Ke Au Okoa, Volume II, Number 22, 17 September 1866 — Untitled [ARTICLE]

. E 'līawaii! E Hawaii! e hauoli i kou maluhia. .' £na keiki kupa ana, e lokahi mau me ia. Ua kono ia mai ka maka o ka makoa wahi peni nei e kahakalia i kela mau Avahi lalani e .kau kehakeha ae la maluna, e ka alawa ana ae, a halo iho ma ka aoao o ka holo ana o ko kakou wahi waa nei o Hawaii. Ke holo nei oia maluna oke kai maokioki, a malino hoi o keia noho ana maluhia a loohia. Aohe mau kikiao m'akani e papuliea nei, i lumai ai i ua wahi waa nei o kakou iloko o na ale kawfikawa oka popilikia. Aohe mau au ino o ke kupilikii e ko nei ia kakou io a ia nei, i mea e hakukai ai ko luna poe, a kiei mao a ma keia iako o ua wahi waa nei o Hawaii.

Aolie i u wale mai nei ka pau ana mainei 0 ke kahe a wai ana o ke koko maluna o na kahua kaua o. Amenka, kahi a lakou i hākaka mai nei me ka manaonao ame ka weliweli. Ka huliamahi kivila mua anao ua aina la i ka wa i lilo ai i ka " Makua o kona; aina," ke alakai o na koa i ke kaua, a hiki mai nei ikawa i kaua mai nei, ua lokahi a ua maluhia wale no ko lakou noho ana. Aka. ikawa i mahae ae ai ka manao o ua Amerika Huipuia la, ua kahea koke ia na keiki aloha aina e ku mahope' o ka hae mau: aka, o ka poe no hoi 1 nonohua mahope o ka aoao e kue ana, ua ku no lakou malaila, a hiki ika wa a na poke oke kaulahao oka lokahi i hoo"paa ai ike kipi i ka honua, me ke kiola aku-ia ia iloko o ka rumi pouli, a me ka manaolana no hoi o ka poe nana i hoopaa aole ia e ala hou mai!

E aneane-ae ana no lioi ia hookahe koko me kona mau loku'na e maoae,aiahoi, pu-a hou mai la he kaua ma Paraqua a me ke Aupuni Hui, oia hoi o Barezila a me Uragua. 2fo ke ana ole no paha oke kaua ma ka Akau, iiolaila, ke hele la i ka Hema e hoonele ai ika hoa, a mau hoa paha o kekahi ohana. a liooneoneo hoi i na home o kekahi mau olianahe nui wale. Ua komo poo maoli *ia mau aina iloko o ka huliamahi, a o ka haawi pio aku paha o kahi, a me ka lokahi ke kumunui e pau ai ia nolio'na kuee oia mau mokupuni.

