Ke Au Okoa, Volume II, Number 4, 14 May 1866 — NO KA AHAOLELO. [ARTICLE]

NO KA AHAOLELO.

Poalima, Mei 4, 1866. Halawai ka Hale.ma ka hnra 11, e like me ka mea i hoopanee ia. Ka Mea Kiekie, M. Kekuanaoa, ma ka noho. Mahope iho oka pule ana, ua heluhelu ia ka moolelo o lea Hale, a apoeoia. NA PALAPALA HOOPII. Mai Hilo mai, na Kaapa, e pili ana ike koho bali>ta ia aua o kona hoa, Kaainoa. Noi mai o Ukeke, e hoomoe ia ma ka papa. A mahope iho o ka hoopaapaa ana, noi mai ke Kuhina Waiwai, e haawiia i na Komite no ke Kanawai. HOIKE A NA KOMITE. Mai na Koniite ku mau mai no ke kalepa, e pili ana i ke noi a ka apana o Kona Akau, no ka hoemi aoa t ka auhau ilio a me ka uka | moku, a me ke kukulu ana i hule wili pulupulu ; ua hai mai lakou, e hoomoe ia ma ka papa, hooholoia. Mai na Komile ku mau mai no ke Kanawai, ia lakou hoi kahi i waiho ia aku ai ka noonoo'ana no ke koho ia ana L. Aholo. Ua hoike mai lakou, ua aeia oia e .noho iloko o "ka Ahaoiel'e, _ /hōloia." ' Noi mai o Keawehunahala, e ninauia ke Kuhina Kalaiaiua, mai hea mai la ka puu da« la i hooliloia ai no ka uhai ana ia Kapena Hanamu. Noi mai ke Kuhina o na Aina e, e hoomoe ia ma ka papa, oiai, aole ke Kuhioa Kalaiaina malaila, a ina paha malaila, e hoakaka mai no ia i na mea a pau loa e pili ana malaila. Hoihoi bou mai o Keawehunahala i kona manao. Noi mai o Kaapa, e lawe aku ka Makai ina hoa o ka Ahaolelo i ka Halepaahao ma Kawa, e makaikui ai, ke pau na hana o keia la. A kokua ia mai e ke Kuhina o ko na Aina e, a ua hooholoia ka Kaapa mea i noi ae ai. Waiho mai o Keawehuoahala i kekahi olelo hooholo, e pai ia ka hoapooo ana o ka.Hale i ke Kumukanawai Hou. Hooholoia, a kauohaia e kopeia ma na Moolelo o ka Ahaolelo. Heluhelu akahi mai o Mi. Boyd i kana Bila, e hoopau ana i ke Kanawai e piii ana i ka holo ana mai ona wahine, mai kauwahi a i kauwahio kakou nei, Noi mai o Nahaku, e hooholoia ma kona heluhelu akahi ia ana, hooholoia. Heluhelu akahi mai o Kakaoi i kana Bila, e hoololi ana i ka Pauku 9*2 o ke Kanawai Kivila. Hooholoia ka Biia ma ka heluhelu akahiana_ Heluhelu akahi mai ke Kuhina K'alaiaina i kana Bil*i, e ae ana i ka poe i oki ia e mare hou, a e hoololi ana hoi ika Paukm 1.334 o ke Kanawai Kivila. Hooholoia ma ka heluhelu akahi ana. Hoopuka mai ke Kuhina Kalaiaina i kona manao, e waiho mai ana ia i kekahi Bila e hooponopono ana i ke kuai ana i ua laau make. Waiho mai o Wana i kekahi Bila, e hoemi ana i ka uku o ke kino i hapalua, aka, no ke kupooo ole o ka hoomakaukau ia ana, a ua : honmoeia. Ua hapai ia na hana o ka la, a ua noonoo ' pakahiia ka Bila Haawina. - Na lilo no ka Papa Ola, $2,400, hooholoia. No ka hoomahuahua ana ae i na oihana no ka mahiai, $5,000, hooholoia. Luna Wai a me ke Kakauolelo o ka Makeke, $2,400. Noi mai Mi. Boyd, e hoomahuahua ia kona uku i $3,000, oiai, he nui kano hana. Ua haule, a hoomau ia no ka mea i olelo ia ae la maluna. Uku ona Luna Alanui, $9,000. _ Noi mai o Nahaku, e hoemiia keia i $8000 e like me ko ka makahiki i hala iho neL A mahope iho o ka hoakaka ana mai o ke Kuhina Kalaiaina, a mau no ia haawina, e like me ka mea i oleloia. - No ke kuai ana aku i na mea hana alanui, $1,500, hooholoia. No ka poino ma na alanui, $31,000, hooholoia. ' | No na alanai a mo na uwapo ma Hawaii, $8.000. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina.e hoomahuahua ia i $10,000, oiai, he puu dala nui ka mea e makemake ia ana no ka uwapo ma Wailuku, Hilo, i oi ae mamua o ka puu dala i moaaoia. Ka uawapo i manaoia e hana hou, he 5, a he $6.000 pau pono, ke paa n»e, he haneri makahiki paha, alaila, noha, hooholoia. Na alanui a me na uwapo o Maui, $4,000. Noi mai o Kepoikai, e hoomahuahua ia i $6,000. Kue ia eke Kuhina Kalaiaina, akā, ku mai o Kenwehunahala, a hoakaka mai no ke ino o ke alnnui o Anlololoa. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ua hoolilo ia he $1,000 i keia mau makahiki elua, a ua maikai kupono ke ala. Hai mai oia no ka ike p»ka ana, oiai, ua .holo oia ma ua alanui la, i keia mau inahina elua i hala ae nei. Olelo uiai ke Kiaaina o Maui, he $40,000, a i ole ia he $50,000 paha, alaila, pomaikai kupoūo loa, aka, no keia manawa, ua kupono iho Ia no ia puu 4ala. Noi mai o Keawehunahala, i $8,000, oiai, ua inoino loa na alanui o ka Apana o Hamakua, a lie nui no hoi ka makemakeia e hoomaikoi, Ua kokua ia mai e Kapuniai, e hoomau ia e like me kajnea i haawiia... Oa kokua ia mai kona enanao e Mahelona. Ua kokua mai hoi o Mi. Heuek, i ka manao o ke Knhina Kalaiaina. a ua manaoia, oia ka mea i ike pono i na mea a pau malalo o kona keena. . Olelo mai o Hon. li, he ino loa he alanui o Haoa,

Olelo inui ke Kuhina KaUuaina, oiai,. he kupa ia, i noho loihi ri>a ka mokupuni oMāui, a ua ike ia i ke ano o na alanui o ia mokupuni. Aole e emi mai malalo oka $10,000 ka puu dala e paa pono ai alanui o Hana, aka, ua manaoia, e kokulu i mau papohaku maluna o kekahi muu kahawai. r Ka mea i manaoia he $4,000, ua hooholoia. Na alanui ma Oahu, $5,000Noi mai o Ukeke, e hoomahuahua ia ae i $»,000. Kue o Hon. Harris i keia, oiai, aole o ka hoopii ia ana ae o ka Mokupuni o Hawaii, he mea ia e hoopii ae ai i ko Oahu nei. Kokua mai hoi o Keawehunahala i ka hoo'mahuahua ia ana ae, oiai, e $5,000 e kupono ana no na uwapo ma Waialu. Noi mui o Mahelona e pono e pakui ia akū i ka puu dala i manaoia i $1,500, no ka mea, un makemake nui ia na alanui maikai ma ia apana. A mahope iho oka hoopaapaa loini ana, ua haule ka hoololi a Ukeke $8,000, ā mau no ka heluhelu ana o ka mea i maaaoia, he $5,000. No na alanui a me na uwapo ma Kauai, he $10,000, hooholoia. .. ... j No-na uwapo o,Hon(|! * - i.e $15,000, ho'oholoia. No ka eli ana i ke awa o Honolulu, he $15,000, hoohnloia. Hoomahuahua ana i kaOihana Wai, $20,000,h<ioholoia. Mau ohe wai hou, $3 000, hooholoia. Mokuahi Pele," $10 000, ; hooholoia. Halemai Pupule, ua hoopanee ia ka nooaoo ana no ia mea, ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina. Ilina Alii, $4,000 Heleuma a me na mouo, $16,000, hooholo ia. Ke awa o Koholalele, $1,200, hooholoia. N»i mai ke Kuhina Kalaiaina, e kapae ia ka huaolelo " Koholalele," a o ke awa o Hamakua ke kupono. Noi o Kaunamano, e hoolilo ia i $1,200 no ke awa o Honomalino. Ua hnomau ia ka haawina i $1,200, me ka ho»IoIi nae no ka " Aina o Hamakua," hooholoia. Hale Hookolokolo a me ka Halepaahao ma Wailuku, $2 000. N»i mai o Kepoikai, e hoomahuahua ia i $3.000, a e pakui pa ia aku hoi ka huaolelo " Makawao." • ' Noi mai o Mi. Heuek, e kukuluia i Hale Hookolokolo ma Wailuku, $2,000, a i hookahi ma Makawao, $300, huipu ia $2,300. Olelo mai ke Kiaaina o Maui, e hookaokoa ia no i puu dala no ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, a pela no h»i ma Makawao. