Ke Au Okoa, Volume II, Number 23, 24 September 1866 — KELA MEA KEIA MEA. [ARTICLE]

KELA MEA KEIA MEA.

Ka hoouka kaua o Sadowa. • Eia malalo iho nei ka palapola aka Moi o •Perusia, i kakan mai ai i kana Moiwahine. Aia maloko olaila kahi i hoakaka mai ai ka Moi i ke ano o ka hoouka kaua ana ma Sadowa. 0 keia hooūka kana ana, oia no ka hoouka nui iloko o ka nioolelo o kekauaana ■mai uei mawaena o Perusia, Auseturia a me •Italia, a ia nei ka Moi kahi i hoouka kino ai. !o keia kahua o Sadowa, aia no ia ma ke ko•mohana akau o Auseturia, a hikina hema hoi .0 Perusia; aia nae iloko o ka mokuaina o ;Bobamia. • A penei ka palapala aua Moi - =tiei i kana alii wahine : Hokzitz, lulai 4, 1866. ; Ua haalele mai ia'u o Frity (ka Hooilina " lAlii) i ka bora 2, a me Karl (Prince Frederick Charles) i ka hora 3 o keia auina la, . mahope iho o ke kuka ana no ke kaua, a rna iia halawai i hooholoia o na puali i uiha a t e hoomaha lakou no na la elua. I hea hora 10£, hiki hou mai o Kenela Rhety, hie ea hai īnai ua nee ae ka enemi (ka poe T|Auseturia) mai Josephstadt a i kela aoao o Ika muliwai Elebe, mai ka hora 8 a hiki. i ka jhora 3o ka auina la. Hai mai ka poe pio, &ia ka enemi mawaena o ka muliwai Elebe a me Bisatarisa. Ua hai ia mai ia'u ka manao

Sui o ka enemi e hooaka mai ana ma keia laoao oka muliwai Elefae. No keia inea, na hoonoho ia ka Puali Mua, Alua, -Akolu a me "Eha mawaena, mamua ponoi mai o Sadowa; jp Kenela Herwarth me hookahi puali a me ■ka hapa, ma ka aoao hema mai lakou e hooTika mai ai o ka euemi; a o ke Keiki Hooiliina Alii me ka Puali Alua, na koa ponoi, ka -Mua, Alima a me ka Puali Eono, e hele mai lakou mai Konigmhof—:ne kona puali komo(bana, ma kc komohana mai o ka muliwai "Elebe—e hoonka mai ia ma ka aoao akau. \ ī ke kulu o ke aumoe, pau pono ka'u- mau hooponopono ana me Kenela Moltki, a e hoomaka ko'u hele ana i ka hora 5 o ka wanaao, i ka hora 2 mai i hoomaka ai na puali kana i ka hele. Eha mile (Geremania) īhala 'ia'u, aole nae i ane oiaopopo loa ia'u eia ma •keia aoao.o ka muliwai na enemi, aka, aole i liuliu wale, ua ike ia iho la ka oiaio. I kau ee ana ae iluna o kuu lio ma ke kulanakauhale uuku o Duba, ua mau ka ua ana a po ia la. la'o i maalo ae ai mamna ona puali •koa, na mau ka olioli mai o na koa ia'u. Ua hoomaka ke leaua aha ma ka hora 8, me ke ki ana ona pu-kaa o ka Puaii Elua, ia'u i hiki aka ai ma Sudovra, a ku au ma ko'u j 'leulana maluna o ka puu ; a o ua puali nei' |raa kuu aoao akau. Hele mai.la ka Mahele 'Ewalu malalo o Horn ma keia aoao o ka muiliwai o BisataTisa ma Sadowa, a hoouka mai !e ma no -kiekiena du-laau mamua mai, aka, aohe nae he nee iki mai imua. Oka Mahele Ēhiku hoi, hoouka mai la ma ke komohana, me ka loaa vle oba lanakila. Hiki mai la o Herworth mBĪ Nekarisa mai. he hookahi hora a me ka bapa iloko o ke kaua, a makou i hoopaa aku ai no na hora elima ; he kaua pu-kaa wale no nae, i huipu ia mai, nae kekahi poe koa hele wawae ma kp kiekiena mai. Kakali iho la makou me ke ake nui o ka hiki mai o ka Puali kaua elua, no ka mea, ma keia hoouka kaua pu-kaa ana, ua aneane i kahi wa e pau na pono kaua o na papu. Na kaua hele wawae, ua holo imua a i hope. A ike aku la makou ika hoea ana mai o na Puali Koa Ponoi, a manao wale aku la no makou e hoouka kaua ana lakou, oiai, ua alai ia ae e ka puu, nolaila, aohe ike pono ia aku. No ka nee loihi loa mai o Herworth, ua kupaa mau ka enēmi iwaena-konu. Aia hoi ka puali Eiwa a m« ke kanuhakumamawalu,

