Ke Au Okoa, Volume II, Number 17, 13 August 1866 — I na Keiki Kula Haole. [ARTICLE]

I na Keiki Kula Haole.

Ke noi nei au i ke ahonui o ka Luaahooponopono e hookuu mai i Ke Aū Okoa i hoa kamailio a i ahaiolelo hoi nana e lawe aku i ka'u mau olelo a loaa aku o'u mau hoa e noho hoomanawanui mai nei iloko o na rumi inea o ka naauao; 'ua hele wale a pahee na waha ī ka olelo i na olelo pakake a na haole. Ua maa wale paha oukou i ka ike ana i ka poe akamai ole i ka olelo haole e ho-a-a wale ana nō ke namu ia mai e ka haole. 0 ke kanaka i ao ole ia i ka olelo haole, aohe pono iki o kan.a namu ana, aohe maopopo. He pakake no ke namu, aka, aohe ano, aohe e lohe ia aku kana mea e kamailio ana. He pahee no ke kanaka-holokahiki, aka, aohe kupono iki, a, aohe no hoi he maopopo o kanamea e kamailioana. Hookohukohu oia ke namu mai, nana 'ku pakake lua kē namu mai, aka, aohe komo ike iloko o ka iini aka manao. He akamai no ke keiki o ka uapo i ka namu, aka nae, maneo ke ku-mu-pepeiao. Auhea oukou, o oukou no ka'u poo e mahalo nei no~ke akamai i ka namu, o oukou o ka poe i ao ia ma na hale ao; ka poe i komo pono aku iloko o na alakai kupono nana e hooponopono mai. Ualohe pinepine au ika poe i ao ole ia e namii ana aka nae, aohe i like me ka namu ana a ka poe i ao ia ma na hale kula, ina hoie namu mai ka haole i ke kanaka akamai ole i ka olelo haole, eia wale aku no kau a kanaka nei, " mi, mino sa-we" (aole au i ike.) E na hoa opiopio iloko o na hale kula haole, e nana oukou i ka like ole o ka namu ana aka poe iao ole ia me ka poe iao ia. Aohe mea nana e henehene inai ina ua akamai oe i ka namu ana, i kou namu ana, e noonoo pono ana no oe i kau mau hua e hoopuka aku ai, aka, o ka mea i ao ole ia, ua namu aku kela elike me ko ia la akamai," aohe ai ala hua hopu ole, hopu ae no namu ana, hopu ae no pakake ana. 1 kekahi la, oiai au e hele ana ma ke alanui, ike aku la wau i ka puuluulu kanaka. Hōokokoke loa aku Ia wau, aia ka he wahi haole malihini enamu ana mekekahi kanaka holokahiki. Ku iho la wan e hoolohe ana i ka namu ana. a ua mahalo loa wau i ka lohe 0 knhi kanaka i ka namu a ka haole, ei aku kahi aka: Ia laua la no e namu nna pane mai Ia ka liaole, " what are you ?" (heaha oe.) .Pane aku la ke kanaka, "Ai no no." (I don't know, aole wau i ike.) Uumi wale iho la no wau i ko'u aka, a mahope iniki aku la wau i kekahi kanaka e ku ana a pane aku Ia wau, " aole no ka kela kanaka i ike īa ia, he kanaka Hawaii no hoi la, aohe no hoi e olelo aku, he kanaka wau, he kaoaka Hawaii.' Ke ike mai la oukou i ka apiki o ka mea i ao ole ia. Pono ai no ka hele ike kula haole, i ao pono ia mai a ike pono i ka olelo. Eia ka mea apiki loa i kahi poe, he olelo lakou, he poe olelo ino ka poe hele i ke kula haole. Ina ka e akamai i ka namu, o ka olelo ino aku la no ia, ua lohe pono no au i ko'u mau wahi makua, ina wau e noho iho a namu ae, eia maila ka ua mau makua nei, kahaha noho wale iho la no ua keiki nei, a olelo ino wale ae la no, ina wau e hoopaa haawina ana, a ina he mea haiolelo, hoohalu* | lu iho la au i ko'u leo, o ka puiwa wale mai la no ia o ua mau wahi makua nei, kuhi mai la ua huhu wau, a e olelo ino aku ana. Eia kekahi mea apiki i na makua, he koikoi mai e namu aku. I kekahi wa olelo mai la ka makoa, " aohe hoi oe e namu mai i lohe aku hoi makou." Ua hana pinepine ia wau e ko'u mau wahi makun. I kekahi wa no hoi, ua hoouna ko'u makuakane ia'u e hele pu i Honolulu e namu ai me ka haole 1 lilo na wahi-hua moa. Olelu mai kela, ina ka wau e hele pu me ia, a na'u e kuai na hua, namu aku au me ka haole, alaila, holopono na hua, elua no hua o ka hapaha, ua hooko no wau i ka olelo a kuu wahi makuakane. Ika hiki ana imua o ka haole, paa ae la kuu wahi makuakane i ka hinai hua moa, a olelo mai la oia ia'u, "e namu aku hoi oe ika haole." Aole wau i namu aku, lilo e no na ka haolo ka ninau mua ma ka olelo Hawaii, pehea ke kuai ana o ka hua? Koikoi loa mai ki ua wabi Pala (farther makuakane nei,) aohe hoi oe e namu aku. Pane aku la wau ma ka olelo Hawaii, "elima hua hapaha." Huhu launa ole kuu wahi makuakane, a hele'aku la maua. Pane mai la kela, o ke aha ka hoi kau o ka hele ana i ke kula haole." Olelo aku wau, "iie haolo akam.ii no hoi kela i kn olelo kanaka, a namu wale aku no.ka wau." Olelo mai kela, ina e namu ia aku la-~e oe, ina ua pau na hua a kaua." E na hoa opiopio, o oukou anei kekahi i hana ia pela e ko oukou mau makua ? He hana hoohilahila lōa no ka ua makua, e koi ai ike keiki e namu me ka haole. O ka ike aku no ka hoi he haole akamai no i ka olelo kanaka, eia kai ala e namu aku i lilo ai na wahi hue; i elua no hapaha. Ua pau ae la wau me ke aloha ia oukou ena haumana kula haole. Eia kahi kauoha, •' E hooikaika i ka imi i ka olelo haole." Q. B. S. Mano. Kulanakauhale Alii.