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, e hooliloia no i $300 no Makawao, ke hooholoia i $2,3001 Olelu mai o Keawehunala, aohe he- kuponro o ka hookaawale ana i.ka puu dala no Makawao, oi;ii. he mea ia e ala niai ai na noi ma kela apana keia apana, e hookaokoa ia i puu dala e kukulu ai i Hale Hookolokolo no kela apana keia apana, a aia la auanei i hea ka puu dala e hiki ai ke kukulu i mau Hale llookolokolo a puni keia Aupuni ? A noi mai oia, e hooholoia e like me ka Bila. Hoihoi hou mai o Mi. Heuek, i kana hoololi, a hooholoia ia Haawiua e like me ka Bila. Hale Hookolokolo a me ka Hale Paahao ma Kauai, he $1,200 Hoopanee ia ma ke noi a Wana, a kamailio pu ia me ke Kuhina ma ia mea. - Noi mai o Kaapa e hookomo ia i $1,000 no na Hale Paahao ma Hawaii, aia nae a kamailio pu ia me ke Kuhina Kalaiaina no ia mea. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ua hookomoia he puu dala $2,000 ao ku hoomaemae ana i ka hale Aupuni, a ua kupono iho la no ia mau puu dala no ia mea. Hoihoi hou'o Kaapa i kana noi. No ka hopu ana i na lawehala, $3,000. Hoopuka mai o Keawehunala i ninau, mai hea mai la kahi i loaa ai ke dala i hooliloia do ka'uhai ana ia Knpena Hanomu. ? Olelo mai ke Kuhina Kulaiaina, mai ka puu dala i hookaawaleia no na Makai o Honolulu nei, no ka mea, ua hana ia ka hewa malunao keia mokupuni. A o ka nui -o ua mau dala la, he $500. . • v . . Ua manao o Keawehunahalā, iia hoolilo ia Ia ia puu dala, mailoko mai o ka'haawioa no ka hopu aoa i na luwehala, a aole mai ka hauwina mai o na Makai. Hale Lamalamao Lahaina, $500, booholoia. ' Noi mai o Kamalo, e haawiia i $250 no ka Hale Lamalama o Kawaihae, no ka mea, malaila kahi ili ai o Kiiauea, a he nui wale hoi na moku i aneane e poino malaila. Olelo mai ke Kuhina Kalaiainn, e makemake aua ia e Kamailio pu me Kamalo ma ia mea, a ae aku o Kamalo, a hoopau ia ka noonoo ano ma in mea. ■, No na Pahu Balota, $200, hooholoia. No ka hana hou ana i ka uwapo ma Lahaina, $200. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, he $600 ke kumu e paa pono loa ai ka uwapo, a noi mai ia, oia ka haawina kupono e huawi ai. Kahi e malama ai i ka Pauda, $500, hoo* holoia. No na Hale Aupuni, $20,000. No ke kuai nna i na Bukv no ka Waihona Buke Aupuni, $1,000. No na Hale Papaa Aupuni, $40,000. Ninau mai o Kapena Loke, heaha 1a ke kumu nui i hoomahunhua ia ai ka hooliloana no ka Hale Papaa Aupuni? Ae manao ana ia e huawi ia mai ka haina kupono.

Olelo tnai ke Kuhina Kalniaiaa, no na Hale Papaaa no ia, e pili ana i ka Hale Dute, a na ke Kuhina Waiwai no ia e hoomoakaka lea mai. Hoakaka mai ke Kuhina Waiwai, oiai, ua nele ke Aupuni i na hale e hoahu ai i na waiwai, nolaila, ua onou pu wale ia aku no na wuiwai iko hui hale, a nolaila, ua poho ke Aupuni ma ia rtea. Oka puu dala i manao ia ai e hoolilo, ua hoohaahaa loa ia he $10,000, no ka mea, lie loihi ka wa e hana ia ai, aluila paa pono. Ona ioaa mai, mailoko oua mnu hale la, aole no ia e emi iho malalo o $8.000. Aole oia wale no hoi, aka, e lilo no ia i mea e lioonani ai i ke kulanakauhale nei, ma ke ku ana o keia mau hale maikai. He mea kanalua ole ia, e nui ana ko kakou oihana knlepa, alaila, iloko o eba a elimapaha makahiki, e pau nokeia $40,000 ikahoi niai. No ka Hale Alii, $40,000. . Ninau mai o Mahelona, ina o ka Hale Alii kahiko no kela i manaoia e hana hou. Olelō mai ke Kuhina Kolaiaina, he Hale Alii hou, ma kahi kahiko no nae.. Noi mai o Mahelona, e hoomahuahuaia ae i $45,000. Olelo mai ke Kuhina Waiwai, ua .! kupono iho la no ke $40,000, hooholoia. i Olelo mai ke, Kuhina oko na Aina e, ua noiia keia puu dala i mea e kukulu ai i kekahi Hale Aupuni, i mea e pakele ai i ke ahi. A olelo mai no hoi ke Kuhina Kalaiaioa, e houiuulu ia ana na Keena Aupuai ma kahi hōokahi. Manao o Ukeke, he mea hoopau dala wale ao ia, a kue ia ika hooholo ana oia Bila. A noi mai ia e kapae loa ia haawina. Ho»holoia ka haawina i $10,000, a noi ia mai ke Komite e hoopau. Ma ke noi, ua hoopanee ia ka Hale, a ka Ia apopo, hora 11. Poaono, Mei 5. Halawai ka Hale ma ka hora 11, elikeme > ka mea man. Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho. Mahope iho oka pule ana, hei lnhelu ia ka moolelo o ka Hale, a aponoia. Waiho mai ka Peresidena imna o ka hale . i ka manao o na Lunakanawai Kiekie, no • ke kupouo ole o ko W. P. Kamakau noho ana iloko. Aole i komo iloko oka manao o ka Aha Kiekie, he mea knpono ke kapae ia ia mai ka Ahaolelo aku, oiai o kana aha, aohe ia he Aha Kakan. > . Olelo mai o Harris, be mea kupono i ke Kakauolelo ke kapae ae i ko ke Kokna Lu- . nakanawai Alua inoa, no ka mea, ua hala ia i Kauai. Noi mai o Keawehunahala, e haawi. aku ka Hale i ko lakou mau hoomaikai ana i na , Lunakanawai Kiekie. Hooholoia. . Noi mai o Keawehunahala, ina he mea . hiki ke loaa kekahi mau kii ona Kamehamei ha i make aku nei, a e kau ia lakou maloko 'o ka Hale. . - Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ua manao ia he mea pono ke ninau ia mawaena o kakou, ina he poe pai kii kekahi i kupono i ka hana ana i na kii maikai. Ua hooki ia ka olelo hooholo no ia mea. I mea e pane mai ai no ka ninau a ka Hope Paresidena, ua heluhelu ia mai kekahi palapala a Mi Smith, mai ka Puuku mai o ka Moi, e olela ana, aole i hooholo ka Moi i ka wa e halawa!'ai Oia me na Komite i kohoia e pane aku.i ka olelo aka Moi. Ua haawiia mai i na Komite, elima la e kakali ai. ' Waiho mai o Mahelona i kona manao, e iookomo mai ana ia i kekahi Bila e hoololi ai i ka Pauku 1477 o ke Kanawai Kivila; a i Kanawai e haawi ai i ke Kuhina Kalaiaina ka mana e hoolilo ai i kekahi mau aina; i Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 43 o ke Kanuwai Kivila, i Kanawai e kau ai ika auhau bipi; i Kanawai e kau ai i laikini maluna o ka poe pepehi puaa. Waiho mai o Kaiualo i kona manao e hookomo mai ana ia i kekahi Bila e hoololi ai i ka Pauku 527 o ke Kanawai Kivila. Ua haawi ia mai kekahi olelo hoolaha, e wailio ia mai ana kekahi Bila e hoololi ai i fia P'anku 827 o ke Kanawai Kivila. Heluhelu mai o Keawehnnahala' i kekahi Bila e hoololi ai i ka Pauku 99 o ke Kanawai Kivila, i mea e laulaha ai ka laikiui hua mao a maanei, a aole na Honolula wale nei no. Noi mai o Ukeke i kekahi olelo hooholo e kauoha ia ke Kuhina Waiwai e hookaawale i pua dala $«,000, no ka uku ana i ka Aha .Elele o ka M. H. 1864—53 no ka< la no ko ilakou luhi, a ua haule. Heluhelu akahi' mai o Keawehunahala i kekahi Bila, e hoololi ana i ka Pauku 1 o ka Mokuna 35 o ke Kanawai Hoopai Karaima, i mea e hoomahuahuu ae ai i ka uku no ka po& ona. Hai mai oia, ua ike oia he mea mau i na makai ka hopu ana i na kanaka i ona ole, a kauo kaiaupe ia lakou mao a maanei, a i ka wa e hiki-ai i ka Halewai, ua ona io maoli ke kanaka. oke kumu o keia, wahi ana, ua ala mai ia mai ka uuku loa o ka uku ia ana ona makai. Ua hoohemo pinepine ka Lunakanawai ia poe, ahe mea ia e hoike mai ana, he wahi mea hewa, a e pono e hoololi'ia ke Kanawai. Ua noonoo ka Hale i no hana mau—ka Bila Haawina, Komite oka Hale. Keawehnnahala ma ka noho. Ka nku o,ke Kuhina o ko na Aina e, he $8,000, hooholoia; Eakauolelo he $4,000, hooholoia. Uku o ke Kanikela ina Ladana, he $1,600 hooholoia. Uku no na lilo i na Luna o na Aina e, he $2,000; uku leta, pepa a me na lilo e ae, he $2,000, hooholoia. Na Elele iua ua Aina e. he $3,000, ua hooholoia!