ke ae la lakou imua e kokua i ka hoouka ana mawaena-konu. Holu aku la au mawaenakonu o ha puali, a haawi mai la lakou i na buro olioli iu'u, me ka hookani mai o na pila i ka leo himeni Aupuni. Aolo i emo, meha mai la ke kani āna a na pu-kuui-ahi pu-kaa, a ua kahea koke ia ae la na kaua-lio e kokua—he hoailona ia e hoomaka uiai ana ka enemi e kulanalana. Ia wa, haalele iho la au i ko'u kulana, a holo pa aku la au nie na puali kaua-lio. Hiki aku la makou i ka Puali Alua e kaua hahana ana, a ua lilo pio mai ia lakou he umikumamalua pu. He mea hiki olu iu'u ke hai ae i ka nui o ka olioli o na koa i kn lokou ike ana mai iuia. H«le mai la na'lii koa a honi i kuu mau lima. Ko knua nei no ke kaua, a ke hana ia nei no keia mau hana malalo o ke kani ana o na pu. Ka hoouka koke aku la no ia o na koa ka-un-lio, a kaua iho la lakou mamua ponoi o'u maka. Ua hulihia na enemi, a mahope koke iho o ke kaoa, holo aku la au inaluna o ke kahua kaua, aiu hoi, aohe meā weliweli e like ine ia, ua halii ia e na koa Auseturi i niake, a e nawe ana no hoi. Hoomau aku lu au i ka holo ana e ike i na kna mu-o a inaanei, a'u e lmlawai ole ai mamua. He olioli loa keia inau halawai ana. Ua helii makou he 35 mau pu, me lie mea h, lie 50 i laweia a me kekHhi mau hae. Ma-o a maanei o ke kahua kaua, ke waiho mokaki mai nei na pu, a me na p<ino kaua a puu ; a hiki wale i keia manawa, ua pio mai makou ho 10,000 koa ; he kanalima ka nui o na'lii koa pio e noho nei inaonei. O ko maknu hoi, aole i ikoin ka nui o ko makou pn'no ma keia kaua, aka, he nui no nae. Ua lolie paha oe i ka make ana o Keneia Hiller o na koa Ponoi—he poho nui no ia. O Anton Hobcnsollern, eha poka iloko o kona wawae ; a ua hui ia mai au no kona koa, a me ka makau ole. Ua eha loa o Erckert, ua eha ino loa, O ka Puali Koa

Ponoi Mua ; ua hoolilo ia na bataiiona elua i hookahi. Ika hora 8, halawai au me (ka Hooilina Alii) a me kona mau ukali. Ua haawi aku au iaia ika oihana, hoohanohano, me kuu mau lima ponoi maoli no. Hookahe mai la kona mau maka i na wai-maka, no ka mea, aohe i loaa aku ka'u palapala no na mea e pili ana i keia mea e hana aku nei iaia. -1 ka hora 10 ko'u hiki ana mai ia aei, me ka hoomakaukau ole, nolaila, ke noho nei ma kahi hoomoana. Ke Kenela Pekusia. He nui na mea e hoohuoi ia nei, owai la ke alakai io o na koa Perusia, a aole i manao ia o ka Moi, a i ole ia ona Alii Opio paha, aka, me he mea la paha o lakou na lalo o ka hoonohonoho ana ike kulana kaua. Ua oleloia nae o Keneia Count Mollke, ua loaa iaia ke kaulana nui> a oia kekahi o na Kenela nui 0 ka honua nei i hoohua mai ai. No na mea e pili ana no Prince Frederick Charles, ua hai ia mai au e ka lono kupono loa, ua hoolilo oia i na mahina mua o keia makahiki i ka auwana ana ma na awaawa a me na palena o Bohemia, ma ke ano kanaka kahu-kaa. He nui wale kona mau wa i nalowale ai mai Eere!ina mai, a aohe mea i ike iki i kona wahi i nalowale ai. Me he mea la paha oia kahi i hui aku i ke kokua no keia lanakila ana. E hele aku ana paha ia ma-o a maanei, a malia paha e hiki aku ana ia i Amerika. Ma Sacramento i ka mokuaina o Kaleponi, 1 keia mau la mai nei, ua ikeia ma ka mea a-na wela he 101®, maloko o kahi.malu. Ma Marysville hoi, he 103°. Ina penei io ka pii ana a ka mea a-na wela, alaila, keu a ka wela launa ole. Ua pai ia ma kekahi nupepa ma Canada, kekahi pepa i kakau inoa ia e na kupa Amerika, e hoolilo aoa ia Adimaraia Faraguta i Paresidena no Amerika Huipuia. Ua pai ia kekahi huke ma ka olelo Italia, ma Florence, no ke ola ana o Aberahama Linekoaa ; a ke kuai mau ia nei ua buke la, a o na dala a pau loa e loaa mai no ka pomaikai ia o na Negeroi hookuu ia.

