Ke Au Okoa, Volume II, Number 16, 6 August 1866 — KENETE. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

KENETE. He Moolelo no Sekotia.

BUKE 11. MOKUNA IX. A i ka malamalama hou ana ae, ia wa, ike akn la o Kenete i ke kuene e hoi aku ana mai ka rumi aku o Garesahama a me Deveneta, a ike aku la o Keuete i kekahi mea e hahai aku ana mahope o ke kuene, me he mea la e kipaku aku ana i ke kuene e .hoi i kona rumi. Aka,. alawa ae la ua kuene nei mahope, a ike oia i ka mea e hahai aku ana mahope ona, ia wa, holokiki aku la oia a komo iloko o kona rumi moe, a pulou iho la oia i ke kihei, aka, hiki aku la no ka mea e hahai ana mahope iloko o ka rumi o ua kuene nei a ku ma kona poo. I ua mea nei e ku ana ma ke poo o ua kuene nei, ia wa, ninau iho la ka mea e ku ana ma kona poo i ka huihuiki, a i ka lohe ana o ua kuene nei i ka ninau a ka mea e ku ana, ia wa, wehe malu ae la ua kuene nei i ka huihuiki a haawi aku i ka mea e ku ana, a hele koke aku la ua mea nei mailoko aku 0 ka rumi o ke kuene a nalowale aku la ia mea mai na maka aku o Kenete. A i ka nalowale ana aku o na mea mua a Kenete i ike ai no ke kuene, a ma ia hope, uhi hou mai la ka pouli maluna o ua rumi holookoa nei, a noho iho la oia iloko o ka pouli nui, ; aka, ike aku la keia i ka malamalaoia ma keknhi kihi o u& rumi pouli nei ana e noho ana, a ike aku la oia i kekahi mea e ku.mai ana imua ona me na lima i hoopaaia 1 ka hao, a o kulou ana ke poo o ka mea ana i ike aku ai, a nana pono loa aku la oia, aka hoi, ike maopopo loa aku la keia i ke ano o ua mea nei ana i iko aka ai, o ka wahine kilokilo no ia, ia wa, hele koke aku-lao Kenote e apo aku ia ia me ka olioli nui, aka, nalowale koke aku la ka helehelena o ua wahine kilokilo nei mai ka maka akn o Kcnete, a uhi hou iho la ka pouli o kona rumi, a hina iho la oia ilalo maluna o kekahi puu opala, a halulu pu iho la no hoi ko kaula hao i hoopnaia ai ma ka lima o Konote. Ia wa, noho iho la o ICencte me ka noo-

noo nui i ke ano o ia mau mea ana i ike ai me he moeuhane la, a manao iho la oia ua paa ka wahine kilokilo iloko o kekahi rumi e like.me kona paa ana, a hoomanao ae la oia i na hana ana wahine kilokilo nei iloko o kona mau pilikia nui i hala, a manao ae aole oia e ike hou ana i ua wahine kilokilo nei ma ua hoopaaia oia. Ia manawa, kukuli iho la 0 Kenete ilalo a pule aku i ka Makua Mana Loa; a ika pau ana o kana pule ana, noho iho la oia a hoomanao ae ua wahine kilokilo nei, aka, lohe aku la keia i kekahi mea halulu, me he mea la e hele mai ana iloko o kekahi rumi, a lolie aku la keia i ka nakeke mai o ke ki i ka laka o ka puka, aole i liuliu, hemo mai la ka puka o ka rumi aua e noho ana, a ku-inal la o "W+aetona imua ona me ka ipukukui ma kona lima hema, a o ka huihuiki ma kekahi lima, a hele mai la oia a ku ma kahi a Kenete e noho ana, aka, waiho iho la o Wifletona ika ipukukui ilalo, a kii aku a wehe ae i ka laka i paa ai ke kaula hoo o Kenete a hemo, a komo iho la ka olioli iloko o Kenete. Ai ka hemo ana o ka laka o ke kaula hao, huki aku la o Winetona 1 ke kaula hao, a olelo mai ia Kenete e hele aku, aka, aole nae he hoolohe aku o Kenete; ia wa, hele mai la ua kuene nei a hahau iho Ia ia Kenete a hehi mai la, a o ko Kenete hopu aku la no ia i ua kuene nei a hoohina ilalo, a hoohina iho la no hoi ke kuene ia Kenete a paa malalo, aka, hoohihia ae la o Kenete