E kaua ana no lioi ia mau aina, aia hoi, pu-a mai la mawaena o ka aina pnni ole komohana, oia h.Ol o llesiko, maxvaena o Maximiliana a me ka poe liupa o ka aina. Ke kuke la no na muliwai koko ma ka aina puni ole komohana. Ua lioomaka ke kumuwai ma ka Akau, a ke kahe a makawalu la, a kipalele aku ua mau muliAvai la iloko o ka moana Pakipikia' a me ka moana Atelanika. Ua ano hoolala ae paha ua muliwai koko nei, oiai, ke ala mai la ka hakaka a me ke kaua mawaena o -Kili a me Sepania. Ua hiki mai nei io kakou nei ka lono, ua hoao ia a ua hoopahu ia kekahi kulanakauhale o Kili. Ko Kina wai auau mau no hoi ke kaua. e hana mai nei. Ua olelo ia nae, o ke kaua ka mea nana e hoakea ae i ka aina, a haawi aku hoi i wahi kaawale no ka lehulehn, ke lelehu hoi e like me ua aina la. Ke kaua mau.nei o Kina me ka poe Tae Piugs, oia hoi ka poe kipi e pili ana me ka muliwai Amoy. ffe hooulu mau no ia poe i ke kaua i ke Aupuni uui maoli, a ma ia mea, ua kikohukohu ia kona mau kula i na kio koko liilii. E mau ana no nae ka hapala ia ana o kona mau palena e ia mau kulu manaonao. Kainoa maluna wale iho la no la o keia mau wahi e hana ai na elele a ke kaua a me ka hookahe koko, eia ka e komo aku ana i na Aupuni piko o Europa, a ilaila pu ka e houlaula ai ke koko i kona mau wahi .papu. . Ua owe na pahi—ua nakeke na' elau pu—a ua pohapoha hoi na kapuai lio o ka poe Perusia ma ka akau o Auseturia, a o ītalia mai hoi ma ka hema. I ka hoomaka ana o Perusia a me Ausetu* . ria e ulelē, ua manao Busia na Auseturia ka make—o Farani hoi, ua kuni ia maluna ona ka manao paa, na Auseturia ka • lanakila, a ua manaolana 110 hoi o Farani, ina.e lanakila o Auseturia, alaila, he mea maopopo loa e hiki aku ana kona mau palena i ka muliwai o Ehine; aka, ua boohokaia mai nae keia mau manao nui o ua o Farani i kukulu ai iloko o ka lewa! Oiai, ke kue a ke mokuahana nei keia mau aupuni ia lakou iho, ke lana malie nei kakou me ka halawai ole aku me kekahi haunaele, akaua huliamahi hoi. 0 ke kaua nui a kakou e kaua nei, aole o ka hookio ana i na opilopilo koko, a me ka hoowe.ana i na pahikaua, aka, o ka hoouka\kaua ana aku i ko "kakou mau kula mahakea, <me ka owe ana o na" oo amena Palau; : kole i hoopomaikai wale mai no ka.Lani ia kakou me na ea oluolu a me na.puu i uhi mau ia e ka uliuli o namauu, j . mai oia iloko o kona loko-j he noho'na maluhia a loana hoi; aohe np kakou e ike tfulono'mai nei no na kaua, oiai eiheu o ka manu o ka nifl'lcfe Lokahi maluna o kakou,

a he mau keiki kakou c hoopumehana ia ana ekona mau eheu: a aohe nopahamea nana e hukihuki ae na hulu o kona mau pekekeu, aia he ae hewa ! !