. Ua haawi aku ka Emepera o Faranihe 500,000 (franc) dala Farani, no kekahi hale e kukulu ia ana no ka hoomahuahua ana i ka hoohui ana o na kanaka paahana. Ua hai ia maloko o kekahi nupepa o Florenee, ua komo ke Duke o Chartres, keiki a ke Duke o Oleana, iloko o na puali kn mau o na koa o Italia. 0 ka pila ogana nui loa i hana ia ma Amerika, oia no ka ogana o ka halepule Plymmonth, Brooklyn iNn loka. Oka npa makani, aia i ka hale i lalo, na kekahi mikini mahu e pauma ka makani. Ua nleloia maloko o kekahi nupepa o Na loka, aa aneane e paa pono loa ka hale r>oho oA. T. Stewart (Situata) ke kanaka miliona • kaulana. Aole hale ma Amerika e like me ia, na oleloia, he $2,500,000., ka lilo no ke kukulu ana. Aohe no i la-ua ! Ua hai ae kekahi kanaka Farani helu i ka nui o ua omole Oamapena e kuai ia nei mai | Farani aku, i kela a me keia makahiki he ! 30,000,000; a penei na hoouna ana : i Aferika he 100,000; Sepania a me Potugala, he 300,000; Italia, he 400,000; Bcregiuma, he 500,000; Holani, 500,000; Geremania, he 1,500,000; Rusia, he 2,000,000; Farani, he 2,500,000; i 6eritania makewai, 5,000,000; Inia, 5,000,000; a i Amerika Akau hoi, he 10,000,000. Eia na inoa o na Lunn Aupuni o Amerikn, mai ka la 1 aku o keia malama no : Kuhina Nui, William H. Seward; Kuliina Kaua, Edwin M. Stantos; Kuhina o na Aumoku, Gideon Welles; Kuhina Kalaiaina, O. H. Brawning; Luna Leta Nui. A. W. Rindall; Loio Kuhina, Henry Slanl)ury. 0 kekahi hale halawai ludaio i paa mai nei ma ke kulanakouhale o Berolina, oia kekahi ona hale maikai loa ma Europa. Ua i ia ke kuniukuai o ke kukulu ana i ua hale nei, he 750,000 ma ke gula. Ka nui ona noho oloko.no ka poe hoomana, he 3,000. O keia mau nobo, be laau oka wale no i hana hoomikioi loa ia. Oke kumuleuai oka noho hookahi no ka makahiki hookahi he $500. 1 ka hoomoe ia ana aku o kau wahi kaikainahine maluna o kona wahi moe, (he wa makika la no ia wahi,) olelo hoonana aku la kona makuahine ia ia, *' E EUie, ina oe e lilo mau i wahi kaikamahine maikai, alaila, e ! lelele mai no na anela, a e mele i kou wa e hiamoe ai." " Ae, e kuu makuahine," wahi a ke kaikumahine, " ua lohe mau no au ia liikou e mele anu malunaiho o'u, eia nae he nahu mai kahi poe ia'u, no kuu maikai paha." E kuu keiki, ina oe e komoi ko kamaa pulikiliki loa, alailn, ekolu mea e loaa nna ia oe, a eia ia mau mea; he eha o ka wawae, he ino ka hele aua, a he maikai ole no ka nianao. Ua olelo kekahi Kauka o Cbdppir kona inoa, aia he p«pa kanaka no kahi e noho nei, no ko lakou papau loa. no na lunaikehala, a ! puanuanu loa hoi no na puuwai. Ua loaa i kekahi kuiknmahine opiopio ma Nu Olinn; ka lepcra kahiko o oleloia nei, a ua hni ia no hoi pela e nn kahuna lapaau. Ua helelei kona mau kupuai, a kokoko e pau loa aku im lima, Ua oleloia un hoolo o Prince Alfred, (ke keiki ulua a Vitoria) i l<n lilo ana i Duke no loka, o like me ka mea mau, o ili aku no ia inoa i ka Aha a ko Alii, no kona inukau o ili mai auanei na hila i liookna ole ia maluna ona, a lilo nnna e hookaa.

