kakali aku la laua no kona manawa e hiki mai ai, e like me ka mea i hai.ia.ae la mamua. JVo ka kiki ana o Āieni, kekanaka akamaii ke kilokih, ma ko laua haīe. Ahiki i'ka manawa a Ateni i olelo aku ai i ka wahine, ōia hoi ka hora 12 o ke awakea oia la, ia wa oia i hikiakuaiilaila.ahookipa aku la laua. nei ia Ateni ma ka rumi hookipa, e like ~me ke ano mau oha malihini, a olelo aku ke kane i kana wahine; e hoomakaukau ina mea ai a pau, a hoomākaukau iho la ka wahine me ka. hikiwawe loa ona mea a pau j iluna o ku papaaina, a ai iho la lakou nei a pau ka ai ana, a hoonanea iki iho lalakou oei iamanawa. Ea hai ana o ke kane i ka moeuhane ia Aieni: la' wa.no, hoopuka akn la kē kane i kana olelo imua O'Aleni, penei : " E Ateni e r no ko'u lohe aoā he kanaka'ak'amai oe i ke kilokilo, i ka nana i na ouli a me na ano a pau o keia ōla ana, a o oe ho'hoi ke keu ma ia hana, a oia hoi ke kumu o kuu hoouna ana aku i kuu wahine e kii aku ia ; oe, e hele mai oe i keia manawa ia nei." " E olelo mai," wahi a Ateni, ina mea a pau loa « pili ana i kau moeuhane, mai ka mua aka hope. Hai aku la ke kanē i-kanā nioe uhane 'imua o Atenei, e like me ka kakou i ike mua ae nei ihaluna, ia ia i lioakaka ai imua o kana wahine, kana hai ano, olelo mai o Ateni ia laua,Uu maopopo ia'ii n» mea a pau o kau inoeuhane, mai kā m'ua a ka hope, a me ka hooko ia ana 0 ke ano o ua moeuhane la." Olelo aku o Atenei imua o ka mea nana ka moeuliane ame knnn wahine, penei: " E hooinakn au e olelō aku ia : olua,' ma ka'u mea e olelo Wku ai iā oliia, e hiki ia olua ke hoo-| lohe pololei loa." E ka mea e heluhelu ona i keia Kano. maanei kakoue ike ai i.ke akamai luaoleo Ateni, 1 ka hoakaka aoa me ka pololei a me ka aiaio konā ak&mal ma 'ka oihana kilokilo, a me ka ike i lōoa'iā ia, ma ka nana ana i na ouli o ka 'manāwā e hiki ihai ana. j..' (Aoleipau.)