i ke kaula hao i ua kuene nei, a hooikaika ae la o Kenete a kau maluna o ua kuene nei. A i ke kau ana o Kenete maluna o Winetona, ia wa koke no, kaili ae la o Kenete i ka huihuiki a ua kuene nei a paa i kona lima, a kalele iho la kekahi kuli maluna o ka opa o Winetona, a olelo ae oia ia Kenet"e, penei: " E Kenete I e hookuu ae oe ia'u, no ka mea, ina aole oe e hookuu ia'u, alaila, e kahea no au me ka.leo nui." " Kuli," wahi a Kenete, "he enemi ino oe ma keia ao, a o ka uku o ka poe manao ino he make." Aka, aole nae i hookuu ae o Kenete, a hookomokomo iho la oia i ke ki i kā hao e paa ana i kona lima, a i ke.komo ana o ke ki i ka hao e paa ana ma kona lima, ia wa, wehe iho la oia a hemo, a i ka hemo ana ae o ke kaula hao mai kona lima ae, ia wa, hookomo iho la oia i ka lima o Winetona i ka hao a paa, a pane hou ae la ua kuene nei, " Mai pepehi oe ia'u a make, oiai, aole au i hana hewa ia oe e Kenete." " 2foho malie oe, o pepehiia ananei oe e a'u, no ka mea, e like me ko'u paa ana, pela hoi oe," wahi a Kenete. Ia wa, lalau aku la o Kenete i ka ipukukui, a lalau pu aku la ika piko oke kaula hao, a hele aku la a hoolou i ka laka i kahi i paa mua ai, ia wa, ki iho la keia a paa, a (fteīcr mai la oia iua kuene nei, " E like me kau hoopaa ana ia'u m'aloko o keia rumi pouli, pela oe ē paa ai i keia po.''

Ia manawa, haalele ihp la keia i na kuene nei, a hele aku la ma ka puka a hapai ae i ka pohakn mabala, a ike iho la keia he puka ki, a wehe iho la oia i ka puka me ka huiliui ki, a i ka hemo ana, iho aku la oia ilalo me ke kukui; a i ka hiki ana ilalo, hele akn la keia iloko oia rnmi a ike i ka wahine kilokilo e moe mai ana me na kaula hao, a hele aku oia a ku 'iho ma ke poo. Ia wa, pane ae la ua wahi wahine kilokilo nei me ka leo nawaliwali, " 0 oe anei keia e Kenete a'u e ike nei, i ka moeuhane aole paha oe." Pane aku la o Kenete, " Owan no o Kenete, a aohe ia he moeuhane nau." Ia wa, ala ae la ua wahine kilokilo nei a kukuli hoomaikai aku i ka Makua Mana Loa. A i ka pau ana o kana hoomaikai ana, olelo aku la o Kenete, " E pono e ala ae oe, a e wehe aku au i na kaula hao i hoopaaia i ou mau lima, oiai, o ko kaua mau minute pono wale ao keia e holo aku ai mailoko aku o keia mau rumi pouli." ' Aka, ninau mai la ka wahine kilokilo, "Pehea oe i hiki mai ai ia nei ?" Ta wa, olelo hou aku la no o Kenete, " Aole keia o ka wa pono au e ninau mai ai ia'u, no ka mea, ina kana e lohi loa, alaila, o ke kokoke aku no ia e ao, aole paha kaua e mamao aku loaa kaua, nolaila, e oluolu oe e ae mai i ka'u noi ia oe,*e haalele koke kaua i keia rumi i keia mau minute." Ae mai la ua wahine kilokilo nei,. a ala ae Ia oia a wehe ae o Kenete i na kaula hao i hoopaaia ai a me na hao i hoopaaia ai na lima A i ka hemo ana o na kaula hao a me na hao o na lima, ia wa, ku ae la ua wahine kilokilo nei iluna me na wahi ona, a ku ae la no hoi o Kencte a hoomaka aku la e hele, a hahai aku la no boi ua wahine kilokilo nei mahope o Kenete a hiki i ke alanui pii, a pii aku la laua iluna, a i ka hiki ana aku i ka rumi i hoopaaia ai o Kcnete, nakeko mai la ke kaula hao a Kenete i hoopaa aku ai i ke kuene, a kahea mai la ua kuene nei ia Kenete e kii aku e wehe ia io, aka, olelo koke aku la o Kenete, " Aole oe e liiki ke wehe ia, oiai, o oe kekahi kipi ino loa rna keia pakaua." Ia wa, hele loa aku la laua a liiki ma ka puka o ka rumi> ku ilio la laua malaila, a olelo aku ka waLino kilo-

