Ke Au Okoa, Volume II, Number 7, 4 June 1866 — No ke ola ana o Hawaii nei. [ARTICLE]

No ke ola ana o Hawaii nei.

£ Ke Au Okoa :—JUoha oe: Ma ka Helu 20 o ke Kuokoa, o ka la 19 <> Mei, e hoohehelo nei, hnokui hou no au me B. kela hehena no au i olel» ai, e p«no e hoi h<>i ia ma Kalaepohaka i Kapalama e lapa»u ai. Ke hookui hou mai nei oia malaiU, i mea e pu'e ai ia'ia iho, a ke hnokanaho ae I» i nalo ka uli o kona ili i ka nahua e ipo ahi. A mannei ke hoike mai nei oia i kona ano kupono ole ke kapaia he hoa kuana niaikni do ba nukoki a me ka hamukuki a me ke aiiu ole o kana mau olelo pini i ka'u, a nie he nie» la nona iho no ka pili a- a o ka m<ii hano ana i knpa mai ai ina «'u nei. A m»un**i hoi au.e olelo akaka ai i ka hiki ole i kekahi kilokilo kaulana ke lapaau i ka mai kano i loaa ia B* Keliikuoe, 1. Aole au e hoole aku ia oe ke kiei, a ke holo aku kaua ma na Buke moolelo ho honu o ke ao nei,"- e like ine k«u n«i, ke lako ponn oe, ina aia ia mau boke ma kou wahona buke, ke noi aku nei au ia oe, e waiho ae. ia lakou ma;ke keena o Ke Au Okoa, » 'ma ka malu o ka Luoahooponopono, a e loaa ia'u m&laila i ka wa kupono. SL O kou lawe ana mai i na olelo o ka Mokuna 1, Pauku l, o ka Euanelio a I»ane o kokua oou, ke hooleia nei »e mulaiia. A<>"le i pili iki ka olēlo'a' ka Paukii 1 o» ka Eu anelio a loane i kamea.an e kamailio ner, 00 ka noho oiua o ka malamalama ma Hawaii mai Amenka mai A -IX' 1820. N«l»ila, ke hai aku nei au me.ka «iaio, aole nana kumu wale no mai Amerika mai i hooinalamalama i keia lahui, aka, ua malamalama mu» no i na haole'i hiki mua mai ai i Hawaii hei. No ka meai, he hope wale iho no ka hiki ana mai x> ,na kumu mai' A meri ka m«ii'-.a he mu» aku ke alakaiia ana o na'lii i ka malamalamoiaio o ke ai'puni ahane. A no ka mea hoi, ua kuhiknhi ia nt> 'lii e na haole, aia ke Akua oiaio i ka Lani 1 ka pae ana mai o Vanekoua ma ,na kap» kai o keia mau mokupuni, ua ao no ia i n< 'lii, aia ke Akua i ka Lani. A i ka pae ana mai o Olohana ma me Aikake'i Hawaii nei ua ao n» laua i na'iii, a kuhikuhi no, aia k<Akua i ka Lani, a ao no,r na'lii e hoopau • na akua kii, a aie na kapu kahiko a pau e malama ia ana e na'lii a me na makaainana. a malaila mai ka hehee ana o ka manao o n» 'lii, aka, a«'le nae i lanakil» loa, ua lilo nae ia ao ana i kuihu'-e hehena ai ka lahui, a nm ia ka hpike ana o ka oiaio, ua kuipala mua ia ka-manaopaa o na'lii e na ao ana a na haole i hoike mua i Hawaii nei. •A i.ka.hiki aoa maiio na kumo Am«*rika. ua like pu no ka lakoū hoike, aia ke Akua 1 ka kauoha no i na'lii e hoopau i na kapu u/ aka'ōa wael.- k'ahikoia na ua 'palan niua i i na kula p»no» e na haole i hiki mua i'Hawaii nei, a n»laila. ua molaelae inua no o Hawaii. : 'A»le nbL&<>i i malamalama loa o.Hawdii,nei i ke a<> ana.. na knmu Amerika, aka, ua koe mai no na hewa he nui a hiki wale i keia wa.: He kumu anei ia o ka malamalama o Hawaii i na kumu Amerifca ? - :-:di3 ka hiki ana mai o na Kahuna Katolilca' i Hawali nei, ua ao no lakou i na'iii a me na nakaainana, aia ke Akua ōiaio i ka Lani Aka, pilikPa.nae i na kumu Kalawina,'nō u kr nui o kā hoino. A me he mea l&' ua piha lok o Hawaii nei i, ke darmonio i hoolimaliaia i» e na kumu Kalawina mai Amerika mai i mea . hpohalua i na uhane he lehulehu o ka p»-e Hawaii. A i waeia : bia mau ino, o na Kahuiīa- Katolika Roma kekahi i' hoohalua pu ia.ahopa pio la, a hoounala i ka aina e Nui launa ole ka .pilikia a ia poe i. alo 'āi aka, o : ka mea'ia e ikeia ai ke kahu oiaio o na hipā. aole lakou i holo i na iliohae, e lik» . me natabu--i'hoolimalima ia, aka, ua ha»w holookoa 1 ko lakou ola no ke aloha i na h> pa. . loane X; 11, 15—A ma ia ka hoike ana o nalaniika oiaio o kana hoohikL. Owau pu'me ookou i na la a nau, a hiki aleu i *k>> hope o keia ao. Mai. 23; 29 .1 kā hoinoi.;.ana a kona mau kahuhipa'ana i k«ho ai. 