E pouli ana.—Ua ike iho makou maloko o ka nupepa a Wini i ka Poaono iho nei, e pouli ana ka mahina nia ka po o ka la 24 o keia mulama, a c ike iu ana ma keia mau mokupuui. Hanaū ia mai :—I ka wanaao o ka la 4 o Sepatemaba, ua hanau mai na Kala a me J. F. Allen ma Kaopuaua, he kaikamahine. Ua olioli makou i ka hoea mai ona oilo kanaka. He keaka kaka olelo:—Ke lobe wale ia nei rna ka kulanakauhale nui, ua hoouna aku kekahi haole i kekahi poe keaka knka olelo (Theatre) e holo rnai i Honolulu nei e keaka ai. No kona ike iho nei paha, he iho niai koe o na moku okohola, no laila paha ka lele o kona hauli, Ke hoi pohaku mai ia poe m«ku. Ua loli ae.—l keia mau Ia i hala ae nei, ua hoololi ia ae hale-olokojiei^o ke Kaona. Oka hale kiowea mauka iho oka Hale Kuai o Ake, he Hale Uinihepa ia i keia wa. O kahi hoi o Kini hana Wati, ua hoonee iki ia mai maanei ; a o ka Hale Kupa Pahu o Le\vis, ua hoonui hou ia aku. WilHO I KE ALA KA IWi O KAMAHELE:—Ua ono mai makou, i ka Ponlīma iho nei i kekakahi kanaka e hele ana ma ke ala, mauka o Maemae, aia hoi halawai mai la oia me ke alii nana e ko mau nei ia kakou i ke kae o ka lua, oia hoi ka make. Aohe paha ia i manao o ka wa iho la ia, aka, e hoomanaoia nae, "O ka make me he aihue la i ka po." He ko paikini:—l keia mau la kikiki o ke kaona nei, ua ike ia maluua o ke poo o kela a me keia haole na papale ano hou. He loihi ka ipu, ane ipa holoholona a ke kanaka lawawaia. Ina he poe lawaīa keia poe kalepa, alaila, aohe e luhi i ka lawe i ka ipu holoholona, no ka mea, aia no ke k.au ae la maluna o Wahinekapu. He aihue :—Ma ka po oka Poaha iho nei, ua laweia mai kekahi kanaka mai Waialua mai, a hoopaa ia ma ka. Hale-wai. Ua hoopaiia oia e ka Aha ma Waialua no ka aihue, a ua hoouaa ia ika hana oolea no na malama eono. Aohe no ka paha e makau ana, no ka ike aku i na paaliao e hele laina ae ana ma ke alanui. He paa okoa no hoi koi ia poe fa. He hiea plia wai.e :—I ka hoi ana mai o ke Kuhina Waiwai C. C. Harris, laua me ka Loio hou S. H. Phillips mai Kaneohe mai, ua halawai mai la ke Kuhina Waiwai me kekahi mea ulia wale mai. Me he mea la, no ke ano maloeloe loa paha o ka lio, ua okupe ka lio ma kahi e kokoke ana i kahi punawai ma ka pali ; a ua kaa aku la ka lio a make loa, a pakele mahunahuna mai la ke ola o ke Kuhina Waiwai. Ua lono mai makou, ua hai kona iwi lei a-i. KA ĀGENA O KA Hui MOKUAHI O KA PAKlpika :—I ke ka ana mai nei o ka moku lawe leta o Smryniole,-ua ku mai maluna ona ka Agena o ka Hui Mokuahi o ka Pakipika nei, oia hoi o Kapena J. R. Baby. Ua holo pu mai nei oia, i ko makou lono lauahea mai, e hoopooopono i mau wahi e waiho ai na lanahu oua mau mokuahi la. Ina pela io, aohe no o makou kanalua i ka hoole mai o ke Aupuni, ke kupono na mea i olelo hke ai. He pomaikai nui uo ia no kakou, ke kipa aoa mai o ia mau moku, e like rne ka makou e olelo pinepine nei. " Daiet HawaiiaN Herald :"—Ke mau nei no ka paka mau ana o keia nupepa i kela la keia la, e like ine kona wa i oleloia, kee nae na la i oleloia. Ma ka pepa oko Poaha iho nei, ua ike iho makoa i kekahi palapala i pai ia maloko o ua nupepa la, ma ka olelo Hawaii, a i kakau ia hoi e kekahi o ko mi>kou man hoaaloha, J. H. Kanepuu. E ake nui ana ka moe-kahi o kaoa palapala e kukulu ia kekahi pepa oia auo ma ka olelo Hawaii. He inea maikai no ia, he lealea, a he hauoli D3 ka manao i ka puka ana o ka nupepa oia ano, aka, o ka hanni ana i na bipi nana e kau-o i ke kaa ka hewa, aole paha aei lakou e hanni pono ia.