kilo, " Aole paha kaua e pono ke mawaho, oiai, aia no paha na koa ke kMHa' ma ka p'uka." wp'. Ia wa, kamailio mai no hoi o wahine kilokilo uei, " E pono e hahai mahope o ka'u wahi e hele ai." Aae a|Sk ka wahine kilokilo i ka Kenete mea i ha aku ai ia ia, a o ko Kenete hele aknK-, no ia mamua, o ka wahine kilokilo aktyjj|p: hoi mahope, a i ka hiki ana aku o laua?Hfe iwaenakonu o ka pa, ku iho la o Kenet*Bj» kinai i ke kukui a kiloi aku la, a hoomaK aku e hele hou, a i ka hiki ana o laua ka puka nui e puka aku ai iwaho, ~ia : j«B huli hou ae la o Kenete a hoi hou i, tiopej|lp kipa ae la ma ka puka ana i hoi mai pakaua i ka la i nalowale ai o Maeoma.;:'»!^ A i "ke kokoke iki ana aku o laua ku iho la laua a nana pono aku o Kenetesi ke kiaipuka e holoholo mai ana, aka, ike aku la ka wahine kilokilo i ke koa e holol£lo ana, aole nae i ike mai ke koa ia laua. pane aku kahi wahine ia Kenete, " E poir> e hoi hou paha kaua i ka hale paahao, oi% aia no ke koa ke holoholo mai.la ma ka pi--ka." A pane aku la no hoi o Kenete i tta wahine nei, "E kali iki kaua a huli houaka ke koa, a huli aku ke alo i*o, alaila, haha mai oe mahope o'u e like me ka hele mu» ana mai nei a kaua, mai noho oe a makau na kaua e hoomaka e hele mai keia -wahi a kaua e ku nei." '■§ Ia manawa, hookokoke loa aku la laua ma| kahi a ke koa e holoholo ana, a ī ko laua ikē* ana i ua koa nei .e hele hou aku ana ma ke|' kahi aoao o ka puka, a huli aku la ka o ua koa nei ma ke komohana, a o ke kua{ mai hoi kai ia laua nei, ia wa, hoomaka koke> aku la ua koa wiwo ole neī a kakou i ka| hele ana, a hahai aku no hoī kahi wahine kilokilo mahope ona, a i ke kaa loa ana ae o' ke koa ma kekahi aoao o ka puka, hikī pono loa aku la laua i ka puka, a -wehe aku la o Kenete i ka lou o ka puka a hemo aku laua iwaho, no ka nui loa o ka pouli, nolaila kekahi mea i ikaika loa ai ko Kenete manao e pnka iwaho. A i ka puka ana aku o laua nei mawaho o ka pakaua Alanadela, nana ae la o Kenete i na alapii a laua e noho ai me Evelina a me na anu a laua e holoholo ai, īa wa, hu .mai la kona aloha no ia wahi a lakou e holoholo pu ai me Maeoma. A nana ae la no hoi- i kahi ana i kaili mai ai ia Evelina mai na lima kakauha-mai o na keiki o M&kalapine, aole i liuliu ka laua hele ana, ia -wa, hala mai la ka pakaua Alanadela ia laua, a hiki aku la keia i ke alanui a laua i hele mua ai

me Mowina, a kipa no hoi keia ma ia' alauni a hahai mai la ka wahine kilokilo mahope ona, a ninau aku ua wahi wahine ia Kenete, " E hele ana kana i hea, a o ke alanni keia e hiki ai i hea V Ia lohe ana o Kenete i ka ninau a kahi wahine kilokilo, a kamailio aku la o Eenete ia ia, " E hele ana kana i ka pakaua Lindsay, a o ko kaua wahi kupono ia e hele ai i pakele kaua ina e huli ia mai kaaa, oiai, o kahi kupono ia ia kana e kipa aku ai, no ka mea, he mau mile kakaikahi wals no, alaila hiki aku kaua i Lindsay." I ua po nei no hoi a ao, hiki ana laua i ka pakaua Lindsay. A i ka hiki ana aku o laua nei i kakahiaka nui ma ka puka o ka pakaua Lindsay, a kikeke aku la keia i ka puka, a i ka lohe ana o ke koa i ke kikeke mawaho, ia wa, wehe ia mai la ka pnka, a ike mai oia o Kenete mawaho, a hoea mai la ke kiaipuka, a ike mai oia ia Kenete hookahi wale no, aka, haohao iho la ua kiaipuka nei i ke kumu o kona