'aole oia i hoole i ieana hoohiki, aka. ua hooko no -ki«i no, mnlama noj a hooikaika no i kon» mau kahuhipa'ina-ka aoa'o o kona ihaii ao an. . a i keia wa ke ike nei o Hawaii nei i fea oia io e ola'i na uhane, ake huli nui mai nei, k ke hoik'e mai nei i ko.lakou naaup'i a me k«* ' kuhihewa. i ko lak'ou'kapa ana mai i ka Eka lesia,'hē ; p«pehi kanaka, be moekolohe, he hoopunipuni, a pela. no ke alakai hewaia <• na kumu .Kalawina puritano ano e loa powa mai Amerikd..mai. Nolaila,. na haul<-' , ioo oe ma ia kumu. ke e pami lionaia koulalaū. ... o3;;U« hoōle-aku np au imn/£ r .ou a' ini» lehulehu 'i ka luaa ole »na iwaenn o ka papain'oa o'na keiki' au i kuhikuhi mai ,«i k«k-hi - oihana o ke aupuni, a ua kuhihewa ole au ? ma fk āna. Ke i mui.nei .nae bei Jc<- • X >m 4 •< • ■ ' « V -• .. m ho nai kekahi o 1..k0u nia na,oihBna aupuo. nā oihana hea iaA ke.liio nei i met< honpor£<pono no. keia. nppepa.; .oar ine» ..hooponopōno.nupepa la : o.ke Kuokoa i lilo ai kek'ihi oihana.aupuni ia ia, a he»ha"ua oiha* _na_la J "O ku Luna)|ooponopono o —K&_ Au OKofyjaole.au i;h»ol(Mt ia,;aka, o ka;oihan» ana n'ei. he oihaiia antei ii'i ke.'.kahi 'ke l«welaw% •?• " t : 4. Aole oe i hai'inai o na' Luna Hoopuk" 0 ke Kuokoa, a me kana mau kumu. a m'ekekahi m»u,haole i lilo i mnu hoaaloha nona k» 1 minamina, akn, ua lahui po mai oe o na haole 4 paii. Nolaila, au i hoola aku ai ia oe,

: ua koe no kekahi mau haole i min;imina olei I in i:i, no nā aup'uni a'u 1 hii aku ai"i'£ Y>e: ' a|| he hoike h»ike hou mai nei oe, o ke aupunim holookoa no kekahi i minamina nui ia ia (A.B Kahai) Ke hoole hou aku nei au, aole, noH ka mea, i ka la o k»nu make »na, aole i kiiaH na pn. aole i hoohapa ia na hte, aole i pani-g īa na hale oihana aupuni a pau. He hoailo-K na anei ia o ka mmainina o Ue Aui>urii ia A.R Kahai ? He oiaio ka'u i hai ai o Aberahama Linekona ka i mmaminaia, aole o Aberahaina Kuhai, a ua hoike akakaia ka niinami- | na o ke Aupuni i ke keiki Amerika, aole hoi i i.ke keiki Hawaii. Nolaila, eae mai oe, ua haule >>e m» keia kumu. 5. Ke mahalo aku nn au ia oe no kou ka- | pn ana mai iu'u. ka mea kak<»u manao hupoß loa <> Ke Au Okoa, I ihank you.. Ua maikai|l ia o ka hooikaika ha pono a kau i ke aki.B Owau anei o kaua ka i kapaia o Kuawili,! Lauwili a me Pakaawili i ko wa e hoopuka ana i ke kaao a Kuapiei. 6. Ke hai hou mai nei oe, o na haole wale no i kuluma, i lauoa, i ike, a i kupa i ka noho pu me A. Kahaika i niinamina. Aole nae pela kau olelo mua, na hai mai oe, o na haole a pau. A maanei ua hala ole au, ahe p<>no e hou ia kou puuwai e na 'kui o ka mihi, a me na.ihe wela o ka eha, no kau mau olelo kik<>olā «no ole. 7 Ma ka'u olelo pane, no ke ola ana o Hawaii nei. Ua waiho aku no au he maug ninau, me ka manao e I»aa na haina mai iag oe mai, aka, a'ole oe i hai mai i. hookahi ni-B nau, a ua haawi mai nei oe i mau ninau eluaH na'u, ine ko, <.Jelo mai e kapa mai ana oe ia'ufl he opiopio akamai i ke kukulu manao ma kafl nupepa ke loaa ia'u au ninau, a malaila au e kapnia mai ai. he hala ole ka'u knmHilio ana mn ke akea. . Aole nau e.hoapono wale mai i ka'u mau olelo, na ka