He make weliweli ma Kauai :—I ke ku ana mai nei o ka moku Uuna Mary mai Anahola mai, ua lawe mai oia i keknhi nu hou, ano manaonao, a weliweli no hoi ; nole no ka make ana o ka haole, aka, he mea okoa.aku no, oiui, aohe nakui nui o ko makou mau manao e hookomo aku i ko oukou mau poli ala, me ia mea pakui ake aloha ole. Aka, ka mea a mokou e waiho aku nei imua o oukou ; hc uini kanaka lawaia i hele aku ma kuemaka-pali o Kalihiwai e lawaia ai. Hu wahi mau no ia na lakou e hele ai e lawaia, nka, ia lakon malolooia kuemaka-pali, hiolo mai la na pohaku oluna, a ano kanu iho la ehiku oia poe, a pakele mai la ekolao ia poe. Oia ano make ana o keia poe, ua kaulia no kela mea i oleloia ma ka Buke Nui, " Elua e kau ana ma kahi hehi palaoa, hookahi o laua e lawe ia aku ana, a hookahi e koe." Iko keia poe hoi, he ehiku e lawe ia aku ana, a ekolu e koe. '• Ua hoomaha aku In lakou i ka opo o ka moana. E pa mau no na ale kupikipiki-o maluna o lakou. Aka, aoho nae e i moi ana ka ke kai uliuli, ua anaia. E kali, he kosona, a e pa-e mai no anei, E make ana kakou."

Ka Mokuahi Thames :—Ua lonolono ia i keia mau la, e hoolilo ia ana keia mokuahi malalo o ka Hae Hawaii, a e holoholo ana paha oia mawaena o kakou nei. Horu ia :—Ua pa-e mai ka lono io makou nei, ua hopu ia kekahi mau Pake, i manao ia na laua i wawahi kolohe i ka Halekuai o ka HuiMahi-ko ma Waihee ; a eia laua ke hoopaa ia nei ma Wailuku, Maui. He mau ma.nu hou :—Ma ke ku ana_mai nei o ka moku R. C. Wyllie mai Geremanīa mai, ua hiki mai kekahi mau manu hou. 'Ua olioli no makou i ke lehulehu mai o na ano manu, oiai, he pomaikai no ia no kakou nei. Ke hana iN'Ei ka:—Ke olelo ia nei ej ka Hcrald, ua olelo ia ma kekahi nupepa o Kaleponi, ke hana nei ka o Italia, Danemaka, a me Hawaii nei, i kekahi mau kuikahi m&'. ke Aupuni o lapana. Pela io paha, mea paha a i mao ka uwahi! ■■ Na mea s hie ai :—Ua halawai mai* me ko makou mau maka, na waiwai hou ma ka Halekuai o Mrs. J. H. Black ma ke altnui Papu. _ He an,o.>ho^Joa>-^^.§j\^i r^Toaa mai ; a ina oka poe o ka 'aoao" pālbprtKu e makemake ana e mahie-luna, e pono e fipa aku malaila. f Aia ika Hale ao—l ka Poaha o keia,pule iho nei, ua lawe ia ae keknhi innu wahilkeiki imua o ka Aha Hoomalu, i hoopii ia ae no ka aihue moa. Ua hookolokolo ia laua£ a ua ku i ka hewa; aole laua i hoihoi ia i Kawa e like me ka mea mau e hoopaa ia nei, aka, ua hoihoi ia aku laua i ka hale e ao ia inai ai a makaukau. ,1 Aia i Kawa* —I ka moku kuna Prince i ku mai ai mai Hanalei mai, ua lawe pu mai oia i na lawehala i pepehi mai nei i ka haole ma Kauai. Ma kahi paa laua e noho ai, a me ke kakali aku hoi i ko laua manawa e hookolokolo ai no ka hewa a laua i hana ai. ; I ko makou inanao e hana ia paha nei laua i ke Kau Jure o Okatoba e hiki mai ana. Aohe no he wa i koe, o ke ola a me ke kau iluna. He awa Kc moku hou:—Ua ike iho—makou maloko o ka nupepa haole e puka mau nei, ua hai ia mai e ke kapena o ka moku Alhemi, ua ku oia ma Onoka, Hamakua, Hawaii, he awa i ku mua