hoi hou ana mai i ka pakaua Lindsay, oiai hoi, ua hai mai oia he kau nui loa oia e ike ia Galenakaila ma; a aole no hol i lohe ua kiai puka nei ua hopuia o Kenete a lioopaaia iloko o ka rumi pouli o ka pakaua Alanadela. A i ka hiki ana aku o ke kiaipuka, kahea aku la oia ia Kenete e komo mai, apane aku la o Kenete, " Ke makemake nei au e komo aku iloko, aka, ke kanalua nei ko'u manao i na aole e hookomo pu ia mai kela wahine nona na maka i hele a kaumaha iloko nei." Pane mai la ke kiaipuka, " 0 kau mau mea a pau e hana ai, he hiki ke hoolohe ia e keia pakaua holookoa. Ia manawa, komo aku la 0 Kencte a me ka wahine kilokilo iloko o ka pakaua; a alakai aku la no hoi ke kiaipuka ia Kenete a me kahi wahine kilokīlo iloko o ka rumi hookipa o ka pakaua, a kamailio aku la oia ia Kenete penei, " He mea bou ka'u e hai aku ia oe i- keia manawa, ua hiki mai nei he mau malihini mai Edincboro mai, a eia ke noho nei maloko i keia wa." Pone aku la o Kenete me ka olioli, " Ae, he kanaka ua aoo la me keiki opiopio." " Ae," wahi a ke kiaipuka, " Aia mahea ko laua wahi 1 noho ai," wahi a Kencte. Pane mai ke kiaipuko, "He mokemake nae oe e iko." Ia manawa, olelo aku la o Kcnete, " He makemake no au e ike, aka, aole paha e pono ke kii aku e hoala ia laua, oiai, ua nui paha ka lulii i loaa ia laua i hele mai nei." Pane niai ke kiaipuka, " Ao, ua nui io no ko lana luhi, wahi a laua i hai mai ai ia'u i ko

lana moolelo inehinei, aole ka i loaa ia laua kekahi wahi hooluolu kupono a hiki i ka wa o laua i hiki mai ai ia nei." Pane aku la o Kenete, "Ua oki e mōe ana, aia no a ala mai, alaila, kii aku e hele mai ia nei." Olelo mai ke kiaipuka, " Aia hoi i hea kou ko koolua.i moe ai ia nei inehinei." Pane aku o Kenete, "He i mai hoi auanei kou a he hoi ola mai ko'u, ina paha a keia la e lohe mai ai oe no'u ua make au; no ka mea, ma ka la inehinei a maua i hele ai a hiki malalo 0 ka pali, ia wa, loaa koke maua i ka pīlikia ;ina ia wahi, a o Mowina hoi ka inea i make, hoi, hopuia iho la e na kanaka Pelehoi au me kela wahi wahine au e ike *Ia me ; kahi lole weluwelu nona na papalina hakahaka." A hai aku la oia i ka moolelo mai ka mua aka hope, a kauoha aku la oia 1 ke kiaipuka, e hoomakaukau i rumi moe no ka wahine kilokilo. Ia manawa, hele aku la ua kiaipuka nei e hoomakaukau i rumi, a i ka makaukau ana 0 ka rumi, ia wa, kii mai la oia a hoihoi aku 1 ka wahine kilokilo iloko o ka rumi, a hoi hou mai la i ka rumi a Kenete e noho ana, (oia ka rumi hookipa.) A ninau aku la ke kiaipuka ia Kenetc, " Aohe au mea e ae e makemake ai i keia wa e hana aku ai nou." "He mau mea no ka'u e makemake nei e hana, ke oluolu ia mai nae e oe," wahi a Kenete. Pane mai ke kiaipuka, " 0 kau maa mea a pau e hai mai ai, he hiki ia'u ke hana aku ia mau mea." Ia wa, kamailio aku \& o Kenete, "0 ka mea mua a'u e hai aku ia oe, e hoouna aku oe i mauelele ia Ignatius Cnthbert's Abbey, a e olelo aku ia ia e hele koke mai a loaa au maanei, a e hoouna aku ia James Lindsay ka mea nona keia pakaua; a pela oe e hoouna pakahi ai i na'lii a pau i launa pu me Galenakaila. E hīki ana no anei ia mau mea a'u e olelo nei imua ou ke hanaia e oe." Pane aku ke kiaipuka, "Ae, he hiki no ia mau mea a pau ke hana ia e a'u me ka hikiwawe •loa; a ina he mau mea okoa ae kekahi au e makemake ai ia'u e hana, e pono e hai mai •oe ia'u me ke kanalua ole."

