Ke Au Okoa, Volume II, Number 18, 20 August 1866 — Ia S. M. Kamakau. [ARTICLE]

Ia S. M. Kamakau.

Ua ike hou iho nei no wau, noa kau olelo hoolnha, ma Ke Ac Okoa o ka la3o o lulai i hoonewanewn aku nei, kunewa ka pua i ka !a, i kakau ia e oe ma ka la 9 o lul'ai, no ko olua mau manao paio no me Koii, ma ia mau olelo hoolaha no au, ua ike hou iho no au e hoopnka hou ana no oe ina olelo a J. Koii au i lohe ai, ua nlelo oīh, he kaiknahine ka mea Kiekie ke Kamaalii Knmamalu nona, a he hoahaaau ke Alii D. Kalakaua nona. Auhea oe e Kamakau, ke kanaka i piha ke poo i ka noonooo, a me ke akamaima nn mea naauao i oo i.a oe, a me kou ike kuhohonu i ke kuauhau, he nui ko makou menemene, a me ka eha o ka naau, a me ka is?nao kaumahn, no kau mau olelo hoi'iaha, e hoopuka pinepine mai nei oe, i kau mau olelo pii kau* ha'e iluna o na'lii o Hawaii nei. Auhea oe ua nana pono au i kau mau olelo pane ia Koiī, aole i ku kekahi mau olelo pane au i ka oiaio, a me ka pololei mnoli i ka nana aku i ko'u ike ana i ke ano nui o kekahi mau olelo hoolaha au ia Koii, he ano huhu maoli kou ia ia.- Nolaila, ke hooili wale aku nei oe i»a hewa a pau maluna ona, me ke kup»no ole o keknlii mau olel» pane au ia ia, 60 kau okoa nei maluna o na'lii ia mau olelo pane au, a ke hele lauwili nei maluna o na Nupepa, me he pvabiohio la o ka la makani nui, a ke liihi aku nei ke kaunao», hihi i Mana mamuli 0 kau mau olelo pane, penei e akaka ai ia oe, e nana hou ae oe ma ka pauku 6, a me ka pauku 8, o ka iīupepa i olelo ia maluna, a ma ka pauku 6, keolelo nei oe malaila 0 Kamehameha V, ke kaikunane o lee Kamaalii o Hawaii nei, oia no kekahi i lohe pono i ka olelo ana a Koii, he kaikuahine o Victoria Kainamalu nona, a he houhanau o Kala-