Mahope iho, ua noi ia mai e hoopanee ka Hale a ka hora 11 o ka Poakahi. Poakahi, Mei 7. Halawai ka Hale ma ka hora 11, e likeme ka mea mau. Ka Mea Kiekie M. KekuanaI oa, ma ka noho. Mahope iho oka pule ana, ' ua heluheluia ka moolelo, a apono ia. Ua waiho ia mai kekahi palapala hoopii maī Waianae, Oahu mai, e noi ana, no ke koho pono ole ia o Mahelona, a aole kupono o ko--na noho i Luna Makakaainana no ia Apana. Ninau mai ke Kuhina Waiwai, ina he Komite kekahi no ke Koho ana, e hoole ia mai. Ma ke noi a Kepoikai, uu waiho ia i na Komite wae elima, a oia hoi kela poe : Kepoikai, Kamalo, Kaapa, Kapuniai.a me Kakani. Ua helu.heluia mai kekahi palapala hoopii mai Koolauloa mai, e noi ana, e kukulu ia i mouo malaila, a e hoemiia ka uku kino, a me ka uku o na Luna Aupuni.' Heluhelu ia mai kekahi palapala hoopii mai Puna mai, e hoonoho ia i mea ike i ka lapaau ma kela apana keia apana. Olelo mai ke Kuhina o ko. na Aina e, e hoomoe ia ma ka papa ia noi ; aka, ku mai o Heleluhi, a kue i ka hoomoeana ma ka papa, makemake nui ia na kanaka akamai ma na apana. ~"Me he mea la, wahi ana, ua noonoo ole ke Aupuni i ke ola o na kanaka, a he nui no hoi ka poe i popilikia, me he mea la mai keia kumu mai no paha. Olelo mai ke Kuhina oko na Aina e, ua komohia pu no iloko ona, ka huipu ana aku ma ia mea, a ua maaao no hoi ia, ke hooikaika nui nei no ke Aupuni i ka malama ana i na kanaka, aka, o ka hooko ana aku ia noi, oia ka mea hiki ole. O Ukeke no hoi kahi i kue i ka hoomoe ana i ka bila ma ka papa, a noi mai oia e haawi ia ina Komite no ka Malama Ola. I mea e nui ole ai ka hoopaapaa, ua hoihoi mai ke Kuhina o ko na Aina e i' kona manao, a haawi ia i ka noonoo ana.o na Komite o ka Malama Ola. Hoike mai o Smith i ka palapala Hoike a ke Komite, e hai ana no na mea e pīli ana .i kē noi e kukulu ia i kula Beritania ma Kaneohe; ehookuu ia na kai lawaia Aupuni; e kauoha ia na Kauka e pai ika hoakaka o na laau lapaau, a pela aku, e hoomoe ia ma ka papa. Kue o Ukeke i ka hoike a ke Komite, a noi e waiho ia i ke Komite o ka Hale. Kokua o Keawehunahala i ka hoike a ke Komite, a olelo mai oia, ina he pilikia ko na kanaka, aia he mau Aha Hookolokolo, kahi e paka ia mai ai ko lakou mau pono. O ke noi a Ukeke e waiho ia i ka noonoo o ke Komite o ka Haie, ua haule, a hoopono ia ka hoike a ke Komūe. Hoike mai o Boyd i ka palapala hoopii e pili ana ike noi eae ia o Kailua, Hawaii, i awa komo no na moku e ae, a e haawi ia i puu dala, no ke alanui oia apana,'ua hoomoj ia ma ka papa e ke Komite. Noi mai o Kamalo, e hoomoe ia ka hoike a ke Komite ma ka papa, a hikī i kona wa e hookomo mai ai i kekahi Bila. Oke noi e hoomoe ia ka papa, ua hooholoia. Hoike mai o Smith ika hoike a ke Komite wae, e pili ana i na noi no ke kukulu ana i Banako e hoopuka ai i na dala pepa, i waiho ia mai ia lakou, e pono ehaawiia i na Komite ka hoomakaukau ana i Bila no ia mea, a pela 00 hoi na mea e pili ana i ka oihana leta,\a pela aku, a o ke koena o na palapala noi,V hoomoe ia ma ka papa, hooholoia. \ Noi mai o Keawehunahala, he pono e uku ia 'na 'Lii e like me ka uku ia ana o na Luna Makaainana. Ua manaoia he mea pono ina Luna Makaainana ke kokua, oiai, malnlo o ke Kumukanawai/ aia no ia lakou ka mana e hooholo ai. ' Noiia mai e waihoiana ke Komiteoke Kanawai e noonoo, hooholoia. Heluhelu akahi mai o Kakani i ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 1, Mokuna 41 o ke Kamiwai Kivila. Waiho mai o Ukeke i kekahi olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai, e haawi i puu dala $4,000, no ka hoolako ana i ka Puali Kaua Lio, i mau aahu kopono a pela aku, haawiia i.ke Komite o ka Oihana Koa. Noimaio Kapuniai, e hoouna wole ia oa leta a na Luna me ka uku ole. Noi mai o Keawehunahala e hoololi, ma ka haawi ana i na poo lela i na Lunahoohnloia. Hoolaha mai ke. Kuhina Kalaiaina i kona manao e hookomo mai ana in i Bila e hoololi ai i ke kanawai e hoopono ana i ka Buro o ka Hoonaauao. Hoolahamai ke Kuhina Waiwai i kona manao e hookomo mai ana ia i bila e pili ana 1 ka hoopii ma .ka aoao o ke Aupuni, mai na liooholo ana a na Aha malalo. Heluhelu akahi mai o Kepoikai i kekahi Bila e hoololi ai i ka Pauku 892 Mokuna 15 oke Kanawni Kiwila. Ke kumu nae i mea e hookohu ai i Lunakanawai Hoomalu no ka _ Apma o Wniluku. Noi mai o Kaapa e hapai ia na hana o ka la. Komite ka hale no ka Bilu Haawina. O Mi. Kaunnmano ma ka noho. Uku oke Knhina Waiwai, $8,000. Hooholoia. Uku oka Luna Buke Helu, $4,000. Hooholoia. Uku oka Luna Dute Awa, $5,-' 000. L .. Noi mai ke Kiaaina o Oahu e hoopu ae ī $6.000. L ' Kue o Harris a me Ukeke i ka hoopn ana ae. Kokua hoi o Boyd, ame ka Luna.tO Ko« liala i ka mea ake Kiaaina o Oahu i manao ai ,e hoomahuahua ae. Pela.no hoi o Keawehunnhola, ua komo.pu ia ma ana ae i kona uku.