j Ia manawa, kamailio hoa mai la o Kenete ia ia, " Ke makemake nei au e-hoonna aka: pe i eha man kanaka e kii a ma kahi o ke kino kapapau o Mowina e waāho la, alaila, e hoihoi mai ma ka. pakaaa Lindsay nei.-i liiki ai hoi ke hoolewa ia kona kino kupapan, a i ka pan ana oka aina kakahiaka, alaila, e. lawe mai oe i na malihini iloko o keia rumi." " 0 kau mau kauoha a pau, he hiki ke hana ia," wahl a ke kiaipuka. Ia wa, hele aku la ke kiaipuka, a hiamoe iJjo-la no hoi keia iluna o kekahi moekoki; a ia wa koke no, ike aku la keia ika uhane o na mea ana i ike mua ai ma ke kia hooma□ao iloko o ka moeuhane, a hele mai laua a kau iho i ko iaua mau lima maluna o ke poo 0 Keneta, a kuhikuhi mai la ia ia nei e kukuli, a kukuli iho la no hoi ko Kenete uhane. Aia hoi, ike pu aku la oia iko Evclina uhane e kukuli pu ana me ia me ke kahiko mare; a i kona hikilele ana ae mai ka hiamoe mai, hoomaopopo iho la oia i kana mea 1 ike ai ma ka moeuhane, a hele koke aku la oia e huli i ka rumi o ke kiaipuka, aka, balawai aku la oia me Gilibata a me 6eoffrey iloko o kekahi rumi. Ia wa, aloha mai. la laua ia K'eneto, aloha aku la no hoi keia, a noho pu iho la lakou kamailio, ia wa, komo mai ke kiaipuka a olelo mai ia lakou e hele e pain& i ko lakon aina kakahiaka, a i ka hiki ana aku ma ka rumi o ke kiaipuka, ike aku la lakou i na mea ai i hoomakaukauia na lakou a pau, a noho iho la lakou paina; a i ka pau ana o ka lakou ai ana. Ia wa, hai aku la o Kenete i kona moolelo o ka hele ana mai a me kona paa ana iloko o ka rumi pouli o ka pakaua Alanadela, a me na mea ana i ike ai iloko o ka rumi ponli, a olelo aku oia aole e hiki ia ia ke hai aku ia mau mea, oiai, ua hala ia mau mea mahope. Aka, koi hou aku la no o Gilibata e hai mai no i kahi i koe o kona moolelo, a olelo mai la o Kenete, " Aole e hiki, oiai, elua a'u mea e manao nei e hana koke i keia wa, o kuu hele pu me olua a o kuu noho a hiki mai na'lii a'u i olelo aku nei ia ia nei (kiaipuka) e kanoha aku a e hoi mai, nolaila, ke makemake nei au ia oe e GeofTrey .e holo a loaa aku o Galenakaila ma, alaila, e liai aku oe ia ia, o keia la, he la ia e hoomakaukau ai i na koa, a hele aku e kue i na keiki o Makalapiue a me ka Marquis o Alanadela. ' *' Aia oe hoi o Giiibata, e holo oe a i ka pakaua o Deuuba, e olelo aku oe e hoouna ae ana ka Marquis i na kanaka Pelekane e hele aku ana e hoomakakiu ia ia, a e olelo pu no hoi oe ia ia e hoomakaukau i na koa o ka pakaua a hiki aku au, alaila, hoomaka ka hele ana e kuo aku i na keiki o Makalapine ame k& haku o Alanadela. A e olelo aku no hoi oe e Geoffrey ia Galenakaila, aia i ka Marquis ka palapala hopu a na'lii o Edineboro ia ia a me Maeoma," (Aole ipau.)