kaua nona. Ea ! E; he oiaio anei keia olelo pnne au, ma ia pauku no 6 ke olelo nei no oe, he nai no ka poe i lohe i ka Koii olelo ana, aia no ke ooho pu la, a ke paina pu la no, a he nui no ka poe nana e hooiaio mai, e! pebea keia, he oiaio no anei. eia ka ninau ia oe, owai ko lakou mau inoa pakahi, e hai po- • lolei mai oe i ko lakou aau inoa, mai huna m*i 00, ma ia pauku no 6, ke ninau ae nei oe ia Koii, a me A. Unauna, anle anei olua i ao i ko wahi wahine kapae i ke knauhau. Eia ka olele pane ia oe malaila, henha hoi ke kuinu o kou ninau ana pela, kai noa he ike maka kou, a be lohe pono alua, owai ka hoi kou mea nnna i hai aku i ka oiaio, ua ao o Koii, a me Unauna i kahi wahine kapae i ke kuauhau, auhea oe e ke lioa, ma keia iaau olelo pane au a pau, ma ka pauku 6, aole kekahi mau huaolelo pane au, i ku i ka oiaio, Le wahahee wale no, he lohe pepeiao wale mai no kou ia hai, aole oe i loLe pono mai ia Koii, a me U naona, ua hoopuka pon«i mai ko laua inau woha nkele i ke kuauhau, ioa mea a pau au e hoolaha mai nei ma ke akea, no ke Kamualii Wahiee, a nie Kalakaua, a me lakou la ae hoi, eia hou keia, e nana heu ae oe ma ka pauku S, o kou kukulu manao ana n<> Koii, ke kuhikuhi nei oe ma ia pauku 8 ain malaila e ike ia ai ka piikoi loa o Koii, he kaikuahine o Kamamalu nona, a he huahanau o Kalakaua nona, a ua kuhikuhi pu mai no lioi oe ina men a Koii i hoike ai, ma kana olelo hoolaha, ma ka Buke JI Helu 9 o ke Au Okoa., ke olelo nei oe pene», ma keia wabi ke ike maka nei kakou, ke piikoi loa nei o Koii maluna o ka Moi, ua like pu me ka JVIoi a o ka Moi kona iua elike ai, auhea oe e Eamakau, ua nana pono lon wau, ua heluhelu, ua kuawili aku ku'u heluhelu ana, aole l«a wau i ike iki i kekahi mnu huaolelo hoolaha a Koii, ma ia Buke II Helu 9 e olelo ana o Koii.'he kaikunhine o Kaniamalu nona, a he howhanau o Kalakaua nona, a oia ke alii nui kiekie maluna o ka M<>i, a o ka Moi kona lua elike ai, aole ]<>a wau i ike iki i kekahi olelo hoolaha a Koii pela, pau oe ia Pele, pau ia Mano, aole loa no wao i ike, aole no hoi i ike na mea a pau i heluhelu ia Buke II tfa hana o Koii pela, he ole lon no, aka, mamuli nae o kau mau olel» hoolaha no Koii ko khpalu mai nei oe maluna o na'lii, a ke uhi aku nei oe i ka lepo maluna o lakou, ua ike no makou aohe he wahi i pili ai o Koii ina Alii Nui, e noho Aupuni nei, ma kona mookuauhau alii, a pela no hoi me oe, aka, aole nae au e hoole loa ana i ko olua pili ana i na 'lii, mamuli o kō olua ano konaka no na'lii, no ka mea, ua 'maopopo loa ia'u.mai ke kumu a ka welau ko olua pili ana i na'lii, ma ko olua ano kanaka, no ka mea, ua ike ia no olua o ko olua kalnnn no ia, a o ke kulana alii a olua e piikoi nei, oole makou i ike ia olua mai o mai, a no kou hoopuka mau i ka Koii niau olelo no kona pili aria i na'lii, elike me kau i lohe ui aiwaiwa Ina kela i ka hoomahui, waiolu loa ko ia la manao me he wai hoolana la, o kau ia e upa aliu nei me he upa makani la, o ke ahi enaena, aole oi ala noho a pane iki aku in oe, aole he houhanau o Kalakaua no'u, aolo he kaikuahine o Kamamalu no'u aole o Piikoi a me pii kauhole ho hoahanau no'u, a he wahahee oe e Kamakau e hoolaha mai nei ia'u, a<ile au i olelo ponoi aku iaoe pela, aole no«hoi au i olele aku ia hai, no ka manao walo no ia e hoolaha mai nei, aole nn'u, aole e hiki ia'u ke hana pela, o ko'u mau haku no ia nana e poalo ko'u mau onohi, ina o ka mai. . kahiko, a owau no ka laua kausva lepo malalo o ko laua mau kapuui wawae, a no ka pano ole o Koii ia oe peln, he wahi manao kanalua iki no hoi ko'u noiu, un oiaio no paha kau e lioolaha mai nei aole paha, o kn hoopjpau aku kau i ka hoo* Inhn ia Koii elike mo kau i loheai, hoomohala ka uq lu lehua wale no kela o noho nei i ka olu, e ake no paha ko ia la mnnno o ka mau mau aku no o kau olelo pano i ko ia la

pili ana me na'iii, no ka mea, o kau niau olelo hoolaha a pau ma na nupepa, ua hala pono loa mai Hawaii a Kauai, aia no hoi ma na aina haole, a ke ike ia mai nei e na mea a pau, ma kela wahi keia wahi, nolaila, kc nonoi aku nei no wau ia olua e na kanaka akamai i ke kuauhaa, e hooki olua i ko olua manao paio, no ka hui pu ana i na'lii. Auhea oe e Kemakau, mai kuhihewa kou manao, e kokua ana wau manuli o Koii, aole pela, e makee ana wau i ke alii ana o na 'lii, elike me ka mea mau o na kanaka malalo o na'lii, aole he makemake i ka lepo o ka pupuka e pii aku maluna o na'lii, a pela no hoi kaua e pono ai, eia keia, ua nui ko'u.mahalo no ka oiaio o kau wehewehe anamai nei i ka mookuauhau o Kanealai e pili ana i ka mookuauhau o Nauaulu, eianae hoi, ua huna oe i ke kumu i puka mai ai, aole hoi oe i liuai mai a pau. Ano kou hoopuka ana mai nei i keia mea ma ka Nupepa o ke AuOkoa, Buke II Helu 16 ma ka la 6 o Augate, ua like loa ko kaua ike ma ia mea, inihoi oe e ae mai ana, na'u e kuupau loa ae i ua ipu maleani la au, i ike pono loa mai oi ala i ka oiaio 0 kau, ke pilikia ole nae au, aka hoi i puka aku n«i oin iho la no, e honpuka aku ana nae paha ko hoa paio i kana mau olelo pane 1 keia pule ae, aole paha, ua pau. Ke hoi nei ke keiki auau wai huihui o Kahoiwal. J. Kauioman'oa. Manao, Augate 12,156C.