Eu mai o KapenaLoke a .olelo mai i ka nui ona aala ana i waiho aku ai i ka Wuihona, a no ka pii ana ae no hoi kekahi o ko kakou aina ma ka ulakolako,.a no ka nui no hoi kahi o kana hana, nolaila, ua .kokua ia i ka hoomahuahoa ana i kona uku. Ua ninau ia a hooholoia ka hoololi i $6,000. Kakauolelo, 3,000, hooholoia. Kiai Oihana Dute me Awa, Honolulu, $2,400, hooholoia. Luna Hale Papaa o Honolulu, $2,400, ua hooholoia. Luna Dute rne Luna Awa, Kawaihae, $400, hooholoia. Na Kokua kiai Dute, Honolulu a me na Awae ae, $1,600, hooholoia. Lakd palapala a me na liio e ae no na Hale Dute, $1,5000, hooholoia. Noi mai o Kaapa, 'e hookomo ia i puu dala ! $4,000 no ka Hale Dute ma Hilo. Olelo mai ke Kuhina Waiwai, e waihoia ia mea a mahope aku. Ae mai o Kaapa i keia. tJku o na Luna Helu, $7,000. : Noi mai o Ukeke, e hoomahuahua ia' ae i r $8,000. Noi mai e Keawehunahala, i 5 keneta ko lakou uku. Haule, a mau no ka mea i olelo ia. Uku o na Luna Auhau, $7,tT00, hooholoia. Kela a me keia lilo o ka oihana, $1,500, a ma ke noi a Keawehunala, ua hoemiia i $1 - 200. Uku Hoolimalima kahua uwapo, $2,000, a ua hooholoia. . Kokua i ka Halemai Moiwahine, 10,000, a ua hooholoia. Dala Halemai i manaoia, $2,000, hooholoia. Kukui Awa o Lahaina, $500, hooholoia. Noi- mai o Kaapa, e hookomo ia i $250 no ke Awa o Kawaihae. Ua waihoia keia noi a kamailio pu me ke Kuhina Kalaiaina. Aie Aupuni, $48,000, hooholoia. Uku panee maluna o ka Aie Aupuni, $24,460, hooholoia. Uku hoopanee no na dala Kula, $5,185, hooholoia. Ukn hoopanee no na dala hoonoho haumana, $1,500, hooholoia. No ka waapa o ka Hale Dute, $700, hooholoia I ka pau ana o keia', hoopaoia ke Komite. Komite ka Hale no ka noonoo ana i ka Bila e pili ana i na keiki kamehai. v Hooholoia ka JBila ma ka heluhelu alua ia ana, a kauoha ia e kakau poepoe, a waiho ia mai do ka heluhelu akolu ana. Hoopanee ka Hale a ka la apopo, horall. Poalūa, RleiB. Halawai ka Hale ma ka hora mau. Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho. Mahope iho oka pau ana o ka pule, ua hoopanee ka Hale a ka hora 1, no ka hele ana o na Komite e haawi aku i ka lakou olelo pane i ka Moi, no kona haiolelo a o na Kuhina pu no hoi kekahi ma ka Hale Alii. . A ka hora 1 halawai ka Hale, M. Kekuanaoa ma ka noho. Heluhelu ia ka moolelo a aponoia. Waiho mai o Boyd i kekahi palapala noi mai ka Oihana Kinaiahi mai o Honolulu, e noi ana e hooloii i ka Pauku 3*32 o ke Kanawai Kiwila. Waiho ia i na Komite no ke Kanawai. Hoike mai o Keawehunahala i ka hoike a ke Komite, e pili ana i ka uku ia o na'lii o Ahaolelo i $2 no ka la, a e hoapono ana no hoi ua Komite la i ka pono oia mea. O Aholo, Kaapa, a me Kakani,. ka poe i kokua i ka hoike ake Komile, a o ke Kuhina Waiwai kai.kue i ka uku ana i na'lii, no ko lakou noho ana o ka Ahaolelo. Olelo mai Ka Mea Kiakie, ka Peresidena, aole ia.i komo pu ma ka uku ana i na'lii, oiai ma kona manao, aohe i kupono ia mea no ko lakou kulana, aka, ina e manao ana na Lunamakaainana e hookomo mai i Bila, a hooholo ia eka Hafe, alaila, he mea ano okon ia. Noi ia mni e noonoo ka Hale i na hana o ka la. Ua hooholoia, a Komite ka Haleji ka noonoo ana i ka Bila e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i ka uku o ke Kokua aiua o ke Lanakanawai Kiekie, i mea e hoomahoaliua ae ai i kona uku i $4000 