ole ia e na moku i na la i kaahope ae nei. Ake manao lana ae nei makou e lilo ana ia wahi i wahi- ala hula na na moku eau ai, ke nui nae ko laila mau ukana a ohua, i pomaikai ai ke knu nna o ka heleuma o ka moku ma ia wahi. Ka Loio Kuhina nou:—Ma keku ana mai aka Saiyrniote i ke ahiahi o kela Poakahiaku nei, ua kau maī inaluna ona o Hon. S. H. Phillips. Ua lonolono no i ka- Poaītia iho nei oia ka Leio Kuhina hou e noho ai ma ma kahi o k& mea i haalele iho nei ia kulana. 1 ka Poakolu mai o keia pule iho nei, ua 'hai ia mai makou, ua loaa aku kona palapala e hookohu ana iaia i Loio Kuhina no kakou nei. Aohe paha e u wal», ā hoomaka mai kona lawelawe ana i kana oihana, ma ia kulana. Kupanaha ka like. —Ma kekahi o na bolamu o ka kakou pepa o keia la, e ike ia no ka hoomoe ia ana o ka waea telegarapa ma ka mnana Atelanika, aka, eia kahi mea kupanaha i ko makou manao, o ka like anaona huahelu, me ka makahiki i paa pono ai ka waea telegarapa. Oka nui ona mile waea j telegalapa i hoomoe ia ai he 1866; ao ka M. H. 1566. Ka nui ona inile i holo ai oka moku i hoomoe ai, he 1,686. Aole anei keia he ano kupanaha kalike? Ka moku mda:—l ka Poakolu iho nei, oa ku nioi ka moku mua, mai na kapakai aila mai, o IViUiam Gilford kona inoa. O ka moka mua keia i hoea mai o keia kikiua, Ua kani no nae ka aka, a ko luna mau sela, oiai, ka nni o kona mau aila i hoi mai nei, he hookahi tausani amekanahikukumamalima ka nui o kona mau aila. Ua halawai mai no oia me kekahi mau moku, he aila ko kabi, a o ko kahi poe moku hoi, he hewa hoi makou ke olelo ae, "Ke hoi mai nei me na wahi manu a Keo Bu he ko-^-ha—he!" • Hepepehi kanaka mainoino.—l ke ku ana mai o ka moku Prince mai Kauai mai i kela la puleaku nei, ua luki mai ka lono manaonao, no ka pepehi ana o k'ekahi kanaka ma Hanalei, i kekahi haole o Mc Intyre kona inoa. Aohe hoi i pau aku ka manaonao a me ka hohono o ka Aki Pake hana ana iho nei, a eia no hoi oe e Pahukoa ke weh« hou ae nei i ka awahia oia puu au awahia, i ku hou no paha kona hahana. Mailoko mai o kekahi palapala ua lawe mai makou i keia mau lalani e pili ana i ua mea nei, a penei no ia "I ka hora elua o kn auina la hoi mai o Mc Int7re mni kona nina nwiikea mai, aohe ua inau kanaka h'ina nei, aka, e u moe ana malalo o ka mnlu hau. Kahea aku la ka haole e hoi mai i ka hnno, a hoi mai la no hoi laua. Olelo aku la ka haole no ko laua haalele i ka hana, a olelo mai la o Kannwui, " Kulikuli !" Olelo hou mai la ka haole, " M«i olelo pakike mai ia'u o hoopai ia nuanei oe e a'u, a i ole ia eha oe ia'u." Pnne hou aku la o Kanawai, "Kulikuli oe e na koiki a ka—" Pii loa mai la ka huhu o ka haole, a hele aku lu ua haole nei me kn upiki 010 o kana puupuu rne ka nianao e kui; a iaia e aneane aku ana e hookokoke iaia, hapni ae Ia o Pahukoa i kana oo o hana ana, a uhau aku la i kona poo—a nohu ib<> la konn poo mahope. I kaninaninau ana i kekahi poe hana e iho mau manno, olelo inai lakou,"aolin manao ino o lakou i ka hnole, a nohen mai la ka ko keia mau konnka."