O ke kaoaka hupo e aahu no oia i ke kuka maikai loa, me ka uhiuhi ia ia iho, aka, aole nae ia e nalo iki aaa. Ua olelo o Kanaka Stover, aohe e hiki ke kolera ma na latitu mehana i ka makahiki. 0 ke koo-u oke ea ika wa helelei lan, ame ka hoomaka ana o kc kau,oia ka mea"e hoea mai ai ke kolera, a i ka makalii e nalo aku ai. Kekahi kanaka kakau ina olelo lealea o Amerika o Artemus Ward kona inoa, i kona hiki ana aku i Ladana, ua haawi ia mai ia ia 4,000 e hele e haiolelo no na mahiaa eono. Maloko o kekahi hooiolokolo jure ana iloko o ke kulanakauhale o'Nu loka, a ua aneane e pau ka hoonohonoho ana a na loio, iia ikeia o kekahi jure, he kuli, aole ia ilohe ikf i kekahi huaolelo mai ka mua a ka hope. Aia kekahi kahunapule ma Meedina i Nu loka, ua pepehi oia i kana keiki ekolu makaiki. Elua bora o kona pepehi ana ia ia, a mahope koke iho, o kona make aku la no ia. Ke kumu nui o kona pepehi ana ia ia, no kona hoohala i ka pule ana. Ua kuai iho kekahi mau negero waiwai i kekahi pa hale waiho wale ma na wahi maikai loa o ke kulanakauhale o Cincinati, i ka mokuaina o Ohio, no na dala he $2*2,800.. E manao ana laua e kukukulu i kekalii halepula maluna olaila. Ua ano kahaha ka manao o kekahi poe no keia bana a keia -mau keiki o ke kai uli. He kanaono tansani ka nui o na haawina ai e haawi mau ia nei i kela mahioa keia mahina, mawaho ponoi iho o ka Papu o Monroe, kahi i hoopaa ia mai nei ke kupu eueu o'ka Hema, oia o JefF. Davisa. Ua olelo wale ia e hui nni ana na keiki o ka mokuaina o Makesuteke, o ka poe iloko o ke Kaua, a maluna hoi o na aumokn, ma ke kulanakau hale o Bosetona, ma ka la 19 o Sepatemaba—ua olelo ia nae no ka hoomanao ana i ka apono ia ana o ko lakon Kumukanawai. Na kanaka kaulana o Perusia. O na kanaka kaulana o Perusia iloko o keia kaua ana mai nei o ia Aupuai me Auseturia, o ke Keiki Alii Prince Fredrick Charles. Ua kaulana konaohana a pau, he poe koa, mai na kupuna mai. He keiki oia na ka Moi o Perusia ma ka hanauna. Oia kekahl mea nana i makaala loa i ke ano o ka paikau ana o na koa o Perusia ina wa kaua ole, i makaukau ai no ka wa kaua. Ike kaua ana 0 Italia me.Auseturia ma Solofērina, ua hooikaika oia e ao i ke ano o na pauku ana a na kna Farani. me ka ln ae i oa mea ano ole. a hoopaa ana i na mea kupono. O Von Moleteke he Penemaka oia. Nana e hooikaika e lawe na koa Perusia i ka pu hou a lakou e kaua mai nei.' O Gen. Herwaetha von Bittenfield. He kahaka kahiko oia, a'na kokoke e 60 makahiki. O Gen. Vogela he 70 makahiki. O Gen. Borir, ka mea nana e kinai ke kaua koloko o Perusia ikaM. H. 1849. O na inoa |o na Gen. Schack, ame Mutius. Aole lakou 1 ikeia, aka, i keia kaua ana, ua pnka ae ko lakou inoa he poe akamai ike kaua. Ua nni ka manao mahalo o ke Alii o Perusia ia lakou. Oke keiki lei a ine ka Hooilina Alii o Perusia o Prince Fredrick William, kekahi i kaulana iloko o keiakaua ana. A uamahalo nui ia e na mea a pau. gg|r* Maluna o kekahi manuwa Beritania kekahi keiki sela uuku, i ninau ia'ku ai iloko 0 ko lakou wa e kula ana, e ke kumu kula. " E Kimo, ina oe e makemake e ku ma kekahi aina, a na nalowale ia oe ka ihu e holo ai ma ke panana; oka ihu hea kau e lawe ai ?" " Hopu au ika ihu o Keaka ihunui, ka iho 1 ike maka ia." (He luina ihu-nui o Keaka no luna oua moku nei.) Hu ae la ka a-ka o na mea a pau.