no ka makahiki, ao-, he hoi e like me ka hooholo a ka. Ahaolelo o kaM. H. 1864. Mi Kahaulelio ma ka noho. Noi mai ke Kuhina Waiwai, e hoololiia ia hoomahuahua ana i $3,500. . Kokua o Keawehunahala i ka hoomahuahua ana i kona uku, a ua manaoia e hoopii ae i Jca ukn.o ke Kokua Lunakanawai Aluu, oiai, ua like no ka hana.a ko Kokua Mua me kona. Me he mea la i kona. manao, ua haawi ia kona uku $3,000, a aole $4,000, no k& mea, be pili ili ulaula kahi iloko ona, aole ia he haole. Ua manao ia he mea kupono ole i ka mahalo i kona lahui, i ka hoole ana ika Bila. Kokua o Aholo i ka hoololi nna, a pela no hoi o Kamalo, no ka mea, .ua kahea mai ka leo o' na kanaka, e hoemi i ka uku o naLuna Aupuni. Ina lakoue hoomahuahua ae iko lakou uku, alaila, he mea ia e hoonui ai i ka aie o ke Aupuni. a hookau ia mai he mau auhau hou. . Ku maio Ukeke, a olelo mai, i ka wa hoi i hoopaapaa ia ai ka uku o ka Luna Dute Nui, aohe i kue ua mau Luna la, (Aholo a me Kamalo,) e kue, aka, i ka hiki ana mai i ka uku 0 Robaka Daris, ua wikiwiki laua i ke ktf« ana, a nolaila, ua kokua oia e pono o hoomahuahua ka uku o ka mea pili i ka ili ulaula, 1 $4,000. Noi.ke Kuhina Waiwai, e pono e ninau ia. Kue o Keawehunnhala.

Olelo mai ke Kuhina o.ko na Aina e, ina aolo e kahea ia na inoa o ka poe e ae ana a me ka poe hoole, alaila,, e mau no kona uku makahiki $3,000 no ka mea, aohe e hoololiia ke Kanawai. A mahope iho o ka hoopaapaa hahana ana, ua helu īnai ke Kakauolelo i kapoe hoole a me ka poe ae, penei: 23 ma kahoole ana ika hooholo i ka Bila me ka hoololi, a he 17 ma ka ae. Hoopau ia ka hoike a ke Komite, a ma ke noi a Mi. Harris, e hoopanee ia ka hi;na a ka la apopo, hora 11. Poakolu, Mei 9. Halawai ka Hale i ka hora aiau, e like me ka mea i hoopanee ia. M. Kekuanaoa ina ka noho. Mahope iho oka 'pule ana, ua heluhelu ia ka moolelo o ka Hale a aponoia. Heluhelu mai o Boyd, i ka. palapala hoike a ke Koraite, e hai ana i'ka palapala hoopii mai Koolauloa mai, e piH ana no ke knkulu ana i mouo, ka uku o na Luna Aupuei, a pela aku, e hoomoe ia ma ka papa. Hooholoia. Heluhelu mai 0 Keawehunahala i ka olelo hoike a ke Komite, e apono ana i ke noi a ka Oihana Kinaiahi 0 Honolulu, a olelo maiiae lawe ia mai ana he Bila no ia mea. Hooholoia. Heluhelu mai o Smith i ka olelohoike a ke Komite Wae, no ka pane ana aku i ka Hai-< olelo Moi. Hoolaha mai o Keawehunahala i kona~manao e hookomo mai ana ia i Bila e hoololi ai i ka Pauku 92, 94 a me ke 512 o ke Kanawai Kiwila. Heiuhelu akahi mai oia i ka Bila e hoololi ana i ke Kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana i ka awa. Noi mai ke Kuhina Waiwai, e nana na hoa i ka Pauku 914 0 ke Kanawai Kiwila, e pili ana i ka hoopau ana i ke koho a me ka hoopau ana ina Lunakanawai Apana. Hai mai oia, e lawe mai ana ke Aupuni i kekahi Bila, e hoololi ai i na Pauku 913 a me 914 o ke Kanawai Kiwila; ame kekahi Bila e pili ana i na nota o ka Waihona Dala Aupuni. Noi mai o Keawehunahala, e kena ia ka Makai o ka Hale e imi i wahi e kau ai ke kii o. Kamehameha IV. Ninau mai ke Kuhina 0 ko oa Aina e, nawai mai Ia ia kii ? Olelo mai o Keawehunahala, nana ke kii, a e haawi manawalea aku ana ia i ka Hale. Ma ke noi o ke Kuhina Waiwai, e haawiia ka hoomaikai ana akn i ka Luna o Waialua, no kona haawi ana mai i ke kii, ua hooholoia. Kena