lehulehu ia e kaana no lakou iho. aole nau. (Ja ike no ka. lehuieha i ka pono e hoapono ai, a i ka hi-wa e hoahewaai, ua ike no lakou i ko lakou kulana mau ole me kaa-mau olelo ma na nupepa, aka, o kaa niau «lelo ua paku-a ia lakon. koe paha na «lelo i kakau inoa ole ia ai & oe, a ua kaknu inoa ano e ia. I ka wa e honpuka la ana ka Hae Hawaii o S W. B. Kaulainamoku k< u Inoa, a iloko ō ka H»ku o ka .Pakipika, o Beni kekahi, a pe.la-no u>a ke Ku<>koa, o W. B. Heluhelu,.a o'B. a me- kekahi «rau.ioot» i koe, a e. law» no:.ke: kauna a keu ke hooma'opopoia. aka, he haua luhi wale «a a he waiwai »le no. •• • .. No kāu māu nina'ii uae,.e hai aku no au, 0 ka m»lnmalama a i&e ke ola ana o Hawaii nei, mai hea niai.la- ia 1 Haiua l. M»i ka Lani-m.ii no ia. Jobn I; 4 a ihe 7, 3, .9. Haina 2 JVlai na aina e mai—.. .' " . Ni* ka ninau'elua, o na ine a pau, a me ka malMmelama.a pau, a me -ka oiaio . a ; pau.o Aii>eri<a'i lawe mai ai i Hawaii nel, ua lih'* iu ī aha : no na Aupnni e ? Haiwi. "I niu ! a 1 kulolo:." Ke hai aku nei au ia'oe, o na..'pouoapau'i laweia mai i Hawaii nei, aole wale mai .Amerika. mai, akaj m>>i na aina e ae no kekahh. -Na Amerika anei i k»uv- ia H«waii nei i ka la»na oluola aha'me ha Aupuni o Europa ? > No Amerika wale mai 'no ahei-.uā "ike '-o HawHii nei e miliinili nei ? Ke noi aku nei au ia oe e hooponOpono hnu oe i ko ninau, a ke hai hou aku nei ho au.'o kekahi keia o' na mnau p«laualelo ]<>a i haku ia ai nolo»o mai o kon jmmu.a ua minamina aku .au ike " Kilohaua," i ka hoopiha ia i ka .opala o, kau mau olelo; . ' • ' 8. Aole au eae aku e kukulu manao me oe.ma.na nupepa po ke ola ana o Hawaii' nei, eiike me kou makemake, oiai, ke ike. e aku nei no au i .kou kupono ole' no ia haawina, aiwa loa paha a au aku kaua i na kai lipolipo o kou ihoe okoa no ia i Kapakai L Kuhala, a i Hamohamo ma Waikiki. Aole nae no« fca hiki o)e ia'u k'e 'mokomoko met oe, aka, no ka makehewa loa n<» ke kamailio me oe (koe na> Kou pane hon mai.) He mioamina āu i ka'i» maa olelo i ka hokai wale iaj a i ka ho»lilo -aieia e oe i-mea ano ole, <>iai, ke pane nei oe ma ka welau, a koe ke kumu a me ka »iaio. • ■ : 9:' Ke. henehene aku la oe .ia P. K. Kalanilehoa o Wniluku, kēla wahi keiki uuku KatoliWa, ,wahi au. Malia paha, Vo ka iki nioi ia, e maneo ai ko lehelehe," a o ka ulu-ia ana e kaa kahua loa e pau ai, a7 o. ka lil» maia o ka Ea, »ohe"e pāla i ke anahalu hookahi. ,M»lia paha, he nui pumaia w»le ibo ho kou he ohaka ol»ko. ! -' 10. Ua emi i keia wa^ko». haalikj.. āha no kou poe kumu paritana, no kou aoi'o hōom»na, a ke lilonei kau kamailio ana no A., Kahai'; 'a, aole oe e'waiaia ke ab mai, oa pio'oe, a uh haule hoi, a ke noi aku nei au ia oe. e hu.li mai, a mai helehewa hou. J]e ke aloha. K O. Ohaiula. ; ; Waimanalo,. W(ei 25, 1c66. ' u ." r , V KA IKK .HOPE ANA 0 M/KA.AIXAXA I KE Kl,no oV. K. Kaiuiulū.—l. ka Poakoln.iho nei, ua -weheia ka puka o ka Pa Alii, mai ka hora'l'o ahiki,ikahora3oka auioa la.; ( , Ua komo nui ae e ike i ke kino ii ke Kamalei Alii i hula aku la, a ua' ike ia i*ku na mukaainana e hookaheawai ana i ko lakou raauiwaimafea.no ke Kamalei Alii e moe ana i ka hiamoe kapn o Niolopua.. - He Haioleko Kūkakeka.—Ua haawi'ae o Rev. H. H. Pareka, i kekuhi poolelo k'umakena, rib v ka kakou 1 Kunalei Alii i ha!a ;ai ka hoolohe' ana o kai leulehu, na hiolo tnai oa waimapuna o ka maka i kolaila mau ukūiia, Ua hele uo hoi ua heiuu laa la, a piha i ka lehulehu o na Kamalei lu'i naue aku la i ku aiaa uhane. ■