ia ka Makai, e imi i wahi e kau ai ke kii. Noi mai 0 Ukeke, e pono e haawiia i $600, na ka Makai e helt> mau nei e nana i nā ohua pae mai. Oielo mai.ke Kuhina Kalaiaina, ke uku ia nei no oia, ma'iloko mai o ka haawina dala no na Makai. ' . v Heluhela akahi mai o Kepoikai i kana Bila e hoololi ana ika Pauku 7SO oke Kanawai Kivila, i mea e hoomahuahua i na Luna Makaainana no ka Mokupuni o Maui. Hoopukamai oKeohokaua i kekahi olelo hooholo e kauoha ia na Komite o na Buke Helu, e lawe i puu dala e hoomaemaehou ae ai i ka rumi Ahaolelo. Noi mai 0 Keawehunala, e hoopanee ia ka noonoo ana i ka Bila Haawina a ka Poakahi, no kona makemake e noonoo hon i ka Bila. Kue mai ke Kuhina Waiwai. i keia noi a Keawehnnahala e hoopanee i ka noonoo ana Ika Bila'Haawina. Kue mai no hoi 0 Keawehunahala. • , • • Noi mai ke Kuhina o ko na Aina e, e hapai ia ka hana 0 ka la, a Komite ka Hale, o Kahulu ma ka noho. Olelo mai kaHope Peresidena, o ka mea imua o ka Hale, 0 ka Bila e hoololi ana i ke Kanawai e hooponopono ana i ka uku o ke Kokua Alua oka Aha Kiekie. Ua nni no ka hoopaapaa ana no keia mea. Noi mai ke Kuhjna Waiwai e hooholoia ka Pauku mua ma ka hoololi, oia hoi $3,500, 21 ae, 14 hoole. Ua hooholo pu ia ka Paukn alua, a me ke poo 0. ua kanawai la, a kauoha .ia e kakou poepoe. Holo iho la $3,500 no ka makahiki. Komite kaHale, nokanooooo ana i ke Kanawai e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i ka moe kolohe a me ka hookamakama. Noi mai o Kepoikai e hoomoe loa ia ma ka-papa. . Kae ia e ke Kuhina Waiwai,. me ka wehewehe mai i kekahi mau kumu ma,ko-na-aoao. 'a ia e hooholo ia ka 'Pankoakahi o ka Bi!a. . Kue 0 Aholo, oiai, aole o ka poe ilihune ke loaa ana i ka poino ua hooholo ia ia knnawai, a e no ka poe waiwai. Kokua oia i ka hoomoe loa ia 0 ka Bila ma ka papa. 4 Ku mai o Kahalu a olelo mai, ua kokua ia i ke kapae ia o ka uku, a he hoopaahao wale no, aka, noi mai .ia e pai ia ka Bila. Noi ia mai e hoopau ia ke Komite, hooholoia. Noonoo ia ka Bila no ka hoololi ana i ka Pauku 1,168 a me 1,169 0 ke Kanawai Kivila. Noi mai 0 Keawehunahala, e hookomoia i hoololi, e kapae ai i ka hookohu ana i Loio Kuhina,.i ike ole ina olelo elua, oiai, ua lohe ia he mea iko ole i ka olelo Hawaii ke hookohu ia ana ma ia wahi. -Ue wahi honpaapaa iki mawaena o Keawohunahala a me ke Kuhina Woiwai. ; Noimaio Kaapa. ehooholoia ka Pauku akahi 0 k& Bila, me ka hoololi ole ia, Olelo mai 0 Keawehunahala, o ke Kanawai | e hookohu ana i ka Loio Kuhina, be mana kona 0 koho ai i mau hope.

Olelo mui ke Kuhina Kalaiaina, aole oia ka mea. imua o ka Hale, a kahikuhi ak.u ma ka rula 30. Aole o na oihana e ae a me na hana a ka Loio Kuhina, aka, 0 ka wa e hookolokoloia ai .ka mea hewa, ka mea ia imua 0 ka hale. Noi mai o Keawehuoahala e hooholo i ka hoololi. Haule 22, 14. Ua hooholo loa ia ia Bila. Komite ka Hale no ka ae ana i ka poe i oki ia e mare. *. . Kue o Ukeke, Kapena Loke, Kaapa, a rae ke Kiaaina 0 Kauai i ka Bila, no ka mea, he kumu pnha ia e maoao nui ole ai na kanaka i ke Kanawai mare. Kokua 0 Smith, Pinehasa, a rae Kauhaulelio i ka 6ila; a noi mai o Wana e hookomo i hoololi e pale ai i ka poe i oki papalua ia e mare hou. *• Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina, uahoopau ia ke Komite; a hoopaoee ka Hale i ka la apopo, hora 11..